#қисқа_савол_жавоблар

❓CАВОЛ: Бир танишим (аёл киши) ўз ҳисобидан Қурбон ҳайитига қўй сўйдираман деб ният қилган эди. Лекин унинг бир яқин кишиси коронавирус бўлиб қолибди. Касалликка чалинган кишининг молиявий қийинчилиги бор экан. Шу аёл қўйни пулини (800 минг ажратган) касалнинг пластигига ташлаб берса бўладими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Бу саволни жавоби ҳолатга қараб икки хил бўлади.
1. Қурбонликни ният қилган киши бой (яъни, аслий ҳожатидан ташқари нисоб миқдорича мол-мулки бор киши) бўлса, ажратган пулини хоҳ нақд, хоҳ пластик ҳолда эҳсон қилиши мумкин. Қурбонлик кунлари келса, бойлиги сабабли яна қурбонлик қилиши вожиб ҳисобланади.
2. Қурбонликни ният қилган киши камбағал (яъни, аслий ҳожатидан ташқари нисоб миқдорича мол-мулки бўлмаган киши) бўлса, фақат ният қилиши билан қўй сўйиши вожиб бўлиб қолмайди, ажратиб қўйган пулини хоҳлаган кўринишида эҳсон қилиши мумкин. Қурбонлик кунлари келса, камбағаллиги сабабли қурбонлик қилиши вожиб эмас. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. 

🔗 Улашинг: @diniysavollar

ЭҲСОН УЧУН ОЛИНГАН ЖОНЛИҚНИ ҚУРБОНЛИККА СЎЙСА БЎЛАДИМИ?
#қурбонлик

❓452-CАВОЛ: Карантин бошланмасдан олдин эҳсон қилиш мақсадида қўй олган эдик. Карантин сабабли эҳсон қила олмаяпмиз. Шу қўчқорни қурбонлик қилсак бўладими? Агар бўлса гўштини ярмини ўзимизга олиб қолсак бўладими? Оиламиз ўрта ҳолда.

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Эҳсон учун олган жонлиқни қурбонлик қилсангиз бўлади. Қурбонлик гўштини тақсимлаш қуйидагича: қурбонлик гўшти қурбонлик қилувчининг ўз мулки ҳисобланиб, хоҳласа уни ҳаммасини ўз аҳли оиласи учун олиб қолиши мумкин. Лекин, уламолар бир ҳиссасини муҳтожларга яна бир ҳиссасини қариндош ва дўст биродарларга яна бир ҳиссасини ўз аҳли оиласига тақсимлаб олишни мустаҳаб эканлигини таъкидлаганлар. Бунинг далили Салама ибн Акваъ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда келган. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: "Сизлардан ким қурбонлик қилса, уч кун ичида ўзига бирор нарса олиб қолмай одамларга тарқатиб берсин", — дедилар. Кейинги йилда саҳобалар "Эй, Аллоҳнинг Расули! Бу йил ҳам ўтган йилгидек қиламизми?" — дейишди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: "(Бир қисмини) енглар, (бир қисмини) едиринглар ва (бир қисмини) ўзларингизга олиб қолинглар. Ўтган йили одамлар қийналаган эди, Уларга ёрдам бўлсин дегандим", — дедилар (Имом Бухорий ривоятлари).

Аллома Ибн Обидин бу ҳақда шундай дейдилар: "Қурбонлик гўштини тақсимлашнинг энг афзал йўли, уч қисмга бўлиб, бир қисмини садақа қилиш, яна бир қисмини қариндош уруғлар ва дўсти ёрларга зиёфат қилиб едириш ҳамда яна бир қисмини ўзи учун сақлаб қолиш. Агар (оиласи катта бўлса) ҳаммасини ўзида олиб қолса ҳам жоиз" ("Раддул Муҳтор" китоби, 6-жилд, 327-саҳифа). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

ФОРЕКС (FOREX) ОРҚАЛИ ПУЛ ТОПИШ ҲАЛОЛМИ?
#ҳалол_ҳаром

❓453-CАВОЛ: Бугунги кунда форекс орқали пул маблағларини айрбошлаш жуда кенг тус олган. Шариатимизга кўра Форекс орқали пул топишимиз мумкинми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Форекс (FOREX) инглизча “Foreign Exchange Market” яъни, "Халқаро валюта айирбошлаш бозори” маносини англатади. Форекс савдоси бу – бир вақтнинг ўзида бир пул бирлигини харид қилиш ва бошқа бир пул бирлигини сотиш амалиётидир. Ушбу савдо амалиёти брокер (даллол) ёки дилер (олиб сотар) орқали ва жуфт-жуфт ҳолда (яъни валюталар жуфтлигида) амалга оширилади.

Шариатимизга кўра пулларни бир бирига айрибошланганда эвазларни савдо мажлисининг ўзида қўлга олиш шарт. Форексдаги савдо нақд ва насия кўринишида амалга оширилади. Савдо келишуви насия бўлганида бу шартни топилмаслиги аниқ. Бу билан унинг ножоизлиги келиб чиқади.

Савдо келишуви нақд кўринишда бўлганида эса қуйидаги омиллар сабабли ножоиз ҳисобланади:

1. Форексдаги савдо келишуви нақд кўринишда бўладиган кўринишида хорижий валюталарни айирбошлаш амалиётида пул бирлиги сотилгандан сўнг иккинчи пул бирлигининг келиб тушиши шу куннинг ўзида ниҳоясига етказилмайди, балки иккинчи тўлов Т+2 (two days after the transaction date – амалиётдан сўнг икки кун ичида) амалга оширилади. Бу эса рибога оид шариатимиз қоидасига тўғри келмайди. Бу юзасидан гарчи Малайзия Марказий банки Шариат кенгашининг 2003 йил 28 августдаги 38-мажлиси “Т+2 кўринишидаги амалиётларни жоиз деган қарор чиқарган бўлсада, замонамизнинг кўзга кўринган олимларидан Шайх Муҳаммад Тақий Усмоний “Форекс савдо келишувида сотилаётган пулларнинг эвазини савдо мажлсида қўлга олиш шарти топилмагани шариатда рибо саналади”, деганлар.

2. Кўпинча форекс амалиётида иштирок этувчилар ўзлари эга бўлмаган нарсани олди сотти қилишади. Бу битим доирасида ҳеч қандай пул бирлиги харид қилинмайди ҳам, сотилмайди ҳам, яъни бу чайқов амалиёти доирасида ҳақиқий валюта алмашинуви умуман содир бўлмайди. Барча битимлар амалда эмас, фақат компьютердаги ёзувлар кўринишида амалга оширилади. Бундай битим иштирокчиларининг мақсади валюта олиш ёки сотиш эмас, балки бирор бир валютанинг муайян вақт оралиғидаги бошқа бир валютага нисбатан нархи ўзгаришида, яъни валюта курслари ўртасидаги тафовут устида пул ишлашга ҳаракат қилишдир. Шу жиҳатдан ҳам уни қимор дея эътиборга олинади.

3. Ушбу амалиётда ғарар (яъни, ноаниқлик) бор. Ислом шариатида мавҳумлик устига қурилган ҳар қандай битим жоиз эмас. Чунки бу турдаги амалиётнинг натижаси аниқ эмас. Ҳақиқий савдода эса сотилаётган мол ҳам, олинаётган мол ҳам аниқ, молнинг нархи ҳам аниқ бўлади. Савдогарнинг мақсади ҳам молни маълум нархда олиш ёки сотиш, пул бирликларининг нархи ўзгаришига пул тикиш эмас.

4. Гоҳида пул биржалари форексда иштирок этадиган баъзи кишиларга озгина пул тикиб, тиккан пулидан кўпроқ пул билан форексда тижорат қилишга имкон беради ва пул биржаси қолган пулни зиммасига олади. Лекин бунинг эвазига зиммасига олган пулдан кўра кўпроқ пулни иштирокчилардан талаб қилади. Яъни гоҳида пул биржаси 10 минг пули бор кишига форексда 20 минг билан савдо қилиш имконини беради ва пул биржаси қолган 10 мингни зиммасига олади. Зиммасига олган 10 минг эвазига иштирокчидан масалан, 15 минг талаб қилади. Бу эса рибони вужудга келтирадиган қарздир.

5. Форекс амалиётида иштирок этувчилар муайян бўлмаган пулларни олди сотти қилишади. Чунки шариатга кўра пулларда таъйин топиш пулни қўлга олиш билан бўлади. Форекснинг аксар амалиётларида бу нарса топилмайди.

Форекс амалиётида шу ва бундан бошқа Ислом шариати кўрсатмаларига зид бўлган омилларни ҳисобга олиб Ислом уламолари форексда савдо қилиш шаран жоиз эмас, дея фатво чиқарганлар (Манбалар: Ислом Олами Робитаси қошидаги Ислом Фиқҳи Академиясининг ҳижрий 1427 йил (мел.2006 йил апрель ойи)да Маккаи Мукаррамада ташкил этилган 18-йиғлиш Қарори, Шайх Муҳаммад Тақий Усмонийнинг “Фиқҳул Буюъ” китоби ҳамда замонамиз уламоларининг мавзуга доир фатволари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

Зулҳижжа ойи қачондан бошланиши эълон қилинди

Миср Араб Республикасидаги “Дорул Ифто” фатво ҳайъати томонидан ҳижрий 1441 йил Зулҳижжа ойининг биринчи куни милодий йил ҳисоб бўйича 2020 йил 22 июль кунига тўғри келаётгани эълон қилинди. Шу муносабат билан Саудия Арабистонида ҳаж ибодатини адо этаётганлар чекланган ададдаги маҳаллий зиёратчилар 2020 йил 30 июль, арафа куни Арафот тоғида жам бўладилар.

2020 йил 31 июль, жума куни эса Зулҳижжа ойининг 10-куни бўлиб, Ислом оламидаги энг улуғ байрам Ийдул-Азҳо – Қурбон ҳайитининг биринчи куни бўлади, инша Аллоҳ.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar

#қисқа_савол_жавоблар

❓CАВОЛ: Қурбонлик қилишга қўй ёки бошқа ҳайвон сотиб олмоқчи бўлган киши ҳайвоннинг пулини сўйгандан кейин гўштнинг килосига ҳисоблаб берса бўладими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Қурбонлик қилинадиган ҳайвон тўлиқ мулкка кирмасдан сўйилса, қурбонликка ўтмайди. Чунки, неча кило чиқса, шунга қараб пул бераман, дейиш билан ҳайвон қурбонлик қилувчининг мулкига тўлиқ ўтмаган бўлади. Фаразан, ҳайвон сўйилмасдан ўлиб қолса, ҳеч қачон килосига пул бермоқчи бўлган одам тўлаб бераман демайди. Демак, аввал (пули насия бўладими, нақд бўладими фарқи йўқ) тирик ҳайвонни қийматини тайин қилиб, тўлиқ сотиб олиши керак, кейин қурбонлик қилинса, дуруст бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. 

🔗 Улашинг: @diniysavollar

#эслатма
#Зулҳижжа_ойи_рўзаси

🌙 Зулҳижжа ойининг аввалги тўққиз кунида рўза тутишни унутманг!

Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ учун ибодат қилинишга Зулҳижжанинг ўн кунидан севимлироқ кунлар йўқдир. Унинг ҳар кунлик рўзаси бир йиллик рўзага, ҳар тундаги ибодат Лайлатул қадрдаги ибодатга тенгдир”, — деганлар (Имом Термизий, Имом Ибн Можа ва Имом Байҳақий ривоятлари).

ЗУЛҲИЖЖАНИНГ АВВАЛГИ ЎН КУНИНИ ФАЗИЛАТИ ҲАҚИДА БАТАФСИЛ

❗️Бу йилги Зулҳижжа рўзаси 22.07.2020. Чоршанба кунидан бошланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

🔗 Улашинг: @diniysavollar

ҚУРБОНЛИК ГЎШТИНИ СОТИШ МУМКИН ЭМАСМИ?
#қурбонлик

❓454-CАВОЛ: Қурбонлик гўштини сотиш мумкин эмасми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳа, қурбонлик гўшти ва терисини сотиб бўлмайди. Лекин уларни доимий фойдаланиладиган ашёларга алмаштириш мумкин.

Динимизда қурбонлик қилиш жуда фазилатли ва савобли амаллардан ҳисобланади. Закот нисоби миқдорида маблағга эга бўлган кишилар қурбонлик қилишлари вожибдир. Маблағнинг бир йил ортиқча бўлиб туриши шарт эмас. “Бадоиъус саноиъ” китобида жонлиқ сўйилиши билан (яъни қон оқизилиши билан) қурбонлик ибодати амалга ошган бўлади. Унинг гўштини садақа қилиш мустаҳабдир, дейилган. Қурбонлик учун сўйилган жонлиқнинг териси ёки гўштини сотиш борасида “Танвирул-абсор” ва унинг шарҳи “Дуррул-мухтор” китобларида шундай дейилади:

)ﻭﻳﺘﺼﺪﻕ ﺑﺠﻠﺪﻫﺎ ﺃﻭ ﻳﻌﻤﻞ ﻣﻨﻪ ﻧﺤﻮ ﻏﺮﺑﺎﻝ ﻭﺟﺮاﺏ) ﻭﻗﺮﺑﺔ ﻭﺳﻔﺮﺓ ﻭﺩﻟﻮ (ﺃﻭ ﻳﺒﺪﻟﻪ ﺑﻤﺎ ﻳﻨﺘﻔﻊ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﻴﺎ) ﻛﻤﺎ ﻣﺮ (ﻻ ﺑﻤﺴﺘﻬﻠﻚ ﻛﺨﻞ ﻭﻟﺤﻢ ﻭﻧﺤﻮﻩ) ﻛﺪﺭاﻫﻢ (ﻓﺈﻥ) (ﺑﻴﻊ اﻟﻠﺤﻢ ﺃﻭ اﻟﺠﻠﺪ ﺑﻪ) ﺃﻱ ﺑﻤﺴﺘﻬﻠﻚ (ﺃﻭ ﺑﺪﺭاﻫﻢ) (ﺗﺼﺪﻕ ﺑﺜﻤﻨﻪ) ﻭﻣﻔﺎﺩﻩ ﺻﺤﺔ اﻟﺒﻴﻊ ﻣﻊ اﻟﻜﺮاﻫﺔ،

яъни: “Қурбонлик учун сўйилган жонлиқнинг териси садақа қилиб юборилади ёки ундан (ишлатиш учун) қоп, элак, меш, сафар халта, ва челак каби нарсалар ясалиши мумкин. Ёки терини узоқ вақт ишлатиладиган мазкур маиший асбоб ускуналарга алмаштирилса ҳам бўлади. Лекин сирка, гўшт, пул ва шулар каби бир марта фойдаланиладиган нарсаларга алмаштирилмайди. Агар жонлиқнинг гўшти ёки териси мазкур бир марталик истемол қилинадиган нарсаларга ёки пулга сотилса, пулини садақа қилинади. Бундан сотиш жоизлиги, лекин макруҳлиги келиб чиқади.”

Мазкур матн ва шарҳнинг хошияси “Раддул муҳтор” китобида қуйидагилар қўшимча қилинган:

ﻭاﻟﺼﺤﻴﺢ ﻛﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﻬﺪاﻳﺔ ﻭﺷﺮﻭﺣﻬﺎ ﺃﻧﻬﻤﺎ ﺳﻮاء ﻓﻲ ﺟﻮاﺯ ﺑﻴﻌﻬﻤﺎ ﺑﻤﺎ ﻳﻨﺘﻔﻊ ﺑﻌﻴﻨﻪ ﺩﻭﻥ ﻣﺎ ﻳﺴﺘﻬﻠﻚ، ﻭﺃﻳﺪﻩ ﻓﻲ اﻟﻜﻔﺎﻳﺔ ﺑﻤﺎ ﺭﻭﻯ اﺑﻦ ﺳﻤﺎﻋﺔ ﻋﻦ ﻣﺤﻤﺪ: ﻟﻮ اﺷﺘﺮﻯ ﺑﺎﻟﻠﺤﻢ ﺛﻮﺑﺎ ﻓﻻ ﺑﺄﺱ ﺑﻠﺒﺴﻪ

яъни: “Ҳидоя ва унинг шарҳларида келганидек, саҳиҳ қавл шуки, бевосита ундан буюм сифатида фойдаланиладиган нарсаларга сотиш жоизлиги масаласида тери ва гўштнинг ҳукми бир хил. Аммо уларни (бир марта) истеъмол қилинадиган (озиқ-овқат маҳсулотлар каби) нарсаларга сотиш жоиз эмас. “Кифоя” китобида Ибн Самоъадан ривоят қилинган Имом Муҳаммаднинг қуйидаги: “Агар жонлиқ гўштига кийим сотиб олса, уни кийишида зарар йўқ” деган сўзи билан мазкур ҳукмни қувватлаган”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

"РАҲМОНАЛИ" ИСМИНИ ЎЗГАРТИРИШИМ КЕРАКМИ?
#исм_ўзгартириш

❓455-CАВОЛ: Менинг исмим Раҳмонали. Кўпчилик бу исмни қўйиб бўлмайди дейишади. Мен исмимни ўзгартиришим керакми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уламоларимизнинг такидлашларича Аллоҳ таолонинг исмлари икки турга бўлинади:
1. Аллоҳ таолонинг ўзига хос бўлган ва бошқасига ишлатиш мутлақо мумкин бўлмаган исмлар. Мисол учун Холиқ, Раззоқ, Раҳмон каби.
2. Аллоҳ таолонинг ўзига хос бўлмаган балки бошқа ўринларда ҳам ишлатиш жоиз бўлган исмлар. Масалан Раҳим, Азиз, Ҳалим каби.

Барча уламолар “Раҳмон” Аллоҳ таолонинг ўзига хос исм эканида ихтилоф қилмаганлар ва у билан исмлаш жоиз эмас деган фикрда якдилдирлар. Лекин динимизда "Абдурраҳмон" исмини қўйишга алоҳида тарғиб қилинган. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

ҲАРОМГА САРФЛАЙДИГАН ШАХСГА МАХСУЛОТ СОТИШ ЖОИЗМИ?
#савдо

❓453-CАВОЛ: Биз чорва моллари учун ем-ҳашак савдоси билан шуғулланамиз. Айтингчи, маҳсулотларимизни чўчқа боқиш учун сотиб олишса, сотишимиз дурустми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уламолар шаръан ҳалол ва мубоҳ бўлган товарларни сотувчи, сотиб олувчининг мазкур товарни ҳаромга сарфлашини билса-да, унга сотиши жоиз ёки ножоиз экани борасида ихтилоф қилганлар. Ҳанафий мазҳаби манбалари, хусусан “Иълоус-сунан”да келтирилган маълумотларга кўра сотувчи айнан ҳаром нарсага сарфлайдиган шахсга ёрдам беришни ва ўша шахсдан бошқага сотмасликни қасд қилмаган бўлса, балки ҳаммага бирдек сотишни кўзда тутган бўлиб, улар қаторида мазкур ҳаромга сарфловчи харидор ҳам бўлишининг зарари йўқ. Яъни савдоси жоиз ҳисобланади. Аммо сотилаётган нарса бевосита гуноҳга хизмат қилувчи нарса бўлиши ёки сотувчи бевосита мазкур шахсга ёрдам беришни қасд қилган бўлса, бу савдо ҳаром ҳисобланади, дейилган.

Ҳанафий мазҳабимизнинг муҳаққиқ уламоларидан Аллома Камолиддин Ибн Ҳумом (р.а.) "Ҳидоя"нинг шарҳида шундай деганлар:

" لا بأس ببيع العصير ممّن يعلم أنه يتّخذه خمراً ، لأنّ المعصية لا تقام بعينه بل بعد تغييره " (فتح القدير 8 : 493).

яъни, “Сотувчи, сотиб олувчининг маст қилувчи ичимлик тайёрлашини билса-да, унга узумнинг сувини сотишида зарар йўқдир. Чунки (май ичиш) маъсияти узум сувининг бевосита ўзи билан содир бўлмайди, балки у май (вино)га айлангандан сўнг содир бўлади” (“Фатҳул қадир” китоби)

Мазкур фиқҳий манбалардан келтирилган асосларга кўра савдо жоиз бўлса-да, диёнат юзасидан мусулмон киши эҳтиёт бўлгани ва маъсият содир этувчиларга бевосита ёки билвосита кўмаклашишдан йироқ бўлиши мақсадга мувофиқдир. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

#эслатма
#Зулҳижжа_ойи

Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: "Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Аллоҳ таоло наздида бирор кун ва у кунлардаги амал ушбу ўн кун (ва уларда қилинган амал)дан афзал ва Аллоҳга суюкли эмас. Шундай экан, бу кунларда таҳлил, такбир ва Аллоҳга ҳамдларни кўпайтиринглар” (Имом Аҳмад ривоят қилган).

* Таҳлил — Лаа илааҳа иллаллоҳ, дейиш;
* Такбир — Аллоҳу акбар, дейиш;
* Ҳамд — Алҳамдулиллаҳ, дейиш.


❗️Бу йилги Зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунлиги 22—31 июль кунларига тўғри келади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.

🔗 Улашинг: @diniysavollar

#қисқа_савол_жавоблар

❓CАВОЛ: Биз ҳар йили қурбонлик қилар эдик. Қурбонлик қилишга маблағимиз бор, лекин пул кўринишида эмас. Карантин сабабли бозорлар ёпиқлиги учун уни қурбонликкача пул қила олмасак, қарз олиб, қурбонлик қилсак бўладими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Агар сизга қурбонлик қилиш вожиб бўлса ва ўзингиз айтгандек қурбонлик вақтигача сотиладиган нарсангизни пул шаклига келтира олмасангиз қарз олиб қурбонлик қилишингиз шарт бўлади. Яна бир йўли қурбонлик ҳайвонини нархини тайин қилиб, насияга сотиб олишингиз ҳам мумкин. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. 

🔗 Улашинг: @diniysavollar

ЁШ ФАРЗАНДЛАРНИ НАМОЗ ЎҚИЁТГАН ОТА-ОНАСИГА ОСИЛИБ ОЛИШИ
#намоз

❓454-CАВОЛ: Эр-хотин намоз ўқиётганимизда фарзандимиз олдимизга ўтиб, осилиб олади. Баъзи пайтда руку ёки саждага бориш анча чўзилиб кетади. Бундай пайтда намоз бузилмайдими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Фарзандларнинг ҳатти ҳаракатлари ота-оналарнинг намозини бузмайди. Лекин уларнинг кийимларида нажосат бўлмаслиги ва намоз ўқилаётган жойни нопок қилмасликлари керак.

Уйда болалар ота-оналарининг намоз ўқиш жараёнини бевосита кузатишлари уларда ҳам намозга бўлган кўникманинг шаклланишига ёрдам беради. Руку ва сажда каби намоз рукнларидан бирортасининг ўз вақтидан кечиктириш саждаи саҳв вожиб бўлишига олиб келади. Намозда турган киши учун сажда қилишга халал берувчи нарсани бир маротаба (бир ҳаракат билан) четга суришга рухсат берилади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда айтилишича:

كان رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يُصلِّي فإذا سجَد وثَب الحَسَنُ والحُسَينُ على ظَهرِه فإذا أرادوا أن يمنَعوهما أشار إليهم أن دَعوهما فإذا قضى الصَّلاةَ وضَعهما في حِجرِه وقال مَن أحبَّني فليُحِبَّ هذين

яъни: “Пайғамбаримиз алайҳиссалом намоз ўқиш асносида сажда қилганларида Имом Ҳасан ва Имом Ҳусайнлар У зотнинг орқаларига осилиб олар эдилар. Уларни бундан тўсмоқчи бўлганларга “Тек қўйинглар” деган маънода ишора қилар эдилар. Намозни тамомлаганларидан сўнг у иккисини қучоқларига олар ва ким мени яхши кўрса, бу иккисини ҳам яхши кўрсин, дер эдилар” (Имом Насоий ривоятлари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

#эслатма
#Зулҳижжа_ойи

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дунё кунларининг энг афзали (зулҳижжадаги) ўн кунликдир”, — деганлар (Имом Баззор ривояти).

🔗 Улашинг: @diniysavollar

ВЕБ ДАСТУРЛАШ СОҲАСИНИ ЎРГАНИШИМ ЖОИЗМИ?
#ҳалол_ҳаром

❓455-CАВОЛ: Мен веб дастурлаш соҳасини ўрганмоқчиман ва ишламоқчиман. Бу соҳа ҳалолми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Бу соҳани ҳалол ёки ҳаромлиги қандай дастур тузишингизга боғлиқ. Агар яхшиликка, ҳалолликка асосланиб дин ва халқ равнақи учун хизмат қилса, бу иш билан шуғулланиш тарғиб этилади. Қуйидаги ояти каримани қоида сифатида доимо ёдда тутиш лозим:

وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ

яъни: “Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилингиз(ўзаро бир-бирингизга ёрдам беринг), гуноҳ ва адоват йўлида ҳамкорлик қилмангиз” (Моида сураси 2-оят).

Ҳар қандай иш тақво ва яхшилик учун бўлса, уни амалга ошириш нафақат ҳалол, балки савобли амал саналади. Агар гуноҳга олиб борадиган бўлса, унга яқинлашмаслик зарур. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

ҚУРЪОННИ ЖАМОАВИЙ ТАРЗДА ХАТМ ҚИЛИШ БИДЪАТМИ?
#Қуръони_карим

❓456-CАВОЛ: Коронавирус юртимиздан тезроқ кўтарилиб кетиши учун баъзилар жамоавий ўзаро келишиб, Қуръонни хатм қилиш ташаббуси билан чиқишди ва кўнгиллилар томонидан Қуръони карим бир неча марта хатм қилинди. Шу иш динимизда қандай асосга эга? Умуман олганда Қуръони каримни ўзаро бўлишиб, жамоавий тарзда хатм қилиш жоизми? Баъзилар бу иш аввалда салафи солиҳларда бўлмаган, бидъат иш, дейишмоқда.

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қуръони каримни тақсимлаган ҳолда хатм қилиш салафи солиҳлар давридан бўлган амал саналади. Буни ҳеч бир аҳли илм мункар иш санамаган. Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ ўзларининг машҳур асарларидан бири “Ат-Тибён” номли китобларида шундай дейдилар:

فصل في الإدارة بالقرآن : وهو أن يجتمع جماعة يقرأ بعضهم عشرا أو جزءا أو غير ذلك ثم يسكت ويقرأ الآخر من حيث انتهى الأول ثم يقرأ الآخر وهذا جائز حسن وقد سئل مالك رحمه الله تعالى عنه فقال لا بأس به.

яъни: “Қуръонни айлана шаклда ўқиш ҳақидаги фасл: бу бир жамоа тўпланиб, улардан бири Қуръонни ўндан бирини ёки бир порасини ёки бошқача миқдорини ўқийди ва жим бўлади. Кейин иккинчи киши биринчиси тўхтаган жойдан бошлаб ўқийди. Бу иш жоиз ва яхши ишдир. Имом Молик раҳимаҳуллоҳ бу ҳақида сўралганларида “буни зарари йўқ”, деб жавоб берганлар” (“Ат-Тибён фи одоби ҳамалатил Қуръон”).

Имом Моликнинг мазкур жавобларини Моликий мазҳабининг етук олимларидан бири Аллома Совий ҳам ўзининг “Шарҳус соғийрга ёзган ҳошия”сида ҳам зикр қилиб ўтган.

Қуръони каримни жузларга бўлиб, ўзаро тиловат қилишни бугунги кундаги ҳар нарсани бидъат ва хурофотга чиқарадиган тоифалар қаттиқ ҳурмат қиладиган Шайхул Ислом Ибн Таймия ҳам машруъ эканини таъкидлаб ўтган. Жумладан бу масала юзасидан шундай деган:

"وقراءة الإدارة حسنة عند أكثر العلماء" (الفتاوى الكبرى 5/345)

яъни: “Қуръони каимни айлана тарзда ўқиш аксар уламолар наздида яхши иш саналади” (“Фатаво ал-кубро” китоби 5-жуз, 345-бет).

Қуръони Каримни хатм қилган чоғда дуо қилишга келсак, саҳобаи киромлар ва улардан кейинги салафи солиҳларнинг суннатларидир. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «У (қори) учун хатми Қуръон чоғида мустажоб бўладиган дуо ва жаннатда дарахт бор», дедилар» (Имом Байҳақий ривоятлари).
Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қуръон ўқиб, у ила одамлардан сўрайдиган қавмлар келмай туриб, Қуръон ўқиб, у ила Аллоҳдан сўраб қолинглар», дедилар» (Имом Аҳмад ривоятлари).

Ҳакамдан ривоят қилинади: «Мужоҳид ва Абда ибн Абу Лубоба менга одам юборишди. Кейин: «Биз Қуръонни хатм қилмоқчи эдик, шунга сенга одам юбордик. Хатми Қуръон чоғида дуо мустажоб бўлади, дейилар эди», дейишди. Улар Қуръонни хатм қилгач, дуолар қилишди» Имом Байҳақий ва Имом Доримий саҳиҳ санад билан ривоят қилишган).

Муҳаммад ибн Зурайс «Қуръон фазилатлари»да Иброҳим Таймийдан қуйидагича ривоят қилади: «Абдуллоҳ ибн Масъуд: «Ким Қуръонни хатм қилса, унинг учун мустажоб дуо бордир», дерди. Абдуллоҳ ўзи қачон Қуръон¬ хатм қилса, аҳли оиласини тўплаб, дуо қилар, улар «Омин!» деб туришар эди».

Аламуддин Саховий раҳимаҳуллоҳ: «Дуонинг баракоти кўп, фойдалари қамровлидир, хусусан, хатми Қуръон чоғида раҳмат нозил бўлиб турган пайтда бўлса», деганлар.

Демак, Қуръон хатм қилганда дуо қилишни шахсан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари тавсия этган, суннат қилган эканлар ва саҳобалардан тортиб, барча улуғ имомлар бу суннатга амал қилиб келишган экан. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

#эслатма
#Зулҳижжа_ойи

"Саид ибн Жубайр (раҳимаҳуллоҳ) Зулҳижжанинг аввалги ўн куни кирганда ибодатга шу қадар жидду-жаҳд қилардиларки, ҳатто охирига бориб унга мадорлари қолмасди" (Имом Доримий ривояти).

🔗 Улашинг: @diniysavollar

ИЙД НАМОЗИ ЎҚИЛМАСА, ҚУРБОНЛИКНИ СЎЙИШ ҚАЙСИ ВАҚТДАН БОШЛАНАДИ?
#қурбонлик

❓457-CАВОЛ: Ўтган йилларда Қурбон ҳайити намози ўқилгандан кейин қурбонлик қилардик. Бу йил Қурбон ҳайити ўқилмас экан, энди қайси пайт қурбонлик қилишимиз керак бўлади? Баъзилар қурбонликни ҳайит куни пешиндан кейин қилишни айтишяпти. Шу тўғрими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Маълум сабабларга кўра Қурбон ҳайити умуман ўқилмайдиган шаҳарлар гўё қишлоқ ва саҳролар ҳукмида бўлиб, бундай жойларда ҳайит куни тонг отгандан кейин қурбонлик қилиш жоиз. Лекин қуёш чиққандан кейин қурбонлик қилиш мустаҳабдир.

Аслида қурбонликнинг вақти ҳайит куни тонг отиши билан бошланади. Фақат шаҳар (яъни, Қурбон ҳайити адо қилинадиган жойлар) аҳли қурбонликларини ҳайит намозидан кейин қилишлари шартдир. Бунинг далили қуйидаги ҳадиси шарифдир, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар:

من ذبح قبل الصلاة ، فليعد ، ومن ذبح بعد الصلاة ، فقد تم نسكه ، وأصاب سنة المسلمين (أخرجه البخاري عن أنس رضي الله عنه)

яъни: “Ким намоздан олдин сўйса, қайта қурбонлик қилсин, ким намоздан кейин сўйса, унинг ибодати тўлиқ бўлибди ва мусулмонларнинг суннатини топибди” (Имом Бухорий ривоятлари).

Агар Қурбон ҳайити намозини ўқиш умиди бўлиб, имом узр билан ёки узрсиз намозни (заволгача) кечиктирса, шаҳар аҳли заволдан кейин сўйишлари жоиз. Заволгача кутишларининг сабаби унгача намоз ўқилиши эҳтимоли борлигидир. Бу ҳақда шундай дейилади:

في «الواقعات»: إذا أخر الإمام يوم العيد الصلاة ينبغي للناس أن يؤخروا التضحية إلى وقت الزوال؛ لأن قبل ذلك الصلاة مرجوة

яъни: “Воқеъот китобида: “Имом ҳайит куни намозни кечиктирса, одамлар ҳам қурбонликни завол вақтигача кечиктиришлари лозим бўлади. Чунки бу вақтгача намознинг ўқилишидан умид бор” – дейилган” (“Ал-Муҳитул Бурҳоний” китоби, 11-жуз).

Бизнинг ҳолатимиз бундан бироз фарқли, яъни, карантин пайтида ҳайит намози ўқилмаслиги ҳақида фатво берилган ва ҳукумат ҳам уч кишидан ортиқ жамоат бир жойда йиғилишини ман қилиб турган бир пайтда, умуман ҳайит намози ўқилишидан умид йўқ. Бундай ҳолатда шаҳарлар ҳам ҳайит ўқилмайдиган (қишлоқ ва саҳро) жойлар ҳукмида бўлади. “Раддул муҳтор” китобида шундай дейилади:

وَفِي الْبَزَّازِيَّةِ : بَلْدَةٌ فِيهَا فِتْنَةٌ فَلَمْ يُصَلُّوا وَضَحَّوْا بَعْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ جَازَ فِي الْمُخْتَار

яъни: “Ал-Баззозия китобида: “Бир шаҳарда фитна чиқиб, одамлар ҳайит намозини ўқимасалар ва тонг отгандан кейин қурбонлик қилсалар, қилган қурбонликлари жоиз бўлади. Уламолар ушбу фатвони ихтиёр қилишган”, – дейилган”.

“Ал-Фатовол ҳиндия” китобида шундай дейилади:

وَفِي الْوَاقِعَاتِ لَوْ أَنَّ بَلْدَةً وَقَعَتْ فِيهَا فَتْرَةٌ وَلَمْ يَبْقَ فِيهَا وَالٍ لِيُصَلِّيَ بِهِمْ صَلَاةَ الْعِيدِ فَضَحَّوْا بَعْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ جَازَ وَهُوَ الْمُخْتَارُ؛ لِأَنَّ الْبَلْدَةَ صَارَتْ فِي حَقِّ هَذَا الْحُكْمِ كَالسَّوَادِ، كَذَا فِي الْفَتَاوَى الْكُبْرَى وَعَلَيْهِ الْفَتْوَى، كَذَا فِي السِّرَاجِيَّةِ.

яъни: “Воқеъот китобида: “Бир шаҳарда узилиш содир бўлса, у ерда Қурбон ҳайитини ўқиб берувчи волий (масъул) қолмаса ва одамлар тонг отгандан кейин қурбонлик қилсалар, жоиз бўлади. Мана шу ихтиёр қилинган сўздир. Чунки шаҳар мана бу ҳукм (яъни, қурбонликнинг вақти) борасида саҳро (қишлоқ)га айланди. “Ал-Фатовол кубро” китобида шундай келган. “Ас-Сирожия” китобида: “Фатво ҳам шунга берилган”, – дейилган”.

Мазкур “Раддул муҳтор” ва “Ал-Фатовол ҳиндия” китобларида келтирилган масаланинг бизнинг ҳолатимизга ўхшашлиги ҳайит намозининг ўқилишидан умид йўқлигидир.

Хулоса қиладиган бўлсак, бизнинг ҳолатда қурбонликни тонг отгандан кейин қилиш жоиз. Лекин имкон борича бомдоддан кейин қуёш чиққунча зикру тасбеҳга машғул бўлсак ва қуёш бироз кўтарилгач (қуёш чиққанидан 15-20 дақиқадан сўнг), зуҳо намозини адо қилиб, кейин қурбонликларимизни сўйсак, бир нечта суннат ва мустаҳабларни адо қилган бўламиз. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

#эслатма
#Зулҳижжа_ойи

Аллоҳ таоло айтади: “Улар ўз манфаатларига шоҳид бўлишлари учун ва маълум кунларда Аллоҳ номини зикр қилишлари учун келурлар” (Ҳаж, 28).

Ушбу ояти каримадаги "маълум кунлар"дан мурод – Зулҳижжанинг аввалги ўн кунлигидир.

Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Билингки, ушбу ўн кунликда бошқа кунларга нисбатан зикрларни кўпайтириш мустаҳабдир. Арафа куни эса ўн кунликка нисбатан янада кўпроқ зикр қилиш мустаҳаб амалдир” ("Ал-Азкор" 175-бет).

🔗 Улашинг: @diniysavollar

КАРАНТИН ШАРОИТИДА ҚАНДАЙ ҚУРБОНЛИК ҚИЛИШИМИЗ МУМКИН?
#қурбонлик

❓458-CАВОЛ: Карантинда қурбонлик қилишда баъзи қийинчиликлар бўлмоқда. Бундай вазиятда қурбонлик қилишни қандай қулай йўллари бор?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳозир юртимизда карантин давом этаётгани ва айни қурбонлик кунларида транспорт ҳаракати чеклангани сабабли қурбонлик қилишда баъзи қийинчиликлар бўлиши табиий.

Қурбонлик вожиб бўлган юртдошларимиз имкон қадар қўй сотиб олиб, қурбонлик қиладилар. Бунинг иложи бўлмаса, қўй топа оладиган бирор кишини топиб, уни сотиб олиш ва қурбонлик қилишга вакил қиладилар. Чунки Қурбонлик қилишда ўзидан бошқасини вакил ва ўринбосар қилиш жоиздир. Агар бир киши бошқа одамни қурбонликка вакил қилса, жониворни сотиб олиш ва сўйиш вақтида вакил қурбонликни ният қилиши кифоя қилади. Сотиб олишда нархи келишилса кифоя, пулини насия ҳам қилиш мумкин. Телефон ёки бирор восита орқали бирор кишини “мени номимдан қурбонлик қилгин” деб вакил қилса, вакилнинг қурбонлиги унинг номидан ўтади.

Ҳанафий мазҳабига кўра бой (яъни, нисоб миқдорига эга) кишиларнинг қурбонлик қилиши вожибдир. Бунинг устига қурбонлик ибодати қон оқизишга боғланган бўлиб, қийматни садақа қилиш билан адо бўлмайди. Бу ҳақда аллома Алоуддин Косоний раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:

لَوْ تَصَدَّقَ بِعَيْنِ الشَّاةِ أَوْ قِيمَتِهَا فِي الْوَقْتِ لَا يَجْزِيهِ عَنْ الْأُضْحِيَّةَ ؛ لِأَنَّ الْوُجُوبَ تَعَلَّقَ بِالْإِرَاقَةِ وَالْأَصْلُ أَنَّ الْوُجُوبَ إذَا تَعَلَّقَ بِفِعْلٍ مُعَيَّنٍ أَنَّهُ لَا يَقُومُ غَيْرُهُ مَقَامَهُ

яъни: “Бир киши қурбонлик кунларида қўйнинг ўзини ёки қийматини садақа қилса, қурбонлик ўрнига ўтмайди. Чунки қурбонликнинг вожиблиги қон оқизишга боғлиқдир. Асл қоида шуки, агар вожиблик айни бир ишга боғлиқ бўлса, унинг ўрнига бошқаси ўтмайди...” (“Бадоеъус саноеъ” китоби).

Қурбонлик қилиши вожиб бўлган, бой киши қурбонлик кунларида жонлиқ сўя олмаса-ю, қурбонлик кунлари ўтиб кетса, қазоси учун ўртача қўйни қийматини садақа қилиши вожиб бўлади. Аммо фақир киши қурбонлик учун жонлиқ сотиб олиб, уни қурбонлик кунларида сўёлмаган бўлса, қазоси учун жонлиқни тирик ҳолида садақа қилади. Лекин, бундай садақа қилиш билан ўз вақтида сўйилган қурбонликка ваъда қилинган савобга эришилмайди.

Қурбонлик гўштини тақсимлаш ва тарқатишга келсак, ушбу амал шариатимизда мустаҳаб амал ҳисобланади. Бугунги эпидемиологик талаблар қатъий белгиланган бир пайтда вазиятдан келиб чиқиб, гўштни тарқатиш айнан ҳайит кунларида бўлиши шарт эмас. Балки, кейинчалик ҳам тарқатилиши мумкин. Вакил орқали узоқроқ жойда қурбонлик қилдирганлар, хоҳласалар ўша жойда тарқатишлари ҳам жоиз. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️

#қисқа_савол_жавоблар

❓CАВОЛ: Маблағим нисоб миқдорига етмаган. Қурбонлик қилиш учун пул йиғиб қўйган эдим. Леким амакимнинг оиласидагилар касал ва қарзлари бор. Шунга пулни уларга берсам бўладими? Бунда қай бирида савоб кўпроқ? Қурбонлик қилишимми ёки амакимга беришимми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Агар маблағингиз нисоб миқдорига етмаган бўлса сизга қурбонлик қилиш вожиб эмас. Сиз бу пайтда қурбонлик учун тўплаган пулингиздан беморларга ёрдам тариқасида беришингизнинг ажри кўпроқ саналади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. 

🔗 Улашинг: @diniysavollar

БИР НЕЧА КИШИ БИТТА ҚЎЙ СЎЙИШИ МУМКИНМИ?
#қурбонлик

❓459-CАВОЛ: Карантин сабабли ҳозир кўпчиликнинг даромади камайди. Шундай пайтларда имконияти камроқ кишилар икки-уч киши бўлиб битта қўй сўйиши мумкинми?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Битта қўй фақат бир кишидан қурбонлик қилинади. Туя ва сигирни етти кишигача қурбонлик қилиши мумкин. Бу ҳақда Аллома Ибн Нужайм Мисрий Ҳанафий раҳимаҳуллоҳ (970 ҳ. вафот этган) шундай дейдилар:

وَقَوْلُهُ " شَاةٌ ، أَوْ سُبُعُ بَدَنَةٍ " بَيَانٌ لِلْقَدْرِ الْوَاجِبِ وَالْقِيَاسُ أَنْ لَا يَجُوزَ إلَّا الْبَدَنَةُ كُلُّهَا إلَّا عَنْ وَاحِدٍ لِأَنَّ الْإِرَاقَةَ قُرْبَةٌ لَا تَتَجَزَّأُ إلَّا أَنَّا تَرَكْنَاهُ بِالْأَثَرِ وَهُوَ مَا رُوِيَ عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ قَالَ { نَحَرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْبَقَرَةَ عَنْ سَبْعَةٍ وَالْبَدَنَةَ عَنْ سَبْعَةٍ } وَلَا نَصَّ فِي الشَّاةِ فَبَقِيَ عَلَى أَصْل القياس

яъни: “(Абул Барокат Насафий “Канзуд-дақоиқ” номли китобларида) қурбонликнинг вожиб бўлган миқдори ҳақида: “У – битта қўйдир ёки сигир ё туянинг еттидан бир қисми” – дейдилар. Қиёсга кўра сигир ё туянинг барча қисми фақат бир кишидан дуруст бўлиши керак. Чунки қон чиқариш бўлинмайдиган бир ибодатдир. Лекин биз бу ўринда ҳадис бўлгани сабабли қиёсни тарк қилдик. У ҳадис Жобир разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган:
“Ҳудайбия йилида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам билан туяни етти кишидан, сигирни етти киши номидан қурбонлик қилдик” (Имом Муслим ривоятлари). Қуй ҳақида ҳадис келмагани сабабли у ўз асли (яъни, фақат бир киши номидан сўйилиши)да қолди” (“Баҳрур роиқ” китоби).

Динимизда молиявий ибодатларнинг аксари бой кишиларга буюрилган. Қурбонликка имкони етмаганлар машаққат чекиб ёки йиғилишиб уни адо қилишларига ҳожат йўқ. Чунки уларга қурбонлик қилиш вожиб эмас. Вожиб бўлмагандан кейин гуноҳкорлик ҳам бўлмайди. Лекин бой бўлмасада, савоб умидида қурбонлик қилмоқчи бўлганлар, уларга қурбонлик вожиб бўлмагани учун "суннат қурбонлик", деб ният қилиб адо қиладилар. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш▫️