خطیبی- جشن سده.PDF
1.9 MB
خطیبی، ابوالفضل، «آیا روایت جشن سده در شاهنامه الحاقی است؟»، نامۀ فرهنگستان، س16، ش3 (شمارۀ پیاپی: 63)، بهار 1397، ص131-152.
@dr_khatibi_abolfazl
@dr_khatibi_abolfazl
گفتار اندر نهادن جشن سده
یکی روز شاه جهان سوی کوه
گذر کرد با چند کس همگروه
پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه رنگ و تیره‌تن و تیزگاز
دوچشم از بر سر چو دو چشمه خون
ز دودِ دهانش جهان تیره‌گون
نگه کرد هوشنگِ باهوش و سنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیزچنگ
به زور کَیانی رهانید دست
جهانسوز مار از جهانجوی رَست
برآمد به سنگِ گران سنگ خُرد
چو مارِ سیَه یافت آن دستبرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذَرنگ
نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبعِ سنگ آتش آمد فراز
هر آن کس که بر سنگ آهن زدی
ازو روشنایی پدید آمدی
جهاندار پیشِ جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آنگاه قبله نهاد
.
بگفتا فروغیست این ایزدی
پرستید باید اگر بِخَردی
شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گِردِ او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار
کز آباد کردن جهان شاد کرد
جهانی به نیکی ازو یاد کرد
برداشت از مقاله " آیا روایت جشن سده در شاهنامه الحاقی است؟"
ابوالفضل خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl
یکی روز شاه جهان سوی کوه
گذر کرد با چند کس همگروه
پدید آمد از دور چیزی دراز
سیه رنگ و تیره‌تن و تیزگاز
دوچشم از بر سر چو دو چشمه خون
ز دودِ دهانش جهان تیره‌گون
نگه کرد هوشنگِ باهوش و سنگ
گرفتش یکی سنگ و شد تیزچنگ
به زور کَیانی رهانید دست
جهانسوز مار از جهانجوی رَست
برآمد به سنگِ گران سنگ خُرد
چو مارِ سیَه یافت آن دستبرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذَرنگ
نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبعِ سنگ آتش آمد فراز
هر آن کس که بر سنگ آهن زدی
ازو روشنایی پدید آمدی
جهاندار پیشِ جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آنگاه قبله نهاد
.
بگفتا فروغیست این ایزدی
پرستید باید اگر بِخَردی
شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گِردِ او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار
کز آباد کردن جهان شاد کرد
جهانی به نیکی ازو یاد کرد
برداشت از مقاله " آیا روایت جشن سده در شاهنامه الحاقی است؟"
ابوالفضل خطیبی
@dr_khatibi_abolfazl
رای و رأی_ خطیبی_ قائم‌مقامی .pdf
390.6 KB
رای و رأی
ابوالفضل خطیبی
سید‌احمدرضا قائم مقامی
ویژه نامه نامه فرهنگستان (فرهنگ نویسی) اردیبهشت 1392 شماره 5 و 6
# مقاله
@dr_khatibi_abolfazl
ابوالفضل خطیبی
سید‌احمدرضا قائم مقامی
ویژه نامه نامه فرهنگستان (فرهنگ نویسی) اردیبهشت 1392 شماره 5 و 6
# مقاله
@dr_khatibi_abolfazl
فرامرزنامۀ کوچک (سرایش: بین 555 تا 571)، سرودۀ رفیع‌الدّین مرزبان فارسی، پیشگفتار، متن انتقادی و شرح بیتهای دشوار: ابوالفضل خطیبی و رضا غفوری، تهران، موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن، 1399، شصت و شش بعلاوۀ 170 صفحه، بها:75000 تومان.
حاصل همکاری من و دوست نازنینم دکتر رضا غفوری که انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار آن را به تازگی منتشر کرده است. در این وانفسای چاپ و نشر کتاب در ایران، هرچه از مدیریت کم‌مانند و کوشایی و همّتِ مدیرِ کاربلدِ انتشارات، دوست عزیزم، دکتر محمد افشین‌وفایی بگویم کم گفته‌ام. دکتر وفایی سرِ جای خود نشسته است و دیگران نه، و درد اصلی مملکت ما هم از همینجاست. در گذشته تصحیح دیگری از این کتاب به کوشش دکتر مجید سرمدی، با عنوان فرامرزنامه و بدون نام سراینده و زمان سرایش از سوی انتشارات انجمن مفاخر منتشر شده بود. بنابراین، دوستان عزیزی که آن کتاب را دارند، منتظر بمانند تا نقدی بر تصحیح ما نوشته شود و اگر لازم بود آن را خریداری کنند. بدیهی است که ما بگوییم عطر ما خوشبوترست! البته سال‌ها پیش، در نقد مفصلی بر تصحیح سرمدی، لزومِ تصحیح دوبارۀ آن را یادآور شده بودم. بخوانید معرفی کوتاهی از کتاب را:
فرامرزنامه مشتمل است بر شرحِ منظومِ پهلوانی‌های فرامرز، پسر رستم در هند و از آن، دو تحریرِ بلند و کوتاه باقی مانده است: یکی با عنوان فرامرزنامۀ بزرگ شاملِ 5442 بیت و دیگری فرامرزنامۀ کوچک شامل 1578 بیت که متن انتقادی آن پیشِ روی شماست. فرامرزنامۀ کوچک از منظومه‌های پهلوانی کهن و پیشینه‌دار است که چندی پس از شاهنامه و به تقلید از آن سروده شده است. سرایندۀ این منظومه بر پایۀ برخی شواهد، رفیع‌الدّین مرزبان فارسی، از سخن‌سرایان قرن ششم هجری است که آن را بینِ سال‌های 555 تا 571 ق سروده است. موضوع فرامرزنامۀ کوچک، رفتن فرامرز به هندوستان برای یاری به نوشاد هندی و نبردهای اوست و حوادث آن در دورۀ پادشاهی کی‌کاووس روی می‌دهد. فرامرزنامۀ کوچک از متون مهم و در خور توجّه در حوزۀ پژوهش‌های اساطیری و حماسی است و برای بررسی‌های لغوی و دستوری و ادبی نیز متنی ارزشمند محسوب می‌شود.
برداشت از صفحه فیس‌بوک
@dr_khatibi_abolfazl
حاصل همکاری من و دوست نازنینم دکتر رضا غفوری که انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار آن را به تازگی منتشر کرده است. در این وانفسای چاپ و نشر کتاب در ایران، هرچه از مدیریت کم‌مانند و کوشایی و همّتِ مدیرِ کاربلدِ انتشارات، دوست عزیزم، دکتر محمد افشین‌وفایی بگویم کم گفته‌ام. دکتر وفایی سرِ جای خود نشسته است و دیگران نه، و درد اصلی مملکت ما هم از همینجاست. در گذشته تصحیح دیگری از این کتاب به کوشش دکتر مجید سرمدی، با عنوان فرامرزنامه و بدون نام سراینده و زمان سرایش از سوی انتشارات انجمن مفاخر منتشر شده بود. بنابراین، دوستان عزیزی که آن کتاب را دارند، منتظر بمانند تا نقدی بر تصحیح ما نوشته شود و اگر لازم بود آن را خریداری کنند. بدیهی است که ما بگوییم عطر ما خوشبوترست! البته سال‌ها پیش، در نقد مفصلی بر تصحیح سرمدی، لزومِ تصحیح دوبارۀ آن را یادآور شده بودم. بخوانید معرفی کوتاهی از کتاب را:
فرامرزنامه مشتمل است بر شرحِ منظومِ پهلوانی‌های فرامرز، پسر رستم در هند و از آن، دو تحریرِ بلند و کوتاه باقی مانده است: یکی با عنوان فرامرزنامۀ بزرگ شاملِ 5442 بیت و دیگری فرامرزنامۀ کوچک شامل 1578 بیت که متن انتقادی آن پیشِ روی شماست. فرامرزنامۀ کوچک از منظومه‌های پهلوانی کهن و پیشینه‌دار است که چندی پس از شاهنامه و به تقلید از آن سروده شده است. سرایندۀ این منظومه بر پایۀ برخی شواهد، رفیع‌الدّین مرزبان فارسی، از سخن‌سرایان قرن ششم هجری است که آن را بینِ سال‌های 555 تا 571 ق سروده است. موضوع فرامرزنامۀ کوچک، رفتن فرامرز به هندوستان برای یاری به نوشاد هندی و نبردهای اوست و حوادث آن در دورۀ پادشاهی کی‌کاووس روی می‌دهد. فرامرزنامۀ کوچک از متون مهم و در خور توجّه در حوزۀ پژوهش‌های اساطیری و حماسی است و برای بررسی‌های لغوی و دستوری و ادبی نیز متنی ارزشمند محسوب می‌شود.
برداشت از صفحه فیس‌بوک
@dr_khatibi_abolfazl
نقد و بررسی فرامرزنامۀ کوچک.pdf
2.1 MB
خطیبی، ابوالفضل، «نقد و بررسی متن انتقادی فرامرزنامۀ کوچک»، فصل‌نامۀ نقد کتاب میراث، س2، ش5، بهار 1394، ص19-58.
@dr_khatibi_abolfazl
@dr_khatibi_abolfazl
فرامرز و کنّاس دیو
روزی شماری از پهلوانان ایران در دربار کاووس به رامش مشغول بودند که ناگهان پیکی از سوی نوشاد شاه هند از راه می‌رسد و نامه‌ای می‌آورد. نوشاد در نامۀ خود، از پنج بلای آسیب‌رسان شکایت می‌کند: یکی دیوی به نام کنّاس که در وادی مرغزار زندگی می‌کند و هر سال به خانۀ من می‌آید و تا دختری از من بازنگیرد باز نمی‌گردد؛ دوم پادشاه نیرومندی به نام کید که هر سال باج و خراج بسیاری از من می‌خواهد؛ سوم در بیشۀ مرزقون گرگی سخنگو به نام گرگ گویا پیدا شده که به آبادی می‌تازد و مردم را از بین می‌برد؛ چهارم اژدهایی که در درّۀ کوه هند زندگی می‌کند و با نفس خود جهان را به آتش می‌کشد و همه چیز را می‌سوزاند؛ پنجم در بیشۀ خوم‌سار، سی هزار کرگدن پدید آمده‌اند که هرجا پا می‌گذارند، آنجا را ویران می‌کنند.
کاووس از این سخنان غمگین می‌شود و می‌گوید هر کس برای دفع این بلایا اقدام کند، کلاه و کمر به او خواهد داد و دو بهره از پادشاهی به او می‌رسد. هیچ‌کدام از پهلوانان سخن نمی‌گوید و تنها فرامرز است که داوطلب این کار می‌شود. بیژن نیز او را همراهی می‌کند و در نهایت فرامرز و بیژن به همراه گستهم، گرگین و گرسم با سپاه دو هزار نفری رهسپار هند می‌شوند. فرامرز در هند مورد استقبال گرم نوشاد قرار می‌گیرد و سپس رهسپار مرغزار کنّاس دیو می‌شود. در آنجا، نخست دو شیر را می‌کشد، سپس با دو مار بزرگ و دیوی دوسر روبه‌رو می‌شود که آنها را نیز از پای در می‌آورد. پس از آن، وارد گنبد کنّاس می‌شود و پس از ملاقات با دختران نوشاد، که یکی از آنها گل‌افروز نام دارد با کنّاس نبرد می‌کند و او را از بین می‌برد. گل‌افروز هم در ازای خدمتی که فرامرز بدو می‌کند، نشان گنج کنّاس را که درواقع از آن ضحاک بود، به فرامرز می‌دهد.
[فرامرزنامۀ کوچک (سرایش بین سال‌های ۵۵۵ تا ۵۷۱ ق)، رفیع‌الدّین مرزبان فارسی، پیشگفتار، متن انتقادی و شرح بیتهای دشوار دکتر ابوالفضل خطیبی، دکتر رضا غفوری، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹، ص سی-سی‌و‌‌یک]
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملی
@AfsharFoundation
@dr_khatibi_abolfazl
روزی شماری از پهلوانان ایران در دربار کاووس به رامش مشغول بودند که ناگهان پیکی از سوی نوشاد شاه هند از راه می‌رسد و نامه‌ای می‌آورد. نوشاد در نامۀ خود، از پنج بلای آسیب‌رسان شکایت می‌کند: یکی دیوی به نام کنّاس که در وادی مرغزار زندگی می‌کند و هر سال به خانۀ من می‌آید و تا دختری از من بازنگیرد باز نمی‌گردد؛ دوم پادشاه نیرومندی به نام کید که هر سال باج و خراج بسیاری از من می‌خواهد؛ سوم در بیشۀ مرزقون گرگی سخنگو به نام گرگ گویا پیدا شده که به آبادی می‌تازد و مردم را از بین می‌برد؛ چهارم اژدهایی که در درّۀ کوه هند زندگی می‌کند و با نفس خود جهان را به آتش می‌کشد و همه چیز را می‌سوزاند؛ پنجم در بیشۀ خوم‌سار، سی هزار کرگدن پدید آمده‌اند که هرجا پا می‌گذارند، آنجا را ویران می‌کنند.
کاووس از این سخنان غمگین می‌شود و می‌گوید هر کس برای دفع این بلایا اقدام کند، کلاه و کمر به او خواهد داد و دو بهره از پادشاهی به او می‌رسد. هیچ‌کدام از پهلوانان سخن نمی‌گوید و تنها فرامرز است که داوطلب این کار می‌شود. بیژن نیز او را همراهی می‌کند و در نهایت فرامرز و بیژن به همراه گستهم، گرگین و گرسم با سپاه دو هزار نفری رهسپار هند می‌شوند. فرامرز در هند مورد استقبال گرم نوشاد قرار می‌گیرد و سپس رهسپار مرغزار کنّاس دیو می‌شود. در آنجا، نخست دو شیر را می‌کشد، سپس با دو مار بزرگ و دیوی دوسر روبه‌رو می‌شود که آنها را نیز از پای در می‌آورد. پس از آن، وارد گنبد کنّاس می‌شود و پس از ملاقات با دختران نوشاد، که یکی از آنها گل‌افروز نام دارد با کنّاس نبرد می‌کند و او را از بین می‌برد. گل‌افروز هم در ازای خدمتی که فرامرز بدو می‌کند، نشان گنج کنّاس را که درواقع از آن ضحاک بود، به فرامرز می‌دهد.
[فرامرزنامۀ کوچک (سرایش بین سال‌های ۵۵۵ تا ۵۷۱ ق)، رفیع‌الدّین مرزبان فارسی، پیشگفتار، متن انتقادی و شرح بیتهای دشوار دکتر ابوالفضل خطیبی، دکتر رضا غفوری، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹، ص سی-سی‌و‌‌یک]
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملی
@AfsharFoundation
@dr_khatibi_abolfazl
Forwarded from Bukharamag
یادداشت دکتر ابوالفضل خطیبی
خدایا به سلامت دارش!
تقریباً همه مجلات ایران، از دورۀ زمانی انتشار خود از سه ماه تا چند سال عقب‌اند، اما دهباشی، مثلاً با چاپ همین شمارۀ نوروزی (شمارۀ 142، فروردین و اردیبهشت 1400) دو ماه از زمان خود جلوتر افتاد و گویا به خاطر همین، ویروس کرونا را هم گیج کرده باشد. با شناختی که از روحیۀ علی آقا داریم، به زودی کرونای پتیاره را فراری می‌دهد و به پشت میز کارش برمی‌گردد. جغدهایش منتظرند و کبوترهایش و همۀ ما نیز هم.
آیا کسی در غیاب علی آقا به کبوترها جغدهایش آب و غذا داده است؟
خدایا به سلامت دارش!
تقریباً همه مجلات ایران، از دورۀ زمانی انتشار خود از سه ماه تا چند سال عقب‌اند، اما دهباشی، مثلاً با چاپ همین شمارۀ نوروزی (شمارۀ 142، فروردین و اردیبهشت 1400) دو ماه از زمان خود جلوتر افتاد و گویا به خاطر همین، ویروس کرونا را هم گیج کرده باشد. با شناختی که از روحیۀ علی آقا داریم، به زودی کرونای پتیاره را فراری می‌دهد و به پشت میز کارش برمی‌گردد. جغدهایش منتظرند و کبوترهایش و همۀ ما نیز هم.
آیا کسی در غیاب علی آقا به کبوترها جغدهایش آب و غذا داده است؟
Audio
چنین گفت بهرام نیکو‌سخن
که "با مردگان آشنایی مکن"
نه ایدر همی‌ماند خواهی دراز
بسیچیده باش و درنگی مساز
به تو داد یک روز نوبت پدر
سزد گر تو را نایب آید پسر
چنین‌ست و رازش نیاید پدید
نیابی، به خیره چه جویی کلید
یکی داستان‌ست پر آبِ چشم
دلِ نازک از رستم آید به خشم
خوانش و شرح بیتهای پایانی از داستان رستم و سهراب
برداشت از درس گفتار شماره ۷۶ کلاس شاهنامه ابوالفضل خطیبی
خوانش بیتها : کیخسرو دهقانی
@dr_khatibi_abolfazl
که "با مردگان آشنایی مکن"
نه ایدر همی‌ماند خواهی دراز
بسیچیده باش و درنگی مساز
به تو داد یک روز نوبت پدر
سزد گر تو را نایب آید پسر
چنین‌ست و رازش نیاید پدید
نیابی، به خیره چه جویی کلید
یکی داستان‌ست پر آبِ چشم
دلِ نازک از رستم آید به خشم
خوانش و شرح بیتهای پایانی از داستان رستم و سهراب
برداشت از درس گفتار شماره ۷۶ کلاس شاهنامه ابوالفضل خطیبی
خوانش بیتها : کیخسرو دهقانی
@dr_khatibi_abolfazl
«به ماه سپندارمذ روز ارد»
به مناسبت ۲۵ اسفند، سالروز پایان سرایش شاهنامه
دوشنبه ۲۵ اسفندماه ۱۳۹۹
ساعت ۲۰
پخش زنده:
https://www.instagram.com/kheradsarayeferdowsi/
@dr_khatibi_abolfazl
به مناسبت ۲۵ اسفند، سالروز پایان سرایش شاهنامه
دوشنبه ۲۵ اسفندماه ۱۳۹۹
ساعت ۲۰
پخش زنده:
https://www.instagram.com/kheradsarayeferdowsi/
@dr_khatibi_abolfazl
به ماه سپندارمد روز ارد.pdf
292.4 KB
به ماه سفندارمد روز ارد
در باره تلفظ و اشتقاق ارد
سید رضا قائم مقامی ( دانشگاه تهران)
ابوالفضل خطیبی( فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
نامه فرهنگستان شماره ۶۷
@dr_khatibi_abolfazl
در باره تلفظ و اشتقاق ارد
سید رضا قائم مقامی ( دانشگاه تهران)
ابوالفضل خطیبی( فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
نامه فرهنگستان شماره ۶۷
@dr_khatibi_abolfazl
Audio
۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۹ مقارن با به پایان رسیدن سرایش شاهنامه در ۱۴۰۰ هجری
برداشت از درس گفتارهای شاهنامه شماره ۱۶۹
@dr_khatibi_abolfazl
برداشت از درس گفتارهای شاهنامه شماره ۱۶۹
@dr_khatibi_abolfazl