#پرسش_و_پاسخ

*پرسش:

دکتر سرگلزایی عزیز

من به اتفاق گروهی از دانشجویان دکتری روانشناسی در حال تهیه محصولات آموزشی  هستیم. بخش مربوط به من آموزش تفکر نقاد  است. خوشحال خواهم شد اگر در این زمینه منبعی می شناسید (خصوصا بسیار علاقه مند هستم که از میان آثار خود شما باشد) به من معرفی کنید.


*پاسخ #دکترسرگلزایی :

سلام و احترام

من در زمینهٔ تفکر نقّاد کتابی نوشته ام با عنوان #ده_سؤال_بی_جواب  (انتشارات همنشین)؛ در این کتاب به طور غیر مستقیم با طرح سؤال و چالش، به فعّال کردن تفکّر نقّاد در مخاطب پرداخته ام. در کتاب #بفرمایید_نوبت_شماست (نشر بهار سبز) هم که کتاب مهارت های زندگی بری نوجوانان است، فصلی را دربارهٔ تفکر نقّاد نوشته ام. هر دو کتاب را همراه با سایر آثار من می توانید از طریق مؤسسهٔ آفتاب مهر (02188109349) تهیه فرمایید.

کتاب های «مغلطه» (جمی وایت- نشر ققنوس)، «مغالطات» (ریچارد پاول - انتشارات شهرتاش)، «بازی اندیشه» (لیزا هاگلوند- کتابسرای تندیس)، «انتخاب های هوشمندانه» (هوارد رایفا- اندیشکده صنعت و فن آوری) و «درس های درست اندیشیدن» (ادوارد دو بنو- نشر آمه) همه کتاب های مفیدی در حوزهٔ تفکّر نقّاد هستند.  

T.me/drsargolzaei

#مقاله
#ذهن_زبان_مند_و_کهن_الگوها قسمت دوم

تاکنون باورهای اسطوره ای با یافته های علمی مانعة الجمع بوده اند، اما موتاسیونی که مغز ما را زبان مند کرد فصل مشترکی بین اسطوره های آفرینش و تکامل تدریجی علمی داروینی است:
گرچه انسان و سایر میمون ریخت ها قدم به قدم از همدیگر فاصله گرفتند اما در یک نقطه از این جدایی گام به گام، انسان به پلکان نردبانی رسید که همچون یک "بازی مار و پله" او را فرسنگ ها از عموزادگان زیستی خود دور کرد.
این ماجرا برای من یک مفهوم ضمنی (Implication) مهم تر نیز دارد: یک یافته کوچک (کوچک نه از حیث اهمیت بلکه از حیث ناچیز بودن در انبوه یافته های علمی که مرتب رو به افزایش با روند تصاعد هندسی دارند) می تواند منجر به تغییر عظیمی در اصول موضوعه (پارادایم) نگرش ما شود.
اثبات ژنتیکی بودن زبان می تواند در جدال چند قرنه ی بین فیلسوفان حامی اصالت خرد (Rationalism) و فیلسوفان حامی اصالت تجربه (Empiricism) برگ برنده ی مهمی باشد به نفع حامیان اصالت خرد، زیرا ثابت می کند که ذهن نیز همانند بدن دارای "غریزه" است. غریزه هایی که فطری و ذاتی هستند و حضوری "پیشینی" دارند. آنچه "کارل گوستاو #یونگ" روانپزشک سوئیسی Archetype می نامد (که در فارسی  کهن الگو، صورت مثالی، سرنمون و ... ترجمه شده اند) چیزی نیست جز غریزه ذهن: گرایش های فطری برای شیوه خاصی از اندیشیدن.
پیشتر #رنه_دکارت فرانسوی با به کار بردن اصطلاح "عقاید فطری" (Innate ideas) و #امانوئل_کانت آلمانی با به کار بردن "چارچوب های تفکر"  
(categories of thought)
 این مفهوم را وارد "نظریه فلسفی شناخت" (Epistemology) کرده بودند، ولی تداعی گرایی (Associationism) رفتارگراها در قرن نوزدهم و بیستم از ورود این نظریات فیلسوفان اصالت خرد (Rationalist) به جریان اصلی علم جلوگیری کرده بود.
روانکاوی وزنه ای بود که جریان علم روانشناسی را از فرو افتادن به نظریه ی شناخت تجربه گرایان
(Empiricists)
بازداشت و روانشناسی به بندبازی میان این دو نظریه شناخت پرداخت!
جالب این جاست که یافته های چامسکی بر مبنای متودولوژی عملی استقرائی (Inductive) به دست آمده اند، یعنی روشی که بر نظریه ی شناخت تجربه گرایان بریتانیایی تکیه زده است و این نمونه ی دیگری است از این که انتهای یک راه می تواند به راهی برسد که در ابتدا رو به جهت متضاد داشت:
"هر چیز که به نهایت برسد به ضد خود تبدیل می شود!"
این مفهوم "تائویی" را سعی کرده ام به زبان ساده در کتاب #ده_سؤال_بی_جواب شرح دهم. این کتاب همراه پنج جلد کتاب دیگرم در مجموعه ی شش جلدی #مهارتهای_زندگی توسط نشر مرندیز مشهد به چاپ سوم رسیده اند قرار است چاپ چهارم این مجموعه توسط "انتشارات همنشین" انجام پذیرد.

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک

پی نوشت:

 ادلّه ی زبان شناسان پیرو #چامسکی در ذاتی بودن زبان را در چهار فصل اول کتاب زیر می توانید بخوانید: 

#روانشناسی_زبان- نوشته جین اچسون- ترجمه دکتر عبدالخلیل حاجتی- انتشارات امیرکبیر

@drsargolzaei
drsargolzaei.com