👤 فؤمنِ گیلکی:

- زئکان‌أ بگلاخان بيشيد شينؤب.
- علی أمی مرا بگلاخست بأمۊ بازار.

(بگلاخان=گل‌أگیر/ بگلاخست=گل‌أکت)

💫 گیلکی اصطلاح
⚪️ «گل دبؤن»
🏷 معنی: همرا دبؤن؛ همیشک یکی همرأ مۊتن

🔻 جۊمله مئن:
🔵 مۊ اۊ وچهء شینأسنم. اۊن افراسیاب‌ئه‌ی ٚ گل دره. (=من اۊن پسره رؤ میشناسم. اۊن [همیشه] با افراسیاب هست/ با اۊن می‌گرده.)
#estelahan
@gilaki_learning

⚡️در پست ریپلای شده جای مصدر «یارستن» در گۊیشهای شرقی زبان گیلکی خالی گذاشته شده بود چون آثاری از وجود آن در گویشهای مذکور ندیده بودیم؛ اما همانطؤر که در تصویر این پست می‌بینید این فعل در اشعار #امیر_پازواری که به گۊیش مرکز تبرستان (یکی از گویش‌های شرقی زبان گیلکی) سروده شده، آمده است!
💡«بنیارمه گتن» در فارسی امرۊزی به «جرات ندارم بگۊیم» ترجمه می شود.
💡بکار رفتن مصدر «گتن» بدون «ب» تصریفی هم جالب توجه است.
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

⚡️ فعل «بئیسیم» در عبارتِ آمده در تصویر به فارسی "بمانیم" ترجمه می‌شود.

🔰 چند مثال از گۊیش‌های گیلانیِ زبان گیلکی که در آن‌ها فعل هیسأن/ایسأن (به فارسی: ایستادن) برای مفهۊم «ماندن، توقف کردن» استفاده می‌شود:

🔵 شۊمۊ بیشین مۊ خؤنه دل هیسنم. (=شما برید من خۊنه می‌مۊنم.)
🔵 علی بخانه بئسأ نأمؤ. (=علی خۊنه مۊند نیۊمد.)
🔵 تۊ هچی هندی راء نیه. هئره بیس. (=تؤ الکی این همه راه رؤ نیا. همینجا بمۊن.)
🔵 ای محل چندته کۊچ* زمؤستان یلاق هیسن دئباخی شۊن گیلان. (=[در] این محل چند خانوار زمستان ییلاق می‌مۊنن باقی می‌رن گیلان.)

*کۊچ: خانوار
(🙏 پیمان خان ٚ دس تاتایی چاگۊتن ٚ وأسی درد نؤنه.)
@gilaki_learning

⚡️ کاربرد‌های دیگر فعل بمؤندستن/مؤنسن/مانستن در زبان گیلکی

🔰 در جملات زیر فعل مؤنسن به معنی "شبیه بۊدن" است:
🔵 شمان برار برار هستینی؟ چنده هدی ره مؤندننی! (=شما برادرین؟ چقد شبیه همین!)
🔵 کیجه چندی خؤشته مأرء ماندنه. (=دختره چقد شبیه مادرشه.)
🔵 ریکهٰ‌ی دۊرۊسته خۊش ٚ پئرء مؤنس. (=پسره کاملا شبیه باباش بۊد.)
🔵 خاخۊر خاخۊر کسنء مانسن. (=خاهرا شبیه هم بۊدن.)
🔵 تی دتر ترأ مانه. (=دخترت شبیه تؤئه.)

🔰 چند مثال از فعل مؤنسن به معنی "باقی ماندن"
🔴 دیر برسئم غذا هیچی نۊمؤنسه بؤ. (=دیر رسیدم از غذا چیزی باقی نمۊنده بۊد.)
🔴 وچه هیچی نؤخارنه. وی جانء گۊشت نؤمانسه. (=بچه چیزی نمی‌خؤره. تۊ بدنش گۊشتی باقی نمۊنده.)
@gilaki_learning

⚡در متۊن قدیمی گیلکی «شا» بعد از مصدر به صورت «خؤردن‌شا» آمده است:
عربی: علی ما رزقهم من بهیمه الانعام
گیلکی: و اونک اوشونا بروجی کرده ا خؤردن‌شا چاروااون
فارسی: بر آنچه آنها را روزی داده از چهارپایان قابل خؤردن
#debari_motun
@gilaki_learning

🌱 وختی که هنه شؤنه‌به‌سره‌ئی
لیله‌کۊ سامؤن، لیله‌کۊ سامؤن
سبز ئابۊنه کۊ تۊکالی
عین ٚتی دامؤن، عین ٚتی دامؤن
وختی کی کؤنن ویجین باغ چایی باغ'
تازه کؤنه تی خیال می دیل ٚداغ'
وقتی شۊنن لاک لاکؤن لیله‌کۊ جاده
خۊدا دؤنه باز کؤنه می دیل تی یاد'
مؤ بزأم می گب' از ته دیل تئبه لاکۊ جؤن
هی بل ئایتم ؤ هی ببیشتم لاکۊ جؤن
خۊشک ئابۊن تی دسؤن
گر ببی با کسؤن لاکۊ جؤن
رۊزگاری تی پا بنیشتم لاکۊ جؤن
وختی که هنه شؤنه‌به‌سره‌ئی
لیله‌کۊ سامؤن، لیله‌کۊ سامؤن
سبز ئابۊنه کۊ تۊکالی
عین ٚتی دامؤن، عین ٚتی دامؤن
بمیرم تی اسلک‌مچه‌ئان'
بئه تی دؤر ؤ تی ور بگردم
هم زمانه اگر وگرده
مۊ محاله تی أجی وگردم
دیل کۊنه تی هوای لاکۊ جؤن
تۊ می أجی جۊدای لاکۊ جؤن
ایمرۊ تو جۊدای لاکۊ جؤن
فرده با خۊدای لاکۊ جؤن
وختی که هنه شؤنه‌به‌سره‌ئی
لیله‌کۊ سامؤن، لیله‌کۊ سامؤن
سبز ئابۊنه کۊ تۊکالی
عین ٚتی دامؤن، عین ٚتی دامؤن

📝 استاد #محمۊد_پاینده_لنگرۊدی
🎤 استاد #احمد_عاشۊرپۊر
@Ahmad_Ashourpour
@gilaki_learning

در زبان گیلکی ورزا به گاوی می‌گویند که برای شخم زدن زمین کشاورزی از آن استفاده می‌شود. همچنین در گیلکی واژهٔ وراز معادل گُراز در فارسی است که از نظر شکل ؤ قیافه بسیار شبیه به ورزا است. چه ارتباطی بین این دو واژهٔ شبیه‌ به هم، و واژهٔ ورزگری، که به معنی کار کشاورزی است، وجۊد دارد؟ یادداشتِ فرهنگ دراین‌باره را در وبلاگ خۊرتاو به گیلکی بخوانید.
http://khurtav.blogfa.com/post/85

بينين چۊتؤ پلنگ واز بۊده کۊکرک-ه (اخر ساف نبون) بگيري.
هيجۊر صحنه-ئؤن-ه امي اجداد کاسپينٚ سامؤنٚ مئن دئن ۊ پالوي (شئر) ۊ داستؤن گۊتن.

🔸چؤرت
🔸هۊشنگ اقدامي (چمن)

گب هأ ألان دیل' کلاشتأن‌دره
غم، مي خأشˇجان' فۊتاشتأن‌دره

سینه‌دکف گۊل نۊکۊده مي بأهار
چرخسأن' جختر ئاده رۊزگار

ناجه، گۊلاز ئادره بي‌مايه ور
قاره، نأیه فؤرچاخسه سایه ور

خنده، نمک نأشته نيگيفته مرا
غۊرصه‌بؤخۊر بۊ کي جيگيفته مرا

چۊرتاکا أمرا نکفه مي حيساب
فؤشکسه شانه دأرمه جأ عذاب

باخبره سؤفره جي مي جان‌کنش
لقمه به لقمه خؤرمه، سر زنش

لنگه به طالع، دمغه زيندگي
ترسمه جي وارثˇشرمندگي

وازده، تنهایمه بي‌حؤصله
نقله، فيويشکانه مرا مشغله

فردأ زمستانه زمین بي‌دمه
سردˇکلاچاله ره جنگل کمه

خسته نه از عمرمه، بي‌تابمه
چۊپ چۊپه تخصیره کي بي‌خوابمه

راسته زمانه إسه ناسازگار
تۊشکه به تۊشکه خؤره مي رشته کار

زأرˇوأسی خۊن فؤکۊنه مثنوی
جاده دأره ناله جي مي پۊردۊوي

سي دۊ سه ساله درمه بختˇدس
پس کفمه، تنگه جي بس مي نفس

اخ، نيگرانی چقدرتا أکی؟
لل نپره، شب جأ گۊذر تا أکی؟

عأیبه مره گردمه مۊرغانه ره
یا دۊتا پئم هیل ؤ ککج دانه ره

سیرˇکله ناخۊشه بي‌آفتاب
خؤرمˇکلم پۊشتۊ بۊبؤسه خراب

هیچه مترسک باقلا باغˇره
سر پۊرˇکاره بچکه زاغˇره

قرض ؤ قۊله مره ننأ تؤخمˇجۊ
لازمه مرگ' بۊکۊنم آرزۊ

گویأ هأني بانگ' بدهکارمه
واهمˇپندامه گرفتارمه

کیسه، مرا تا فأده ورزأ‌‌ رؤجار
پۊرپورˇمألۊمه چور شه بجار

خانه پسه، چککه کۊنه چککه سر
هي‌ذره، دن‌تابه مره مي پسر

خف زنه خف، داغه گيراني هأوا
تأم به دهن، آدم أني بي‌نوا

بد بؤگۊذشته بله سالانˇسال
وانگ بأور، قصه دأره مي ملال

نؤخطه به نؤخطه خؤر' گۊفتأن‌دؤبۊ
تازه جي چۊم چؤرت' وارؤفتأن‌دؤبۊ

@gilaki_learning

💫گیلکی اصطلاح:
⚪️ کمر وؤسۊسن / کمر' وؤسانئن

🔰 ای اصطلاح خلی سختی کشئن، خلی اذیت بؤن، پیئر درهمان ؤ... واسر ایستفاده بۊن.
🔻مؤنه:
🔵 امی کمر وؤسۊس تا ای تش' دکۊشانیم.
🔵 پرسال وچه' ناخۊشی بگیت هرچی دۊکتۊر بردن هیچکی فهمسه منیس چی بلا دأره؛ ایشانی کمر' وؤسأنی.
#estelahan
@gilaki_learning

🌈 مؤسؤن‌چی ٚاصطلاحان جۊمله مئن :
🔵 أثاث-ه راستأگۊدم کمر مي شين دؤرسفته.
🔵 بئل اتی کم هنیشم‌ آ! بۊسسمه برار.
🔵 می چکره وؤسس.
🔵 هچی گۊنی دئه؛ زاک ٚ کمر ٚلۊ وؤسنه گه.
🔵 بمۊردیم وؤسۊسیم تا ماشین' جؤر بیأردیم.
@gilaki_learning

خۊجير عگس:

لۊؤاس گرزه-أ گيته دره.

🦊 لۊئاس در زبان گیلکی معادل رۊباه در زبان فارسی و همریشه آن است. واج «س» باستانی در صۊرت گیلکی حفظ و در فارسی تبدیل به «ه» شده است.
در زبانهای هندؤارۊپایی قدیمی و جدید، این کلمه در سانسکریت به شکل lomaza، در اوستایی raopai، در پهلوی اشکانی robas، در انگلیسی fox و در لتوانیایی به صۊرت lapsa وجۊد دارد.
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡️ «وئیتن/ویتن/وتن» شکلهای دیگر فعل وگیتن هستند.

گاه در گۊیش‌های زبان گیلکی واج «گ» که در ریشهٔ فعل وجۊد دارد، در صرف نمایان نیست. معمۊلا این اتفاق برای فعل‌های گیتن، گۊتن، گۊدن و مشتقات آن‌ها رۊی می‌دهد.

🔰 ذکر چند مثال:
🔵 گۊشیء هدی تی لاکۊ تی جی عکس بئیره.
(بئیره : بگیره)
🔵 دیرۊزؤن زارا همرأ بحث بئیتم.
(بئیتم : بگیتم)
🔵 مأر چی بؤته بؤ؟ تره یاد دره؟
(بؤته بؤ : بؤگۊته بؤ)
🔵 پرتقال داران دۊمرته تیته بؤدأن.
(بؤدأن : بؤگۊدأن)
🔵 خۊدا تی جؤنء ساغ بؤنه. تره سلامتی بده.
(بؤنه : بؤکۊنه)

* در مثال آخری واج «ک» نیز در صرفِ مضارع فعلِ گۊدن محذۊف است.
#dastur
@gilaki_learning