🔴 ادعا: انجام واکسیناسیون باعث افزایش اتیسم در کودکان شده است.

✅ نتیجه بررسی: نادرست

🔸 در سال ۱۹۹۸ میلادی مطالعه ای در مجله معروف لنست چاپ شد که نشان دهنده ی ارتباط بین اوتیسم و واکسیناسیون کودکان بود. در این پست به بررسی اینکه چگونه این مطالعه باعث گمراه کردن تصمیم گیران و مردم در این زمینه شد می پردازیم.
🔸 ۱۲ سال پس از انتشار یک مطالعه مهم که ده‌ها هزار نفر از والدین را در سراسر جهان به دلیل ارتباط ضمنی بین واکسیناسیون و اوتیسم علیه واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR) نگران میکرد، مجله Lancet این مقاله را سلب اعتبار (ریترکت) کرد. نویسندگان این مقاله اذعان داشتند که والدین هشت کودک از ۱۲ کودک، از دست دادن مهارت‌های اکتسابی، از جمله زبان، را بعد از واکسیناسیون MMR تجربه کردند. نویسندگان به این نتیجه رسیدند که «محرک‌های محیطی احتمالی» (یعنی واکسن) با شروع اوتیسم مرتبط است. این مقاله به علت مشکلات علمی و اخلاقی که بعدا مشخص شد سلب اعتبار شد.
🔸 پس از ادعای مطرح شده توسط نویسندگان مقاله مذکور، مطالعات متعددی جهت اعتبارسنجی یافته های این مطالعه انجام شد. یافته های یک مطالعه متاآنالیز که بر روی بیش از ۱۲۵ هزار کودک انجام شده نشان می دهد که واکسیناسیون با ایجاد اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم مرتبط نیست. علاوه بر این، مواد تشکیل دهنده واکسن های MMR با ایجاد اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم مرتبط نیستند.

✅ نتیجه گیری:مطالعه ای که نشان میداد واکسیناسیون با اختلال اوتیسم مرتبط است بعدا سلب اعتبار شد و مطالعات متعدد انجام شده پس از آن نشان دادند که واکسیناسیون هیچ ارتباطی با اختلالات طیف اوتیسم ندارد.

🔑 منابع:

شماره یک
شماره دو
شماره سه

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ http://T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 راستی آزمایی: نمک دریا نسبت به نمک طعام تصفیه شده ارجحیت دارد.

✅ نتیجه بررسی: اشتباه

🔸چندی است تبلیغات گسترده ای راجع به مصرف نمک دریا و فواید آن نسبت به نمک تصفیه شده ید دار موجود در بازار به راه افتاده است. این تبلیغات باعث سردرگمی برخی از مصرف گنندگان نسبت به انتخاب نمک مناسب برای مصرف می شود. در این پست به بررسی شواهد و مطالعات انجام شده در این زمینه میپردازیم تا مصرف کنندگان بتوانند با خیال راحت نمک طعام مصرفی خود را انتخاب کنند.

🔸 اگرچه مصرف نمک می تواند برای بدن انسان مفید باشد، اما در صورت مصرف بیش از حد آن، مشکلاتی مانند فشار خون بالا و بیماری های قلبی عروقی را به همراه دارد. سازمان بهداشت جهانی میزان مصرف روزانه نمک را ۵ گرم تعیین کرده است.

🔸 برخی از افراد و وبسایت ها بدون استناد به مطالعات معتبر فواید زیادی برای مصرف نمک طعام برشمرده اند. از جمله فواید ادعا شده میتوان به کمک به سلامت پوست، بهبود هضم غذا، تنظیم فشارخون و حتی موارد عجیبی مانند بهبود آسم را برشمرد. اگرچه چند مطالعه محدود در بر روی نمونه های حیوانی نشان داد نمک دریا ممکن است در طولانی مدت نسبت به نمک تصفیه شده کمتر منجر به پرفشاری خون شود اما تا کنون مطالعه ای در سطح انسانی انجام نشده که تایید کننده موارد فوق باشد.

🔸 از طرفی نه تنها شواهد قابل قبولی در مورد فواید نمک دریا نسبت به نمک تصفیه شده وجود ندارد بلکه مطالعات نشان میدهد که نمک دریا شامل فلزات سنگین و میکروپلاستیک هایی است که برای سلامت انسان مضر است. عناصری همچون جیوه، کادمیم و آرسنیک در نمک دریا وجود دارند که میتوانند باعث ایجاد سرطان شودند. عدم وجود ید یا مقادیر کم ید در نمک دریا نیز باعث میشود که نیاز روزانه بدن به ید تامین نشود و متعاقب آن بیماری های مربوط به تیروئید (مانند گواتر، ناهنجاری‌های مادرزادی، هیپوتیروئیدی و …) شود.

✅ نتیجه گیری:شواهد محکمی مبنی بر فواید نمک دریا نسبت به نمک تصفیه شده یددار وجود ندارد، بلکه مطالعات نشان میدهد که نمک دریا حاوی فلزات سنگین و مواد مضر است لذا برای جلوگیری از ابتلا به بیماری هایی نظیر سرطان، گواتر، هیپوتیروئیدی و … اکیدا توصیه میشود به جای نمک دریا از نمک تصفیه شده ید دار استفاده شود.

🔑 منابع:

منبع یک
منبع دو
منبع سه

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 راستی آزمایی: مصرف عنبرنسا اثرات درمانی قابل توجهی دارد؟

✅ نتیجه بررسی: ادعای گمراه کننده

🔸 استفاده از دود عنبرنسا در برخی منابع مورد نظر طب اسلامی و سنتی مطرح است و ما در فکت نامه سلامت نتوانستیم مطالعه ای راجع به آن در دیگر کشور ها پیدا کنیم.
🔸 اما مطالعاتی که در ایران انجام شده است ادعا کرده اند دود عنبرنسا ممکن است بتواند بهبود زخم را افزایش دهد، تشکیل اسکار را کاهش دهد، رشد سلول های سرطانی را مهار کند و دارای خواص ضد میکروبی در برابر باکتری هایی مانند سودوموناس آئروژینوزا و استافیلوکوکوس اورئوس است.
🔸 ولی باید توجه داشت که مطالعات انجام شده در این زمینه محدود است و همین مطالعات محدود ضعف هایی مانند محدود شدن به سطح آزمایشگاهی و نه بالینی، حجم نمونه ناکافی و احتمال وجود سوگیری دارند که در نهایت باعث کاهش سطح قطعیت نتایج آنها میشود.
🔸 ادعاهای مطرح شده درباره اثرات درمانی عنبرنسا وسیع، مطالعات انجام شده محدود و سطح قطعیت نتایج مطالعات پایین است.
🔸 از طرفی ترکیبات دود ناشی از عنبر نسا شامل ترکیباتی مانند تولوئن و زایلن است که میتوانند اثرات نامطلوبی روی سلامت بدن داشته باشند.
🔸 در مطالعات انجام شده تاثیرات نامطلوب و عوارض حانبی کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما یک مطالعه گزارش موردی بدتر شدن و عفونت زخم را به دنبال استفاده از عنبرنسا در یک خانم ۳۴ ساله نشان داد. در مطالعات آینده باید در کنار تاثیر درمانی عنبر نسا، عوارض بالقوه آن نیز مورد بررسی قرار بگیرد.

✅ نتیجه گیری: اگرچه ادعا شده است دود عنبرنسا اثرات درمانی امیدوار کننده ای در درمان عفونت داشته باشد ولی به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است. در نتیجه فکت نامه سلامت با بررسی تمام شواهد، این ادعا را گمراه کننده با شواهد ضعیف میداند.

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 بررسی شواهد: روغن حیوانی یا روغن گیاهی؟ کدام یک برای سلامت اثر مطلوب دارد؟

🔸 روغن های حیوانی، معمولا سرشار از چربی‌های اشباع هستند، در حالی که روغن های گیاهی به طور عمده از اسید های چرب غیر اشباع تشکیل شده اند.
🔸 مطالعات نشان دادند که استفاده از روغن های دارای اسید های چرب غیر اشباع (گیاهی) نسبت به روغن های دارای اسید های چرب اشباع (حیوانی) باعث افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی میشود.
🔸 در حالی که بعضی مطالعات انجام شده مبنی بر عدم تفاوت این دو بودند و بعضی نیز دقیقا برعکس سه مطالعه اول، حاکی از آن بودند که روغن های حیوانی باعث افزایش ریسک بیماری های قلبی عروقی میشود.
🔸 در بررسی فکت نامه سلامت، یک مطالعه فراتحلیل نشان داده است که استفاده از روغن های دارای اسید های چرب غیر اشباع باعث 13 درصد کاهش ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و 26 درصد کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی میشود.
🔸 مطالعه ای مروری دیگری نیز در بنیاد کاکرین انجام شده است که نشان میدهد کاهش مصرف چربی های اشباع تا 17 درصد ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش میدهند اما این مطالعه نشان داد که شواهد موجود در ارتباط با سایر بیماری ها مانند سرطان ضعیف و ناکافی است.

✅ نتیجه گیری:  هرچند مصرف بیش از اندازه مواد غذایی پرچرب برای سلامتی بویژه سالمندان و  گروههای جمعیتی دیگر توصیه نمیشود اما به طور کلی روغن های گیاهی نسبت به روغن های حیوانی سالم تر هستند.

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 راستی آزمایی: استفاده از لوازم آرایشی میتواند در طولانی مدت باعث بروز سرطان شود؟

✅ نتیجه بررسی ادعا: عدم وجود شواهد کافی

🔸 آمار استفاده از لوازم آرایشی در ایران بالا است و روند استفاده از لوازم آرایشی نیز رو به افزایش است به طوری که باعث شده است ایران جز  10 کشور اول مصرف کننده لوازم آرایشی قرار بگیرد.
🔸 عرضه مواد آرایشی غیر مجاز و قاچاق در بازار مواد نیز نگرانی ها را در این زمینه دوچندان کرده است. بعضی از مواد آرایشی بسته به برند و نوع وسیله آرایشی شامل مقادیر مختلفی از فلزات سنگین شامل کادمیوم، کرومیوم، نیکل و سرب باشد که این فلزات سنگین بعضا اثرات سرطان زایی دارند.
🔸 تا زمانی که مقادیر این عناصر در لوازم آرایشی کمتر از حد مجاز استاندارد تعیین شده باشد این نگرانی به حداقل میرسد چون مطالعه ای که به صورت طولانی مدت اثرات استفاده از این لوازم آرایشی را بررسی کرده و نشان دهد که این لوازم آرایشی باعث ایجاد سرطان میشوند وجود ندارند.
🔸 اما عدم وجود چنین مطالعاتی دلیل بر استفاده بی رویه از این لوازم نمیشود. برای مثال یک مطالعه فراتحلیل نشان داد استفاده مداوم از رنگ مو ممکن است شانس ابتلا به سرطان سینه را تا 7 درصد افزایش دهد.
🔸 مطالعه متاآنالیز دیگری نیز نشان داد اگرچه رابطه معنا داری بین استفاده یکبار از رنگ مو به طور معناداری خطر سرطان خون (لوکمی) را افزایش نمی دهد اما استفاده مداوم از رنگ موی دائم می تواند باعث افزایش 19 درصدی ریسک ابتلا به لوکمی شود.

✅ نتیجه گیری: برایند شواهد نشان میدهد استفاده بی رویه از لوازم آرایشی ممکن است خطر ابتلا به سرطان را زیاد کند و بایستی از مصرف افراطی آن خودداری شود و مصرف کنندگان وسایل مورد نیاز خود را حتما از برند ها و مراکز معتبر تهیه کنند.

لیست برند ها و لوازم آرایشی غیر مجاز هر سال توسط وزارت بهداشت منتشر میشود. در نهایت از طریق مراجعه به وبسایت https://www.ttac.ir نیز میتوانید از اصالت کالای خریداری شده اطمینان حاصل کنید.

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 راستی آزمایی: داروهای قلبی عروق و دیابت میتواند باعث افزایش سرطان در بیماران شود.

✅ نتیجه بررسی ادعا: گمراه کننده

🔸 در مورد داروهای مرتبط با دیابت، نمی توان یک جمله کلی گفت که این دارو ها باعث افزایش سرطان یا کاهش آن میشوند، بلکه باید به تفکیک مورد بررسی قرار بگیرند.
🔸 بر اساس نتایج یک مطالعه متاآنالیز شامل 171 میلیون شرکت کننده، داروهای دیابت می توانند بر خطر سرطان تأثیر بگذارند. این بررسی نشان داد که برخی داروها با خطر کمتر سرطان روده بزرگ و کبد مرتبط هستند.این دارو ها حتی با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه، ریه و کبد مرتبط بودند.
🔸 مصرف انسولین با کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و پروستات را همرا بود، اما با خطر بالاتر سرطان‌های کبد و پانکراس مرتبط بود.
🔸 در مورد دارو های بیماری های قلبی عروقی نیز دقیقا مانند داروهای دیابت، نمیتوان یک نتیجه گیری کلی داشت بلکه باید مورد به مورد بررسی شوند.
🔸 برای مثال بر اساس یک مطالعه مرور نظام مند شامل  218 مطالعه، مصرف آسپرین با کاهش خطر ابتلا به چندین نوع سرطان مرتبط است. این بررسی جامع نشان داد که مصرف منظم آسپرین به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان کلی و همچنین انواع خاصی مانند سرطان معده، مری، کولورکتال، پانکراس، تخمدان، آندومتر، سینه و پروستات را کاهش می دهد.

✅ نتیجه گیری: اگرچه بعضی از داروهای دیابت و بیماری های قلبی عروقی ممکن است باعث افزایش شانس ابتلا به انواعی از سرطان شود اما این خطر بالقوه در مقابل مزایای بالقوه و بالفعلی که این داروها ارائه میکنند ناچیز است و نباید باعث تردید در مصرف دارو های این بیماران شود زیرا این دارو های نه تنها کیفیت زندگی بیمار را افزایش میدهند بلکه در بعضی موارد جان بیماران به آن وابسته است.


😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🔴 راستی آزمایی: مصرف بی رویه گوشت قرمز و کباب باعث افزایش احتمال بروز سرطان میشود؟

✅ نتیجه بررسی ادعا: درست

🔸 برای روشن شدن این موضوع، یک مطالعه فراتحلیل روی 43 مطالعه شامل 16572 نفر نشان داد که خوردن گوشت قرمز و فرآوری شده با خطر بالاتر سرطان معده مرتبط است. به طور خاص، مصرف زیاد گوشت قرمز خطر ابتلا به آن را تا 41 درصد و گوشت فرآوری شده (مانند سوسیس، کالباس، کوکتل و ...) را تا 57 درصد افزایش می دهد.

🔸 در مقابل، مصرف گوشت سفید با کاهش خطر ابتلا به سرطان معده همراه بود و این خطر را تا 20 درصد کاهش داد. به ازای مصرف هر 100 گرم گوشت قرمز در روز، این خطر 26 درصد و به ازای هر 50 گرم گوشت فرآوری شده در روز، 72 درصد افزایش می یابد.

🔸 این نشان می دهد که در حالی که گوشت قرمز و فرآوری شده ممکن است خطر سرطان معده را افزایش دهد، گوشت سفید ممکن است آن را کاهش دهد.

✅ نتیجه گیری: مصرف زیاد گوشت قرمز و کباب با افزایش خطر ابتلا به چندین سرطان از جمله سرطان سینه، آندومتر، کولورکتال، روده بزرگ، رکتوم، ریه و کبد مرتبط است. به طور مشابه، مصرف گوشت فرآوری شده با خطر بالاتر سرطان سینه، کولورکتال، روده بزرگ، رکتوم و ریه مرتبط است.

✅ اما باید توجه داشت مصرف گوشت مزایایی را نیز برای سلامت انسان دارد و نباید به طور کامل مصرف آن قطع گردد. شواهدی برای اینکه دقیقا چه مقدار گوشت قرمز به صورت روزانه مجاز به مصرف هستیم وجود ندارد.

😥 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ T.me/factnamesalamat
✅ www.factnamesalamat.ir

🟢آیا چینی‌ها درمان قطعی دیابت را پیدا کردند؟‌

✅ نتیجه بررسی: فعلا زود است درباره تجویز عمومی این درمان اظهار نظر کرد.

🔴 برخی سایتهای خبری ایرانی نوشته اند: “گروهی از دانشمندان و پزشکان چینی در یک دستاورد نوآورانه پزشکی، برای اولین بار با استفاده از روش سلول‌درمانی توانسته‌اند یک بیمار دیابتی را درمان کنند.”
🔴 در این خبر آمده: یک مرد ۵۹ ساله مبتلا به دیابت نوع ۲ با روش پیوند سلولی جدید ، ۳۳ ماه است که بدون انسولین و دارو به زندگی خود ادامه می‌دهد. این موضوع باعث امیدواری سایر بیماران دیابتی شده است.

🔵 چه زمانی می‌تواند این درمان به طور عمومی استفاده شود؟

🔴هرچند این خبر میتواند نشان دهنده یک امیدواری در زمینه درمان بیماری دیابت باشد، اما تا زمانی که برخی شروط از جمله موارد زیر برقرار نباشد، عملا این درمان قابلیت تعمیم پذیری به کل جامعه را ندارد:

1. بررسی علمی مربوطه تنها برروی یک بیمار انجام شده است. جهت توسعه این درمان بایستی حتما یک مطالعه کارآزمایی بالینی در حجم تعداد نفرات بیشتری انجام شود.

2. نتایج این مطالعه در صورتی قابل تکیه و اعتماد است که در حجم نمونه بالا و با تکرار این مطالعه بتوان نتیجه مشابهی را دید.

3. برای مقایسه این درمان بایستی حتما یک گروه مقایسه داشت تا با مقایسه اثر درمانی این روش با روش دیگر، اثربخشی اثبات شود.

4. به فرض اثبات اثربخشی این روش در درمان قطعی دیابت، چنانچه هزینه استفاده از این درمان بسیار زیاد باشد، نظام‌های سلامت این روش را نمی‌توانند از این روش استفاده کنند.

5. هر درمان پزشکی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. با ارزیابی اثر درمانی مورد نظر در آینده باید عوارض آن هم بررسی شود و بعد تصمیم گرفت.

6. در شرایط فعلی، درمان قطعی دیابت برای استفاده عمومی وجود ندارد بلکه با درمان‌های دارویی مشخص و انسولین زیر نظر پزشک درمان صورت می‌گیرد.

🔵 نتیجه‌گیری: خبرهای امیدواربخشی که گاها در رسانه‌ها برای درمان قطعی دیابت شنیده می‌شود هرچند امیدواربخشی خوبی میتواند داشته باشد، اما عملا طی شدن مراحل علمی از جمله رعایت ملاحظات شش گانه بالا، زمان‌بر است. در نتیجه این خبر تنها نتیجه بررسی یک مورد طی یک مطالعه جزئی است و فعلا زود است درباره تجویز عمومی این درمان اظهار نظر کرد.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 راستی‌آزمایی: قلیان اکسیژن بی‌خطر است؟

✅ نتیجه بررسی ادعا: نیاز به بررسی بیش‌تر

🔸این روز ها بحث جنجالی مطرح شده است که در آن حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در آن اذعان داشته که "در گزارشات اولیه قلیان اکسیژن مشکلی ندارد و منتظر نتایج کلی هستیم". او همچنین اضافه کرده است که "قلیان اکسیژن میتواند جایگزینی کم خطر‌تر به جای دخانیات باشد". به دنبال این ادعا، در فکت نامه سلامت بر آن شدیم تا صحت این ادعا را بررسی کنیم تا مشخص شود آیا واقعا این قلیان، بی خطر است و جایگزین مناسبی برای دخانیات محسوب میشود؟

🔸 پس از جستجوی پایگاه های مقالات علوم پزشکی داخلی و خارجی برای این موضوع دریافتیم که این قلیان اکسیژن که نام دیگر آن پاکدم است ظاهرا یک اختراع ایرانی است که نمونه مشابه خارجی ندارد. تنها مطالعه ای که در این رابطه تیم فکت نامه سلامت توانست به آن دست پیدا کند یک مطالعه پایلوت مورد شاهدی است که در مجله تنفس (یک مجله معتبر ایرانی که در پابمد نمایه میشود) به چاپ رسیده است. این مقاله اثرات مطلوبی را برای استفاده از قلیان اکسیژن برشمرده است از جمله کاهش فشار خون، افزایش سطح اشباع اکسیژن در خون و بهبود عملکرد ریه.

✅ نتیجه گیری: تصمیم گیری در مورد اینکه استفاده از این قلیان بی‌خطر است هنوز زود است و ممکن است در طولانی مدت این قلیان عوارض جدی را به دنبال داشته باشد که این عوارض نسبت به مزایای این قلیان بیشتر باشد. فکت‌نامه سلامت استفاده از این قلیان را تا انجام مطالعات بیشتر به هیچ وجه توصیه نمی‌کند.

⭐️ برای مطالعه نقد کامل این مطالعه به اینجا مراجعه کنید

📚 منابع:
1
2
3
💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 راستی‌آزمایی:‌ ویتامین دی باعث استحکام استخوان بندی افراد می شود.

✅ نتیجه بررسی ادعا: درست

🔸 ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است که توسط بدن و زمانی که در معرض نور آفتاب قرار گرفته باشد، ساخته می شود. این ویتامین به طور طبیعی در برخی از غذاها وجود دارد اما به عنوان مکمل غذایی در دسترس است.
🔸 ویتامین دی حاصل از نور خورشید، غذا و مکمل از نظر زیستی بی‌جان است و به دو واکنش شیمیایی برای فعال شدن احتیاج دارد. ویتامین D2 که توسط گیاهان و ویتامین D3 که توسط پوست بدن انسان هنگام قرار گرفتن در برابر آفتاب ساخته می شوند، دو فرم مهم این ویتامین برای انسان ها هستند.

در این پست از فکت‌نامه سلامت به بررسی تاثیر مثبت و عوارض احتمالی ویتامین دی در صورت مصرف بیش از حد می‌پردازیم.

🔸 افراد در سنین متفاوت به مقادیر متفاوتی از ویتامین D به به طور روزانه نیاز دارند برای مثال کودکان و بزرگسالان روزانه به 15 میکروگرم ویتامین دی نیاز دارند در حالی که این نیاز در افراد بالای 70 سال روزانه 20 میکروگرم است.
🔸 ویتامین D میتواند از طریق مصرف مواد عذایی نظیر ماهی سالمون، ماهی ساردین، زرده تخم مرغ، گوشت قرمز و جگر تامین شود. همچنین قرار گرفتن در معرض نور افتاب نیز بخشی از ویتامین مورد نیاز بدن را تامین میکند.
🔸 افرادی که با کمبود ویتامین D مواجه هستند میتوانند با مراجعه به پزشک ویتامین D را در قالب مکمل دریافت کنند اما باید توجه داشته باشید که دریافت بیش از حد ویتامین D می تواند مضر باشد.
🔸 سطوح بسیار بالای ویتامین D در خون شما (150 نانوگرم در میلی لیتر) می تواند باعث تهوع، استفراغ، ضعف عضلانی، گیجی، درد، از دست دادن اشتها، کم آبی، ادرار بیش از حد و تشنگی و سنگ کلیه شود.
🔸 سطوح بشدت بالای ویتامین D می تواند باعث نارسایی کلیه، ضربان قلب نامنظم و حتی مرگ شود. سطوح بالای ویتامین D تقریباً همیشه ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین D از مکمل های غذایی است.

🔸شما نمی‌توانید مقدار زیادی ویتامین D را از نور خورشید دریافت کنید زیرا پوست شما مقدار ویتامین D تولیدی را محدود می کند.

😥 ارزیابی بیشتر این ادعا را در اینجا بخوانید.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 راستی‌آزمایی: آیا ویروس HPV از طریق آب استخر منتقل می شود؟

✅ نتیجه بررسی: عدم وجود شواهد.

🔸 ویروس های پاپیلومای انسانی (HPV) یک ویروس منتقله از راه روابط جنسی است که فقط انسان ها را آلوده می‌کنند. ویروس اچ‌پی‌وی یا پاپیلومای انسانی (HPV) ویروسی است که از طریق تماس پوست‌با‌پوست و روابط جنسی منتقل می‌شود اما آیا این ویروس از راه‌های دیگری نیز می‌تواند انتقال یابد؟
ویروس HPV عمدتا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود اما روش‌های دیگری غیر از تماس جنسی نیز برای انتقال این ویروس وجود دارد. این راه‌ها عبارت است از:

🔸 فومیت‌ها: اشیاء آلوده مانند حوله، لباس یا تجهیزات پزشکی می توانند HPV را گسترش دهند.
🔸 انگشتان: افراد آلوده می توانند HPV را از طریق انگشتان خود منتقل کنند، به خصوص اگر ناحیه تناسلی خود را لمس کنند و سپس دیگران را لمس کنند.
🔸 دهان: می تواند از طریق تماس دهان‌به‌دهان، مانند بوسیدن عمیق، که شامل تماس گسترده لب‌های داخلی، زبان و دندان‌ها است، منتقل شود.
🔸 تماس پوستی: تماس مستقیم پوست‌به‌پوست با پوست آلوده، به ویژه در نواحی با پوست زخم یا خیس شده، می‌تواند منجر‌به انتقال غیرجنسی شود.
🔸 انتقال عمودی: HPV می‌تواند از طریق مایع آمنیوتیک، جفت یا مخاط تناسلی مادر، از مادر به کودک در طول زایمان و یا هنگام شیردهی منتقل شود.
🔸 انتقال مراقب: مراقبان می‌توانند HPV را از طریق تماس پوستی، به ویژه در هنگام تعویض پوشک، به کودکان منتقل کنند.

🔸در مورد انتقال HPV از طریق آب استخر یک مطالعه انجام شده که نشان داد از 14 نمونه آبِ گرفته شده از استخر، در 9 نمونه مقادیر کمی از ویروس HPV تشخیص داده شد اما تاکنون هیچ مطالعه‌ای نتوانسته است انتقال HPV از طریق آب استخر به دیگران را نشان دهد.

✅ نتیجه گیری: HPV از راه‌های مختلفی از جمله تماس جنسی، تماس پوست‌به‌پوست، اشیاء آلوده و ... می‌تواند منتقل شود اما شواهد محکمی مبنی بر انتقال HPV از طریق آب استخر وجود ندارد و احتمال اینکه این ویروس بتواند از این طریق منتقل شود بسیار کم است.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🔵 قابل توجه کاربران بویژه کادر بهداشت و درمان کشور و کسانی که با شنیدن برخی اخبار و ادعاها بدنبال صحت ادعاها هستند

تیم علمی فکت نامه سلامت به طور روزانه تمام ادعاها، محتوای نگران کننده سلامت و شبهه های مرتبط بهداشت و درمان را رصد میکند تا با پاسخ مبتنی بر شواهد، راستی آزمایی لازم را داشته باشد.

اگر برای شما هم سوال و تردیدی به وجود آمد میتوانید با مراجعه به لینک (اینجا) در وبسایت ما و یا صفحه چت با ادمین ما به آدرس @Factnamesalamat_admin مطلب خود را ارسال کنید تا بزودی راستی آزمایی آن را انجام دهیم و به اطلاع شما برسانیم.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 پزشکی مبتنی بر شواهد (Evidence Based Medicine) یعنی چه؟

🔴در منابع مختلف، برای پزشکی مبتنی بر شواهد تعاریف مختلفی آورده شده است؛ اما به طور کلی می‌توان گفت که پزشکی مبتنی بر شواهد یعنی “استفاده آگاهانه، صریح و خردمندانه از بهترین شواهد فعلی در تصمیم‌گیری در مورد مراقبت از هر بیمار”.

🔴 هدف پزشکی مبتنی بر شواهد این است که اطمینان حاصل شود که تصمیمات بالینی اعم از درمانی و تشخیصی بر اساس اطلاعات به روز و معتبر گرفته شود که این موضوع در نهایت منجر به بهبود نتایج بیمار و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی می‌شود.

🔑 در اینجا مفهوم پزشکی مبتنی بر شواهد را شرح دادیم. اینجا کلیک کنید.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا مصرف محصولات تراریخته باعث ایجاد سرطان می‌شود؟

✅ نتیجه بررسی: عدم وجود شواهد

🔸 ارگانیسم‌های اصلاح‌شده ژنتیکی را می‌توان به عنوان گیاهان، حیوانات یا میکروارگانیسم‌هایی تعریف کرد که در آن‌ها ماده ژنتیکی (DNA) به گونه‌ای تغییر یافته است که به طور طبیعی اتفاق نمی‌افتد.
🔸 این فناوری اغلب «بیوتکنولوژی مدرن» یا «فناوری ژن»، گاهی اوقات «فناوری DNA نوترکیب» یا «مهندسی ژنتیک» نامیده می‌شود. غذاهای تولید شده از ارگانیسم های تراریخته یا با استفاده از آنها اغلب به عنوان غذاهای تراریخته شناخته می شوند و در این مطلب بررسی می کنیم که آیا این غذاهای تراریخته باعث ایجاد سرطان میشوند؟ و اینکه آیا استفاده از این محصولات می‌تواند خطرات جدی برای سلامت انسان به دنبال داشته باشد؟

🔸به طور خلاصه می توان گفت: مواد غذایی اصلاح ژنتیکی شده یا تراریخته ای که توسط سازمان غذا و دارو تایید شده اند به اندازه ی سایر غذاها برای مصرف ایمن هستند و چه بسا در بعضی از موارد ارزش تغذیه ای بالاتری نیز نسبت محصولات عادی دارند.

🔸 تا کنون مطالعه ای با شواهد محکم که بتواند نشان دهد این مواد غذایی سرطان زا هستند وجود ندارد و از پتانسیل این محصولات در افزایش امنیت غذایی به خصوص در کشور هایی که با فقر و گرسنگی مواجه هستند باید استفاده کرد.

✅ در نتیجه فکت نامه سلامت با بررسی تمام شواهد، این ادعا را فاقد شواهد کافی میداند.

🔑 متن کامل بررسی این ادعا و منابع بررسی را در وبسایت ما بخوانید...

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا مصرف شکر باعث بیش فعالی در کودکان میشود؟

✅ نتیجه بررسی: نیاز به شواهد و بررسی بیشتر

🔸 اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی است که با بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برای تمرکز مشکل داشته باشند، مدام بی قراری می کنند و در حین مکالمه صحبت دیگران را قطع می کنند.

🔸 در این پست از فکت نامه سلامت به بررسی این میپردازیم که آیا مصرف شکر میتواند باعث بیش فعالی شود؟

🔸 بررسی فکت نامه سلامت نشان میدهد، در حال حاضر مطالعه ای با شواهد محکم که نشان دهد مصرف شکر باعث بیش فعالی میشود وجود ندارد اما مطالعات نشان میدهند که رعایت الگو های تغذیه سالم میتواند در بهبود علائم بیش فعالی موثر واقع شوند و بالعکس الگو های تغذیه ناسالم باعث بدتر شدن علائم سندرم کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) می شوند.


✅ در نتیجه فکت نامه سلامت با بررسی تمام شواهد، این ادعا را فاقد شواهد کافی میداند و اعلام میدارد بررسی این ادعا نیاز به بررسی بیشتر و مطالعات بیشتر دارد.

🔑 متن کامل بررسی این ادعا و منابع بررسی را در وبسایت ما بخوانید...

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢در تصمیم گیری‌های بهداشتی و درمانی چه مطالعاتی باید در اولویت قرار بگیرند؟

🟡حقیقات پزشکی پایه و اساس بهبود و پیشرفت مراقبت‌های بهداشتی و درمانی است که به توسعه درمان‌های جدید، اصلاح روش‌های موجود و بهبود نتایج بیمار کمک می‌کند.  

🟡سالانه بیشتر از یک میلیون و هشتصد هزار مقاله در حوزه پزشکی چاپ می‌شود. تعداد زیاد مطالعات در بعضی از موارد نه تنها تصمیم گیری را برای افراد تسهیل نمی‌کند بلکه فرد را بیشتر از قبل سر در گم می‌کند.

🟡این در مواقعی اتفاق می‌افتد که نتایج مطالعات در یک زمینه هم راستا نیستند و بلکه حتی ضد و نقیض اند. «سطح شواهد» سیستمی است که برای رتبه‌بندی اعتبار یافته‌های پژوهشی استفاده می‌شود و در متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را در تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد مراقبت از بیمار راهنمایی می‌کند.

🟡به زبان ساده، سطح شواهد به سلسله مراتبی اشاره دارد که قدرت تحقیق را بر اساس طراحی، کیفیت انجام مطالعه و خطر سوگیری مطالعه ارزیابی می‌کند.

🔻 ادامه مطلب را در لینک اختصاصی وبسایت ما بخوانید

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا گوش‌دادن به موسیقی در درمان افسردگی مؤثر است؟

✅ نتیجه بررسی ادعا: درست

🟡موسیقی‌درمانی مداخله‌ای است که دربرگیرنده جلسات منظم با یک متخصص درمانگر موسیقی است، و ممکن است به بهبود خلق‌وخو از طریق بیان احساسات کمک کند. در این پست از فکت نامه سلامت بررسی می‌کنیم که آیا موسیقی واقعاً در درمان افسردگی مفید است؟

نتیجه بررسی ها:
🟡 به‌طورکلی موسیقی‌درمانی را می‌توان به دو نوع فعال و غیرفعال تقسیم کرد. روش غیرفعال صرفاً شامل شنیدن موسیقی است که بیماری با گوش‌دادن و شنیدن موسیقی که در حال نواخته شدن است، مورد درمان قرار می‌گیرد.

🟡درحالی‌که در روش موسیقی‌درمانی فعال که نواختن، خواندن و حرکات موزون اساس کار است. در یک مطالعه مروری انجام شده توسط مرور کاکرین، مجموعا 421 شرکت‌کننده وارد شدند. 411 نفر از آنها در متاآنالیز برای بررسی تاثیرات کوتاه‐مدت موسیقی‌درمانی در افسردگی وارد شدند.

🟡 علاوه بر این در این مطالعه، تاثیر نوع موسیقی درمانی نیز بررسی شد. این مطالعه نشان داد موسیقی‌درمانی زمانی که در کنار درمان روتین انجام شود موثرتر از حالتی است که بیماران فقط درمان روتین افسردگی را دریافت می‌کنند.

🟡همچنین این مطالعه نشان داد موسیقی‌درمانی باعث کاهش نشانه‌های افسردگی و اضطراب می‌شود و به بهبود عملکرد فرد کمک می‌کند (به‌طور مثال حفظ مشارکت در کار، انجام فعالیت‌های روزانه و ...). محدودیت این مطالعه تعداد کم مطالعات وارد شده و کم بودن سطح قطعیت شواهد یافت شده است که باعث کاهش سطح قطعیت نتیجه‌گیری این مطالعه شد.

🟡یک مطالعه فراتحلیل دیگر نیز در این زمینه یافت شد که نتایج آن هم‌راستا با مطالعه کاکرین بود. این مطالعه شامل 55 مطالعه کارآزمایی تصادفی دارای گروه کنترل بود و خطر سوگیری در اکثر این مطالعات کم بود. این مطالعه نشان داد بعضی از انواع موسیقی‌درمانی نسبت به انواع دیگر آن موثرتر هستند.

✅ در نتیجه فکت نامه سلامت با بررسی تمام شواهد، این ادعا را درست میداند.

🔑 متن کامل بررسی این ادعا و منابع بررسی را در وبسایت ما بخوانید...

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا تلفن همراه باعث ایجاد سرطان مغز می شود؟

✅ نتیجه بررسی: نیاز به شواهد و بررسی بیشتر

🟡 بسیاری از مردم نگران هستند که استفاده از تلفن همراه ممکن است باعث سرطان و به‌طور مشخص سرطان مغز شود.
🟡 برای بررسی این موضوع، پژوهش‌های زیادی انجام شده اما نتایج متفاوت و متناقضی به دست آمده است.
🟡 این مطلب به بررسی چندین مطالعه مروری و متاآنالیز می‌پردازد تا ببینیم آیا استفاده از تلفن همراه واقعاً خطر سرطان مغز را افزایش می‌دهد یا خیر.

🔸 شواهد موجود در مورد خطر سرطان و تومورهای مغزی ناشی از استفاده از تلفن همراه متناقض و ناهماهنگ است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که استفاده بلندمدت و زیاد از تلفن همراه ممکن است خطر برخی از انواع تومورها را افزایش دهد، اما بسیاری از مطالعات دیگر چنین ارتباطی را تایید نمی‌کنند. برای رسیدن به نتیجه‌گیری قطعی نیاز به تحقیقات بیشتر و با کیفیت بالاتر داریم.

✅ در نتیجه فکت نامه سلامت با بررسی تمام شواهد اعلام میدارد بررسی این ادعا نیاز به بررسی بیشتر و مطالعات بیشتر دارد.

🔑 متن کامل بررسی این ادعا و منابع بررسی را در وبسایت ما بخوانید...

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا میتوان با نتیجه یک مقاله، به افراد در حوزه پزشکی توصیه کرد؟

🔴مقاله‌های علمی و تحقیقاتی در حوزه پزشکی به عنوان منابع اطلاعاتی ارزشمند برای افراد و متخصصین در این حوزه شناخته می‌شوند. این مقاله‌ها معمولاً نتایج تحقیقاتی را که توسط محققان و دانشمندان انجام شده است، ارائه می‌دهند. اما آیا می‌توان با نتیجه یک مقاله به افراد در حوزه پزشکی توصیه کرد؟

برای پاسخ به این سوال باید به چند جنبه مهم توجه کرد:

🔴 اعتبار مقاله: قبل از اینکه نتیجه یک مقاله به عنوان توصیه به افراد ارائه شود، باید اعتبار و جایگاه آن در جامعه علمی را بررسی کرد. مقاله‌هایی که در نشریات معتبر و بازنشر شده‌اند و از طریق بررسی همکاران (Peer Review) مورد تأیید قرار گرفته‌اند، بیش از سایر مقاله‌ها قابل اعتماد‌تر هستند.

🔴 تکرارپذیری نتایج: یک نتیجه علمی برای اینکه به عنوان توصیه به افراد ارائه شود، باید تکرارپذیر باشد. این معنی که نتایج همان تحقیق باید توسط محققان دیگر نیز در شرایط مشابه تائید شود.

🔴کامل بودن تحقیق: مقاله‌هایی که در تحقیقات خود از روش‌های علمی کامل و دقیق استفاده کرده‌اند و تمامی متغیرها و عوامل موثر را در نظر گرفته‌اند، بیش از سایر مقاله‌ها قابل اعتماد‌تر هستند.

🔴 توافق با شواهد موجود: نتیجه یک مقاله باید با شواهد و تحقیقات موجود در آن حوزه همخوانی داشته باشد. اگر نتیجه مقاله با حقایق موجود در تناقض است، باید با احتیاط بیشتری به آن پرداخت و منتظر تحقیقات بیشتری در آن زمینه شد.

🔴 معنی‌داری آماری و بالینی: نتیجه یک مقاله باید نه تنها از نظر آماری معنی‌دار باشد (Statistical Significance)، بلکه از نظر بالینی نیز معنی‌دار باشد (Clinical Significance). معنی‌داری آماری نشان می‌دهد که یافته‌های تحقیق صرفا به‌صورت اتفاقی به دست نیامده‌اند، اما معنی‌داری بالینی بیانگر این است که یافته‌ها در واقع، تاثیری در بهبود بیماران دارند و در پزشکی عملی هستند.

🔴مراجعه به دستورالعمل های پزشکی: در نهایت، برای ارائه توصیه‌های پزشکی، باید به دستورالعمل های رسمی و معتبر رجوع کرد. این دستورالعمل ها بر اساس شواهد علمی، نظرات کارشناسان حوزه، و شرایط کشور تنظیم می‌شوند. پزشکان باید با توجه به این گایدلاین‌ها و شرایط بیماران، توصیه‌های مناسب را ارائه دهند. این دستورالعمل ها اساس اصلی و راه اصلی برای ارائه توصیه‌های پزشکی بر اساس شواهد علمی به شمار می‌روند.

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 آیا مکمل کلسیم در کاهش وزن موثر است؟!

✅ نتیجه بررسی: ادعای گمراه کننده

چاقی یکی از مشکلات عمده بهداشتی در جهان است که می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلفی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت و مقاومت به انسولین شود.چاقی یکی از مشکلات عمده بهداشتی در جهان است که می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلفی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت و مقاومت به انسولین شود.

چاقی یکی از مشکلات عمده بهداشتی در جهان است که می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلفی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت و مقاومت به انسولین شود.یکی از این روش‌ها مصرف کلسیم است که به عنوان یک راهکار احتمالی برای کاهش وزن مطرح شده است. هدف از این مطلب، بررسی تاثیر مصرف کلسیم بر کاهش وزن در افراد مبتلا به اضافه وزن یا چاقی است.

چاقی یکی از مشکلات عمده بهداشتی در جهان است که می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مختلفی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته، دیابت و مقاومت به انسولین شود.با توجه به شواهد موجود، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف کلسیم ممکن است تاثیری مختصر در کاهش وزن داشته باشد، اما این تاثیرات به طور کلی کوچک و از نظر بالینی معنی‌دار نیست. بنابراین، برای دستیابی به کاهش وزن معنادار، احتمالاً نیاز به راهکارهای ترکیبی شامل تغییرات در رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی وجود دارد. در نهایت، این ادعا که مصرف کلسیم به تنهایی باعث کاهش وزن قابل توجه می‌شود، به طور کلی تایید نمی‌شود و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.

✅ در نتیجه فکت نامه سلامت در نهایت، این ادعا که مصرف کلسیم به تنهایی باعث کاهش وزن قابل توجه می‌شود، به طور کلی گمراه کننده است و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.

🔑 متن کامل بررسی این ادعا و منابع بررسی را در وبسایت ما بخوانید...

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita

🟢 چه منابع علمی را بعنوان "منابع موثق اطلاعات سلامت" میدانیم؟

🔴در دنیای امروز که با انبوهی از اطلاعات درست و غلط که به آسانی از طریق اینترنت قابل دسترس هستند یافتن اطلاعات سلامت قابل اعتماد می تواند چالش برانگیز باشد. از آنجایی که این اطلاعات مستقیما با سلامت انسان سر و کار دارند باید از منابع موثق و قابل اعتماد به دست بیایند. در این پست ویژگی های یک "منبع موثق" و برخی مهمترین مثال های آن را معرفی می کنیم.

🔴دقت و محتوای مبتنی بر شواهد بودن: منابع موثق مطالب خود را بر اساس تحقیقات علمی بیان می کنند. به دنبال اطلاعاتی باشید که به مطالعات منتشر شده در مجلات معتبر و شامل استناد از منابع معتبر اشاره می کند.

🔴به روز بودن منابع: بررسی کنید که محتوا به‌روز باشد، زیرا اطلاعات بهداشتی با یافته‌های تحقیقاتی جدید به سرعت در حال تکامل است و تحقیقات انجام شده در حوزه پزشکی تجربی هستند یعنی نتایج ممکن است قطعی نباشد و با انجام تحقیقات جدید یافته های تحقیقات قبلی زیر سوال برود.

🔴وابستگی سازمانی فرد ارائه دهنده محتوا: اطلاعات بهداشتی قابل اعتماد اغلب توسط متخصصان ارائه می شود. این متخصصان شامل پزشکان، محققان و متخصصان پزشکی وابسته به موسسات معتبر مانند سازمان‌های بهداشتی دولتی، دانشکده‌های پزشکی یا سازمان‌های بهداشتی مشهور می‌شوند.

🔴شفافیت و بیان تضاد منافع: منابع موثق به وضوح بیان می کنند که اطلاعات آنها از کجا آمده است و هرگونه تضاد منافع احتمالی را افشا می کنند. به دنبال شفافیت در مورد وابستگی ها، حمایت های مالی، یا تبلیغاتی باشید که ممکن است بر اطلاعات تأثیر بگذارد. برای مثال در مطالعاتی که از صنایع خاص حمایت مالی دریافت می کنند ممکن است برخی از نتایج که برای آن سازمان خوشایند نیست گزارش نشوند.

 🔴پاسخگویی و مسئولیت پذیری در مورد محتوا: منابع موثق اطلاعات خود را از طریق بازبینان مستقل یا حقیقت‌سنجی تأیید می‌کنند. آنها هر گونه خطا را به سرعت تصحیح می کنند و اطلاعات تماس را برای سوالات بیشتر ارائه می دهند. به دنبال هیئت تحریریه یا کمیته بازبینی باشید که بر محتوا نظارت دارد. برای مثال در مجلات معتبر محتوا قبل از انتشار به دقت توسط داورانی که از نظر عملی همتای نویسندگان هستند مورد بررسی قرار میگیرد و خطاهای احتمالی آن اصلاح می شود.

🔑 در این لینک، لیست زیر برخی از مشهورترین منابع اطلاعات سلامت جهت استفاده جامعه، کادر سلامت و پژوهشگران ذکر شده اند

💠 با فکت نامه سلامت، صحت و حقایق اخبار سلامت را بررسی کنید

❤️ Telegram |✅ Website |📱 instagram |❔ Eita