#گفتگو_کنیم

⭕️ موضوع گفتگو:
اسلام خطرناكتر است يا اسلام‌هراسی؟

🔹 خانم دینا:
من نقدی به قسمت دوم متن آقای طاها دارم.
به نظرم همون جملات اول پاراگراف چهارم ایشون (مخالفان آگاهانه یا ناآگاهانه...) جمع نقیضینه. اگه بپذیریم که آیاتی که ایشون اشاره کردند برای زمان خاصی بوده و در زمان حال مصداق نداره لازمه‌اش اینه که بپذیریم که هر برهه تاریخی مقتضیات زمانی خودش رو داره که برای سایر برهه‌های تاریخی صادق نیست پس نمیشه ادعا کرد دین، مکتب یا ایدئولوژی وجود داره که آموزه‌هاش برای همه قرون و اعصار و ملیت‌ها در بافت‌های جغرافیایی مختلف با فرهنگ‌های مختلف کارآمد و کاربردیه. ولی اگه این گزاره رو بپذیریم که دینی وجود داره که برای همهٔ انسان‌ها در هر شرایط جغرافیایی و تاریخی که هستند کاربرد داره و عملی و مفیده و اون دین اسلامه باید بپذیریم که اون آیات هم برای اون زمان خاص نبوده و برای اکنون هم مصداق داره.

🔹️ خانم زهره:
درخصوص اسلام و اسلام هراسی دوستانی که اسلام را دین کامل و قرآن را کتابی آسمانی می‌دانند که  راهنمایی بی‌همتای بشر است و اگر به‌درستی اجرا شود عدالت برقرار می‌شود، همین بس که  مسایل حقوقی زنان در قرآن کاملا تبعیض‌آمیز بوده وبطور کاملا فاحشی زن را به‌عنوان جنس دوم و در خدمت مردان عنوان می‌کند چند نمونه از سوره های مختلف قرآن : همه انسانها باهم برابرند در حالیکه در سوره آل عمران می‌گوید مردان را بر زنان برتری دادیم ، یا سوره نساء اشاره به تذکر دادن به زنان و در صورت افاقه نکردن تذکر، کتک زدن زنان، زنان کشتزار مردانند  و یا سهم‌الارث نصف برای زنان و…

🔹 خانم مونا:
دین اسلام، با دربرگیری پارامترهایی از یهودیت و سایر ادیان ابراهیمی، و با کمک مناسبات قوی قبیله‌ای پیامبر در شبه جزیره حجاز در چهارچوب پرستش خدای واحد، نیکی به سایر افراد و سیستم پاداش و جزا در ماورا پدیدار شد. همراه با فراگیرتر شدن و نهایتا تسلط آن بر جامعه عربستان، آیات مختلفی در مناسبتهای گوناگون نازل شد که کم‌کم این نزولات بعد قانونی و حقوقی به خود گرفتند. اسلام با در نظر گرفتن زندگی بدوی عامه مردم آن زمان ،به نظر میرسد حرکتی رو به جلو محسوب می‌شده و با بهبود اجتماعی همراه بوده است. آیات اسلامی که امروزه خشن و یا ضد آزادی‌های فردی محسوب می‌شوند (مثل جهاد، حقوق زنان، برده داری، تجارت ، ...) در بستر زمانی خود پذیرفته شده اند. به نظر من در دوره‌ی گسترش اسلام بعد از پیامبر ، چه با ترس و جنگ و چه اعتقادی، این گفتمان تأثیر زیادی بر زندگی ساده مردم نداشته، و چه بسا با تفکرات سنتی آنان از یک طرف، و سهولت دستکاری و سوءاستفاده حاکمان از محتوای آیات از سوی دیگر همخوانی داشته است.
به‌ هرحال زمان ایستا نیست و در طول آن فرم زندگی و تفکرات آدمیان تغییرات و بالطبع خواسته‌های جدیدتری می‌طلبد و از سوی دیگر جوامع در رقابت با یکدیگر بدنبال شگردها و راه‌حل‌های جدید و متفاوتی هستند. اما من به‌عنوان یک زن که در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شده ام در عین حال که از جنبه‌های عبادی این مذهب لذت میبرم، تناقضات و ناملایمات این آیین را -چه فردی و چه اجتماعی- موانع بزرگی در مسیر رشد خود و همنوعان دیده‌ام، بنابراین به راحتی نمی‌توانم پدیده‌ی اسلام‌هراسی را مخوف‌تر از سوءاستفاده از آن برای چاهی عمیق‌تر بپذیرم و تحت بازی منفعت‌طلبانی قرار بگیرم که از ناکارآمدی این دین در دوران پیچیده‌ی کنونی بهره می‌برند و جان سایر انسان‌ها را برای منافع خود دستمایه قرار دهند.

🔹 خانم نغمه:
به نظرم قبل از هر گفتگو باید تعاریف را مشخص کرد. هیچکدام از این دو گروه اسلام را تعریف نکرده‌اند. اسلام را از منظر مسلمانان هم نمی‌شود تعریف کرد چون اسلام طالبان، امارات، چچن، ایران و ترکیه حقیقتا ارتباط کمی با هم دارند.
اول تعریف را مشخص کنیم.

#گفت‌و‌گو_کنیم
@drsargolzaei

🔹 تهیه از انتشارات طرحواره
🔹 تلفن سفارش کتاب: ۰۲۵۳۷۷۳۷۷۸۸
🔹 واتساپ: ۰۰۹۸۹۱۲۶۵۱۶۹۳۲
🔹 ارتباط مستقیم با مدیر انتشارات/واتساپ:
+989125520882
⭕️ لینک فایل صوتی کتاب:
https://t.me/drsargolzaeipodcast/1175

@drsargolzaei

⭕️ آدام اسمیت، فلسفهٔ اخلاقی و اقتصاد سیاسی

نویسنده: سوسن مدنی

🔹 آدام اسمیت فیلسوف اسکاتلندی یکی از ستوده‌ترین فیلسوف‌های روشنگری، استاد منطق، بلاغت، حقوق‌شناسی و فلسفهٔ اخلاق بود که اقتصاد را به یک مقوله‌ی علمی تبدیل کرد. کتاب نظریهٔ احساسات اخلاقی اولین کتاب آدام اسمیت بود که در آن از همدلی و عواطف انسانی نوشت. چند سال بعد در کتاب ثروت ملل به گرامی‌داشت احساس خودخواهی و منفعت‌طلبی آینده‌نگر پرداخت که به عقیده‌ی او منجر به منفعت اجتماعی و بهزیستی عمومی می‌شود. 

🔹 دغدغه‌ی آدام اسمیت در مقام فیلسوف اخلاق، ماهیت تعالی اخلاقی از طریق کشف نهادهایی بود که بتوانند گرایش افراد به خوددوستی و منفعت‌طلبی و خودمداری و غرور را به نحو شایسته‌ای هدایت کنند.‌ او نقطه‌ی شروع کار خود را توصیف و تشریح انسان -آن‌گونه که واقعا هست- قرار داد -نه آنچه باید باشد- و معتقد بود «هر چیز از انسان‌ها سر می‌زند از سر منفعت طلبی و خودخواهی است».
از طرفی کسب ثروت ملی از طریق بازار، جایگاه ویژه‌ای در بینش اخلاقی کلان‌تر اسمیت داشت و به همین دلیل آن را هدفی شایسته‌ی توجه از جانب فیلسوفان اخلاق می‌دانست. به‌زعم او اقتصاد و فلسفه رابطهٔ تنگاتنگی با یکدیگر دارند، از این رو منشی که از طریق بازار آزاد در یک جامعه شکل می‌گیرد می‌تواند منجر به رشد و توسعه شیوه‌های رفتار مبتنی بر همکاری شود و این امر نه تنها در بهتر کردن شرایط اقتصادی بلکه در بهتر کردن روابط انسان‌ها هم نقش مؤثری دارد. آدام اسمیت همزمان با تدریس «حقوق‌شناسی» در دانشگاه، بر اصول قانون، اصول حکومت و اقتصاد سیاسی تمرکز داشت و این اتفاق باعث نگرش بیشتر او به قانون‌گذاری و ارتباط بین منافع ملی و منافع اقتصادی شد.

🔹 اسمیت در عصر امپراتوری زندگی می‌کرد، جایی که حاکمان کشورها می‌خواستند از طریق نظامی از ثروت سایر کشورها بهره‌برداری کنند. درک جدید اسمیت از اقتصاد نشان داد که شما می‌توانید رفاه را افزایش دهید «نه از طریق تسخیر و دزدی، بلکه از طریق تجارت سودمند».

🔹 کتاب ثروت ملل بر این اصل روشنگری استوار است که خوشبختی زمینی چیز خوبی است، و رفاه و بهزیستی مادی لزوما به آن تجملاتی محدود نمی‌شود که تنها در دسترس قشر نازکی در بالای جامعه باشد.‌

🔹 آرمان دیگر او آزادی فردی بود. او از برده‌داری در گذشته و حال (آن گونه که در مستعمره‌های بریتانیایی واقع در هند غربی و آمریکای شمالی رواج داشت) منزجر بود. از نظر او ظهور جامعه‌ی تجاری آزاد که مبتنی بر مناسبات قراردادی باشد سلطهٔ آدم‌ها بر یکدیگر را محدود می‌کند. بعدها استدلال اقتصادی او بر ضدبرده‌داری به یکی از ارکان نوشته‌های الغای برده‌داری در اروپا تبدیل شد.‌
از نظر اسمیت اشاعه‌ی جامعه‌ی تجاری علاوه بر آزادی فردی به روابط مسالمت‌آمیزتر در بین ملت‌ها هم خواهد انجامید.او بر خلاف همتایان انگلیسی‌اش تفکر جهان‌وطنی داشت و به رفاه همهٔ ملت‌ها معتقد بود و وظیفه‌ی روشنفکران را مقابله با تعصبات ملی و آن برداشتی از حیات اقتصادی می ‌دانست که موجب رو در رویی نظامی برای به‌دست آوردن ثروت و قدرت بیشتر می‌شد.

🔹 کتاب ثروت ملل پنج جلد است که فقط دو جلد اول کتاب، علت بنیادی ثروت ملت‌ها را معرفی می‌کند؛ اما جلدهای سوم تا پنجم، پیرامون موضوعاتی است، که فرد انتظار ندارد آن‌ها را در یک کتاب اقتصادی بیابد.
در سرتاسر کتاب، سه اصل اساسی به‌وضوح مشهود است:
- تقسیم کار؛ او تمام اقتصاد جهان را به‌مثابه یک کارخانه‌ی بزرگ تلقی می‌کند؛ که پایهٔ آن تقسیم کار است.
- آزادی بشر؛ وی معتقد است که سیاست‌های اقتصادی، نباید به‌ علایق اشخاص و یا یک طبقهٔ خاصّ بستگی داشته باشد؛ بلکه باید منافع عموم جامعه را در نظر بگیرد.
- تلاش برای منافع عمومی جامعه؛ آدام اسمیت وظیفه‌ی دولت را دخالت در محدود کردن قدرت بازرگانان و تأمین آن دسته از خدمات اجتماعی می‌دانست که برای بهزیستی همگان لازم است.

🔹 اسمیت مدافع اقتصاد آزاد، تجارت آزاد، آزادی نیروی انسانی و آزادی عملکرد بازار بود. او معتقد بود در مقایسه با نظام زمین‌داری که بنایش بر سلطهٔ ارباب بر رعیت بود، یا جامعه‌ی درباری که پایهٔ آن تملق و خوشامدگویی یا فریب بود، جامعه‌ی تجاری با کمک نهادهای اجتماعی می‌تواند منش انسانی صداقت ، سخت‌کوشی و شایستگی را جایگزین کند. همچنین بسته به مشوق‌هایی که نهادها فراهم کنند این امکان وجود دارد که احساسات انسانی به سمت شیوه های رفتاری ستودنی اخلاقی و نیک خواهانه هدایت شوند.

⭕️ منبع: کتاب ذهن و بازار، نويسنده: جری مولر- ترجمهٔ مهدی نصرالله‌زاده، نشر بیدگل

@drsargolzaei

#گفتگو_کنیم

⭕️ موضوع گفتگو:
اسلام خطرناكتر است يا اسلام‌هراسی؟

🔹 آقای آرمان در نقد متن خانم یزدان پور:

ایشان چهار گزاره را ذکر کردند و در ادامه آنها را حل کرده و نتیجه مطلوب خودشان را گرفته‌اند. یکی یکی بررسی می کنیم:
در مورد گزاره‌ی اول حق با ایشان است و مشکلی ندارد اما چندان به مورد سؤال مرتبط نیست و مربوط به بحث آزادی بیان است.
گزاره دوم چند مدعای اصلی دارد:
الف- هستهٔ اصلی اسلام همان آیه‌های قتال و ضد زن و خشونت‌آمیز و دیگری‌ساز است.
ب- آنهایی که برداشت مدرن از قواعد اسلام می‌کنند اصل دین را دستکاری می کنند تا باعث بقای دین بشود حال آنکه اصل دین (گزاره‌ی الف) همیشه مورد سوءاستفاده دیکتاتورها قرار می گیرد.
ج- این بیان که قرآن تفاسیر مختلف دارد مغالطه است و چون نص قرآن ابهام دارد و کلام مبهم عامل فساد است در نتیجه از متن قرآن چیزی جز جنگ و نزاع بیرون نمی آید.
گزاره الف به طرز حیرت انگیزی با اعتقاد گروهای داعش و طالبان همخوان است و اصولا اسلام‌هراسان، همان تفسیر افراطی و حداقلی این گروه‌ها را به‌عنوان اصل اسلام درنظر می‌گیرند که مشکل آن این است که اگر گفتمان داعش برحق و اسلام ناب باشد، چرا میزان پیوستن مسلمانان به این گروه آنقدر ناچیز بود و روز به روز بر تعداد پیروان این گروه افزوده نمی‌شود؟ چرا حمایتی از داعش از طرف مسلمانان سراسر جهان ندیدیم؟ از همین جا به خطای گزاره ج می‌رسیم که اگر آن را بپذیریم به تبع آن دانش هرمنوتیک مدرن که اصولا زبان را (و نه متن دینی خاصی را) مبهم می‌داند باید کاملا کنار گذاشت و در این حالت همهٔ تفاسیر را مردود شناخت و یک تفسیر را با زور چماق به دیندارن خوراند بدون درنظر گرفتن زمانه و عصری که شخص در آن زندگی می‌کند و ازینجا خطای گزاره ب هم روشن می‌شود که داعشی‌وار اما در لباس اسلام.هراسانه، برداشت مدرن از قواعد اسلام را نهی کرده و حق ارائه تفاسیر معقول از متن کتاب را برای مسلمانان جایز نمی‌داند و اینجاست که نگاه خانم یزدان‌پور اتفاقا به نگاه سنتی فقهی و حاکمیت فعلی ج.ا. نزدیک می‌شود و آن را ناخواسته تأیید می‌کند و متاسفانه با جزم‌اندیشی از درک تفاوت مسلمانان (در عین اشتراک داشتن در اصول دین یعنی توحید، نبوت و معاد) در نقاط مختلف جهان عاجز است (مؤید تأثیر اسلام از فرهنگهای مختلف) و متوجه این مطلب نیست که متن دین مادامی که در قالب رفتار درنیاید جز مشتی کلمات نیست و رفتار مسلمانی نوعی اجرا از متن دین است که الزاما برای همه مسلمانان نمی‌تواند یکسان باشد و بنابراین نمی‌توان محتسب با چماق گماشت و همه را ملزم به رعایت فقط یک تفسیر از میان تفاسیر کرد و تکثر روایات و مسلمانی ها را ندید.
گزاره سوم می‌گوید حتی اگر اسلام را از سیاست جدا کنیم باز هم بدلیل ماهیت جمعی بودن آن مشکل زاست که با نگاهی به اوضاع مسلمانان در کشورهای مدرن و دارای قوانین لائیک رد می شود و آماری در دست نداریم از دخالت مسلمانان در زندگی خصوصی مردم ساکن در چنین کشورها و یا اخلال در نظم عمومی توسط برگزاری مراسم اسلامی. اما اگر منظور در نقد اسلام است که دین در همه شئونات دخالت می کند و نظر می‌دهد می‌تواند درست باشد با درنظر گرفتن این که انتخاب اشخاص (درست یا غلط از نظر ما) مادامی که به آزادی دیگران صدمه وارد نکند، اشکالی ندارد. گزاره‌ی آخر می‌گوید اگر مسلمان متفکر و اخلاق‌مدار داریم دلیل بر درستی دین نیست. بحث درستی و نادرستی دین اینجا مطرح نیست بلکه مسأله بر سر این بود که بین اسلام و اسلام‌هراسی کدامیک خطرناک‌تر است. اگر گفته می‌شود اسلام ضدعلم (ساینس) است، اسلام غیراخلاقی است، باور به اسلام مثل مواد مخدر عمل می‌کند (اگر تحقیق معتبری در ژورنالهای علمی روانشناسی موجود باشد که صرفا باور داشتن به اسلام را {جدای از تعصب} برای سلامت روان مضر بداند، ممنون میشوم در کانال بگذارید)، وجود مسلمانان دانشمند در طول تاریخ و مسلمانان شجاع و اخلاق‌مداری مثل خانم فاطمه سپهری و استاد فقه خانم صدیقه وسمقی (که بنظرم خواندن کتاب زن فقه اسلام ایشان در مورد بحث سؤال راهگشاست) گزاره فوق را رد می‌کند چون اگر بگوییم اسلام غیراخلاقی است منطقا همه مسلمانان را (به دلیل اعتقاد به یک چیز غیراخلاقی) بی اخلاق دانسته‌ایم حال آن که وجود مسلمانان اخلاق‌مدار در تناقض با مقدمه‌ی اول قرار می‌گیرد و در واقع مشکل از مقدمه‌ی اول است با درنظر گرفتن این که نقد دین از منظر اخلاق موجه و مستدل است و باید انجام شود اما نمیتوان منکر احتمال داشتن تفاسیر متکثر از متن کتاب شد.

#گفت‌و‌گو_کنیم
@drsargolzaei