#مقاله
#روشنفکرکیست؟

الف- #امانوئل_کانت اعتقاد دارد اگر در جامعه ای گزاره غالب این باشد که "فکر نکنید اطاعت کنید" آن جامعه در دوران تاریکی به سر می برد و اگر در فردی هم این گزاره غالب باشد آن فرد در دوران کودکی به سر می برد. گزاره ای که یک جامعه را به دوران روشنایی می برد و یک فرد را به بلوغ روانی می رساند این است که "جرات و شهامت آزاد اندیشی داشته باش".
بنابراین از نظر کانت روشنفکر بودن دو ویژگی دارد: اول علم و آگاهی و دوم شجاعت و شهامت.

ب- #کارل_مانهایم اعتقاد دارد که تمام شناخت ها به ساختارهای اجتماعی وابسته هستند. از نظر او این منافع طبقات و گروه های اجتماعی است که نحوه ی اندیشیدن آن ها را تعیین می کند بنابراین کشیش ها شبیه هم فکر می کنند، نظامیان شبیه هم و پزشکان شبیه هم. تنها افکار روشنفکران است که وابسته به شرایط و ساختارهای اجتماعی نیست. مانهایم روشنفکران را افرادی بی طبقه می دانست که اندیشه هایشان تحت تاثیر منافع طبقاتی نیست.

ج- #ادواردسعید روشنفکر را کسی می داند که به نقد "قدرت" و "سنت" می پردازد. #روشنفکر این نقد را در انظار عموم انجام می دهد بنابراین همه هستی اش را موکول به یک تشخیص انتقادی می کند. پس می توان برای روشنفکران دو ویژگی قائل شد: اول این که تفکر نقاد در آن ها فعال است. پس گرفتار تفکر عاطفی- عادتی، جوزدگی و تقلید نیستند، دوم این که این نقد ها را با شهامت مطرح می کنند و از نگرانی در مورد حاصل عملی کار خویش فاصله گرفته اند.
پس ملاحظه می فرمایید که هر فرد دانشمند و تحصیلکرده ای روشنفکر (Intellectual) محسوب نمی شود و هر جامعه ای هم که دانشگاه و دانشجو زیاد داشته باشد از دوران تاریکی به عصر خرد نقل مکان نکرده است.

انتشارات کویر در سال ۱۳۹۳ کتاب ارزشمندی منتشر کرده است به نام "گونه شناسی روشنفکران ایرانی" این کتاب نوشته "دکتر نظام بهرامی کمیل" است. مطالب این یادداشت برداشتی از اولین فصل این کتاب ارزشمندند.

مناسب می بینم این یادداشت را با شعری گویا و زیبا از احمد #شاملو به پایان برسانم:

من بی نوا بندگکی سر به راه نبودم
و راه بهشت مینوی من بز روی طوع و خاکساری نبود،
مرا دیگر گونه خدایی می بایست،
شایسته آفرینه ای
که نواله ناگزیر را گردن کج نمی کند،
و خدایی دیگرگونه آفریدم!

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک
@drsargolzaei
drsargolzaei.com

#آهنگ
#بیابان_را_سراسر_مه_گرفته
#محسن_نامجو

اين ترانه يکي از اشعار احمد #شاملو است که در دهه 1340 و در اعتراض به خفقان اجتماعي– سياسي سروده شده است.
@drsargolzaei

#آهنگ
#روایت
آواز: #شهرام_ناظری
آهنگساز: فرخزاد لایق
شاعران: مهدی #اخوان_ثالث-احمد #شاملو

@drsargolzaei

#چشم_تاریخ

واژه «کودتا» (به فرانسوی: coup d'état) از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده است. زمانی که یک اقلّیت که طبق قانون نمی توانند قدرت را در دست داشته باشند با در دست داشتن فرماندهی نیروهای نظامی، دولت قانونی را برکنار می کنند یا رأی اکثریت را وتو (نقض) می کنند اصطلاح کودتا را به کار می بریم. 

کودتای بیست و هشت مرداد  کودتایی بود که با طرح و حمایت مالی و اجرائی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا علیه دولت محمد #مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید. پس از کودتا سرلشکر زاهدی امور دولت را در دست گرفت. دکتر مصدق در روز ۲۹ مرداد  بازداشت شد. فرمانداری نظامی به ریاست سرتیپ تیمور بختیار به تعقیب و دستگیری و شکنجه مخالفان پرداخت. شاه که به  رم گریخته بود بازگشت. مذاکرات نفت با شرکت نفت ایران و انگلیس و چند شرکت آمریکایی و اروپائی شروع شد که در آخر به قرارداد کنسرسیوم منجر شد. 

یکی از اعدامیان پس از کودتا #مرتضی_کیوان بود. مرتضی کیوان شاعر، منتقد هنری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی بود. وی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بود. وی به ادبیات روسیه تسلط داشت و مطالب زیادی درباره آن نوشت. مدیریت داخلی مجله «بانو»، دبیری مجله جهان نو و عضویت در هیات تحریریه مجله کبوتر صلح در دهه ۱۳۲۰ و آغاز دهه ۱۳۳۰ از عمده مسئولیتهای فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود. کیوان همنشین برجستگان شعر و ادب آن دوره ایران بود و صمیمی‌ترین دوست او احمد #شاملو بود. 

این شعر را شاملو برای مرتضی و پوری (پوران سلطانی، همسر مرتضی) سروده بود:

سال بد ، سال باد ،سال اشک، سال شک
سال روزهای دراز و استقامت های کم، سالی که غرور گدایی کرد
سال پست، سال درد، سال عزا
سال اشک پوری، سال خون مرتضی ...

@drsargolzaei

www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/SaleKhooneMorteza.jpg

#چشم_تاریخ

از ۴ مرداد ۱۳۵۸ تا اول خرداد ۱۳۵۹ هفته‌نامه‌ای به نام #کتاب_جمعه به سردبیری احمد #شاملو در  ۳۶ شماره، با مضمون سیاست و هنر منتشر شد. 

مطلب زیر از سرمقاله ی شماره ی 14 "کتاب جمعه" نقل می شود:

"روشنفکر کسی‌ست که از پایگاه دستاورد های تاریخی جامعهٔ بشری، رو به ‌آینده دارد و به‌ سوی افق‌های دوردست عمل می‌کند. روشنفکر اگرچه باید متکّی به‌طبقاتِ بالندهٔ جامعه باشد هرگز نباید از خاطر ببرد که دستاوردهای تاریخ، از دیدگاه بشری، اصولی نیست که بر سر آن‌ها سازشی بتوان کرد و یا حقوقی نیست که به‌هیچ عنوان از کسی دریغ بتوان داشت. این رسالت روشنفکری البته رسالتی دشوار است، زیرا او را ناگزیر می‌کند عملش را بر اساس معیارهائی انجام دهد که معیار این یا آن طبقهٔ معیّن نیست بلکه معیاری عام است و همگانی. پس آزادی و دموکراسی، به‌معنای عام و تاریخی آن‌ها، هم زمینهٔ لازم برای ایفای نقش روشنفکری‌ست و هم هدف فعالیت روشنفکری. روشنفکر فرزند آزادی است و باید به‌خاطر آزادی زندگی کند، و به‌همین اعتبار، کشیدن بارِ ملامت از هر سو، جزیی از ایفای نقش روشنفکری‌ست.

پیام ما به ‌همهٔ خوانندگان کتاب جمعه تکرار همان عبارتی ا‌ست که پیش از این نیز گفته‌ایم. کتاب جمعه برای ما تمرینی‌ست در حرکت به‌ سوی آزادی، در همین معنی که گفته شد. اینجا پایگاهی ا‌ست دموکراتیک (ایضاً در همان معنی که یاد شد) برای عرضهٔ افکار و اندیشه‌هایی که ارزش و اعتبار فرهنگی دارند و می‌توانند شور آزادی را در دل‌ها زنده نگه دارند."
@drsargolzaei

http://www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/jome.jpg

#آهنگ
#کوچه_ها_باریکن
خواننده: فرهاد مهرداد
شاعر: احمد #شاملو
آهنگساز: اسفندیار منفردزاده 
@drsargolzaei

#معرفی_کتاب

#جزیره
نویسنده: روبر مرل
ترجمه: فرهاد غبرائی
ناشر: انتشارات نیلوفر
                            

روبر مرل رمان نویس فرانسوی است که در زمان اشغال فرانسه توسط نازی های آلمان مدتی در زندان نازی ها به سر برد. او رمان "مرگ کسب و کار من است" را درباره نازی ها و دوران آن ها نوشته است که توسط احمد #شاملو به فارسی ترجمه شده است.

روبر مرل رمان "جزیره" را در سال ۱۹۵۸ نوشته است و الهام بخش او در نوشتن این رمان واقعه ای تاریخی بوده که در پایان قرن هجدهم رخ داده است. ملوانان یک کشتی انگلیسی بر علیه یکی از افسران ارشد کشتی شورش می کنند و او را به قتل می رسانند. از آن جا که در عصر ویکتوریایی کیفر قیام علیه فرماندهان نظامی اعدام بوده است افسر و ملوانان درگیر در این شورش نمی توانستند به انگلستان برگردند بنابراین شورشیان تصمیم می گیرند در یکی از جزایر کوچک و گمنام اقیانوس آرام سکنی گزینند و به این منظور از بومیان "تاهیتی" کمک می گیرند. بومیان  با رویی خوش با شورشیان بریتانیایی همراهی می کنند تا جامعه ای کوچک در جزیره "پیت کرن" شکل بگیرد اما مدتی بعد جنگی خونین بین بریتانیایی ها و بومیان، این جامعه کوچک را نابود می کند. روبر مرل تصمیم گرفته از این واقعه تاریخی بهره ببرد و رمانی بنویسد که "سرشت بشری" را مورد واکاوی قرار دهد.

رمان روبر مرل مفصل و سرشار از جزئیات ملموس است به گونه ای که ذهن خواننده با خلق و خوی تک تک بازیگران ماجرا، با آداب و رسوم بومیان تاهیتی و با طبیعت زیبا و بهشتی جزایر اقیانوس آرام درگیر می شود.

روبر مرل با تردستی خواننده را به میان ماجرا می کشاند و عواطفش را درگیر می کند و سپس ماجرا را به اوج می رساند: بریتانیایی ها گرچه به سرزمینی نو پا گذاشته اند و می توانند از نو آغاز کنند اما موانعی درونی نمی گذارد آن ها از نو زندگی شان را بسازند، آن ها تعصبات، اعتقادات و پیش داوری هایشان را با خود به جزیره می برند. ناخدای کشتی که کلبه اش را به شکل اتاقک هدایت کشتی می سازد و سکان کشتی را نیز در آن نصب می کند توقع دارد که کسانی که در کشتی زیردست او بوده اند هنوز آداب و رسوم نظامی را رعایت کنند و به او همچون "ناخدای جزیره" احترام بگذارند! 

یکی دیگر از افسران که مسیحی متعصب و پارسا مسلکی است و انجیل را همه جا با خود می برد بر آداب مسیحی پافشاری می کند و سعی می کند جامعه کوچک جزیره را با قوانین مسیحیت الگو دهد و بالاخره برخی از ملوانان کشتی دچار نژاد پرستی هستند و میل دارند میزبانان تاهیتیایی را به بردگانی خاموش و مطیع مبدل کنند، کارها را بر دوش آن ها بگذارند و حقی برای آن ها قائل نشوند. مجموعه این الگوهای ذهنی باعث می شود تفرقه و خصومت بر این جزیره بهشتی سایه افکند و همانطور که قاره سبز یک قرن بعد گرفتار وحشت و گرسنگی و خشونت شد این جامعه کوچک نیز در جهنم خود ساخته دچار مرگی زودرس شود.

در میان گفتگوها و مجادله های بازیگران رمان، روبر مرل ما را نیز با تعصبات و عادت های فکری مان مواجه می سازد. این که طرف کدام بازیگران را بگیریم و نسبت به کدام شان خصومت ورزیم می تواند دست ما را رو کند و سهم ما را در جهنم انسانی جهان آشکار سازد.

رمان جزیره در صحنه ای به اتمام می رسد که یک بریتانیایی و یک تاهیتیایی در درون قایقی در میانه یک توفان دریایی گرفتار شده اند و چاره ای ندارند جز این که برای نجات از این مهلکه در کنار هم قرار گیرند. شاید این صحنه راه حل روبر مرل برای معضل اخلاقی بشر است: مرگ اندیشی.

شاید آگاهی دائمی بشر از امواج خروشان مرگ که هر لحظه بر قایق زندگی بشری می کوبند هشداری باشد برای مهار خود شیفتگی و تمامیت خواهی سرشتی اش.

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک

@drsargolzaei
http://drsargolzaei.com/images/PublicCategory/jazire.jpg

#آهنگ
#بامداد
کاری از شاهین نجفی
برای #شاملو
@drsargolzaei

#یادداشت_هفته
#از_غریزه_تا_وظیفه

بخشی از داستان #بالاتر_از_تئاتر_شهر

-    خوب، چی میشه اگه شما هم غریزی زندگی کنید و این سیستم پیچیده ارزشی و تحلیلی رو تعطیل کنید؟
-    اونوقت آقای دکتر، انسان بودن خودمو تعطیل کردم. من خیلی وقتا به سمت چیزی که دوست دارم نمی رم، چون خیال می کنم حقم نیست، و خیلی وقتا کارایی رو انجام می دم که دوست ندارم، چون فکر می کنم این وظیفۀ منه... خوب، آقای دکتر، اگه این سیستم ارزشی و تحلیلی رو خاموش کنم، حق و وظیفه ای وجود نداره، و اصولا دیگه انتخابی هم وجود نداره، غریزه انتخاب می کنه و من مثل یه «ماشین زنده» عمل می کنم، من میشم   یه چیزی مثل یه خرگوش یا یه عقاب....
-    آفرین، پس دو راه بیشتر ندارین، یا مثل یک حیوان زندگی می کنین و غریزی عمل می کنید، یا مثل یک انسان زندگی می کنید و دچار درد و دغدغه هستین، می خوام بگم به نظر می رسه هر چه کسی «آدم تر» باشه بیشتر درد و دغدغه داره، بیشتر تردیدو دو دلی داره، بیشتر سوال و جستجو داره، می خوام بگم کسانی رو که می بینین که غریزی و اتوماتیک انتخاب می کنند و از شما آسوده ترند، هنوز «انسان درون شون» متولد نشده، اونا هنوز «انسان بالفعل» نیستند، اونا یک «انسان بالقوه اند»، فقط قابلیت انسان بودن رو دارند، خیال می کنم شما نباید به اونا غبطه بخورید. شما باید به حال اونها تأسف بخورید که می تونستن یه قدم از حیوان بودن جلوتر باشند ولی در حیوان بودن موندن...
-    ولی، آخه، خیلی جاها که وصف انسان های خیلی بزرگ رو می گن یا می نویسند «آرامش» رو به عنوان ویژگی مهم این آدما معرفی می کنند، من خیال می کنم در میانۀ راه گیر کردم، نه آرامش حیوانی دارم، نه آرامش انسانی !
-    البته، بعضی جاها هم جور دیگه گفتند، مثلا #ژان_پل_سارتر میگه «انسان یعنی دغدغه» و #شاملو میگه «انسان دشواری وظیفه است» و مگه #مولانا نگفته

هر که او آگاه تر، پُر دردتر               هر که او بیدارتر، رُخ زردتر

به طور قطع انسان های بزرگ، دغدغه های متفاوتی با نیمه انسان ها دارند، برای چیزهایی که نیمه انسان ها نگران می شند و دلهره دارند انسان ها ممکنه نگران نباشند و نیمه انسان ها وقتی اونها رو می بینند احساس کنند که انسان ها چقدر آروم و بی دغدغه هستند، ولی اونها نمی فهمند که انسان ها دغدغه ها و نگرانی های دیگه ای دارند، بسیار بزرگتر، که برای نیمه انسان ها غیرقابل درکه...
-    می خواین بگین من باید همینجوری باشم؟! پس من واسه چی اینجام؟!
-    می خوام بگم اگه شما آدم باهوشی نبودین قبل از من، آدمای دیگه ای با دادن یک چارچوب پنداشتی اثبات نشده در مورد جهان هستی و زندگی و وظیفۀ ما در قبال زندگی، مُخ شمارو پر می کردن! شما باورتون می شد که می دونین از کجا آمدیم، به کجا می ریم و برای چی اومدیم. شما باورتون می شد که این چارچوب پنداشتی کامل ودقیق و درسته. اونوقت شما تبدیل می شدین به یه ماشین که طبق برنامه ای که بهش دادن عمل می کنه! دور و برتون رو نگاه کنین، خیلی آدما تبدیل شدن به چیزی در حد ماشین لباسشویی یا جاروبرقی. جاروبرقی کارشو انجام می ده و کاری به کار  ماشین لباسشویی نداره، و ماشین لباسشویی هم نگران انتخاب بین شستن لباس ها یا شستن ظرف ها نیست. خیلی آدما اینطوری دارند زندگی می کنند. سرشونو انداختن پایین و همون کاری رو می کنن که بهشون دستور داده شده، حالا چه این دستور رو خانواده بهش داده باشه، چه فرهنگ اجتماعی، چه حکومت و چه ضرورت های اقتصادی. یه گروه از آدم ها هم که دارن غریزی زندگی می کنن، اونا فقط دارند گرسنگی ها شونو سیر می کنند و نیازهای جسمانی شونو ارضاء می کنند. خوب، شما می تونستین یکی از این نیمه انسان ها باشین، می تونستین ماشین باشید و طبق دستورالعمل رفتار کنید و یا می تونستین حیوان باشید و طبق غریزه عمل کنید. ولی شما متأسفانه یا خوشبختانه هیچکدام از اونها نیستین، شما یک انسانید، انسان! و اگر یه روز دیدید شما هم به جز دغدغۀ پول رستوران بچه هاتون دغدغه ای ندارید بفهمید که شما هم «مسخ» شدید. شما هم یه گوسفند شدید که سرشو می ندازه پایین، علف خودشو می خوره، جفتگیری می کند، می چره و می خوابه و دغدغۀ این که سر بقیۀ هم گله ای هاش چی میاد رو نداره و اصلا فکر نمی کنه که این گله از کجا اومده و به کجا میره، اون علفش رو می خوره و بقیه امور رو به چوپان و سگ های گله واگذار کرده، زندگی گوسفندی زندگی آروم و بی دغدغه ای است دوست من. می خواین گوسفندی زندگی کنین؟!

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک

برای خواندن تمام داستان به بخش #داستان سایت drsargolzaei.com مراجعه بفرمایید.

@drsargolzaei

#چشم_تاریخ

واژه «کودتا» (به فرانسوی: coup d'état) از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده است. زمانی که یک اقلّیت که طبق قانون نمی توانند قدرت را در دست داشته باشند با در دست داشتن فرماندهی نیروهای نظامی، دولت قانونی را برکنار می کنند یا رأی اکثریت را وتو (نقض) می کنند اصطلاح کودتا را به کار می بریم. 

کودتای بیست و هشت مرداد  کودتایی بود که با طرح و حمایت مالی و اجرائی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا علیه دولت محمد #مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید. پس از کودتا سرلشکر زاهدی امور دولت را در دست گرفت. دکتر مصدق در روز ۲۹ مرداد  بازداشت شد. فرمانداری نظامی به ریاست سرتیپ تیمور بختیار به تعقیب و دستگیری و شکنجه مخالفان پرداخت. شاه که به  رم گریخته بود بازگشت. مذاکرات نفت با شرکت نفت ایران و انگلیس و چند شرکت آمریکایی و اروپائی شروع شد که در آخر به قرارداد کنسرسیوم منجر شد. 

یکی از اعدامیان پس از کودتا #مرتضی_کیوان بود. مرتضی کیوان شاعر، منتقد هنری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی بود. وی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بود. وی به ادبیات روسیه تسلط داشت و مطالب زیادی درباره آن نوشت. مدیریت داخلی مجله «بانو»، دبیری مجله جهان نو و عضویت در هیات تحریریه مجله کبوتر صلح در دهه ۱۳۲۰ و آغاز دهه ۱۳۳۰ از عمده مسئولیتهای فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود. کیوان همنشین برجستگان شعر و ادب آن دوره ایران بود و صمیمی‌ترین دوست او احمد #شاملو بود. 

این شعر را شاملو برای مرتضی و پوری (پوران سلطانی، همسر مرتضی) سروده بود:

سال بد ، سال باد ،سال اشک، سال شک
سال روزهای دراز و استقامت های کم، سالی که غرور گدایی کرد
سال پست، سال درد، سال عزا
سال اشک پوری، سال خون مرتضی ...

@drsargolzaei

www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/SaleKhooneMorteza.jpg

#چشم_تاریخ

واژه «کودتا» (به فرانسوی: coup d'état) از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده است. زمانی که یک اقلّیت که طبق قانون نمی توانند قدرت را در دست داشته باشند با در دست داشتن فرماندهی نیروهای نظامی، دولت قانونی را برکنار می کنند یا رأی اکثریت را وتو (نقض) می کنند اصطلاح کودتا را به کار می بریم. 

کودتای بیست و هشت مرداد  کودتایی بود که با طرح و حمایت مالی و اجرائی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا علیه دولت محمد #مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید. پس از کودتا سرلشکر زاهدی امور دولت را در دست گرفت. دکتر مصدق در روز ۲۹ مرداد  بازداشت شد. فرمانداری نظامی به ریاست سرتیپ تیمور بختیار به تعقیب و دستگیری و شکنجه مخالفان پرداخت. شاه که به  رم گریخته بود بازگشت. مذاکرات نفت با شرکت نفت ایران و انگلیس و چند شرکت آمریکایی و اروپائی شروع شد که در آخر به قرارداد کنسرسیوم منجر شد. 

یکی از اعدامیان پس از کودتا #مرتضی_کیوان بود. مرتضی کیوان شاعر، منتقد هنری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی بود. وی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بود. وی به ادبیات روسیه تسلط داشت و مطالب زیادی درباره آن نوشت. مدیریت داخلی مجله «بانو»، دبیری مجله جهان نو و عضویت در هیات تحریریه مجله کبوتر صلح در دهه ۱۳۲۰ و آغاز دهه ۱۳۳۰ از عمده مسئولیتهای فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود. کیوان همنشین برجستگان شعر و ادب آن دوره ایران بود و صمیمی‌ترین دوست او احمد #شاملو بود. 

این شعر را شاملو برای مرتضی و پوری (پوران سلطانی، همسر مرتضی) سروده بود:

سال بد ، سال باد ،سال اشک، سال شک
سال روزهای دراز و استقامت های کم، سالی که غرور گدایی کرد
سال پست، سال درد، سال عزا
سال اشک پوری، سال خون مرتضی ...

@drsargolzaei

www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/SaleKhooneMorteza.jpg

‍ #چشم_تاریخ
#شاملو_در_برابر_سانسور

"احمد شاملو" اغلب مجبور ميشد كه عنوان سـروده هـايش را، بـه خاطر جو و فضاي خفقان عوض كند. شاعري كه بسياری از سروده هايش، شرح و توصيف مردان مبارزی است كه ترور يا اعدام شده اند. اهميت اين شعرهای سياسی و اجتماعی در اينسـت كـه هرچنـد بـه مناسبت واقعهٔ خاصی سروده شده اند امّا قدرت تعميم در زمان ها و مكان هاي ديگر را هم دارند. نمونه های زيادی از اين خودسانسوری در مجموعه شعرهای او هست و خود او برخی از اين مـوارد را شـرح داده است. در شرحی كه در باب شعر «مرگ نازلی» نوشته، توضيح داده است كه جهت گريز از سانسور به جای «وارتان» از اسم «نـازلی» اسـتفاده كـرده اسـت. شـعر، نخست مرگ نازلی نام گرفت تا از سدّ سانسور بگذرد امّا اين عنوان شعر را به تمام وارتان ها تعميم داد و از صورت حماسهٔ يك مبارز به خصوص درآورد. دربارهٔ «آمانجان» كه در شعری به همين نام و در مجموعهٔ «هوای تـازه» آمـده اسـت، شاملو بعدها نوشت: آبايی دبير تركمنی بود كه نيمه های دههٔ ۲۰ در گرگان به ضرب گلوله كشته شد. شـبی كه قرار بود معترضان به حکومت، نمايش نامه ای را بر صـحنه آورنـد، ناگهـان فرمانـدار وقـت دستور ممانعت از اجرای نمايش را صادر كرد، كار به اعتراض مردم و دخالت پادگان كشيد،  درگيری شدت يافت و آبايی مورد اصابت گلوله قرار گرفت و همان دم به قتل رسـيد. اين شعر، برای جلوگيری از سانسور به «آمان جان» تغيير يافت و آمان جان  قهرمان اساطيری در يكی از افسانه های تركمنی معرفي شد. شاملو دربارهٔ شعر «۲۳» می گوید : «اين شعر شبانگاه كشتاری نوشـته شـد كـه ارتـش در ۲۳ تيرمـاه ۱۳۳۰ در تهران به راه انداخت. كشتار معترضانی كه در اعتراض به ورود نمايندهٔ رئـيس جمهـور امريكا  به تهران راهپيمايی بـه راه انداختنـد. این شـعر بلافاصـله در جزوهایی انتشار يافت و بعدها با حذف و دستكاری هايی كه بتواند آن را از قيچی سانسور نظام پليسی به در برد، در ابتدای مجموعـهٔ مرثيـه هـای خـاك گذاشـته شـد. نمونه های ديگری هم هست كه شاملو، هم به خاطر سانسور و هم تعميم آن شخصيت، نام قهرمان را به صورت سمبليك آورده است، از جمله «قصيده ای برای انسان ماه بهمن» (بـه مناسبت روز ۱۴ بهمن، سالگرد قتل دكتر ارانی در زندان) ، «مرثيه» (براي نوروز علی غنچه) ، «زبان ديگر» (به ياد خسرو گل سرخی)، «سرود ابراهيم در آتش» (اعدام مهدی رضـايی در ميدان تير چيتگر) و «خطابهٔ تدفين» (اعدام خسرو روزبه).

منبع: مقالهٔ «بررسي و تحليل ساختاري و محتوايی عنوان در سروده هاي احمد شاملو» : علي محمّدی - طاهره قاسمي دورآبادي، نشریهٔ ادبيات پارسي معاصر، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي سال ششم، شمارهٔ سوم، پاييز ۱۳۹۵، ۹۷-۷۷

@drsargolzaei

‍ #چشم_تاریخ
#شاملو_در_برابر_سانسور

"احمد شاملو" اغلب مجبور ميشد كه عنوان سـروده هـايش را، بـه خاطر جو و فضاي خفقان عوض كند. شاعري كه بسياری از سروده هايش، شرح و توصيف مردان مبارزی است كه ترور يا اعدام شده اند. اهميت اين شعرهای سياسی و اجتماعی در اينسـت كـه هرچنـد بـه مناسبت واقعهٔ خاصی سروده شده اند امّا قدرت تعميم در زمان ها و مكان هاي ديگر را هم دارند. نمونه های زيادی از اين خودسانسوری در مجموعه شعرهای او هست و خود او برخی از اين مـوارد را شـرح داده است. در شرحی كه در باب شعر «مرگ نازلی» نوشته، توضيح داده است كه جهت گريز از سانسور به جای «وارتان» از اسم «نـازلی» اسـتفاده كـرده اسـت. شـعر، نخست مرگ نازلی نام گرفت تا از سدّ سانسور بگذرد امّا اين عنوان شعر را به تمام وارتان ها تعميم داد و از صورت حماسهٔ يك مبارز به خصوص درآورد. دربارهٔ «آمانجان» كه در شعری به همين نام و در مجموعهٔ «هوای تـازه» آمـده اسـت، شاملو بعدها نوشت: آبايی دبير تركمنی بود كه نيمه های دههٔ ۲۰ در گرگان به ضرب گلوله كشته شد. شـبی كه قرار بود معترضان به حکومت، نمايش نامه ای را بر صـحنه آورنـد، ناگهـان فرمانـدار وقـت دستور ممانعت از اجرای نمايش را صادر كرد، كار به اعتراض مردم و دخالت پادگان كشيد،  درگيری شدت يافت و آبايی مورد اصابت گلوله قرار گرفت و همان دم به قتل رسـيد. اين شعر، برای جلوگيری از سانسور به «آمان جان» تغيير يافت و آمان جان  قهرمان اساطيری در يكی از افسانه های تركمنی معرفي شد. شاملو دربارهٔ شعر «۲۳» می گوید : «اين شعر شبانگاه كشتاری نوشـته شـد كـه ارتـش در ۲۳ تيرمـاه ۱۳۳۰ در تهران به راه انداخت. كشتار معترضانی كه در اعتراض به ورود نمايندهٔ رئـيس جمهـور امريكا  به تهران راهپيمايی بـه راه انداختنـد. این شـعر بلافاصـله در جزوهایی انتشار يافت و بعدها با حذف و دستكاری هايی كه بتواند آن را از قيچی سانسور نظام پليسی به در برد، در ابتدای مجموعـهٔ مرثيـه هـای خـاك گذاشـته شـد. نمونه های ديگری هم هست كه شاملو، هم به خاطر سانسور و هم تعميم آن شخصيت، نام قهرمان را به صورت سمبليك آورده است، از جمله «قصيده ای برای انسان ماه بهمن» (بـه مناسبت روز ۱۴ بهمن، سالگرد قتل دكتر ارانی در زندان) ، «مرثيه» (براي نوروز علی غنچه) ، «زبان ديگر» (به ياد خسرو گل سرخی)، «سرود ابراهيم در آتش» (اعدام مهدی رضـايی در ميدان تير چيتگر) و «خطابهٔ تدفين» (اعدام خسرو روزبه).

منبع: مقالهٔ «بررسي و تحليل ساختاري و محتوايی عنوان در سروده هاي احمد شاملو» : علي محمّدی - طاهره قاسمي دورآبادي، نشریهٔ ادبيات پارسي معاصر، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي سال ششم، شمارهٔ سوم، پاييز ۱۳۹۵، ۹۷-۷۷

@drsargolzaei

#یادداشت_هفته
#روشنفکرکیست؟

الف- #امانوئل_کانت اعتقاد دارد اگر در جامعه ای گزاره غالب این باشد که "فکر نکنید اطاعت کنید" آن جامعه در دوران تاریکی به سر می برد و اگر در فردی هم این گزاره غالب باشد آن فرد در دوران کودکی به سر می برد. گزاره ای که یک جامعه را به دوران روشنایی می برد و یک فرد را به بلوغ روانی می رساند این است که "جرات و شهامت آزاد اندیشی داشته باش".
بنابراین از نظر کانت روشنفکر بودن دو ویژگی دارد: اول علم و آگاهی و دوم شجاعت و شهامت.

ب- #کارل_مانهایم اعتقاد دارد که تمام شناخت ها به ساختارهای اجتماعی وابسته هستند. از نظر او این منافع طبقات و گروه های اجتماعی است که نحوه ی اندیشیدن آن ها را تعیین می کند بنابراین کشیش ها شبیه هم فکر می کنند، نظامیان شبیه هم و پزشکان شبیه هم. تنها افکار روشنفکران است که وابسته به شرایط و ساختارهای اجتماعی نیست. مانهایم روشنفکران را افرادی بی طبقه می دانست که اندیشه هایشان تحت تاثیر منافع طبقاتی نیست.

ج- #ادواردسعید روشنفکر را کسی می داند که به نقد "قدرت" و "سنت" می پردازد. #روشنفکر این نقد را در انظار عموم انجام می دهد بنابراین همه هستی اش را موکول به یک تشخیص انتقادی می کند. پس می توان برای روشنفکران دو ویژگی قائل شد: اول این که تفکر نقاد در آن ها فعال است. پس گرفتار تفکر عاطفی- عادتی، جوزدگی و تقلید نیستند، دوم این که این نقد ها را با شهامت مطرح می کنند و از نگرانی در مورد حاصل عملی کار خویش فاصله گرفته اند.
پس ملاحظه می فرمایید که هر فرد دانشمند و تحصیلکرده ای روشنفکر (Intellectual) محسوب نمی شود و هر جامعه ای هم که دانشگاه و دانشجو زیاد داشته باشد از دوران تاریکی به عصر خرد نقل مکان نکرده است.

انتشارات کویر در سال ۱۳۹۳ کتاب ارزشمندی منتشر کرده است به نام "گونه شناسی روشنفکران ایرانی" این کتاب نوشته "دکتر نظام بهرامی کمیل" است. مطالب این یادداشت برداشتی از اولین فصل این کتاب ارزشمندند.

مناسب می بینم این یادداشت را با شعری گویا و زیبا از احمد #شاملو به پایان برسانم:

من بی نوا بندگکی سر به راه نبودم
و راه بهشت مینوی من بز روی طوع و خاکساری نبود،
مرا دیگر گونه خدایی می بایست،
شایسته آفرینه ای
که نواله ناگزیر را گردن کج نمی کند،
و خدایی دیگرگونه آفریدم!

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک

T.me/drsargolzaei

اینستاگرام
http://Instagram.com/drsargolzaei

#چشم_تاریخ

واژه «کودتا» (به فرانسوی: coup d'état) از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی شده است. زمانی که یک اقلّیت که طبق قانون نمی توانند قدرت را در دست داشته باشند با در دست داشتن فرماندهی نیروهای نظامی، دولت قانونی را برکنار می کنند یا رأی اکثریت را وتو (نقض) می کنند اصطلاح کودتا را به کار می بریم. 

کودتای بیست و هشت مرداد  کودتایی بود که با طرح و حمایت مالی و اجرائی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا علیه دولت محمد #مصدق در مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید. پس از کودتا سرلشکر زاهدی امور دولت را در دست گرفت. دکتر مصدق در روز ۲۹ مرداد  بازداشت شد. فرمانداری نظامی به ریاست سرتیپ تیمور بختیار به تعقیب و دستگیری و شکنجه مخالفان پرداخت. شاه که به  رم گریخته بود بازگشت. مذاکرات نفت با شرکت نفت ایران و انگلیس و چند شرکت آمریکایی و اروپائی شروع شد که در آخر به قرارداد کنسرسیوم منجر شد. 

یکی از اعدامیان پس از کودتا #مرتضی_کیوان بود. مرتضی کیوان شاعر، منتقد هنری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی بود. وی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بود. وی به ادبیات روسیه تسلط داشت و مطالب زیادی درباره آن نوشت. مدیریت داخلی مجله «بانو»، دبیری مجله جهان نو و عضویت در هیات تحریریه مجله کبوتر صلح در دهه ۱۳۲۰ و آغاز دهه ۱۳۳۰ از عمده مسئولیتهای فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود. کیوان همنشین برجستگان شعر و ادب آن دوره ایران بود و صمیمی‌ترین دوست او احمد #شاملو بود. 

این شعر را شاملو برای مرتضی و پوری (پوران سلطانی، همسر مرتضی) سروده بود:

سال بد ، سال باد ،سال اشک، سال شک
سال روزهای دراز و استقامت های کم، سالی که غرور گدایی کرد
سال پست، سال درد، سال عزا
سال اشک پوری، سال خون مرتضی ...

@drsargolzaei

www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/SaleKhooneMorteza.jpg

#آهنگ
#اگر_چکشی_داشتم


آهنگ "اگر چکشی داشتم"
اجرا سال ۱۹۵۶

ترانه سرا و خواننده：#پیتر_سیگر

ترجمه ی متن ترانه از #شاملو


اگر چکشی میداشتم
صبح میکوبیدم
شب میکوبیدم
در سراسر کشور
بیدار در برابر خطر

ما باید متحد شویم
برای دفاع از صلح

اگر ناقوسی میداشتم
صبح مینواختم
شب مینواختم
در سراسر کشور
بیدار در برابر خطر

ما باید متحد شویم
برای دفاع از صلح

اگر ترانه ای میداشتم
صبح میخواندم
شب میخواندم
در سراسر کشور
بیدار در برابر خطر

ما باید متحد شویم
برای دفاع از صلح

اکنون مرا چکشی هست
و ناقوسی
و ترانه ای برای خواندن در سراسر کشور
چکش عدالت
و ناقوس آزادی
و ترانه ی صلح
ترانه ی صلح!

@drsargolzaei

#چشم_تاریخ

از ۴ مرداد ۱۳۵۸ تا اول خرداد ۱۳۵۹ هفته‌نامه‌ای به نام #کتاب_جمعه به سردبیری احمد #شاملو در  ۳۶ شماره، با مضمون سیاست و هنر منتشر شد. 

مطلب زیر از سرمقاله ی شماره ی 14 "کتاب جمعه" نقل می شود:

"روشنفکر کسی‌ست که از پایگاه دستاورد های تاریخی جامعهٔ بشری، رو به ‌آینده دارد و به‌ سوی افق‌های دوردست عمل می‌کند. روشنفکر اگرچه باید متکّی به‌طبقاتِ بالندهٔ جامعه باشد هرگز نباید از خاطر ببرد که دستاوردهای تاریخ، از دیدگاه بشری، اصولی نیست که بر سر آن‌ها سازشی بتوان کرد و یا حقوقی نیست که به‌هیچ عنوان از کسی دریغ بتوان داشت. این رسالت روشنفکری البته رسالتی دشوار است، زیرا او را ناگزیر می‌کند عملش را بر اساس معیارهائی انجام دهد که معیار این یا آن طبقهٔ معیّن نیست بلکه معیاری عام است و همگانی. پس آزادی و دموکراسی، به‌معنای عام و تاریخی آن‌ها، هم زمینهٔ لازم برای ایفای نقش روشنفکری‌ست و هم هدف فعالیت روشنفکری. روشنفکر فرزند آزادی است و باید به‌خاطر آزادی زندگی کند، و به‌همین اعتبار، کشیدن بارِ ملامت از هر سو، جزیی از ایفای نقش روشنفکری‌ست.

پیام ما به ‌همهٔ خوانندگان کتاب جمعه تکرار همان عبارتی ا‌ست که پیش از این نیز گفته‌ایم. کتاب جمعه برای ما تمرینی‌ست در حرکت به‌ سوی آزادی، در همین معنی که گفته شد. اینجا پایگاهی ا‌ست دموکراتیک (ایضاً در همان معنی که یاد شد) برای عرضهٔ افکار و اندیشه‌هایی که ارزش و اعتبار فرهنگی دارند و می‌توانند شور آزادی را در دل‌ها زنده نگه دارند."
@drsargolzaei

http://www.drsargolzaei.com/images/PublicCategory/jome.jpg

چشم‌ تاریخ

#چشم_تاریخ

#شاملو_در_برابر_سانسور

احمد شاملو اغلب مجبور می‌شد كه عنوان سـروده‌هـايش را، بـه‌‌ خاطر جو و فضای خفقان عوض كند. شاعری كه بسياری از سروده‌هايش، شرح و توصيف مردان مبارزی است كه ترور يا اعدام شده‌اند. اهميت اين شعرهای سياسی و اجتماعی در اين‌اسـت كـه هرچنـد بـه مناسبت واقعهٔ خاصی سروده شده‌اند امّا قدرت تعميم در زمان‌ها و مكان‌های ديگر را هم دارند. نمونه‌های زيادی از اين خودسانسوری در مجموعه شعرهای او هست و خود او برخی از اين مـوارد را شـرح داده است. در شرحی كه در باب شعر «مرگ نازلی» نوشته، توضيح داده است كه جهت گريز از سانسور به جای «وارتان» از اسم «نـازلی» اسـتفاده كـرده اسـت. شـعر، نخست مرگ نازلی نام گرفت تا از سدّ سانسور بگذرد امّا اين عنوان شعر را به تمام وارتان ها تعميم داد و از صورت حماسهٔ يك مبارز به‌خصوص درآورد.

برای مطالعه متن کامل مطلب‌ بالا لطفا به لینک زیر در و‌ب‌سایت دکتر سرگلزایی مراجعه بفرمایید: (برای ورود به وب‌سایت دکتر سرگلزایی به فیلترشکن نیاز می‌باشد)

از اینجا کلیک‌ کنید

#چشم_تاریخ

#شاملو_در_برابر_سانسور

احمد شاملو اغلب مجبور می‌شد كه عنوان سـروده‌هـايش را، بـه‌‌ خاطر جو و فضای خفقان عوض كند. شاعری كه بسياری از سروده‌هايش، شرح و توصيف مردان مبارزی است كه ترور يا اعدام شده‌اند. اهميت اين شعرهای سياسی و اجتماعی در اين‌اسـت كـه هرچنـد بـه مناسبت واقعهٔ خاصی سروده شده‌اند امّا قدرت تعميم در زمان‌ها و مكان‌های ديگر را هم دارند. نمونه‌های زيادی از اين خودسانسوری در مجموعه شعرهای او هست و خود او برخی از اين مـوارد را شـرح داده است. در شرحی كه در باب شعر «مرگ نازلی» نوشته، توضيح داده است كه جهت گريز از سانسور به جای «وارتان» از اسم «نـازلی» اسـتفاده كـرده اسـت. شـعر، نخست مرگ نازلی نام گرفت تا از سدّ سانسور بگذرد امّا اين عنوان شعر را به تمام وارتان ها تعميم داد و از صورت حماسهٔ يك مبارز به‌خصوص درآورد.

برای مطالعه متن کامل مطلب‌ بالا لطفا به لینک زیر در و‌ب‌سایت دکتر سرگلزایی مراجعه بفرمایید:

از اینجا کلیک‌ کنید

#چشم_تاریخ
#شاملو_در_برابر_سانسور

احمد شاملو اغلب مجبور می‌شد كه عنوان سـروده‌هـايش را، بـه‌‌ خاطر جو و فضای خفقان عوض كند. شاعری كه بسياری از سروده‌هايش، شرح و توصيف مردان مبارزی است كه ترور يا اعدام شده‌اند. اهميت اين شعرهای سياسی و اجتماعی در اين‌اسـت كـه هرچنـد بـه مناسبت واقعهٔ خاصی سروده شده‌اند امّا قدرت تعميم در زمان‌ها و مكان‌های ديگر را هم دارند. نمونه‌های زيادی از اين خودسانسوری در مجموعه شعرهای او هست و خود او برخی از اين مـوارد را شـرح داده است. در شرحی كه در باب شعر «مرگ نازلی» نوشته، توضيح داده است كه جهت گريز از سانسور به جای «وارتان» از اسم «نـازلی» اسـتفاده كـرده اسـت. شـعر، نخست مرگ نازلی نام گرفت تا از سدّ سانسور بگذرد امّا اين عنوان شعر را به تمام وارتان ها تعميم داد و از صورت حماسهٔ يك مبارز به‌خصوص درآورد.

برای مطالعه متن کامل مطلب‌ بالا لطفا به لینک زیر در و‌ب‌سایت دکتر سرگلزایی مراجعه بفرمایید:

از اینجا کلیک‌ کنید

#drsargolzaei

@drsargolzaei