የሳይነስ ኢንፌክሽን (Sinusitis)

የአፍንጫ መታፈን፣ የግንባርና የጉንጮችዎ አጥንት ላይ ህመምና የራስ-ምታት ስሜት አለዎ? ምናልባት ይህ ስሜት የሳይነስ ኢንፌክሽን ምልክት ሊሆን ስለሚችል የህክምና ባለሙያዎን ያማክሩ።

የሳይነስ የዉስጠኛዉ ግድግዳ መቆጣትና ማበጥ እንዲከሰት ከሚያደርጉ ነገሮቸ ዉስጥ አንዱ የሳይነስ ኢንፌክሽን ነዉ። ሳይነሶች በአይን መካከል፣ ከጉንጭቶችዎ አጥንት ጀርባና በግንባርዎ አጥንት ዉሰጥ የሚገኙ ክፍት ቦታዎች ናቸዉ። ሳይነሶች የአፍንጫዎ ውስጠኛዉ ክፍሎች እርጥበት እንዲይዝ የሚያደርገውን ፈሳሸ የሚያመነጩ ናችዉ። ፈሳሾቹ ደግሞ ከአቧራ፣ ከአለርጅንና ከብክለቶች የሚከላከል ነዉ።

ጤናማ የሆኑ የሳይነስ ቦታዎች በአየር የተሞሉ ናቸው። ነገር ግን ከተዘጉና በፈሳሽ ከተሞሉ ጀርሞች በዉስጣቸዉ በማደግ ኢንፌክሽን እንዲፈጠር ያደርጋል። ቫይረሶች አብዛኛውን የሳይነስ ኢንፌክሽኖች ያስከትላሉ ፣ነገር ግን ባክቴሪያዎችም የተወሰኑ የሳይነስ ኢንፌክሽኖችን ሊያስከትሉ ይችላሉ ፡፡

ለሳይነስ ኢንፌክሸን አጋላጭ ነገሮች

በርካታ ምክንያቶች በሳይነስ ኢንፌክሽን የመያዝ ዕድሎን ሊጨምሩ ይችላሉ፡-
• ጉንፋን
• ወቅታዊ የሳይነስ አለርጂዎች
• ሲጋራ ማጨስ ወይም ለሲጋራ ጭስ መጋለጥ (secondhand smoke)
• በሳይነስ ውስጥ ያሉ አወቃቀራዊ ችግሮች (Structural problems )--
በአፍንጫ ወይም በሳይነስ የውስጠኛዉ ክፍል ያደገ ነገር መኖር(ለምሳሌ-ፖሊፖ)
የሰውነት የበሽታ በከላከል አቅም መቀነስ ወይም የሰዉነት የበሽታ መከላከል አቅምን የሚቀንሱ መድሃኒቶችን መዉሰድ

የህመም ምልክቶች
• የአፍንጫ መዝረክረክ
• የአፍንጫ መታፈን
• የፊት አጥንት ህመም
• የራስ-ምታት
• ከሰርንዎ ወደ ላንቃዎ ፈሳሽ መዉረድ
• የጉሮሮ ላይ ህመም
• ሳል
• መጥፎ የአፍ ጠረን
የሳይነስ ህመም ኖሮት የሚከተሉት ነገሮች ካለዎ ወይም ካጋጠመዎ የህክምና ባለሙያዎን ያማክሩ።
• የተባባሰ ወይም ከፍተኛ የህመም ምልክቶች እንደ ከፍተኛ የራስ መታት ወይም የፊት አጠንቶች ላይ ህመም ካለዎ
• ህመሙ ከተሻልዎ በኃላ የህመሙ ምልክቶች በድጋሚ ተባብሶ ከቀጠለ
• የህመም ምልክቶቹ ሳይሻልዎ ከአስር ቀናት በላይ ከቀጠለ
• ትኩሳት ከሶስትና አራት ቀናት በላይ ከቀጠለ
• የሳይነስ ኢንፌክሽን በአንድ ዓመት ዉስጥ በተደጋጋሚ ከተከሰተብዎ
• እንዲሁም የትኛዉም ከፍተኛ ህመምና አሳሳቢ ነገር ከገጠመዎት
ህክምና
ለብዙዎቹ የሳይነስ ኢንፌክሽኖች ፀረ-ባክቴሪያ መድሃኒት መዉሰድ አያስፈልጋቸዉም። ብዙዎቹ የሳይነስ ችግሮች ወይም ህመሞች በራሳቸዉ ጊዜ ይሻሻላሉ። ነገር ግን ለተወሰኑት የሳይነስ ችግሮች ፀረ-ባክቴሪያ መድሃኒቶችን መዉሰድ አስፈላጊ ነዉ።ስለሆነም የህክምና ባልሙያዎን በማማከር መድሃኒት እንዲታዘዝልዎ ያድርጉ።
በቤት ዉስጥ ሊያረጉዋቸዉ የሚችሉት ነገሮች
• ሞቅ ወይም ለስ ያለ ነገር በግንባርዎና አፍንጫዎ አካባቢ በመያዝ ህመሙን ለማስታገስ ይሞክሩ።
• የአፍንጫ መታፈንን ለመቀነስ የሚሰጡ ‘ናዛል ዲኮንጀስታንትንንና አፍንጫ ዉስጥ የሚረጩ ስፕሬዮችን ይጠቀሙ
• የዉሃ እንፋሎት ይማጉ ( በአነስትኛ የዉሃ ማፊሊያ ዉሃን ምድጃ ላይ በመጣድ ሲፈላ እንፋሎቱን መታጠን ወይም መማግ)
• እንዲሁም ሳል ካለዎ የሳል ማስታገሻ ሽሮፕ መዉሰድ፦ ህፃናት በተለይ ዕድሜያቸዉ ከ4 ዓመት በታች ከሆኑ የሳል ሽሮፕ የህክምና ባለሙያዎን ሳያማክሩ አይስጡ::
የሳይነስ ችግርን መከላከል
የሳይነስ በሽታ የመያዝ እድልን ለመቀነስ ወይም ቀድሞ የመጡ የሳይነስ ምልክቶችን ለማስታገስ ማድረግ የሚችሏቸው ብዙ ነገሮች አሉ ፡፡ ሊደረጉ ከሚችሉ ነገሮቸ ዉሰጥ
• ፈሳሽ በበቂ መጠን መጠጣት፥- ፈሳሽ በበቂ መጠን መጠጣት ከአፍንጫ የሚወጣዉን ፈሳሽ ቀጭን እንዲሆን ስለሚያደርግ በቀላሉ እንዲወጣ ያደርገዋል።
• እንፋሎት መታጠን
• የአፍንጫዎን ቀዳዳዎች በየቀኑ ይታጠቡ፦ከመጠን በላይ የአፍንጫ ፈሳሾችን ለማፅዳትና የአፍንጫ የዉስጠኛዉን ክፍል ሽፋኖችን ለማራስ እንዲረዳዎ ውሃውን ወደ የአፍንጫው በቀስታ በመርጨት ያፅዱ። ይህም ጠዋትና ማታ ቢደረግ ይመከራል።
• ሲተኙ ትራሱን ከፍ ያድርጉት፥- ሲተኙ ጭንቅላትዎ ከተዘቀዘቀ ፈሳሽ በሳይነሶች ዉስጥ ይጠራቀማል። ይህን ለመቀንስ የመኝታዎን ራስጌ ከፍ ያድርጉ
• በሀኪምዎ ካልታዘዘልዎ በስተቀር አንታይሂስታሚን መድሃኒቶቸን በዘፈቀደ ከመዉሰድ ይቆጠቡ።
• የአፍንጫ መታፈንን ለመቀነስ የሚረዱ መድሃኒቶች( ዲኮንጀስታንቶችን) ሲጠቀሙ በጥንቃቄ ይሁን
• ሲናፈጡ በጥንቃቄ ማድረግ ያስፈልጋል፦ ሲናፈጡ ሁለቱን የአፍንጫ ቀዳዳዎች ተራ በተራ ማድረግ፤ሀይል በተቀላቀለበት ሁኔተ መናፈጥ የአፍንጫ የዉስጠኛዉ ክፍል እንዲቆጣ ያደርጋል።

Source ፦ St. Urael Internal Medicine Specialty Clinic

❤ #የጀርባ #ህመምን #እንዴት #መከላከል #ይቻላል ❤

❤ #ከወደዱት #ያጋሩት ❤
#ክፍል 3

1. በቂ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ፦የጀርባ ህመም ሲገጥምዎ እንቅስቃሴ አለማድረግ ይሻላል ሊሉ ይችላሉ። ነገር ግን ባለሙያዎቸ የሚመክሩት መደበኛ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ ሲሆን ይህም ህመምንና የጡንቻ መወጠርን ይቀንሳል።

2. የተመጣጠነ የሰዉነት ክብደት ይኑርዎ፦ ተጨማሪ ክብደት በተለይም በመሃከለኛ የሰዉነትዎ ክፍል መጨመር የሰዉነትን የስበት ማዕከል( center of Gravity) በመለወጥ በታችኛው ጀርባዎ ላይ ጫና በመፍጠር የጀርባ ህመምን ያባብሰዋል። ስለሆነም የተመጣጠነ የሰውነት ክብደት እንዲኖርዎ ያድርጉ።

3. የሚያጨሱ ከሆነ ማጨስ ማቆም፦ ማጨስ ወደ ዲስክ የሚሄደዉን የደም ዝዉዉር በመቀነስ ምግብና ኦክሲጂን እንዲቀንስ ያደርጋል። እያጨሱ ከሆነ ለማቆም ይወስኑ።

4. የአተኛኘት ሁኔታን ማስተካከል፥- የጀርባ ህመም ካለዎ አተኛኘትዎ በጎን በኩል ሆኖ ጉልበትዎን ወደደረትዎ በመጡኑ አጠፍ ያድርገዉ ይተኙ። በጀርባ መተኛት ከሆነ ፍላጎትዎ አንድ ትራስ በጉልበቶችዎ ስር አድርገሁ ይተኙ። ከፈለጉ ደግሞ ሌላኛውን ትራስ በታችኛው ጀርባዎ ስር ያስገቡ።

5. ለአቀማመጥዎ ትኩረት መስጠት፦ የጀርባ ህመምን ለመከላከል በጣም ጥሩው ወንበር የጀርባ መደገፊያዉ ቀጥ ያለ ሆኖ በታችኛዉ በኩል የጀርባ ድጋፍ ያለው ነው ፡፡ በሚቀመጡበት ጊዜ ጉልበቶችዎን ከዳሌዎ ትንሽ ከፍ እንዲል ያድርጉ( ሲቀመጡ ለእግርዎ ማሳረፊያና ከፍ እንዲል ማድረግያ ያስገቡ)። ለረጅም ሰዓት የሚቆሙ ከሆነ አንድ እግርዎን በርጩማ ላይ ያሳርፉ - እና በየአምስት እስከ 15 ደቂቃ እግሮችዎን ይቀያይሩ።

6. እቃ ሲያንሱ በጥንቃቄ ይሁን፦ ከባድ ዕቃዎችን ለማንሳት ከወገብዎ ጎንበስ አይበሉ። ይልቁኑ ጉልበትዎን አጠፍ በማድረግ ቁጢጥ በማለት የሆድ ጡንቻዎን ወደዉስጥ ሳብ በማድረግ የሚያነሱትን ዕቃ ወደሰዉነትዎ በማስጠጋት ያንሱ። በሚያነሱበት ወቅት ሰውነትዎን አያጠማዙ። ከቻሉ ከባድ ዕቃዎችን ከመሳብ ይልቅ ይግፉ ፡፡ መግፋት ከመጎተት ይልቅ ለጀርባዎ ቀላል ነው ፡፡

7. ሶላቸው ከፍ ያሉ ጫመዎችን ከመጫማት ይቆጠቡ፦ ሶላቸዉ ከፍ ያሉ ጫማዎችን ማድረግ የሰዉነትዎን የስበት ማዕከል( center of gravit) ስለሚቀይረዉ በጀርባዎ ላይ ጫናን ያመጣል። ስለሆነም የሶላቸዉ ከፍታ ዝቅ ያሉ ጫማዎችን ይጫሙ።

8. ወገባቸዉ ጠባብ የሆኑ ልብሶችን አይልበሱ፦ በጣም ጠበቅ ያለ ልብስ ፣ ለመታጠፍ ፣ ለመቀመጥ ወይም ለመራመድ ስለሚያስቸግር የጀርባ ህመምዎን ያባብሰዋል ፡፡

9. የኪስ ቦርሳዎ( ዋሌት) ከመጠን ባለፈ ነገሮች መሞላት፦ ከመጠን በላይ በታጨቀ ዋሌት ላይ መቀመጥ ምቾትን ይከለክላል፣ የጀርባ ህመም እንዲመጣ ሊያደርግ ይችላል። ስለሆነም ለረጅም ሰዓት የሚቀመጡ ከሆነ ዋሌትዎን ከኪስዎ ያዉጡ።

10. የሚትኙበት ፍራሽ ጠንከር(medium- to –firm mattress) ያለና ወገብዎን የማያጎብጥ እንዲሆን ይመከራል።

11. የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ከማድርግዎ በፊት ሰዉነትዎን ያሟሙቁ

የሪህ በሽታ(Gout Arthritis)

ምንነት
> ሪህ ዩሪክ አሲድ የተባለ የሰውነታችን ኬሚካል በመገጣጠሚያዎቻችን ሲጠራቀም የሚፈጠር በሽታ ነው።
> በብዛት በእግራችን የአውራ ጣት(podagra)፣ ቁርጭምጭሚት(ankle)፣ ጉልበት(knee) እንዲሁም በእጃችን የክንድ(elbow) እና የእጅ(wrist) መገጣጠሚያዎች ላይ ይከሰታል።

አጋላጭ ምክንያት(risk factor)
> አልኮል መጠጣት
> ፕሮቲን የበዛባቸው የምግብ አይነቶች መመገብ(ምሳሌ ስጋ፣ ሽሮ፣ እንቁላል፣ አሳ...)
> ከመጠን ያለፈ ውፍረት
> የኩላሊት በሽታ መኖር
> ከፍተኛ የሆነ የደም ግፊት
> ስኳር በሽታ
> ጭንቀት፣ ድካም
> የተለያዩ መድኃኒቶች(ምሳሌ የሚያሸና መድኃኒት፣ አስፕሪን...)

ምልክቶች(clinical features)
> ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ በሆኑ መገጣጠሚያዎች ላይ የሚኖር ኃይለኛ ህመም
> የመገጣጠሚያ ማበጥ፣ መቅላትና የሙቀት መጠን መጨመር
> ትኩሳት
> ብርድ ብርድ ማለት

ጠንቅ(complications)
> የመገጣጠሚያ መበላሸት(degenerative arthritis)
> የኩላሊት በሽታ(uric acid/urate nephropathy)
> የኩላሊት ጠጠር
> የመገጣጠሚያ ልክፍት(secondary infection)
> ስብራት

ምርመራ
> የደም ምርመራ
> የዩሪክ አሲድ መጠን ምርመራ(serum uric acid)
> የመገጣጠሚያ ፈሳሽ ምርመራ(synovial fluid analysis)
> አልትራሳውንድ፣ ኤክስ ሬይ
> CT scan, MRI

ህክምና
> የህመም ማስታገሻ መድኃኒቶች፦ NSAIDs, steroid
> የዩሪክ አሲድ መጠን የሚቀንሱ መድኃኒቶች፦ allopurinol, febuxostat
> ከላይ የተጠቀሱትን አጋላጭ ነገሮች(risk factors) ማስወገድ

ምን እናድርግ?
× ፕሮቲን ያላቸው ምግቦችን መቀነስ ወይም ለጊዜው መተው
× ውሃ በብዛት መጠጣት(በቀን ከ8 ብርጭቆ በላይ)
× አልኮል መጠጥ መተው
× የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ
× ከላይ የተጠቀሱ ምልክቶች ሲኖሩ ወደ ጤና ተቋም መሄድ

@ethiotena1
@ethiotena1

ራስ መርዘን(migraine headache)

ምንነት
> ከራስ ምታት የህመም አይነቶች አንዱ ሲሆን በብዛት ግማሹን የጭንቅላት ክፍል ከፍሎ ማመሙ(unilateral head pain) መገለጫ ባህሪው ነው።

መነሻ(cause)
> የራስ መርዘን በሽታ እስካሁን በውል የታወቀ መነሻ ምክንያት ባይኖረውም በዋናነት ሁለት(፪) አይነት መላምቶች አሉ።

፩. Vascular theory፦ የራስ ቅል የደም ስሮች ሲጠቡና ተመልሰው ሲሰፍ(rebound vasodilation) ራስ መርዘን ይፈጠራል የሚል በብዛት በ1940ዎቹና 1950ዎቹ ይንሸራሸር የነበረ መላምት
፪. Neurovascular theory፦ ጭንቅላት ውስጥ ያሉ የነርቭ ክሮች መዛባት በራስ ቅል የደም ስሮች ላይ በሚፈጥሩት ለውጥ ሳቢያ ራስ መርዘን ይፈጠራል የሚልና በአሁኑ ወቅት የሚቀነቀን መላምት

አጋላጭ ምክንያቶች(risk factor)
> በቤተሰብ ውስጥ ራስ መርዘን ያለበት ካለ
> ከፍተኛ የደም ግፊት መኖር
> የክብደት መጨመር
> ጭንቅላት ላይ ደም መፍሰስ
> የልብ በሽታ መኖር
> የስኳር በሽታ
> በተለያዩ በሽታዎች ምክንያት ወደ ሰውነታችን የሚለቀቁ ኬሚካሎች መጨመር(TNF, interleukins, C-reactive protein)

የራስ መርዘንን የሚያባብሱ ነገሮች(precipitants/triggers)
> የሰውነታችን ቅመሞች መዛባት(hormonal change)፦ ምሳሌ በእርግዝናና የወር አበባ ጊዜ
> ጭንቀት
> የተዛባ እንቅልፍ መኖር(excessive or insufficient  sleep)
> የተለያዩ መድኃኒቶች፦ ምሳሌ የወሊድ መቆጣጠሪያ እንክብል
> ሲጋራ ማጨስ
> አልኮል መጠጣት
> የአካባቢ አየር መለወጥ(weather change)
> ደማቅ ብርሃን፣ የፀሐይ ነፀብራቅ
> ጮክ ያለ ድምፅ
> ከባድ ሽታ፦ ምሳሌ ሽቶ፣ መጥፎ ጠረን
> ረሃብ
> የጭንቅላት ጉዳት(head trauma)
> caffeine ያለባቸው መጠጦች፦ ምሳሌ ቡና
> ኮምጣጤ ምግቦችና መጠጦች

ምልክቶች(clinical features)፦ ፫ ደረጃዎች አሉት
፩. ቅድመ ራስ ምታት ደረጃ(aura)
> የእይታ መለወጥ
> የእጅና እግር አካባቢ መደንዘዝ እና መጠዝጠዝ 
> የአነጋገር መለወጥ(speech and language disturbance)
፪. የራስ ምታት ደረጃ
> ግማሹን የጭንቅላት ክፍል ከፍሎ ህመም
> ማቅለሽለሽ እና/ወይም ማስመለስ
> ድምፅ እና ብርሃን መጥላት
፫. ድህረ ራስ ምታት ደረጃ
> ድካም
> የጡንቻ መዛልና ህመም
> ያልተለመደ የደስታ ስሜት(euphoric feeling)
> ምግብ የመብላት ጉጉት መጨመር(food craving)

የበሽታው ጠንቅ(complications)
> ቶሎ አለመዳን(chronic migraine)
> የሚያንቀጠቅጥ በሽታ(seizure)
> ጭንቅላት ላይ ደም ማነስ ወይም መፍሰስ(stroke)

ምርመራ
> ከላይ የተዘረዘሩ ምልክቶች ካሉ በቂ ነው ነገር ግን አንዳንዴ ሌሎች ተጓዳኝ በሽታዎች ሊኖሩ ስለሚችሉ፦ የደም ምርመራ፣ የጭንቅላት CT scan እና MRI ሊያስፈልግ ይችላል።

ህክምና
> የራስ ምታት ህመም ማስታገሻ(acute/abortive Rx)
ለምሳሌ፦ አስፕሪን፣ ፓራሲታሞል/ፓናዶል፣ ዳይክሎፌናክ፣ አይቡፕሮፌን፣ ሱማትሪፕታን፣ ኤርጎታሚንና የመሳሰሉት
> እንዳያስመልስ የሚያደርግ እንክብል መድኃኒት
> ቅድመ መከላከል ህክምና(preventive/prophylactic Rx)፦ አስፈላጊ ሲሆን ብቻ
1. እንክብል መድኃኒቶች
ለምሳሌ፦ ፕሮፕራኖሎል፣ አሚትሪፕትሊን...
2. የተለያዩ መሳሪያዎችን(device) መጠቀም ለምሳሌ፦ TENS
> ቀዶ ጥገና፦ አስፈላጊነቱ እምብዛም ነው(controversial)

ምን እናድርግ?
× ከላይ የተጠቀሱ ቀስቃሽ(precipitants/triggers) ነገሮችን ማስወገድ
× ጤናማ የአመጋገብ ስርአትን መከተል
× የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ማድረግ(ቢያንስ በሳምንት 3 ቀን ለ40 ደቂቃ)
× የተመጣጠነ እንቅልፍ መተኛት
× ከአልኮልና አነቃቂ እጾች ራስን መጠበቅ
× ሐኪም የሚያዝልንን መድኃኒቶች በአግባብና በትክክል መውሰድ
× ከላይ የተጠቀሱ ምልክቶች ሲኖሩ ወደ ጤና ተቋም መሄድ

@ethiotena1
@ethiotena1

©እባክዎ ለሌሎችም ያጋሩ

አለርጂ----?
******
አለርጂ በአብዛኛዎቹ ሰዎች ላይ የከፋ ጉዳት ማያስከትሉ ያልተለመዱ የበሽታ መከላከያ ስርዓት ምላሾች ናቸው ይላል ኪድስ ሄልዝ ኦርጋናይዜሽን ድረ ገጽ ላይ ያገኘነው መረጃ:: አንድ ሰው ለአንድ ነገር አለርጂ በሚሆንበት ጊዜ በሽታ የመከላከል ስርዓቱ ይህ ንጥረ ነገር ሰውነትን እንደሚጎዳ በደመነፍስ ያምናል::

አለርጂ እንዴት ይከሰታል?

የሰውነት በሽታ የመከላከል ስርዓት ከመጠን በላይ ምላሽ ሲሰጥ እና በሰውነት ውስጥ የገባውን ባዕድ ነገር እንደ ወራሪ በመቆጣጠር እና እሱን ለመዋጋት ሲሞክር አለርጂ ይከሰታል:: ይህ ሁኔታ ህመምን በመፍጠር እስከ ከባድ አልፎ ተርፎም ለሕይወት አስጊ የሆኑ ምልክቶችን ያስከትላል::
የሰውነት በሽታ የመከላከል ስርዓት ሰውነትን ለመጠበቅ በመሞከር “ኢሚውኖግሎቡሊን” “ኢ የሚባሉ ፀረ እንግዳ አካላትን ይሠራል:: እነዚህ ፀረ እንግዳ አካላት የተወሰኑ ህዋሳት ወራሪውን ለመከላከል ጥቂት ኬሚካሎችን (ሂስታሚን ጨምሮ) ወደ ደም ፍሰት እንዲለቀቅ ያደርጉታል:: የአለርጂ ምላሾችን የሚያመጣው የእነዚህ ኬሚካሎች መለቀቅ ነው:: ምላሾቹ በዐይን፣ በአፍንጫ፣ በጉሮሮ፣ በሳንባ፣ በቆዳ፣ በጨጓራና የምግብ እሽርሽሪት መተላለፊያ ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ::

አንዳንድ አለርጂዎች ወቅታዊ እና የሚከሰቱት በዓመት ውስጥ በተወሰኑ ጊዜያት ብቻ ነው:: ለአብነት ያህል የአበባ ብናኞች ከፍተኛ ሲሆኑ እና የከባቢ አየር በሚቀዘቅዝበት ወቅት ይከሰታሉ:: በሌላ በኩል አንድ ሰው አለርጂ ከሚሆንበት ማንኛውም ነገር ጋር በሚገናኝበት ጊዜ ሊነሳ ይችላል:: ስለዚህ የምግብ አለርጂ ያለበት ሰው ያንን የተወሰነ ምግብ ሲመገብ ወይም ለአቧራ አለርጂ የሆነ ሰው ለአቧራ ሲጋለጥ የአለርጂ ምላሽ ይኖረዋል::

አለርጂ ማንን ያጠቃል?
አለርጂ ብዙውን ጊዜ በዘር የሚተላለፍ ነው:: ከወላጆች ወደ ልጆች ሊተላለፍ ይችላል:: ነገር ግን እርስዎ፣ አጋርዎ ወይም አንድ ልጅዎ አለርጂ አለባቸው ማለት ሁሉም ልጆችዎ በአለርጅ ይጠቃሉ ማለት አይደለም:: አንዳንድ ልጆች አለርጅ በሌለበት የቤተሰብ አባል ውስጥ እየኖሩ እነሱ ብቻ አለርጂ ሊኖራቸው ይችላልና::

አለርጂን የሚያስከትሉ ነገሮች ምንድን ናቸው?
በሰዎች ዘንድ አለርጂ ከሚያመጡ በጣም የተለመዱ ነገሮች መካከል የተበከለ አየር ብናኝ ተጠቃሽ ነው:: ከነሱም መካከል አንዱ አቧራ ነው:: በአካባቢያችን የሚኖሩት የአቧራ ትቢያዎች በአጉሊ መነጽር ሲታዩ ጥቃቅን ነፍሳት ናቸው:: እነዚህ ነፍሳት በየቀኑ ከሰውነታችን ላይ የሚወገዱ በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ የሞቱ የቆዳ ሴሎችን ይመጋባሉ:: የቤት አቧራ ዋናው የአለርጂ መንስኤ ነው:: የአቧራ ትሎች በአብዛኛው በአልጋ፣ በጨርቅ እና ምንጣፍ ውስጥ ይኖራሉ::
የአበባ ብናኝ ፡- የአበባ ብናኝ አለርጂ ወቅታዊ ሲሆን ለአለርጂዎች ዋነኛው መንስኤ ነው:: ሌሎች እፅዋትን ለማዳቀል ዛፎች፣ አረም እና ሳሮች እነዚህን ጥቃቅን ቅንጣቶች ወደ ውጭ ያስወጣሉ::

ሻጋታ፡- ሞቃታማ እና እርጥበታማ በሆኑ አካባቢዎች ውስጥ በቤት ውስጥም ሆነ በውጭ ይበቅላሉ:: ከቤት ውጭ ሻጋታዎች ደካማ በሆኑ የፍሳሽ ማስወገጃ ቦታዎች ውስጥ፣ በበሰበሱ ቅጠሎች ወይም የማዳበሪያ ክምር ውስጥ ይገኛሉ:: በቤት ውስጥ ደግሞ በጨለማ፣ በደንብ ባልተለቀለቁ መታጠቢያ ቤቶች እና እርጥበታማ ምድር ቤቶች ውስጥ ይበቅላሉ:: ሻጋታ ወቅታዊ ነው:: ነገር ግን አንዳንዶቹ ዓመቱን ሙሉ በተለይም በቤት ውስጥ ሊገኙ ይችላሉ::
የቤት እንስሳት፡- በቤት እንስሳት አማካኝነት የሚከሰት አለርጂ የሚመጣው በተፈረፈረው ቆዳቸውና እና በእንስሳቱ ምራቅና ለሀጭ ነው:: የቤት እንስሳት እራሳቸውን ሲልሱ ምራቁ በቆዳቸው ወይም በላባቸው ላይ ይወርዳል:: ምራቁ ሲደርቅ የፕሮቲን ቅንጣቶች በአየር ወለድ ብናኝ ይሆናሉ እና በቤት ውስጥ ወደ ጨርቆች ይገባሉ:: የቤት እንስሳት ሽንት እና እዳሪው እንዲሁ በአየር ወደ ፀጉር ወይም ቆዳ ላይ ሲያርፍ አለርጂ ሊያመጣ ይችላል::

በረሮዎች፡- የቤት ውስጥ ዋና አለርጂ ናቸው:: በመሀል ከተማ ውስጥ ባሉ ሕንፃዎች ለሚኖሩ ሕፃናት ለአስም በሽታ ዋና መንስኤ ሊሆኑ ይችላሉ::

የምግብ አለርጂዎች፦
በአሜሪካ ውስጥ እስከ ሁለት ሚሊዮን ወይም ስምንት በመቶ የሚሆኑ ሕፃናት በምግብ አለርጂዎች ይጠቃሉ:: የላም ወተት፣ እንቁላል፣ ዓሳ፣ ኦቾሎኒ፣ አኩሪ አተር፣ ስንዴ እና አቮካዶ አለርጂዋችን በማስከተል የሚወዳደራቸው የለም::

ሌሎች የተለመዱ የአለርጂ መንስኤዎች
የነፍሳት አለርጂ፡- አብዛኛዎቹ ልጆች በነፍሳት ከተነከሱ በኋላ የተነከሱበት ቦታ ላይ እብጠት፣ መቅላት እና ማሳከክ ይታይባቸዋል:: ነገር ግን አለርጂ ላለባቸው ሰዎች የነፍሳት መርዝ በጣም ከባድ የሆኑ ምልክቶችን ያስከትላል::
መድሃኒቶች፡- የአለርጂ ምላሾችን የሚያስከትሉ በጣም የተለመዱ መድኃኒቶች ፀረ ተሕዋሲያን ናቸው:: በሐኪም የታዘዙ መድኃኒቶች እና ሌሎች ያለ ማዘዣ መግዛት የሚችሏቸውን ጨምሮ የአለርጂ ምላሾችን ሊያስከትሉ ይችላሉ::
ኬሚካሎች፡- አንዳንድ መዋቢያዎች ወይም የልብስ ማጠቢያ ሳሙናዎች ሰዎችን ከተፈጥሯቸው ውጭ ሊያደርጉ ይችላሉ:: ይህ የሆነበት ምክንያት የአንድ ሰው በሽታ የመከላከል አቅሙ በእነዚህ ምርቶች ውስጥ ለሚገኙ ኬሚካሎች ምላሽ ስላለው ነው:: ምንም እንኳን ሁልጊዜ የአለርጂ ምላሾች ላይሆን ይችላል:: ማቅለሚያዎች፣ የቤት ውስጥ ጽዳት እቃዎች እና በሣር ወይም በእጽዋት ላይ የሚውሉት ፀረ-ተባዮችም በአንዳንድ ሰዎች ላይ የአለርጂ ምላሾችን ያስከትላሉ::

የአለርጂ ምልክቶች ምንድን ናቸው?
የአለርጂ ምልክቶች ዓይነት እና ክብደት ከአለርጂ አለርጂ እና ከሰው ሰው ይለያያሉ:: ሆኖም አለርጂ ዓይንን ማሳከክ፣ በማስነጠስ፣ የአፍንጫ ፈሳሽ መብዛት፣ የጉሮሮ መከርከር፣ የመተንፈስ ችግር፣ ማስመለስ አልፎ ተርፎም ራስን በመሳት ሊታይ ይችላል:: ከባድ የአለርጂ ችግር ያለባቸው ሕፃናት እንደ ምግብ፣ መድኃኒት ወይም የነፍሳት መርዝ ያሉ ድንገተኛ፣ ለሕይወት አስጊ የሆነ የአለርጂ ችግር ሲያጋጥማቸው አናፊላክሲስ ተብሎ ይጠራል:: አናፊላክሲስ ለአለርጂ ከተጋለጠ በኋላ በሰከንዶች ውስጥ ብቻ ሊከሰት ይችላል ስለዚህ ሐኪሞች ለሕይወት አስጊ በሆነ የአለርጂ በሽታ የተያዘ ማንኛውንም ሰው ድንገተኛ ሁኔታ ሲከሰትበት የኢፒንፊን ራስ-መርፌን እንዲወስድ ይፈልጋሉ:: (Epinephrine) ከባድ የአለርጂ ምልክቶችን ያስታግሳል:: ለምሳሌ እብጠትን ይቀንሳል እንዲሁም ዝቅተኛ የደም ግፊትን ከፍ ያደርጋል::
በአየር ወለድ ለሚከሰት አለርጂ ምልክቶቹ የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ
ማስነጠስ፣ የአፍንጫ ወይም የጉሮሮ ማሳከክ፣ የአፍንጫ መታፈን እና ሳል ይኖረዋል:: ውሃያዘለ ወይም የዓይን መቅላት፣ አንዳንድ ጊዜ በአይን ዙሪያ የሚታዩ ጥቁር ክቦች ሊፈጠሩ ይችላሉ::
የምግብ፣ የመድኃኒት እና የነፍሳት የአለርጂ ምልክቶች
የመተንፈስ ችግር፣ ሳል፣ የድምፅ ማነስ፣ የጉሮሮ መቆንጠጥ፣ የሆድ ቁርጠት፣ ማስታወክ፣ ተቅማጥ፣ ማሳከክ፣ ውሃማ ወይም ያበጡ የዓይን ቀፎዎች፣ የደም ግፊት መቀነስ እና የንቃተ ህሊና ማነስ ምልክቶቻቸው ናቸው::

አለርጂዎችን እንዴት መለየት ይቻላል?
አንዳንድ አለርጂዎችን ለመለየት በጣም ቀላል ነው:: ልጅዎ ከሳምንት ወይም ከሁለት ሳምንት በላይ የሚቆይ እንደ ሳል ያሉ ምልክቶች ካሉት ወይም በየዓመቱ በተመሳሳይ ጊዜ ጉንፋን ካጋጠመው አለርጂን በመመርመር መድኃኒቶችን ሊያዝልዎ ከሚችል ሐኪምዎ ጋር ይነጋገሩ:: የአለርጂን መንስኤ ለማግኘት ብዙውን ጊዜ የቆዳ ምርመራ ያደርጋሉ:: የቆዳ ምርመራ ከሁለት መንገዶች በአንዱ ሊሠራ ይችላል::

አለርጂ እንዴት ይታከማል?
ለአለርጂዎች ምንም ፈውስ የለም:: ነገር ግን ምልክቶቹን መቆጣጠር ይቻላል:: እነሱን ለመቋቋም በጣም ጥሩው መንገድ ለአለርጂ ተጋላጭ የሚያደርጉ ነገሮችን ማስወገድ ነው:: በተለይም ብዙውን ጊዜ አለርጅ ሕፃናት ላይ ስለሚበረታ ለሁሉም የሕፃናት እንክብካቤ ሠራተኞች፣ ለመምህራን፣ ለቤተሰብ አባላት፣ ለልጅዎ ጓደኞችና ወላጆች፣ ወዘተ ስለልጅዎ አለርጂ መንገር አስፈላጊ ነው::
አካባቢያዊ አለርጂዎችን ማስወገድ የማይቻል ከሆነ ወይም የማይረዳ ከሆነ ሐኪሞች ፀረ-ሂስታሚኖችን፣ የአይን ጠብታዎችን እና የአፍንጫ ፍሳሾችን ጨምሮ መድኃኒቶችን ያዝዙ ይሆናል:: ከእነዚህ ውስጥ አብዛኛዎቹ ያለ ማዘዣ መድሃኒት ይገኛሉ::
በአንዳንድ ሁኔታዎች ሐኪሞች አንድን አለርጂ ያለበት ሰው ለመርዳት የአለርጂ ክትባቶችን (የበሽታ መከላከያ ሕክምና) ይመክራሉ:: ነገር ግን የአለርጂ ክትባቶች እንደ አቧራ፣ ሻጋታ፣ የአበባ ዱቄት፣ እንስሳት እና የነፍሳት መውጋት ያሉ ለአለርጂዎች ብቻ ይረዳሉ::

ለምግብ አለርጂዎች፦
የአለርጂ ምላሾች ሊለያዩ ይችላሉ:: አንዳንድ ጊዜ አንድ ሰው በቆዳ ላይ እንደ ቀፎዎች ሁሉ አንድ የሰውነት ስርዓት ብቻ ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድር መለስተኛ ምላሽ ሊኖረው ይችላል:: ሌሎች ጊዜያት ደግሞ ምላሹ በጣም ከባድ እና ከአንድ በላይ የአካል ክፍሎችን ሊያካትት ይችላል:: ለማንኛውም ለአለርጂ የሚዳርጉ ሁነቶችን ለይቶ መጠንቀቅ ይገባል::
በኩር

የላም ወተት ለህጻናት መቼ ነው መሰጠት የሚችለው?

አንድ አመት ያልሞላው ልጅ የላም ወተት መጠጣት የለበትም። ከአንድ አመት በታች የሆኑ ልጆች የላም ወተትን አንጀታቸው መፍጨት (Digest )ማድረግ አይችልም ላይ የላም ወተት በአንጀት ግድግዳ ላይ መድማት ሊፈጥር ይችላል።

የሚያስከትላቸው ቸግሮች

 የአንጀት ግድግዳ ላይ መድማት
 በከፍተኛ የፕሮቲን መጠና ስላለው ባልጠነከረው ኩላሊታቸው ላይ ጫና ይፈጥራል ፡፡
 ተቅማጥ
 የብረት ማዕድን (የአይረን )እጥረት ያስከትላል
 አለርጂ ያመጣል

የላም ወተት የአይረን፣ ቫይታሚን ኢ እና የፋቲ አሲድ መጠኑ ዝቅተኛ ነው። በእናት ወተት ውስጥ የሚገኙት የፕሮቲን እና ስብ መጠን በላም ወተት ውስጥ አይገኝም። ከላም ወተት በተጨማሪ የፍየል ወተት፣ ሶይ ወተት እና አልመንድ ወተት አንድ አመት ለማይሞላው ልጅ መስጠት አይመከርም።

በዚህ ምትክ ልጆች ምንድን ነው መጠጣት ያለባቸው?

ልጅ 1 አመት እስኪሞላው ድረስ መውሰድ ያለበት የእናት ወተት እና የጣሳ ወተት ብቻ ነው።

via: ዶ/ር አለ

በወባ በሽታ የሚከሰተውን ሞት በክትባት እና ፀረወባ መድሀኒት በጋራ በመጠቀም 70 በመቶ ያክል መቀነስ እንደሚቻል አንድ ጥናት ጠቆመ !

በለንደን የተሰራው ጥናት እንዳመላከተው ከሆነ በወባ የሚከሰተውን ሞት እና ህመም አስቀድሞ በጋራ የሚሰጥን ክትባት እና የወባ መድሃኒትን በመጠቀም 70 በመቶ መቀነስ እንደሚቻል ይጠቁማል።በጥናቱ እድሜያቸው ከ17 ዓመት በታች የሆኑ ክትባቱ እና መድሀኒቱ የተሰጣቸው የማሊና የቡርኪናፋሶ 6000 ታዳጊዎች ማወቅ እንደተቻለው ክትባቱ ወይም መድሀኒቱን ለየብቻ ከመስጠት ሁለቱንም መጠቀሙ ይበልጥ ውጤታማ ነው ተብሏል።

ወባ ከሰዓራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገራት ዋንኛ የጤና ስጋት ሆኖ ቀጥሏል።በየዓመቱ በወባ የተነሳ 400ሺ ሰዎች ህይወታቸውን የሚያጡ ሲሆን ብልጫውን የሚይዙት ደግሞ ህፃናት ናቸው።

Read more:
https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/drug-vaccine-combo-could-cut-child-malaria-deaths-70-per-cent/

👆👆

ወባ በሽታ (malaria)

ምንነት
> የወባ በሽታ በሴቷ የወባ ትንኝ በሚተላለፍ ''ፕላዝሞዲዬም/plasmodium'' አሀዱ ህዋስ አማካኝነት የሚመጣ በወቅቱ ካልታከመ ለህይወት አስጊ የሆነ በሽታ ነው።
> በአገራችን ኢትዮጵያ በብዛት በፀደይ/በልግ እና በክረምት ወቅት በብዛት ይከሰታል።

መነሻ(Etiology)
ሀ. ፕላዝሞዲዬም ፋልሲፋረም(Plasmodium Falciparum)
ለ. ፕላዝሞዲዬም ቫይቫክስ(P. Vivax)
ሐ. ፕላዝሞዲዬም ኦቫሊ(P. Ovale)
መ. ፕላዝሞዲዬም ማላሪ(P. Malariae)
ሠ. ፕላዝሞዲዬም ኖለሲ(P. Knowlesi)

አጋላጭ ምክንያቶች
> ሞቃትና ደረቃማ(በረሃማ) አካባቢዎች/tropical area ላይ መኖር (ለምሳሌ፦ ከሰሃራ በታች ያሉ የአፍሪቃ አገሮች)
> በአካባቢ የታቆረ ውሃ መኖር
> ከዚህ በፊት በወባ በሽታ መያዝ (በተለይ P.Vivax እና P. Ovale)
> ወባ በሽታ በብዛት በሚከሰትባቸው አካባቢዎች መጓዝ
> እርጉዝ እና ህፃናት

ምልክቶች
> ከፍተኛ የሆነ የሰውነት ሙቀት
> ሰውነትን ማንቀጥቀጥ
> ብርድ ብርድ ማለት
> መገጣጠሚያን መቆርጠም(በተለይ ከጀርባና ጉልበት) እና የጡንቻ ህመም
> ሳል ማሳል
> ድካም/የሰውነት መዛል
> የምግብ ፍላጎት መቀነስ
> ማቅለሽለሽና ማስመለስ

ጠንቅ(complication)
> ደም ማነስ(anemia)
> የሰውነት ስኳር መጠን መቀነስ(hypoglycemia)
> የጭንቅላት ወባ(cerebral malaria)
> የኩላሊት መድከም(renal failure)
> ሳንባ ላይ ውሃ መቋጠር(pulmonary edema)
፧

ምርመራ
> የደም ምርመራ
> የስኳር መጠን ምርመራ
> የኩላሊት ምርመራ
.
> የደረት ራጅ
> የጉበት ምርመራ

ህክምና
> የሙቀት ማስታገሻ መድኃኒት
> እንደ ፕላዝሞዲዬም አሀዱ ህዋስ አይነት የሚዋጥ እንክብል መድኃኒት
> በመድፌ የሚሰጥ መድኃኒት(በሽታው ከፍተኛ/ጠንቅ ያለው ከሆነ)

ምን እናድርግ?
> በአካባቢያችን ውሃ ያቆሩ ኩሬዎችን ፀረ ወባ መድኃኒት መርጨት ወይም ማፋሰስ
> በፀረ ወባ ኬሚካል የተነከረ አጎበር መጠቀም
> ወባ ወደሚበዛባቸው አካባቢዎች ስንሄድ መከላከያ መድኃኒት(antimalaria chemoprophylaxis) መውሰድ
> ከላይ የተጠቀሱ ምልክቶች ሲኖሩ ወደ ጤና ተቋም መሄድ

@ethiotena1
@ethiotena1

የነርቭ ዘንግ ክፍተት (Neural Tube Defect)
በዶ/ር ሄኖክ ዘውዱ

በአንዳንድ ጨቅላ ህፃናት ላይ በጀርባቸው ላይ ያበጠ ነገር እንዲሁም የጭንቅላታቸው መጠን በጣም የገዘፈ ሆኖ ሊታይ ይችላል፡፡ ይህም የነርቭ ዘንግ ክፍተት (Neural Tube Defect) ይባላል፡፡
ይህ ችግር ከላይኛው የአእምሮ ክፍል እስከ ታችኛው ህብለ ሰረሰር ድረስ የነርቭ ዘንግና መሸፈኛው የአፈጣጠር ችግር ሲኖርበት የሚከሰት ነው፡፡
እንደ የዓለም ጤና ድርጅት ግምት በየአመቱ እስከ 300ሺ በሚደርሱ ህፃናት ላይ ሞትና ጉዳትን የሚያስከትል ችግር ነው፡፡ በሀገራችንም የተከናወኑት ጥቂት ጥናቶች የችግሩን አሳሳቢነት ያመላከቱ ናቸው፡፡
መቀሌ ዩኒቨርሲቲ እ.ኤ.አ. ከ2016-2017 ድረስ ባካሄደው ጥናት በትግራይ ክልል ውስጥ ባሉ ሆስፒታሎች ከተወለዱ 10ሺ ህፃናት መካከል 131ዱ (131/10,000) ጨቅላ ህፃናት ከነርቭ ዘንግ ክፍተት ጋር መወለዳቸውን አስረድቷል፡፡
በተመሳሳይ በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ በተደረገው ጥናት በአዲስ አበባ ባሉ 3 ሆስፒታሎች ውስጥ ከተወለዱ 10ሺ ህፃናት መካከል 126ቱ (126/10,000) ጨቅላ ህፃናት የነርቭ ዘንግ ክፍተት እንዳለባቸው ተረጋግጧል፡፡
የነርቭ ዘንግ ክፍተት ያለባቸው ህፃናት ተያያዥ የጭንቅላት መጠን በአእምሮ ፈሳሽ መሞላትና መጠኑ መጨመር (hydrocephalus)፣ የእግር አለመንቀሳቀስ መጣመምና ውስጣዊ አካላዊ ችግሮች ሊኖሩባቸው ይችላሉ፡፡

ለነርቭ ዘንግ ክፍተት አጋላጭ የሆኑ ነገሮች
-የፎሊክ አሲድ እጥረት
- እናትየው የምትወስዳቸው መድኃኒቶች የፎሊክ አሲድን የሚፃረሩ ከሆኑ
ለምሳሌ የሚጥል ህመም መድኃኒቶች
- ከዚህ በፊት በተመሳሳይ ችግር ያለው የወለደች እናት በተከታታይ በዚሁ ችግር የተጠቃ ልጅ የመውለድ እድሏ ከፍተኛ መሆን ከመንስኤዎቹ መካከል ጥቂቶቹ ናቸው፡፡
የነርቭ ዘንግ ክፍተት ያለባቸውን ህፃናት ለማከም ከፍተኛ የሆነ ወጪ ይጠይቃል፡፡ በተጨማሪም የብዙ ባለሙያዎችን ርብርብ የሚፈልግና ፈታኝ ሲሆን የህክምና ውጤቱም በአብዛኛው ጥሩ አይደለም፡፡ በመሆኑም በዋነኝነት የእርጉዝ እናት የፎሊክ አሲድ አጠቃቀምን በማስተካከል መከላከል ላይ ማተኮር ያስፈልጋል፡፡
በፎሊክ አሲድ የበለፀጉ ምግቦችን ለመውለድ የሚያስችል የእድሜ ክልል ውስጥ ያሉ ሴቶች አብዝተው መመገብ አለባቸው፡፡
እነዚህም በፎሊክ አሲድ የበለፀጉ ምግቦች አትክልት ፣ፍራፍሬና የእንሰሳት ተዋፅኦ ናቸው፡፡
• ፓፓያ፣ አቮካዶ፣ብርቱካን
• ቀይስር፣ አበባ ጎመን
• ባቄላ፣አተር
• እንቁላል እና የጉበት ስጋ በፎሊክ አሲድ የበለፀጉ ናቸው ::

ለማርገዝ ያሰበች እናት ቅድመ እርግዝና ምክክር በማድረግ ከመጀመሪያው የእርግዝና ቀን ጀምሮ ለ3 ወራት የፎሊክ አሲድ እንክብሎችን መውሰድ ይኖርባታል፡፡ በተለይም ከዚህ በፊት ተመሳሳይ ችግር ያለው ህፃን የወለደች እናት ከፍ ባለ መጠን መውሰድ ይጠበቅባታል፡፡
እንደ ችግሩ አሳሳቢነት በማህበረሰብና በአገር አቀፍ ደረጃ ስለነርቭ ዘንግ ክፍተት ግንዛቤ እና ስለፎሊክ አሲድ ጥቅም ብዙ አልተሰራም፡፡ ይህም የዚህ ችግር ተጠቂዎች ከእለት እለት ከፍ ባለ ቁጥር እንዲታዩ አድርጓል፡፡ በመሆኑም በማህበረሰብ ደረጃ የፎሊክ አሲድ ጥቅምና የነርቭ ዘንግ ክፍተት የመከላከል እውቀት ማስፋፋት በእጅጉ አስፈላጊ ነው፡፡

via: Dradugna

📌 የጨቅላ ህፃናት ላብ መብዛት ምክንያቱ ምንድነው?

ላብ በተለያዩ ምክንያቶች ጨቅላ ህፃናት ላይ በተደጋጋሚ ሊታይ የሚችል ነው። ብዙ ጊዜ ደሞ ተፈጥሯዊ ሲሆን ምንም አይነት ችግር የሚያመጣ አይደለም።ነገር ግን
አንዳንዴ በሌሎች ምክንያቶችም ሊከሰት ይችላል ።

የህፃናት ላብ መብዛት ሌሎች ምክንያቶች ምንድናቸው ?

✔️ ረጅም ሰአት ማልቀስ
✔️ ጥልቅ የሆነ እንቅልፍ
✔️ የልብስ መብዛት እና በከፍተኛ ሙቀት መጨነቅ
✔️ በኢንፌክሽኖች የሚመጣ ትኩሳት
✔️ ኃይለኛ ማንኮራፋት እና የጉሮሮ መጥበብ
✔️ የተለያዩ የ አጥንት ህመሞች ለምሳሌ ፀሐይ እጥረት ምክንያት የሚመጣው ሪኬትስ እና ሌሎች ህመሞች
✔️ በተፈጥሮ ከፍተኛ የሆነ የላብ አመንጪ ህዋሳት(sweat gland) መብዛት

✔️ የልብ ህመም

የተለያዩ በተፈጥሮ የሚከሰቱ የልብ አፈጣጠር ችግሮች (Congenital Heart Diseases) ልጆች ላይ ላብ እንዲበዛ ሊያረጉ ይችላሉ ።
በተለይ የሚከተሉት ምልክቶች ከላብ መብዛት ተጨማሪ ልጆዎ ላይ የሚታዩ ከሆነ ሐኪምዎን ያማክሩ ።

# ጡት እየጠቡ ደክሟቸው ጡት የሚያቋርጡ ከሆነ
# ከንፈራቸው የሚጠቁር ከሆነ
#ተደጋጋሚ የሳምባ ምች የሚያጠቃቸው ከሆነ
# ቶሎ ቶሎ መተንፈስ እና ማቃሰት ካለ

# ስለዚህ ወላጆች መረዳት ያለባቸው ላብ ተፈጥሯዊ እና በእድሜ የሚጠፋ እንደሆነ እና ሆኖም ሌሎች አጠራጣሪ የሆኑ ማንኛዉም ምልክቶች ሲያዩ ግን ሐኪም ማማከር አለባቸው።

ዶክተር ፋሲል መንበረ
(በቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታል የህፃናት ስፔሻሊስት ሐኪም እና ረዳት ፕሮፌሰር)

via: doctorsonline

መካንነት ምንነትና መንስኤው


ባልና ሚስት በወር ውስጥ ለተወሰኑ ቀናት ግንኙነት እያደረጉ ለአንድ አመት ከቆዩና በዚህ ጊዜ ውስጥ እርግዝና ካልተፈጠረ መካንነት ይባላል። ይህ ግን በአመቱ ውስጥ ምንም አይነት የወሊድ መቆጣጠሪያ ሳይጠቀሙ መሆን ይኖርበታል። የሴቷ እድሜ ከ35 ዓመት በላይ ከሆነና በስድስት ወር ውስጥ እርግዝና ካልተፈጠረ የሐኪም እርዳታ ማግኘት አስፈላጊ ነው።

🔹 መካንነት የሚለው ቃል ጭራሽኑ ማርገዝ አለመቻል ወይም አንዴ ካረገዙ በኋላ መድገም አለመቻልን (secondary infertility) የሚያመለክት ይሆናል። ብዙውን ጊዜ ባለመውለዳቸው የሚኮነኑት ሴቶች ቢሆኑም ምክንያቱ ግን በወንዱ ፣ በሴቷ፣ ወይም በሁለቱም በኩል ባለ የመካንነት ችግር ሊሆን ይችላል። አልፎ አልፎም አስፈላጊ ምርመራ ተደርጎ የመካንነቱን መንስኤ ማግኘት የማይቻልበት ሁኔታ (unexplained infertility) ይኖራል።

ለሴቶች መካንነት ዋና ዋና መንስኤዎች

🔺 እንቁላሎችን ወደ ማህጸን የሚያስተላልፉ ቱቦዎች ወይም ማህጸኑ በጠባሳነት በመጎዳት ምክንያት የቱቦዎች መጎዳት የወንዱ ስፐርም ወደ እንቁላል እንዳይደርስ እክል ይፈጥራል። ጠባሳዎቹ ምንም አይነት የህመም ምልክት ሳይሰጡ መሃንነትን ሊያስከትሉ ይችላሉ።

ጠባሳዎቹ የሚፈጠሩበት ምክንያቶች

🔺 በአግባቡ ሕክምና ያልተደረገለት የአባለዘር በሽታ በማህጸን ቱቦዎች ጠባሳን ሲያስከትል ይችላል
🔺 በውርጃ ወይም በወሊድ ጊዜ የሚከሰቱ የኢንፌክሽን በሽታዎች በማህጸኑ/ በማህጸን ቱቦዎች ላይ ጠባሳ ስያስከትሉ፣

-እንቁላል የማዘጋጀት ችግር

🔺 ለዚህ ምክንያቱ የሚፈለጉት ሆርመኖች በበቂ ሁኔታ ስለማይኖሩ ሊሆን ይችላል። የወር አበባ ከ21 ቀናት ወዲህ ወይም ከ35 ቀናት ወዲያ የሚመጣ ከሆነ ይህ ችግር ሊኖር ይችላል ። አልፎ አልፎም በጣም መወፈር ወይም በአጭር ጊዜ ውስጥ ብዙ ኪሎ መቀነስ የእንቁላል ማዘጋጀት ሊያስተጓጉል ይችላል፡፡

-የማህጸን እጢ

-እንደ ስኳር በሽታ ፣ ሳንባ ነቀርሳ ያሉ በሽታዎችም መካንነት ሊያስከትሉ ይችላሉ።


ለወንዶች መካንነት መንስኤዎች

🔺 ሰውነታቸው የሚያመርተው ስፐርም ቁጥር በቂ አለመሆን፣ ወይም የተሰሩት
ስፐርሞች ቀልጣፋነት ማነስ።
🔺 በተለያዩ ምክንያቶች (ኢንፈክሽ ፣ ጨረር፣ወዘተ) ስፐርም የሚያፈልቁ ፍሬዎች ሲጎዱ። በዚህም ምክኒያት ምንም እንኳን በወሲብ ጊዜ ማፍሰስ ቢችሉም ፣ የወንድ ፈሳሽ ውስጥ ስፐርም አይኖርም፡ በመሆኑም ማስረገዝ አይችሉም ።
🔺 ስፐርም ከብልታቸው መፍሰስ ሳይችል ሲቀር ( የዚህ ምክኒያት በአባላዘር በሽታዎች የፈሳሹን መተላለፊያ ቱቦዎች በመጎዳት ሊሆን ይችላል።)
🔺 ቫሪኮሴሌ
🔺 ስንፈተ ወሲብ
🔺 የተለያዩ የውስጥ ደዌ ህመሞች እና የመሳሰሉት

ምርመራዎቹ

🔺 የሚሰሩት ምርመራዎች ለወንዱና ለሴቷ የተለያየ ቢሆንም ለሴቶች ፣ የሆርሞን ምርመራ፣ አልትራ ሳውንድ፣ የእንቁላል ምርመራ፣ የማህጸን ኤክስ ሬይ እንዲሁም ጀነቲክ ቴስት ….
🔺 ለወንዶች ደግሞ የስፐርም ምርመራ፣የቴስቴስትሮን ምርመራ( የሆርሞን ምርመራ)፣የዘር ፍሬ አካባቢ አልትራሳውንድ፣ እና ሌሎች…

ህክምናው

🔺 ኢንፌክሽን ካለ እሱን ማከም
🔺 ከግንኙነት ጋር ያሉ ችግሮችን ማከም
🔺 የሆርሞን ህክምና
🔺 ቀዶ ህክምና
🔺 አጋዥ ቴክኖሎጂ መጠቀም (Assisted reproductive technology)

ሞሪንጋ ( ሺፈራሁ) ባለ ዘረፍ ብዙ መድኃኒተ እፅ
ከሰሜን ሕንድ ለዓለም የተበረከተው የሞሪንጋ ተክል ከብዙ ሺህ ዓመታት በፊት ጀምሮ ለጤና ጠቃሜታ ሲውል የነበረ ምስጉን
ተክል ነው፡፡

የሞሪንጋ ተክል በአልሚ ምግቦች፣ በቫይታሚኖችና
በአሚኖ አሲዶች የበለጸገ በመሆኑ ለሰውነታችን የሚፈለገውን ሁሉ በሟሟላት ተመልሶ እንዲታደስና አስፈላጊውን ኃይል
እንዲያገኝ የሚያደርግ ችሎታ ያለው ተክል ነው፡፡ ይህን
የተገነዘቡት ምዕራብአዊያን በተጨመሪ ምግብነት
(supplementary food) አድርገው በመውሰድ በዱቄትና
በኪንኒን መልክ አዘጋጅተው ለገበያ እስከማቅረብ ደርሰዋል፡፡
የሞሪንጋን ቅጠል ዱቄት በማንኛውም የእለት ተዕለት ምግባችን ውስጥ በመጨመር ልንመገበው እንችላለን፡፡ በተለያዩ የሾርባ ምግቦች ውስጥ በመጨመር፣በሻይ መልክ በፈላ ውሃ በጥብጦ
በመጠጣት እና በጁስ ዓይነት በንፁህ ውሀ በጥብጦ አቀዝቅዞ
በማንኛውም ሰዓትና ጊዜ መጠጣት ይቻላል፡፡

በሳይንስ የተረጋገጡ የሞሪንጋ የጤና ጥቅሞች
1. የተፈጥሮ የሰውነት ኃይል ያጎለብታል፡፡
2. የሰውነት በሽታ የመቋቋም ችሎታን ያጠናክራል፡፡
3. የሰውነት ቆዳን ጤንነት ይጠብቃል፡፡
4. የደም ግፊትን ይቆጣጠራል፡፡
5. በደም ውስጥ ያለውን የስኳር መጠን ያስተካክላል፡፡
6. ራስ ምታትንና ማይግሬይንን ያስወግዳል፡፡
7. በእሪህና በመሳሰሉት የሚከሰት የህመም ስቃይን
ያስታግሳል፡፡
8. የሰውነት እጢዎችን ሁኔታ ይቆጣጠራል፡፡
9. የጨጓራ አልሰርና የመሳሰሉትን ይፈውሳል፡፡
10. የሰውነት ጡንቻዎችን በማዝናናት የተስተካከለና ጤናማ የለሊት እንቅልፍ እንዲኖረን ይረዳል፡፡

በሳይንስ የተረጋገጡ የሞሪንጋ የምግብ ይዘት ጥቅሞች
1. ከብርቱካን ከሚገኘው ቫይታሚን ሲ ሰባት እጅ የበለጠ
2. ከካሮት ከሚገኘው ቫታሚን ኤ አራት እጅ የበለጠ
3. ከስፒናች ከሚገኘው ብረት ሦስት እጅ የበለጠ
4. ከወተት ከሚገኘው ካልስየም አራት እጅ የበለጠ
5. ከሙዝ ከሚገኘው ፖታስየም ሦስት እጅ የበለጠንጥረ ነገር
ይዟል፡፡

via: Doctormhomecare

ጤናማ ራስ ወዳድነት
==============
የጋራ ፎቶ ስትመለከት መጀመሪያ ራስህን ነው የምትፈልገው? ድምፅህን ለመጀመሪያ ጊዜ ተቀርፆ ስታዳምጥ የሌላ ሰው ይመስልሀል? ከሌሎች የተለየህ እንደሆንክ ታስባለህ? መጨነቅ አያስፈልግም! ሁሉም ሰው እንደዚያ ነው የሚያስበው፡፡ እነዚህ የጤናማ ራስወዳድነት መገለጫዎች ናቸው፡፡ ራስ ወዳድነት ሁልጊዜ መጥፎ አይደለም። ራስ ወዳድነት ከጤናማ ለራስ የሚሰጥ ግምት እስከ የስብእና ህመም የተዘረጋ ህብር ነው፡፡

ጤናማ ሲሆን በህይወታችን ቅን፣ ውብ፣ ችሎታ ያለው ሰው ሲያጋጥመን፤ "እከሌ ቅን፣ ውብ ወይም ጎበዝ ነው።" እንደምንለው ተመሳሳይ ሁኔታዎች በራሳችን ላይ መገንዘብና ማድነቅ ነው፡፡ "እኔ ራሴን ካላቆለጳጰስኩ ማን ያቆለጳጵስልኛል?" እንደሚባለው፡፡ በራስ መተማመንን እና ትጋት ስለሚጨምር ወደ ስኬት ይመራል፡፡

በሌላ በኩል የስብእና ህመም ሲሆን እንደ ግሪካዊው ናርሳይሰስ ከጤናማ መውደድ አልፎ ወደ ከፍተኛ ፍቅር ይለወጥና በራስ ከልክ በላይ መጠመድ፣ ስለሌሎች ግድ አለመኖር እና ጉራን ያስከትላል፡፡ "ከራስ በላይ ንፋስ" እንደሚባለው አይነት ሲሆን ከልክ ሲያልፍ መታበይ ያመጣና ውድቀትን ይቀድማል፡፡

ለምሳሌ ክርስቲያኖ ሮናልዶን ብንወስድ በአብዛኛው የማድሪድ ደጋፊዎች አይን ጤናማ ራስ ወዳድነት ያለው ድንቅ ተጫዋች ሲሆን በአብኛው የባርሳ ደጋፊዎች ዘንድ የራስ ወዳድነት የስብእና ህመም ያለበት ጎበዝ የሚባል ተጫዋች ነው፡፡ ይህንን ሚዛናዊ በሆነ መልኩ ለመመርመር ለሁለቱም ቡድኖች ስሜት በሌለው ባለሞያ አስተዳደጉን ጨምሮ ከሚታየው ፀባይ ስር የሚገኙትን ሀሳብ፣ ስሜት እና አጠቃላይ ስነ ልቦና ማጥናት ይጠይቃል፡፡

ራስን ጤናማ በሆነ መልኩ መውደድ ራስን ለመቀበል፣ ስኬታማ እንዲሁም ደስተኛ ለመሆንና በአጠቃላይ ጥሩ የአእምሮ ጤንነት እንዲኖረን ያደርጋል፡፡

ሌሎችን እንደራሳችን ከመውደዳችን በፊት ጤናማ በሆነ መልኩ ራሳችንን መውደድ አለብን፡፡

መልካም ጊዜ!
ዶ/ር ዮናስ ላቀው

ሾተላይ ምንድን ነው❓

በዶ/ር ቤቴል ደረጀ- የማህጸን እና የጽንስ ስፔሻሊስት ሀኪም

🛑 ሾተላይ በመባል የሚታወቀው ክስተት ብዙ ጊዜ አንዲት እናት ከመጀመሪያ እርግዝናዋ በኃላ በተደጋጋሚ የሚከሰት የጽንሱ መጥፋት(በማህፀን ዉስጥ መሞት) ነው።

ይህ ለምን ይሆናል? 🤔
በምን ምክንያትስ ይከሰታል ⁉️

🔷 ስለ ሾተላይ ለመረዳት በመጀመሪያ ስለ ደም አይነቶች ማወቅ ይኖርብናል ::

❤️ የሰዎች ደም አይነት በአራት መደብ ይከፈላል(A, B, AB, O)
❤️ እነዚህ ደግሞ እያንዳንዳቸው በሁለት አበይት መደብ ይከፈላሉ:: ይሄም ፖዘቲቭ እና ኔጋቲቭ እንለዋለን:: በትክክለኛ አጠራሩ አር ኤች ኔጋቲቭ (Rh-) እና አር ኤች ፖዘቲቭ( Rh +)ይባላል

🔷ለምሳሌ፦ የአንድ ሰው የደም ዓይነት A+ ወይም A- ሊሆን ይችላል, B+ ወይም B - በተመሳሳይ O+ ወይም O- ሊሆን ይቺላል ::

🤱 የሰው ማንነቱ ከእናቱና ከአባቱ በሚወስደው የዘር-መል ይወሰናል። የደም ዓይነትም በዚሁ መልክ እንወስዳለን። ከአር ኤች ፖዘቲቭ(Rh +) አባት እና ከአር ኤች ኔጋቲቭ(Rh-) እናት የሚፈጠር ጽንስ አር ኤች ፖዘቲቭ(Rh +) የመሆን እድሉ የሰፋ ነው።

🛑ሾተላይ የሚከሰተው አንዲት ሴት የደም ዓይነቷ ኔጋቲቭ ሆኖ (ለምሳሌA-, B-, AB-, O-) ሆኖ ልጇ ደሞ ፖዘቲቭ ከሆነ (ለምሳሌ A+, B+, AB+, O+) ከሆነ እና የ ልጁ ደም ህዋስ ወደ ሰውነቷ ሲገባ ፖዘቲቭ የሆኑ የደም ህዋሶችን በሙሉ የሚያጠፋ ተዋጊ ንጥረ-ነገር (Antibodies)በደሟ ውስጥ ይመረታል።

🛑 ይህ ንጥረ-ነገር አንዴ ከተመረተ በደሟ ውስጥ እስከ ህይወቷ ፍጻሜ ድረስ ይኖራል።

🛑በመሆኑም በማህጸንዋ ውስጥ የያዘችው ልጅ የደም ዓይነቱ አር ኤች ፖዘቲቭ ከሆነ የተመረተው ንጥረ-ነገር(antibodies) ጽንሱን እንደ ባእድ አካል ስለሚቆጥረው ያጠቃዋል። በዚህም ምክንያት በተደጋጋሚ የምትይዘው ጽንስ የደም ዓይነቱ አር ኤች ፖዘቲቭ ከሆነ አስፈላጊውን ህክምና ካልተደረገላት ይሞትባታል።

🛑 የደም ዓይነቱ አር ኤች ኔጋቲቭ (Rh-) ከሆነ ግን አንድ አይነት ስለሆነ እንደ ባእድ አይቆጠርም ስለዚህ ልጁም በጤና ይወለዳል።

የሾተላይ ሕክምናው አለው❓️

አዎ ሾተላይ ሕክምና አለው❗️
✔️ የደም ዓይነቷ አር ኤች ኔጋቲቭ (Rh-) የሆነች እናት የ እርግዝና ክትትሏ እና ሕክምናዋ በሆስፒታል ውስጥ መሆን አለበት። 🏨🏥
✔️ በደሟ ውስጥ ያለውን የንጥረ-ነገር መጠን መለካትና የጽነሷን የጉዳት መጠን በማየት ብዙ ሳይጎዳ እንዲወለድ ማድረግ።🔬
✔️ በሀገራችን በቅርቡ የተጀመረው ጽንሱ በማህጸን ውስጥ እያለ ደም በመለገስ እንዲያድግና እንዲወለድ ማስቻል።
✔️ ሾተላይ ከሕክምናው ይልቅ ግን መከላከሉ በጣም ውጤታማ ነው ❗️

ሾተላይን እንዴት እንከላከለው❓️

💗 ማንኛዋም ሴት ከማርገዟ ወይም ማንኛውንም ደም ከመውሰዷ በፊት የደም ዓይነቷን ማወቅ አለባት።

💗 የወንድ አጋሯን የደም ዓይነት ማወቅ አለባት።

💗 እርግዝና አር ኤች ፖዘቲቭ( Rh +) ከሆነ አጋሯ ከተፈጠረ መጀመሪያ በሚደረግላት ምርመራ (indirect coomb’s test) ተዋጊ ንጥረ-ነገሩ መመረቱ እና አለመመረቱን ይረጋገጣል።

💗 እዳይመረት የሚከላከል የሾተላይ መከላከያ(Anti-D)መድኃኒት በእርግዝና 7ተኛ ወሯ ላይ ይሰጣታል።
💗 ከወለደች በኃላ የልጇ የደም ዓይነት አር ኤች ፖዘቲቭ( Rh +) ከሆነ በድጋሚ መድኃኒቱ ይሰጣታል።💉💉
💗 እርግዝናው ከማህጸን ውጭ ወይም በውርጃ ቢያበቃም የሾተላይ መከላከያውን መድኃኒት መውሰድ አለባት

via: Doctorsonlinee

Today is World Sexual Health Day.💜

Look after your #SexualHealth by using protection.

More than 86 million curable STIs are contracted every year among persons aged 15 to 45 years in the African Region.

Key facts
Among the 1.9 billion Women of Reproductive Age group (15-49 years) worldwide in 2019, 1.1 billion have a need for family planning; of these, 842 million are using contraceptive methods, and 270 million have an unmet need for contraception [1,2]
The proportion of the need for family planning satisfied by modern methods, Sustainable Development Goals (SDG) indicator 3.7.1, was 75.7% globally in 2019, yet less than half of the need for family planning was met in Middle and Western Africa [1]
Only one contraceptive method, condoms, can prevent both a pregnancy and the transmission of sexually transmitted infections, including HIV.
Use of contraception advances the human right of people to determine the number and spacing of their children.
(WHO)

Via: st. Paul hospital

Anorexia Nervosa
------------------------------
በቀድሞ ግዜ ሰው ሲወፍር "ተመቸህ; አማረብህ; ጊዜው ላንተ ነው ያደላው" ማለት ይዘወተር ነበር። ከተወሰኑ አስርት አመታት ወዲህ ግን በአለማቀፍ ደረጃ የእኛንም ሀገር ጨምሮ ቅጥነት ውበት እንደሆነ ይታመናል።

-ከዚህም ጋር ተገናኝቶ በታዳጊዎችና በወጣት ሴቶች ዘንድ የሰውነት ክብደት አሳሳቢ ጉዳይ ነው። ወንዶችንም ጨምሮ። ለዛሬ ከአዕምሮ ጋር በአያሌው የተያያዘው የ Anorexia Nervosa ላወጋችሁ ወደድሁ።

-Anorexia Nervosa: የግሪክ ቃል ሲሆን ተዛማጅ ትርጓሜው መነሻው ከአዕምሮ የሆነ የምግብ ፍላጎት ማጣት ነው። ይሄ አመጋገብ ጋር የተያያዘ ህመም ሲሆን በተያያዥም

- ለጤና ገንቢ የሆኑ ምግቦች አለመውሰድ እና ጉልህ የሆነና ካለበት እድሜ ቁመትና እድገት አንፃር የማይመጥን የሰውነት ክብደት መቀነስ
-የሰውነት ክብደት መጨመር ፍርሃት ወይም ክብደት ይጨምራል ብለዉ ያሰቡትን መከላከል
-ስለሰውነታቸው ክብደት ሲያስቡ መረበሽ ወይም በአያሌው እየቀነሰና አሳሳቢ ደረጃ የደረሰውን የክብደት መቀነስ አለመገንዘብ
ከዚህ በተጨማሪ

አካላዊ ምልክቶች
------------------------
-ከልክ በላይ የሆነ ቅጥነት
-የድካም ስሜት
-እንቅልፍ ማጣት
-ራስን መሳት
-መገርጣት
-የፀጉር መቅጠን; መሰባበርና መነቃቀል
-የወር አበባ መጥፋት
-የሆድ ድርቀትና ህመም
-የሰውነት ቆዳ መድረቅ
-ብርድ መቋቋም አለመቻልና ሌሎችም ሲሆኑ

ከስሜትና ከባህሪ የተገናኙ
------------------------------------
-ስለምግብ መብሰልሰል
-የምግብ ሰዓት መዝለል/ ወይ እንቢ ማለት
-የሰውነት ክብደት የማይጨምር ምግብ ለይቶ መመገብ
-ምግብ እያኘኩ መትፋት
-ሰው በሚሰበሰብበት አለመመገብ
-በተደጋጋሚ ክብደት መለካት
-በተደጋጋሚ በመስታወት ራስን/አቋም ማየት
-በጣም ዝቅ ያለ ስሜት መነበብ
-መነጫነጭ
-የግብረ ስጋ ግንኙነት ፍላጎት ማጣት ሲሆኑ
ይሄም ህመም በጊዜ በባለሙያ እርዳታ ካልታገዘ ለበለጡና ለተወሳሰበ የጤና ዕክል ይዳርጋል እነዚህም
-የደም ማነስ
-ከልብ ጋር የተያያዘ ችግር
-የአጥንት መሳሳት
-የሰውነት ጡንቻ ማጣት
-የወር አበባ መቅረት
-በወንዶች የ testosterone መቀነስ
-የኩላሊት ችግር ይገጥማቸዋል
በመሆኑም ከ 14-18 ዕድሜ ክልል ላይ በጣም በተደጋጋሚ የህመሙ መነሻ የእድሜ ክልል በመሆኑና ከወንዶች አንፃር በሴቶች ላይ 10-12 እጥፍ በላይ ስለሚከሰት ነገር ግን የእድሜና የፆታ ገደብ ስለሌለው የተጠቀሰውን ምልክቶች የሚያሳዩትን ወደ ጤና ተቋም በቶሎ እንድትወስዷቸው እያልኩ በተለይ የስነ-ልቦና: የስነ-ዓዕምሮና ጠቅላላ ሀኪም እንድታማክሩ አሳስባለሁ።
# ለግንዛቤ በአዋቂዎች የ Anorexia Nervosa
በ Body mass Index ልኬት መጠነ ጉዳቱ ሲገለፅ:
አነስተኛ ደረጃ: BMI > or equal to 17kg/m2
መካከለኛ BMI 16-16.99 kg/m2
ከፍተኛ ደረጃ BMI 15-15.99 kg/m2
አሳሳቢ ደረጃ BMI < 15 kg/m2

ትኩረት ለአዕምሮ ጤና!
ቃልኪዳን ዮሐንስ
(የስነ-አዕምሮ ባለሙያ)

ከ'ሴክስ' ጋር የተያያዙ ችግሮች
===================
አንዳንድ ሰዎች ኮንዶም ለመግዛት ፋርማሲ ሄደው ሌሎች ተስተናጋጆች እስኪወጡ ይጠብቃሉ። አሁንም 'ወደ ገደለው' መግባት ስለሚያፍሩ የማይፈልጉትን ሌሎች መድሀኒቶች ይጠይቁና ድምፃቸውን ዝቅ አድርገው "ኮንዶም አለ?" ይላሉ። አንዳንድ የጤና ጥያቄዎች ለመናገር የሚከብዱ ነገር ግን ወሳኝ ስለሆኑ ለመተውም የሚያስቸግሩ ይሆናሉ። አንደዚህ አይነት ጥያቄዎችን ታካሚዎች ከህክምና ክፍል ሊወጡ ሲሉ ነው የሚጠይቁት። Door handle questions ይባላሉ። ከሴክስ ጋር የተያያዙ ችግሮች እንደዚህ አይነት ናቸው።

የሰዎች የሴክስ ህይወት በአመለካከታቸው፣ በአስተዳደጋቸው፣ በማህበረሰባዊ እሴቶች፣ በሚዲያ (ፖርኖግራፊን ጨምሮ) እንዲሁም በሌሎች ብዙ ሁኔታዎች ይወሰናል። ጥሩ የሴክስ ህይወት ያላቸው ሰዎች ደስተኛ፣ በራሳቸው የሚተማመኑ ከአጋራቸው ጋር ጥሩ የፍቅር ግንኙነት ያላቸው ሲሆኑ ጥሩ የሴክስ ህይወት የሌላቸው ሰዎች በተቃራኒው ከፍተኛ ጭንቀት ይሰማቸዋል። ይሁን እንጂ ሰዎች የሴክስ ችግሮች የሚታከሙ ስለማይመስላቸው፣ ስለሚያፍሩ፣ የህክምናውን ሚስጥራዊነት ስለማያምኑ ወይም በባህል ልዩነት ምክኒያት ወደ ህክምና አይመጡም።

የጤና ባለሞያዎችም ስለሴክስ ለመጠየቅ ያፍራሉ ወይም የተለያዩ ግምቶች ይወስዳሉ። ለምሳሌ፦ እድሜያቸው ገፍቷል፣ አካላዊ ህመም እያለበት ሴክስ የሚያደርግ አይመስለኝም...ወዘተ።

ከሴክስ ጋር የተያያዙ ህመሞች ከ3 ሰዎች አንድ ሰው ላይ እንደሚከሰቱ ጥናቶች ያሳያሉ። እነዚህ ህመሞች የፍላጎት አለመኖር፣ የብልት አለመቆም፣ ቶሎ መጨረስ፣ በሴክስ ወቅት ህመም መሰማት፣ ከሴክስ በኋላ የሚከሰት የራስ ምታት ...ወዘተ ሊሆኑ ይችላሉ።

ከሴክስ ጋር የተያያዙ ህመሞች ውጤታማ ህክምና ያላቸው ሲሆን ጥንዶች ከተመቻቸው በጋራ ወይም በግል ሊታከሙ ይችላሉ። ሚስጥራዊነቱ ሙሉበሙሉ የተጠበቀ ነው።

ያለ አእምሮ ጤና ጤና የለም!!!
ዶ/ር ዮናስ ላቀው