DDEITI Rasmiy kanal
93 subscribers
1.37K photos
51 videos
7 files
234 links
Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институти. Расмий канали
Download Telegram
Forwarded from Рахимов Тожидин
Forwarded from Рахимов Тожидин
Ҳурматли аграр соҳа илм-фани фидойилари ва толиблари Республика илмий қишлок хужалиги кутубхонаси виртуал (масофавий) хизмат фаолиятини бошлади. Виртуал кутубхонага кириш учун @ilmiy_kutubxona2020 га киринг.
Ғалла парваришида апрел ойида амалга ошириладиган долзарб чора-тадбирлар.
Бугунги кунда дунёда глобал иқлим ўзгариши хамда ривожланган мамлакатларда иктисодий инкирознинг юзага келиши жараёнида хар-бир мамлакат ўз ахолисини етарли озиқ-овқат махсулотлари билан таъминлаш мухим вазифалардан бири бўлиб қолмоқда.
Кейинги йилларда Республикамиз қишлоқ хўжалик экинларидан мўл хосил олиб, ахолини сифатли бўлган озиқ-овқат махсулотлари билан таъминлашда Хукуматимиз томонидан бир қаторислохотлар амалга оширилмоқда.
Республикамизда 2020 йил хосили учун 1 млн 77 минг гектарданзиёд майдонга бошоқли дон экинлари экилган бўлиб, шундан асосий эрта, мақбул муддатларда экилган ғалла ниҳоллари найчалаш фазасида ривожланмоқда. Бу йил қиш ойларида қуруқ илиқ келиши, март ойида биринчи ўн кунликда сер ёғин ҳаво хароратининг паст келиши кузатилди.
Бунинг натижасида ғаллани озиқлантириш, суғориш ҳамда касалликларга қарши кураш чоралари хар йилгига нисбатан 5-10 кун кечикиб амалга оширилмоқда. Ғаллачиликда апрел ойи ғалла ҳосилининг тақдирини ҳал қиладиган ой ҳисобланиб, бу даврда ғалладан юқори хосил олиш учун зарур бўлган муҳим агротехник чора-тадбирларни ўз вақтида, сифатлиамалга оширишнитақазо этади.
Шунинг учун бу ойда баҳорги озиқлантириш ишларини ғалланинг ривожига қараб мақбул муддатларда экилган,ҳозирги кунда найчалаш фазасида ривожланаётган ғалла майдонларига физик холда 250-300 кг азотли ўғитлар билан ўғитлаш, ривожи паст бўлган кеч экилган ғалла майдонларида апрел ойида азотли ўғитларни ўзлаштириш ҳолатига қараб икки марта азотли ўғитлар билан озиқлантиришишларини амалга ошириш бунда биринчи озиқлантириш гектарига 200-250 кг, 15-20 кун ўтказиб иккинчи озиқлантиришда гектарига физик ҳолда 100-150 кг меъёрда ўтказиш тавсия этилади.
Озиқлантирилган майдонларда минтақанинг тупроқ ва иқлим шароитидан келиб чиқиб ғаллани 600-700 м3 меъёрда сифатли суғориш, суғориш ишларини шарбат усулида гектарига 5 тонна махаллий ўғит хисобида амалга ошириш ўз самарасини беради.
Апрел ойида ғалланинг найчалаш даври давом этаётган вақтда поянинг энг пастки қисми бўртиб, шиш ҳосил бўлиши билан бошланади. Мазкур шиш тупроқнинг устки қисмидан 3-5 см баландликда ривожланади.
Тупроқдаги намлик, озуқа моддаларнинг миқдорига қараб, хар-бир бўғин ораси узун ёки қисқалиги, найча ичида шаклланаётган бошоқлардаги доннинг сони қанча бўлишини кўрсатади. Кузги буғдойнинг найчалаш даври давомийлиги 25-30 кунни ташкил этади. Шу қисқа даврда буғдой ўсимлиги бутун ўсув даврида тўплайдиган қуруқ модданинг 50-60 фоизини тўплайди.
Найчалаш фазасида намлик ва озиққа модалар етишмаслиги ҳосилдорликка салбий таъсир қилади. Шунинг учун апрель ойида ғалла майдонларида намликни чекланган дала нам сиғимига (ЧДНС) нисбатан 70-75 фоиз бўлишини таъминлаш ҳамда азотли ўғитларнинг йиллик меъёрини 40-50 фоизини (физик холда 250-300 кг) бериш муҳим хисобланади.
Бундан ташқари ғалла майдонларида илдиздан ташқари барг орқали озиқлантириш, суспензия билан ишлов берилганда гектарига 15-20 кг дан карбамид 300 литр ишчи эритма билан 1-2 марта ишлов бериш ёки ўсимликларни ўсиш ривожалинишини жадалаштирувчи таркибида Гумин кислоталари бўлган биопрепаратлар билан ишлов беришни амалга ошириш тавсия этилади. Баргидан қўшимча озиқлантирилганда айниқса ривожи паст кеч экилган ғалла майдонларда ғалланинг ривожи тезлашади ва махсулдор пояларни шакиланишига ижобий таъсир этиб, хосилдорлик ортишига олиб келади.
Ғалла майдонларида зарарли организмларга қарши тўртлик усулида кимёвий препаратлар билан ишлов бериш ишларини амалга ошириш мухим агротехник тадбирлардан биридир. Апрел ойида бошоқли дон экинларининг зараркунанда хашоратлардан шиллиққурт, зарарли хасва, буғдой трипси, шира, арракаш кабилар ғаллани зарарлаши давом этади. Шунингдек йилнинг сер ёғин, нам келган йилларда ғалланинг замбуруғли касалликларидан сариқ, қўнғир занг, септариоз, ун шудринг ва фузариоз касалликларининг ғалла майдонларини зарарлашини инобатга олиб доимий кузатув ва қарши кураш чораларини эртароқ кўриш керак. Акс холда бу тадбирларни кечиктирилиш ғалла майдонларида замбуруғли касалликларни эпидемияси кучли ривожланиши, атрофга кенг тарқалиши оқибатида донинг сифати ва хосилдорликнинг 25-30 фоизгача пасайишига олиб келади.
Ғаллазорларда бегона ўтларга қарши курашда бегона ўтларнинг тур хили ва тарқалишига қараб 5-апрелгача гербицидлар билан ишлов беришни якунлаш лозим. Бу даврдан кечиктирилганда ғалла найчалаш фазасига тўла ўтади ва ғалла нихолларида бошоқ шакилантирилаётган бўлиб, бошоққа салбий таъсирини кўрсатиб уларни шакиланишини 5-10 кунга кечиктирилишига олиб келади.
Ғалла майдонларида учрайдиган замбуруғли касалликларни олдини олиш ва қарши кураш учун қуйидаги кимёвий препаратлардан жумладан Топ Кроп гектарига 0,2-0,3 литр, Прозолин 420 к.с гектарига 0,45-0,6 литр, Тилтазол 50% к.к.р гектарига 0,2 литр, Альто Супер 33% гектарига 0,3 литр, Титул Дуо гектарига 0,2 литр, Энтоликур гектарига 0,3-0,5 литрмеъёрдагектарига 250-300 литр ишчи эритма тайёрлаб ишлов бериш тавсия этилади.
Ғаллазордаги ихтисослашган зараркунандаларга қарши, иқтисодий зарари меъёридан ортиқ бўлса, рухсат этилган кимёвий воситалардан Далатэ Плюс 10% э.к гектарига 0,05-0,4 литр, Агрофос-Д10% к.э гектарига 0,5-1,5 литр, Агрофос Экстра гектарига 0,2 литр, Бестелер гектарига 0,05-0,1 литр, Делцис 2,5% гектарига 0,25 литр, Багира 20% с.э.к гектарига 0,07-0,1 литр препаратлари билан гектарига 250-300 литр ишчи эритма тайёрлаб ишлаш ўзини ижобий самарасини беради.
Бунда касаллик ва зараркунанда хашоратларнинг тарқалиш ўчоқларига барча турдаги штангали, ОВХпуркагичлар, қўл аппаратлари билан ўз муддатида, сифатли ишлов бериш талаб этилади.
Апрель ойининг учунчи ўн кунлигида эрта экилган, эрта ва ўрта пишар ғалла навларининг аксарияти тўлиқ бошоқлаш ва гуллаш фазасига кириши кўп йиллик тажрибаларда кузатилган. Бу даврда ғалланинг бошоқлаш даврида гектарига физик холда 100-150 кг азотли ўғитлар билан озиқлантириш, озиқлантирилган майдонларда дала нам сиғимини сақлаш учун 600-650 м3 суғориш ишларини амалга ошириш талаб этилади.
Ғалла майдонларида юқорида кўрсатилган агротехник тадбирларни ўз вақтида амалга оширилганда ғалладан кутилаётган ҳосилга нисбатан 10-15 центнер қўшимча хосил олишга эришилади.



Сиддиқов Равшанбек Иномжонович
Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот
институти директори, қ.х.ф.д., РФА академиги:
Рахимов Тожидин Абдунуманович
Қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори.
Forwarded from Рахимов Тожидин
ДОН ВА ДУККАКЛИ ЭКИНЛАР ИЛМИЙ-ТАДҚИҚОТ ИНСТИТУТИ ҚАШҚАДАРЁ ФИЛИАЛИДА “БОШОҚЛИ ВА ДУККАКЛИ ДОН ЭКИНЛАРИ СЕЛЕКЦИЯСИ ВА УРУҒЧИЛИГИ, ЕР ВА СУВ РЕСУРСЛАРИНИ ТЕЖОВЧИ ЕТИШТИРИШ АГРОТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” МАВЗУСИДАГИ РЕСПУБЛИКА МИҚЁСИДА ИЛМИЙ-ТЕХНИК АНЖУМАН УЧУН ИЛМИЙ МАҚОЛАЛАР ҚАБУЛ ҚИЛМОҚДА. МУДДАТ 2020 ЙИЛНИНГ 20 АПРЕЛ КУНИГА ҚАДАР.
Forwarded from Рахимов Тожидин
Ахборот ХАТИ-14-15.2020 йил (3).docx
19.7 KB
ДДЭИТИ


ҲУРМАТЛИ РАВШАНБЕК ИНОМЖОНОВИЧ
Сизни таваллуд айёмингиз билан ҳамкасбларингиз номидан муборакбод этамиз. Давлатимизнинг қисқа даврда дон мустақиллигига эришиш йўлидаги илмий салоҳиятингиз ва самарали меҳнатларингиздан шогирларингиз доимо ғурурланади.
Устознинг инсон камолотида ўрни беҳисоб. Устознинг ҳар бир берган билими ҳаёт йўлларимизда ҳам фаолитимизда ҳам асқотади. Шу сабабдан ҳам устоз отамиздек азиз, онамиздек меҳрибон.
Устоз таваллуд айёмингиз яна бир бор муборак бўлсин. Ҳамиша эъзозда, ҳурматда узоқ умр кўринг. Сиз институт маъмурияти, ходимлари ва барча шогирдларингиз учун қадрлисиз.
Оила аъзоларингиз ва яқинларингиз бахтига соғ-саломат бўлинг. Бахт ва омад доимо ҳамроҳингиз бўлсин.
ДДЭИТИ жамоаси.
Forwarded from Рахимов Тожидин
БУГУНГИ КУНДАГИ ОБ-ҲАВОНИ ПАСАЙИШИ КУТИЛАЁТГАН ВАҚТДА ҒАЛЛА ПАРВАРИШИДА АМАЛГА ОШИРИЛАДИГАН ИШЛАР
Forwarded from Рахимов Тожидин
Ўзбекистон Республикаси Гидрометириология марказининг 8-10 апрел кунлари Республикамизда об-ҳавони кескин пасайиши бўйича маълумотларига асосан бошоқли дон экинларини хозирги ривожланиш фазаларига қисман зарар келтирилиши мумкин.
Шуни хисобга олиб бошоқли дон экинларини ривожланиш фазаларини эътиборга олган холда қуйидаги агротехник чора-тадбирларини амалга оширилиши тавсия этилади.
1. Агар бошоқли дон экинлари тўла найчалаш фазасида ривожланаётган майдонларда 9-10 апрел кунлари енгил кичик меъёрда кўлатмасдан сифатли суғориш ишларини амалга ошириш тавсия этилади.
2. Республикани жанубий минтақаларида бошоқли дон экинлари бошоқлаш фазасида ривожланаётган ғалла майдонларини суғориш тавсия этилмайди. Чунки, Республика Гидрометриология маркази маълумотида кучли шамол бўлиши кўрсатилган. Агар бошоқлаган ғалла майдонларида суғориш ишлари амалга оширилса ўсимликларни ётиб қолиши мумкин.
3. Бошоқли дон экинларини найчалаш фазасига кирмаган майдонларда суғориш ишларини шарбат усулида, одатдаги меъёрларда амалга ошириш тавсия этилади.
4. Бошоқли дон экинларини тўла туплаган хаво хароратини пасайиши, совуқ таъсир этган майдонларни 100 кг меъёрда азотли ўғитлар билан озиқлантириб, суғориш ишларини амалга ошириш зарур.
5. Айрим бошоқли дон экинлари экилган кичик 3-5 гектар ғалла майдонларини тўрт тамонидан оқшомда имконият даражасида (хаш-чўп, сомон) тутатиш ишларини амалга ошириш мақсадга мувофиқдир.
Юқоридаги тавсияларни ўз вақтида сифатли амалга оширилиши, бугунги кунда кутилаётган хаво хароратини пасайишининг ғалла ўсимлигига салбий таъсирини камайтиради.
Forwarded from Рахимов Тожидин
Дон ва дуккакли экинлар илмий-
тадқиқот институти директори: Р.И.Сиддиқов
Forwarded from Рахимов Тожидин
Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Ёшлар академияси “Start-up” лойиҳаси танловини эълон қилади

Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Ёшлар академияси “Start-up” лойиҳаси танловини эълон қилади

Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Ёшлар академияси Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев раҳбарлигида 2019 йил 27 декабрь куни мамлакат ёшлари билан видеоселектор тарзида ўтказилган йиғилиш 58-сонли баёнининг 32-банди ижросини таъминлаш мақсадида ўз харажатларини ўзи қоплаш асосида 2020 йил учун энг яхши 20 та “Start-up” лойиҳалари танловини эълон қилади.
Ушбу танловда 40 ёшгача бўлган олимлар ва талабалар ҳамда ташаббускор ёшлар фақат битта лойиҳа билан иштирок этишлари мумкин.
Тақдим этилган лойиҳалар www.yoshlarakademiyasi.uz веб-саҳифаси орқали 2020 йил 1 июнь соат 18-00 га қадар электрон рўйхатдан ўтиши шарт. Электрон рўйхатдан ўтмаган лойиҳалар танловга қабул қилинмайди. https://mininnovation.uz/
Дон ва дуккакли экинлар илмий тадқиқот институтининг 2-босқич таянч доктаранти Насрулло Юсупов 06.01.05 селекция ва уруғчилиги изланиши бўйича “Кузги юмшоқ буғдойнинг инрадукцион нав ва линияларини танлаш, дурагайлаш ҳамда маҳаллий навларни яратиш” мавзусидаги илмий иш устида ишламоқда. Жараёнда буғдой навларини ўсиш-ривожланиш фазалари бўйича баҳолаш ишларини олиб бормоқда.
ДДЭИТИ матбуот хизмати.