Manba:
WHO Clinical Guidelines for Emergency Care (2024)
Advanced Trauma Life Support (ATLS), 10th Edition
JSST Emergency Triage Assessment and Treatment (ETAT)

🧪 1.Etiologiyasi (Sabablari):
Kalsiy zaharlanishi — bu qon zardobida kalsiy miqdorining haddan tashqari oshib ketishidir. Bolalarda quyidagi holatlar sabab bo‘ladi:
•Vitamin D yoki kalsiy qo‘shimchalarini ortiqcha berish;
•Onaning homiladorlik davrida yuqori dozada D vitamini qabul qilishi;
•Paratiroid bezining giperfaolligi;
•Suyak o‘smalari yoki malign kasalliklar;
•Buyrak yetishmovchiligi;
•Tiazid diuretiklari, litiy, A vitamini toksikligi;
•Genetik sindromlar (Williams sindromi va boshqalar).

⚡️ 2. Patogenezi
Organizmda kalsiy muvozanatini 3 asosiy tizim boshqaradi: suyak – buyrak – ichak.
•Ortiqcha D vitamini ichakdan kalsiy so‘rilishini oshiradi;
•Paratiroid gormoni (PTH) suyakdan kalsiyni chiqaradi;
•Buyraklar orqali kalsiy chiqishi kamayganda, qon zardobida kalsiy to‘planadi.
•Natijada giperkalsemiya paydo bo‘ladi va asosan yurak, buyrak, markaziy asab tizimi hamda ovqat hazm qilish tizimiga zarar yetkazadi.

⚠️ 3.Klinik belgilari (Alohida e’tibor bering!):
Yengil holatlarda simptomlar sust, ammo og‘ir hollarda hayot uchun xavfli!
•Ishtahasizlik, ko‘ngil aynish, qusish
•Ich qotishi, qorinda og‘riq
•Ko‘p siydik ajralishi va chanqoq (polyuriya, polidipsiya)
•Mushak holsizligi, charchoq, uyquchanlik
•Yurak aritmiyasi, bradikardiya
•Og‘ir hollarda – hushdan ketish, koma

🧫 4.Diagnostika:
Giperkalsemiya quyidagi laborator tahlillar orqali aniqlanadi:
•Umumiy va ionlangan kalsiy miqdori
•PTH, Vitamin D (25-OH, 1,25-(OH)₂)
•Fosfor, Mg, kreatinin
•Buyrak UTT, EKG, suyak rentgeni
•Sababga qarab – genetik testlar, o‘sma markerlari.

💊 5.Davolash darajasi va sababiga qarab belgilanadi:
⚡️ Tez yordam:
NaCl 0.9% eritmasi bilan suyuqlik yuborish (10-20 ml/kg)
•Furosemid (diuretik) – ortiqcha kalsiyni chiqarish uchun
•Kaltsitonin yoki bisfosfonatlar suyakdan kalsiyning chiqishini to‘xtatadi
•Glyukokortikoidlar – D vitamini ta’sirini kamaytiradi
•Og‘ir hollarda gemodializ
•Kalsiy qo‘shimchalarini to‘xtatish
•Suv ichish rejimini oshirish
•Yurak va buyrak funksiyasini nazorat qilish
•Asosiy sababni (masalan o‘sma yoki PTH giperfaolligi) davolash

🩺 6.Oqibatlari:
Davolanmasa, quyidagi asoratlar rivojlanadi:
•Nefrokalsinoz (buyrak to‘qimasida kalsiy to‘planishi)
•Buyrak toshlari va buyrak yetishmovchiligi
•Suyakning mo‘rtlashishi (osteopeniya)
•Yurak aritmiyalari
•Pankreatit, hushdan ketish yoki koma

🌿 7.Oldini olish (profilaktika):
•Kalsiy va vitamin D qo‘shimchalarini faqat shifokor ko‘rsatmasi bilan berish;
•Bolaga parhezda muvozanatli sut, baliq, tuxum, sabzavot berish;
•Har 3–6 oyda D vitamini bilan kalsiy darajasini laborator nazoratdan o‘tkazish;
•Dori va parhez qo‘shimchalarini o‘zboshimchalik bilan aralashtirmaslik.

Bolalarda kalsiydan zaharlanish — bu jiddiy, lekin oldini olish mumkin bo‘lgan holat.
•Profilaktika – to‘g‘ri dozada D vitamini va kalsiy berish,
• Erta diagnostika – laborator nazorat,
•Tezkor davolash – asoratlarning oldini olish garovidir.

✍️ Manbalar:
MSD Manual: Neonatal and Pediatric Hypercalcemia
Medscape: Hypercalcemia in Children – Treatment & Management
BriefLands JCP (2024): Clinical Updates on Pediatric Hypercalcemia
WHO Pediatric Care Guidelines (2023)

Ota onalarga va talabalar guruhlariga yaqinlarimizga yuborib qoʼyamiz!
🤔Post manfaatli boʼlgan boʼlsa reaksiya bosing va ulashing shu orqali bizni qoʼllab quvvatlang!

🤔6.Birinchi yordam (Uy sharoitida)
✅Bola xavfsiz joyga yotqiziladi (yon tomonga)
✅Og‘izdagi suyuqlik, qusindi tozalanadi
✅Kiyim bo‘shatiladi, bosh orqaga egiladi
✅Og‘izga hech narsa tiqilmaydi!
✅Harorat pasaytiriladi:
•Paratsetamol 10–15 mg/kg yoki
•Ibuprofen 5–10 mg/kg
✅Agar talvasa >5 daqiqa davom etsa — tez yordam chaqiriladi

🤔 7. Birinchi yordam koʼrsatish shifokor tomonidan
🏥 Talvasa davom etayotgan bo‘lsa:
•Diazepam 0.3–0.5 mg/kg rektal yoki vena orqali yoki Midazolam 0.2 mg/kg bukkal yoki intranazal
Agar javob bo‘lmasa →
•Fenobarbital 10–15 mg/kg m/o yoki v/i
•Og‘ir holatda → Valproat natriy 15 mg/kg v/i
•Haroratni pasaytirish + oksigenoterapiya

🤔 8.Keyingi davolash va profilaktika
•24 soat ichida sababi (ORVI, otit va b.) aniqlanadi
•Qisqa muddatli antiepileptiklar faqat takrorlansa qo‘llanadi
•Uzoq muddatli antiepileptiklar (valproat, levetirasetam) faqat takroriy yoki murakkab febril talvasalarda qo‘llanadi
•D vitamin, Ca, Mg, B6 yetarli darajada ta’minlanadi

🤔 9.Prognoz
•Oddiy febril talvasa — 95% hollarda nevrologik asoratsiz kechadi
•2–5% bolalarda epilepsiya rivojlanishi mumkin
•To‘g‘ri yordam va profilaktika bilan xurujlar nazorat ostida bo‘ladi

😗 Eslatma:
Talvasa 15 daqiqadan ortiq davom etsa, 24 soatda qayta takrorlansa yoki o‘choqli (bir qo‘l, bir oyoqda) bo‘lsa — bu “murakkab febril talvasa” hisoblanadi va shoshilinch tibbiy yordam talab etadi.

🤔 10.Dori dozalari
Diazepam rektal , v/i 0.3–0.5 mg/kg
Fenobarbital m/o v/i 110–15 mg/kg
Valproat Na v/i 15 mg/kg
Paratsetamol p/o yoki supp. 10–15 mg/kg
Ibuprofen p/o 5–10 mg/kg

⚕️Profilaktika tavsiyasi
•Harorat ko‘tarilishi bilan darhol antipiretik berish
•Suvsizlanishni oldini olish
•Uyda rektal diazepam bo‘lishi tavsiya etiladi (takrorlanadigan holatlarda)

🩵 Manba:
•WHO. Guidelines for the management of febrile seizures in children, 2023
•ILAE (International League Against Epilepsy) 2022
•Nelson Textbook of Pediatrics, 21st ed.

Цитаты про реаниматологов

🔍Tarkibi:
🧬Cyproheptadine hydrochloride — antigistamin, ishtahani oshiradi
⚡️Levokarnitin (L-Carnitine) — energiya almashinuvini faollashtiradi, o‘sishni qo‘llaydi
💊Vitamin B-kompleksi (B1, B6, B12, PP) — nerv tizimi va modda almashinuvini yaxshilaydi

💊Farmakologik guruhi:
Appetitostimulyator, metabolik vosita, antigistamin (I avlod)

⚡️Ta’sir mexanizmi:
Cyproheptadine — gistamin (H1) va serotonin retseptorlarini bloklab, ishtahani oshiradi.
Levokarnitin — yog‘ kislotalarini mitoxondriyaga olib kirib, energiya ishlab chiqilishini kuchaytiradi.
Vitaminlar — hujayra metabolizmini, nerv tizimi va oqsil sintezini rag‘batlantiradi.

🩺Qo‘llashga ko‘rsatmalar:
✅Ishtaha pasayishi (anoreksiya)
✅O‘sishdan orqada qolish (rivojlanish retardatsiyasi)
✅Kasallikdan keyingi reabilitatsiya davri
✅Surunkali charchoq, zaiflik
✅Vitamin B guruhi yetishmovchiligi

❌Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar:
•Preparat tarkibiga allergiya
•2 yoshgacha bo‘lgan bolalar
•Glaukoma
•Oshqozon yoki o‘n ikki barmoq ichak yarasi
•Og‘ir jigar yoki buyrak yetishmovchiligi

⚠️Nojo‘ya ta’sirlari:
•Uyquchanlik, loqaydlik
•Og‘iz qurishi
•Qon bosimining pasayishi
•Allergik toshmalar
• Vaznning tez ortishi (uzoq muddatda)

🟢Dozalash
•2–6 yosh: 2,5–5 ml, kuniga 2–3 marta
•6–12 yosh: 5 ml, kuniga 2–3 marta
•12 yoshdan katta: 5–10 ml, kuniga 2–3 marta
• Ovqatdan 30 daqiqa oldin ichiladi
⏳ Davolash muddati: 2–4 hafta (shifokor nazoratida uzaytiriladi)

Manbalar:
•WHO Pediatric Drug Guidelines, 2024
•EMA Pediatric Recommendations
•Laboratorios Grossman S.A., Trimetabol® yo‘riqnomasi (Ispaniya)

Ertalab choy ichmayabsizlarmi yana abet ham qilmabsizlar shekilli a? 😂
Reaksiya bosib turilar men yangi postlar ulashay sizlarga😁

Yakshanba kuni bitta dars oʼtib beraymi nima deysizlar aktivligilarni bir koʼraylik ! Yakshanbagacha 8000 obunachidan oshsak biz ham !