⚡️ انواع پرندگان در گیلان ؤ مازندران و نام بومی آن‌ها:

👇👇👇
@gilaki_birds
👆👆👆

💡 جمع‌آوری کانال آموزش زبان گیلکی
#گیلکی_کانالان
@gilaki_learning

⚡️پألوان
🎤📝 استاد #شیون_فؤمنی
پألوان نیه اۊ کس کی سرد ٚآهین چۊمانه
یک‌شی صننار' خۊ نأش ٚسر' ماشین دؤوانه
سنگین ٚسنگان' لبله کۊنه خۊ سینه' زنه
لۊخت ؤ سۊخت بازار رۊزان' أیه زنجیل اؤرسأنه
پألوان منم که جان ٚ بینفس دال‌به‌دال کار ئادرم
پألوان منم که نان' گرماگرم می مرأ خانه برم
@gilaki_learning

⚡️«چۊمانه» در شعر شیون از مصدر «چۊمانئن» به معنی «خم کردن» است. صورت لازم این فعل «چمستن» به معنی «خم شدن» است. در متۊن قدیمی زبان گیلکی فعل پیشوندی «واچمستن» برای مفاهیمی مانند «میل کردن، بازگشتن، تمایل پیدا کردن» آمده:
🔵 یمیل: واچمستی
🔵 لایمیل: وانچمستی
💡 فعل پیشوندی «فچمسن/هچمسن» هم به معنی «دؤلا شدن، به پایین خم شدن» در گیلکی متداول است
#gilaki_fel
@gilaki_learning

سوادکۊ یه زمین ؤ سبزه ؤ کۊ
بهشت' مۊندنه دل' کنده اۊ
الهی تا ونۊشه هسته خشبۊ
افتاب ٚته سوادکۊ ره هاده سۊ
گؤل‌بهرام بوین چه وخته
که بؤلبؤل مست ؤ شیدا یه درخته
نم ٚوارش خشه بهار بواره
چماز ٚگیس ٚره شه‌وار بواره
هلی دار ٚتتی عارۊس ٚحممۊم
حنابندۊن ٚککیمار بواره
گؤل‌بهرام بوین چه وخته
که بؤلبؤل مست ؤ شیدا یه درخته
خؤش آن رۊزی پر ئایرم سبکبال
ستاره رج به رج دراز ٚدمبال
من ؤ پروین ٚگۊشه بال به گردن
جنگل ٚآسمۊن ببوه مشت ٚخال
گؤل‌بهرام بوین چه وخته
که بؤلبؤل مست ؤ شیدا یه درخته
🎤استاد #ابؤالحسن_خؤشرۊ
@gilaki_learning

#تاتایی #گیلان
🌺 کئلک (نسترن)

🏞 #سیاکلرۊد (خۊشکلات ٚ محل)
📸 Somayealizade98
@gilaki_learning

⚡️ انواع ماهی‌های دریایی و رودخانه‌ای در گیلان و مازندران:

👇👇👇
@gilaki_fishes
👆👆👆

💡 جمع‌آوری کانال آموزش زبان گیلکی
#گیلکی_کانالان
@gilaki_learning

💫 گیلکی اصطلاح
⚪️ ودد بئؤن/وکتن

🔰 فارسی معادل: مۊی دماغ شدن.
💡ودد یه جۊر گۊده (غده) نام هیسه.
⚡️جۊمله مئن:
🔵 ای وچه ایمسال ودد بؤبه امی واسر!
#estelahan
@gilaki_learning

📚 دۊتته نامه (۱۸۸۴)
#آنتؤن_چخؤو


نامه‌ی یکۊم

مۊضۊع: جدي
مهربان عامۊ جان، آنيسيم پترؤويچ!
دأبیسؤن شيمي همشهري بۊمأبؤ مي ورجه. وی گبان أجی مۊ واخۊو ئابؤم که شيمي همسایه، يعني آقاى مۊرداچويچ، اخيراً خاريجˇ جي وگردسئه. واغ ئابؤم، چؤن که دئسال بيشنؤوسه بؤم بخیاله ايشۊن خۊ خانواده همرأ قصد دأشتن هميشکˇ وأسر بؤشۊن خاريج!
مهربان عامۊ جان، حتی أخر شيمي برأرزه' یه‌مینه أنی دۊس دأرين لطفا آقاى مۊرداچويچˇ دئن بيشين ؤ مره وي لاکۊ «ماچنکا» حال ؤ احوال أجي واخۊو ئاکۊنين. اجازه خأنم مي يته راز' شمره ره واگؤم. خألي شمره هيسه که تۊنم اعتماد بؤکۊنم. مۊ ماچنکا' دۊس دأرم. خیلی خیلی وره دۊس دأرم، حتی خۊ جؤن أجي ويشتر وی خاطر' خأنم! حتی شيش سال جۊدایی یه‌پاره وی خاطر' می وأسر کم ئانؤگۊده. خاهش کۊنم مره وي اؤضاع ؤ احوال أجي واخۊو ئاکۊنين. بنويسين چي وضعي مئن وره بئدین؛ آيا مره ياد ئانؤگۊده یؤ هلأ مره دئبارˇ مۊسؤن دۊس دأره؟ آيا اشکالي نئينين مۊ وي همرأ مکاتبه' سر ئاگيرم؟ وي رۊج ؤ رۊجیارˇ جي بقایده سر دربيأرين ؤ يته نامه مئن يته جامع آوج مره هدين.
اۊن' بؤگين که مۊ دئه اۊ خۊجير ٚ دانشجۊ یؤ دئوختˇ بي‌نوا نيئم.. ايسه دئه مۊ دادگؤستري وکيلˇ پايه يک هيسم، اداري سابقه دأرم ؤ پۊلدار وکته‌ٰم.. خۊلاصه اينکه خألي اۊن هيسه که تۊنه مي خۊشبختی' دۊرۊس ئاکۊنه.. خألي اۊن!
شيمي آوج ٚ رفاق ٚ مئن، شيمي دسسان' خۊش ئادنم
"شيمي برأرزه، ولادمير گرچنو"



نامه‌ی دوم

مۊضۊع: جامع آوج
برأرزه جان، خۊجير ولادمير!
هۊ رۊج ٚ فردهٰ‌یی که تي نامه مي دس برسئه، بؤشؤم آقاى مۊرداچويچˇ ورجه. چی خۊجيری مرکه بؤ! هرچند این چند سالئه مئن پير ؤ مۊ سیفيد بؤبؤ بؤ ولي مره که وي دئباري رخاو بؤم، هلأ ياد ئانؤگۊده بؤ. اۊ وخت که وي خؤنه ور برسئم، مره کشه‌ٰگيت ؤ یه‌پاره مي ديم' بپیرأس، ايمه جیر بگیته صدا همرأ بؤگۊت: «شرمنده، حضرت عالی' بجا نيأرم!» اما تا خۊ نام' بيأردم، هنده مره کشه‌ٰگيت ؤ بؤگۊت: «ايسه مره ياد بۊمأ!» چی خۊجيری مرکه! مشرۊب بيأردن ؤ يته مزه‌ أني اۊنˇ ور. ايمه یه چند ساعت ورقˇ همرأ خۊ سر' گرم بؤگۊديم. آقاى مۊرداچويچ، گب‌پچ ؤ بذله‌گۊ هيسه یؤ مره جۊرواجۊر تؤضيحاتي راجبه خاريجˇ ممالک بدأ یؤ خۊ گب‌پچی همرأ آلمانˇ رسم ؤ رسۊماتˇ جي، کُلی مره خنده بدأ. ولي گۊت که آلمانی‌ئن، علۊمي زمينه مئن پيشرفت بؤگۊده‌ٰن. ایمه، يته عکس أني مره نشؤن بدأ که ايتاليا مئن وگردˇ سر بهئه بؤ: يته زنکه تاتايي، ایواوده یؤ ناشايس ٚ لباسˇ همرأ.
ماچنکا' أني بئدئم. يته نیمرنگ ٚ تۊمان‌پيرأن دؤگۊده بؤ یؤ یه زبیل جواهرات خؤر' درگئنته دأشت. تره ياد ئانؤگۊده بؤ یؤ حتى وختي که تي أجي یؤ تي حال ؤ رۊج أجي خبر گیته دؤبؤ، وي چۊشمانˇ دل آسۊره دکت. تي نامه رفاق هيسئه یؤ اۊ حس ؤ حالي' که اۊن' دأري یؤ هيجۊر اينکه وره ياد دبي أجي تشکر بؤگۊد. بنويشته بي که اداري سابقه دأري، پۊل أني دأري! تي پۊلان' جانˇ قۊربان هچی خرج نؤکۊن ؤ یته خۊجیر ٚ رفتار بدأر ؤ اسراف نؤکۊن. مرأني جواني سر، لذتˇ ره افراط گۊدم اما خألي يته کۊل ٚ وخت ٚ ره یؤ اۊن أني خۊ خويشتن‌داري همرأ؛ این ٚ همرأ هنده أني خۊ افراطي کاران أجي پشيمانم. ناجه دأرم همیشک تی جؤن ساغ ببۊن ؤ تی سر سلامت.
"تي خیرخا عامۊ، آنيسيم گرچنو"

بۊن‌نویس: تي نامه هرچند تا یه أندا مبهم ؤ نامفهۊم بؤ اما روان ؤ دلچسب هيسه. اۊن' همسایه‌ئان ٚ همه' نشؤن بدأم. هر کي که تي نامه' بۊخؤنده بؤگۊته تۊ يته شعرگۊ هيسي. حتي والؤديا اۊن أجي يته رۊنوشت تهيه بؤگۊده تا اۊن' چاپˇ ره رۊزنامه‌ئانˇ ره بخسأنه. ماچنکا یؤ آلماني اۊرماخر أني، يعني هۊني که پارسال ماچنکا همرأ ازدواج بؤگۊد، تي نامه' بئدئن ؤ آلماني اۊرماخر خؤندنˇ پسي اۊن أجي یه کۊلبار تعريف بؤگۊده. ايسه دئه تي نامه' همه کس' نشؤن دنم ؤ اۊشانˇ ره خؤنم. ياد ئانؤکۊنی هنده أني نامه بنويسی. تازه، خاوياري که آقاى مۊرداچويچˇ خؤنه مئن بۊخؤردیم أمره خؤش هکت.

پایان.

(📚 دۊتته نامه (۱۸۸۴)؛ آنتؤن چخؤو)
@gilaki_learning

#تاتایی #گیلان
⚡️ تۋم بیجار

📸 Soodeh_rm on Instagram
@gilaki_learning

⚡️ تلفظ‌های دیگر آن: تۋم بیجار؛ تۊم بجار؛ تۊم بۊجار؛ تۊم جار؛ تیم جار؛ تیم بیجار
@gilaki_learning

⚡️با در نظر گرفتن معنی کلمه و قیاس با الگوهای گیلکی ساخت کلمات، می شود نتیجه گرفت که احتمالا حرف «ب» در گویشهای گیلانی زبان گیلکی بعدا اضافه شده و صورت اولیه آن بدۊن «ب» بوده است. در اینگیلیسی به این پدیده Epenthesis گفته مي شود.
تیمجار یعنی «جایی که در آن «تیم» وجود دارد»..‌ در گیلکی کلمات «لله‌جار» ، «الاله‌جار» ، «گندمجار ؤ... طبق همین الگو ساخته شده‌اند ...
💡این مساله را در تلفظ این کلمه اینگیلیسی هم ببینید:
something: /'sʌmbθɪŋ/
گاهی در تلفظ این کلمه حرف «ب» بعد از «م» شنیده می شود.
(🙏 ضیا خؤشسیرت)
#vaje_shenasi
@gilaki_learning

⚡️ در گیلان ؤ مازندران رسمه یکی در اوایل بهار بیجار رؤ که نشاست کردن و دیگری در اواسط تابستان برنج رؤ که درؤ کردن اۊن رۊزُ بهم مبارک‌با بدن و با گفتن جملاتی چؤن «عرۊسی ره خرج بؤکۊنین» یا «سلامتی استفاده بؤکۊنین» تبریکاتشۊن رؤ ابراز دارن. اۊن رۊز رۊز مبارکیه برای گیله‌مردها!
@gilaki_learning

🌀 مرۊری بر چند تیتر مهم
⚡️برخلاف زبان فارسی، ضمایر انعکاسی و مشترک در زبان گیلکی شناسه نمی‌گیرند.
https://t.me/gilaki_learning/1130

⚡️در زبان گیلکی برای ازدواج کردن پسر از فعل «زن + بَردن/بؤردن/بَوِردن» و برای ازدواج کردن دختر در گۊیش‌های مختلف افعال «مرد ئابؤستن/ مرد ٚره بؤستن»، «شی هاکردن/ شی بکردن» ، «مرد بردن» استفاده می‌شود.
https://t.me/gilaki_learning/1131

⚡️در زبان گیلکی، صفت مقدم بر مؤصۊف و مضاف‌الیه مقدم بر مضاف است.
https://t.me/gilaki_learning/1175

⚡️در زبان گیلکی «ؤ o»، حرف عطف است که بعد از کلمات مختۊم به مصوت به شکل «یؤ yo/ یا ya» هم تلفظ می‌شود.
https://t.me/gilaki_learning/1184

⚡️در زبان گیلکی گاهی از ترکیب اسم ساخته شده از مادهٔ فعل اصلی و افعال «کتن» و «گیتن» افعال مرکبی تؤلید می‌شود که «شرۊع شدن فعل» را نشان می‌دهد.
https://t.me/gilaki_learning/1211

⚡️در زبان گیلکی صفت ملکی هم می‌تواند پیش از اسم بیاید هم پس از اسم و هم در انتهای جمله بیاید.
https://t.me/gilaki_learning/1411

⚡️در زبان گیلکی یکی از کاربردهای پسوند «ان/ؤن/ۊن» ساختن اسم مکان است.
https://t.me/gilaki_learning/1465

⚡️در زبان گیلکی «جار» و «گا» هر دو پسوند مکان هستند.
https://t.me/gilaki_learning/1542

⚡️یک قاعده در گۊیش‌های شرقی زبان گیلکی تبدیل حرۊف انتهایی کلمه به «ۊ» در صرف فعل مضارع «بین (بۊدن)» در کلمات مختۊم به مصوت کسره است.
https://t.me/gilaki_learning/1549

⚡️یک قاعدهٔ دیگر در زبان گیلکی، تبدیلِ حروفِ «ه/ح/ع» میانیِ کلماتِ تک‌بخشیِ دخیل از عربی به «ا» است.
https://t.me/gilaki_learning/1687

⚡️یکی از مهم‌ترین مشخصه‌هایی که گۊیش‌های مازندرانیِ زبان گیلکی رؤ از گۊیش‌های گیلانی آن جدا می‌کند «صرف فعل رفتن» در برخی حالات است.
https://t.me/gilaki_learning/1721

⚡️در گۊیش‌های مرکزی و شرقی زبان گیلکی برای ساخت فعل مضارع، پسوند مضارع ساز «ن» به‌همراه شناسه به ریشهٔ فعل اضافه می‌شود. اما در گۊیش‌های غربی زبان گیلکی و در ارتفاعات گیلان فعل مضارع پسوند نمی‌پذیرد.
https://t.me/gilaki_learning/1811

⚡️دؤ نؤع ساخت زمان ماضی در زبان گیلکی وجۊد دارد که با استفاده از فعل کمکی «دأشتن» ساخته می‌شود. کاربرد این دؤ نؤع ماضی با نؤع معمۊل ماضی نقلی و بعید از نظر تقدم و تأخر زمانی متفاوت است.
https://t.me/gilaki_learning/565

⚡معادل‌های ضمایر متصل فارسى (میم‌های مالکیت) در گیلکی همیشه ضمایر ملکی نیست.
https://t.me/gilaki_learning/585

⚡️در ترتیب شاخص نسبت‌های فامیلی در زبان گیلکی برخلاف زبان فارسی ابتدا نام فرد می‌آید و بعد شاخص نسبت.
https://t.me/gilaki_learning/1058

⚡گیلکی فقط «یک گۊنه» نیست! زبان گیلکی طیفی از گۊیش‌ها و لهجه‌ها را شامل می‌شود که ساختار کلی زبان در همهٔ آن‌ها مشابه است.
https://t.me/gilaki_learning/703

#titran
@gilaki_learning

⚡️ انواع سبزی‌ها و نام بومی آن‌ها انبار شده در کانال سبزی‌شان:

👇👇👇
@gilaki_herbs
👆👆👆

💡 جمع‌آوری کانال آموزش زبان گیلکی
@gilaki_learning

#تاتایی #گیلان
🏞 شهربیجار

📸 Rezarafizadeh on Instagram
@gilaki_learning

⚡️ قید
🔷 بۊندرکئه
🔷 سردرکئه

🔵 بۊندرکئه بۊمأ (=از سمت پایین آمد)
🔵 سردرکئه جیر بۊمأ (=از سمت بالا پایین آمد)
🌈 بۊندرکی؛ بندرمه/ سردرکی؛ سردرمه
@gilaki_learning

⁉️ آیا می‌دانستید که زبان گیلکی در ۷ استان ایران گۊیشور بۊمی دارد و بیشترین تعداد گۊیشورِ استانی آن در استان مازندران است؟

⚡️ گیلکی بیش از آنکه متعلق به گیلان باشد، متعلق به استان مازندران است! گیلکی «تنها» زبان بۊمی استان مازندران محسۊب می‌شود این درحالی‌ست که در استان گیلان علاوه بر گیلکی، تالشی نیز یکی از دو زبان بۊمی این استان حساب می‌آید. همچنین گیلکی تنها در دو استان گیلان ؤ مازندران خلاصه نمی‌شود! جوامع کوچکتری از استان‌های همجوار نظیر گلستان، سمنان، تهران، البرز و قزوین نیز به این زبان سخن می‌گۊیند و اکثریت آنان زبان خود را «گیلکی/گلکی/گیلیکی» می‌نامند.
@gilaki_learning

پرسی چی واسر شوزیو أجی خۊر ٚنشؤن'؟
کاسه‌شکنئه‌ بهار ٚ سبزی أجی چی دؤنه؟
واپرسی وا اۊ مۊرغ' که آزادی' بچیشتئه
نا ترسنه مۊرغی که قفس بؤ اۊنی خؤنه
@gilaki_learning

⚡️کنفراسی در مؤرد «ساخت مجهۊل‌ در زبان گیلکی» که توسط «ضيا خؤش سيرت» در کنفراس زبانهاي ايراني آمريکا شمالي (NACIL2)دانشگاه آيرزۊنا ارائه شد.
@gilaki_learning

⚡️ضیا ای نیشت ٚ مؤضۊع' امی واسر تؤضیح دهه:
👨‍🎓 پيشته گۊتن گ کاسپين زۊبؤنؤن ٚ مئن گيلکي (Yarshater 1969, Rezayati Kishkhaleh & Jalalehvand Alkami 2011, Stilo 2012, Solgi 2013)هچي فعل ٚ همره مجهول چا کؤنه. مثلا بؤن، بؤستن، بوين ؤ بیین ٚهمره يا ديلمي گۊيشؤن ٚ مئن وکتن ٚ همره. مثلا «دار ٚ خال سيه وکت/بۊبؤ/بۊبؤسته/بويه/بییه.» تالشي ولي هيتؤ نيه يؤ مجهۊل پسوند (i , ə) همره مجهۊل چا کؤنه.
اما هي وامۊجا نۊشؤن دئنه گ يته گيلي گۊيشؤن هيسه مجهۊل پسوند دأنه گ ايرؤني ميؤنه جي بما دأنه.
هي پسوند -əx- /أخ/ فۊمناتي گيلکي مئن دره گ هۊتؤ گ پيشتر بۊتيم ايرؤني ميؤنه -īh- جي هنه.
شايد شمه گمؤم بدارين گ هي پسوند فۊمناتي گيلکي مئن تالشي جي قرض هايتاره (قرض هگيتاره). هي وامۊجا مئن گمۊم (گمون) هينه هي امکؤن وجۊد ندأنه چۊن گ تالشي مجهۊل پسوند ايرؤني ميؤنه -īy- جي بما دأنه نه -īh-.
پس فومناتي گيلکي مجهول پسوند گيلکي شي ايسه ۊ گيلکي خلاف هۊ چيزي گ پيشتر تصور گۊدن حداقل دو ته راه مجهۊل ساجي به دأنه
۱. بؤن/بؤستن/بوين/بیین/وکتن
۲. مجهۊل پسوند -əx- /أخ/ همره.
@gilaki_learning

💡سؤالی که با دیدن این تصویر ناخؤدآگاه از ذهن می‌گذرد اینست: چرا نباید این تحقیقات در دانشگاههای گیلان، مازندران و گلستان صۊرت بگیرد که موطن اصلی زبان گیلکی هستند؟ یا در دانشگاههای کشور ایران که گیلکی به صورت بالقوه سومین زبان پرگویشور درون مرزهای آن است؟
#racism
@gilaki_learning