Qudrat aka bilan bir necha yildan beri tanishmiz. Juda bilimli va mahoratli ustoz. Manimcha, TATU ga ishga o‘tganlarida u yerda dasturlash sohasi ularning harakatlari bilan tez rivojlangan. Atroflarida yaxshi ilmli insonlarni yig‘a olgan va juda ko‘p talaba chiqarganlar.

Hozirda GITA akademiyasida faoliyat yuritib kelmoqdalar. Tanimagan odam bo‘lmasa kerak.

Agar yosh dasturchi bo‘lsangiz va Qudrat akani tanimasangiz, ustozingizdan so‘rab ko‘ring, ularning nevara shogirdi bo‘lib chiqsalar kerak.

Nasib qilsa jonli efirda ko‘rishamiz.

Faqat iltimos, savollarni tiniq, qisqa va ma’nili qilib beraylik. Vaqtdan unumli foydalangan bo‘lar edi.

#Tavsiya etaman.

28.11.2024 Toshkent
@DrAlgorithm

Shaxsiy ma’lumotlar xavfsizligi

Bu safargi O‘zbekistonga safar davrida juda ko‘p IT korxonalar bilan uchrashish nasib etdi. Ular bilan asosan ma’lumotlarni saqlash, uzatish, himoyalash kabi mavzularda suhbatlar qildik.

Hammamiz biladigan og‘riqli nuqta bu odamlarning shaxsiy ma’lumotlarini o‘zlari himoya qilishda ehtiyotsizliklarga yo‘l qo‘yishlari. Keling ba’zilarini aytib o‘tsam. Balki kundalik odatlarimizga kiritib, o‘zimizni himoyalashni rivojlantiramiz.

1. Ochiq qolgan hujjat, daftar yoki kompyuter.

Odatda ishlab o‘tirganimizda narsalarimizni yig‘ishni istamaymiz. Chunki qaytib kelib, kelgan joyidan davom etishni xohlaymiz.

Keling bitta odat chiqaramiz. Har safar turish vaqtida stolda turgan shartnoma yoki daftar ustida oq qog‘ozni qo‘yib ketamiz.

Bu bilan bizning ma’lumotlarni boshqalarga chiqib ketishini oldini olamiz. Axir siz kim bilan qanday shartnoma qilayotganingizni yoningizdagi stolda o‘tirganlar bilishini istamasangiz kerak?

Kompyuterda ekranni himoyalovchi (ScreenSaver) imkoniyat mavjud. Noutbuklarda odatda yoqish tugmasini bosganda ishga tushadi. Agar ekrandan uzoqlashish vaqtida uni himoya rejimiga o‘tkazib ketsak, atrofda yurgan odamlar bexosdan sizning ma’lumotlaringizni ko‘rmagan bo‘lardi.

Ekrandan uzoqlashish vaqtida sichqoncha yoki yoqish turmasi orqali kompyuterni Ekran himoyalash rejimiga o‘tkazib ketish mumkin.

Sizga qo‘ng‘iroq kelib qolganida ishxonadagi hamkasbingiz kim bilan ishlayotganingizni bilib olib, sizning ishingizga ziyon yetkazishi mumkin. Odatda buni bexosdan qilishadi. Lekin natijasi juda ayanchli.

2. Faqat kerakli ma’lumotni berish.

Sizdan biror ma’lumot so‘rashganida, masalan pasport raqamingiz, siz osonlikni o‘ylab pasportni unga ushlatib qo‘ya qolasiz. Yoki nusxa (kopya)si bor bo‘lsa, uni berib yuborasiz.

Endi o‘ylab ko‘ring, men sizning pasport raqamingiz + tug‘ilgan kuningiz + pasport tugash muddatini bilsam, sizning nomingizdan bank Krediti ola olaman. (Albatta oson emas, lekin yo‘li bor.)

Faqat so‘ralgan ma’lumotni taqdim eting. Ortig‘i bilan emas.

Yoki yana bir misol, sizga Telegramda notanish foydalanuvchidan video qo‘ng‘iroq keldi. Siz uni audio bilan yoki video bilan qabul qilishingiz mumkin. Agar kimligini bilmasangiz, yoki bilganingizda ham avval audio yoqib, uni tanib olib, keyin video yoqsangiz juda ko‘p narsadan o‘zingizni himoya qilgan bo‘lasiz. Masalan:

- Atrofda boshqalar bilishi shart bo‘lmagan narsalar bor. Video yoqilishi bilan hammasi ko‘rinib turadi.

- Tanimagan odamingiz sizning videoingizni yozib olib, MyId kabi dasturlarda ishlatishi mumkin. Sizning nomingizdan hujjatlar imzolay qoladi, yoki kartalaringizni boshqara olasi.

- Videoda gaplashishga qulay holatda bo‘lmasligingiz mumkin. Buni sizga qarshi oson ishlatish mumkin.

- Yoningizga shaxsini ko‘rsatishni xohlamayotgan odam ishlayotgan bo‘lishi mumkin. Sizning yoningizda ekani yoki uning rasmini olish unga qarshi ishlashi mumkin. (Restoranda o‘tirgan 2 kishini videoga tushib qolishi, uning yaqinlari tomonidan salbiy baholanishi mumkin. Oilalar salomat bo‘lsin)

Shu sabab, avval audio orqali yoqib, tanib olib, keyin qulay joyda o‘tib videoni yoqsangiz, ma’qul bo‘ladi.

3. Savodxonlikni oshirish.

Ma’lumot xavfsizligi sizga qiziq bo‘lmasligi mumkin. Lekin Telegramingizni buzishganida qanday holatga tushdingiz? Sinfdoshlar, hamkasblar guruhlaridan ma’lumotlaringizni nusxalab olishganida-chi?

Undan ham ayanchlisi, hozir ko‘pchiligimiz shaxsiy ma’lumotlarimizni (parol, kod, pasport, moshina guvohnomasi kabi) Telegramda saqlaymiz. Hatto farzandlarimiz rasmlarini ham.

Endi o‘ylab ko‘ring, bu ma’lumotlar birovning qo‘liga tushsa, nima bo‘ladi?

* Bank hisob raqami paroli orqali kirib...
* Mashina ijaraga olgansiz, GPS kodini almashtirdi. Endi mashinani masofadan boshqara oladi...
* Farzandingiz rasmini olsa, gapirmasa ham bo‘ladi.
* Men hali sizning "do‘stlarga" yozgan "sevgi" xatlaringizni aytmayapman....

Shaxsiy va o‘ta muhim ma’lumotlarni Telegramda yoki boshqa sizning qo‘lingizda bo‘lmagan joyda saqlamang.

Telegramda 2FA ni yoqib qo‘ying.

Davomi bor...

30.11.2024 GYD
@DrAlgorithm

DevFest 2024

Juda zo`r tadbir. Agar eshitmaganlar bo`lsa:

🎉 GDG DevFest 2024
📅 Dekabr 7, 2024 | 📍Alisher Navoiy Kino Saroyi, Toshkent
Google’s ning so`nnggi texnologiyalaridan xabardor bo`ling, 30+ spiker, 15+ workshops va 5,000 dan ortiq ishtirokchi!

🔗 Roʻyxatdan oʻtish

Tadbirlarga faol qatnashing.
Don’t miss these landmark events shaping Uzbekistan’s tech future!
————

04.12.2024 London
@DrAlgorithm

Email vs Messenger

Email juda qulay narsa. Bu haqida UniconSoft bilan suhbat qilgan edik.

Fikrlaringizni kutib qolaman.

07.12.2024 London
@DrAlgorithm

Sirdaryolik Informatika o'qituvchisi Dasturchilar festivaliga 60 nafar o'quvchisi bilan keldi

"Bir nafar o'quvchimning bo'lsa ham hayotda o'zining yo'lini to'g'ri topishiga hissam qo'shilsa bejiz yashamagan bo'laman"

— Sirdaryo viloyatining Mirzaobod tumanidagi maktabning Informatika fani o'qituvchisi Dilmurod Yo'ldoshev.

Avval xabar berganimizdek, Toshkentda dasturchilar, texnologiya ishqibozlari va sanoat ekspertlarini birlashtirgan GDG DevFest dasturchilar festivali bo’lib o’tdi.

Ushbu festivalga AyTi sohasida faoliyat yuritayotgan 3 mingdan ortiq yoshlar tashrif buyurdi.

Tashrif buyurganlar orasida maktab o'quvchilarini ko'rib, ularning ustozlarini suhbatga tortdik.

Ma'lum bo'lishicha oquvchilar Sirdaryo viloyatining Mirzaobod tumanidagi maktabning 6-dan 10-sinfgacha bo'lgan AyTi sohasiga qiziqishi bo'lgan o'quvchilari ekan.

Maktabning Informatika fani o'qituvchisi Dilmurod Yo'ldoshev maktabdagi boshqa tashabbuskor ustozlari bilan 60 nafar o'quvchini ota-onalarining ruxsati bilan ushbu tadbirga olib kelishgan.

"Bugungi yoshlar festivalida ishtirok etayotgan spikerlarni ko'rib, o'quvchilarim unda qatnashib, o'zlari uchun hayotda motivaciya olishlari kerak deb hisobladim. Bir nafar o'quvchimning bo'lsa ham hayotda o'z yo'lini topishiga hissam qo'shilsa o'zimni bejiz yashamayotganimni his qilaman. Tashabbusimni qo'llab-quvvatlagan hamkasblarimga rahmat",

– deydi Dilmurod Yo'ldoshev.

Fursatdan foydalanib o'quvchilarining qiziqishlari va taqdiriga befarq bo'lmagan Dilmurod Yo'ldoshev singari fidoyi ustozlarimizga minnatdorlik bildiramiz!

GDG DevFest dasturchilar festivali juda ajoyib tadbir.

Imkoni borlar albatta kelasi yil qatnashishga harakat qiling.

Yil davomida yana ko`p tadbirlar bo`lib o`tadi. Ularga qatnashish, tanish-bilish orttirish (networking) kelajakda juda foyda beradi.

Dilmurod Yo'ldoshev kabi ustozlarga tasanno.

Agar har birimiz oz bo`lsa ham shunday harakat qilsak, millatimiz uchun katta foyda bo`ladi. Nima bo`lganda ham bu Vatan yoshlarimiz qo`lida qoladi. Ularni yetuk qilib tarbiyalash bizning vazifamiz.

10.12.2024 London
@DrAlgorithm

Juda ham aktual mavzuni yozibdilar.

Qanday qilib koʻpchilikka shuni tushuntirsa boʻlar ekan-a?

19.12.2024
@DrAlgorithm

Shaxsiy ma'lumotlar daxlsizligi?

Bilasizlarmi O'zbekistonda sizni shaxsiy ma'lumotlaringiz bir pulga qimmat, ya'ni hamma istasa, be'malol topa oladi. Masalan, firma ochsangiz, banklar, buxgalterlar o'zini xizmatini taklif qilib tinmay bezovta qilishadi, farzandli bo'lsangiz, tadbir o'tkazish xizmatlari tinmay sizga telefon qilishadi va hokazo holatlarda, albatta, sizni topib o'z xizmatini tiqishtiraveradi.

Bundan ham og'irlari bor. Masalan, chetga chiqib keldingiz va yaqin orada telefon xarid qilasiz, uni esa IMEI kodini ro'yxatdan o'tkazish kerak. Tabiiyki o'z paspportingizga o'tkazmoqchi bo'lasiz, lekin syurpriz bor: sizni nomingizdan o'tkazib bo'lishgan. Chunki aeroportni o'zida sizni pasport ma'lumotlaringiz pullangan edi. Xullas, shaxsiy raqamingiz, pasport ma'lumotlaringiz, manzilingiz bilan qiziqqan odam yoki biznes uni be'malol topa oladi, kerak bo'lsa, foydalanib ham bo'ladi o'rningizga.

Mobil operatorlar sizni turli pullik obunalarga tiqib qo'yishi, tinmay har qanday universitet yoki infoqallobdan sms kelishi esa alohida mavzu.

@xoshimovuz