🔶سالگرد فتح استانبول، به نام آنان، به کام آنان

✍ اسماعیل شمس

🔺امروز ۵۷۱ سال از تصرف استانبول در دوران خلافت سلطان محمد فاتح گذشت. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس 571'مین سالگرد فتح استانبول از سوی سلطان محمد فاتح را به مردم کشورش تبریک گفت.آقای اردوغان در این پیام نوشت: با حکومت بردبار و عادلانه سلطان محمد فاتح، استانبول به مرکزی تبدیل شده است که در آن باورها و فرهنگ‌های مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند. وی افزود: 571'مین سالگرد فتح استانبول که یکی از بزرگترین پیروزی‌ها در طول تاریخ بوده را تبریک می‌گویم. یاد قهرمانان به‌ویژه سلطان محمد فاتح که این سرزمین را برای ما میهن کردند، گرامی می‌دارم.اردوغان ادامه داد: ایمان، عزم و استقامت سلطان محمد فاتح و سربازان قهرمان او در فتح استانبول امروز به ما برای رسیدن به هدف قرن تورک الهام می‌بخشد".
 
🔺می‌گویند تاریخ علم بررسی گذشته است، اما دست کم تاریخ یک سده اخیر به ویژه در خاورمیانه نشان می‌دهد که تاریخ علم حال حاضر است و ربط چندانی به گذشته ندارد. ایدئولوژی‌اندیشان با وجود تفاوت دیدگاههایشان در یک چیز اشتراک نظر دارند و آن استفاده از تاریخ و نمادهای تاریخی برای تثبیت و توسعه قدرت خود است. تاریخ مهمان ویژه قدرت است و همواره با ظاهری جذاب و رتوریک در خدمت قدرت و ایدئولوژی قرار می‌گیرد. شاعر می‌گوید "رنج گل، بلبل کشید و بوی گل را باد برد" و تاریخنگار هم می‌نویسد که گنج حاصل از رنج ساختن تاریخ توسط دیگران، امروز تنها و تنها در سبد صاحبان قدرت ریخته می‌شود و سازندگان اصلی فراموش می‌گردند؛ تنها به این سبب که صاحب قدرت و دولت نیستند.

🔺پرسش این است که آیا به راستی سلطان محمد فاتح و ترکان به تنهایی استانبول را فتح کردند؟ آیا فتح استانبول، فارغ از درست بودن یا نبودن آن از منظر تاریخی، باید تنها به نام سلطان محمد که در روز فتح، تازه ۲۱ ساله شده بود، سند زده شود و سایر نامها و اقوام و ملل همراه در سپاه او حذف گردند؟ من در اینجا تنها به نام دو شخصیت برجسته کرد،آق شمس الدین و ملا گورانی، اشاره می‌کنم که پیشتر هم درباره آنان نوشته بودم و تاریخ نشان می‌دهد که نقش اصلی را در فتح استانبول آنان و پیروان و سپاهیانشان داشتند.

🔺محمد بن حمزه مشهور به آق شمس الدین از نوادگان شیخ شهاب الدین عمر سهروردی از صوفیان نامدار کرد و فرمانده شمار زیادی از جنگجویان حاضر در جنگ بود. او را  رهبرمعنوی فتح استانبول می‌دانند. سه روز پس از فتح،  نخستین نماز جمعه در مسجد ایاصوفیا به امامت آق شمس الدین برگزار شد و او به نام سلطان محمد فاتح خطبه خواند. شمس الدین محل قبر ابوایوب انصاری را در استانبول برای سلطان مشخص کرد و سلطان، مسجد و مدرسه‌ای در کنار آن برای او ساخت که البته نپذیرفت و به شهر گوینوک بازگشت. از شمس الدین ۴ رساله به نامهای الصوفیه و رقصهم، النوریه فی التصوف،فی دفع مطاعن الصوفیه و مادة الحیات باقی مانده است.

🔺شهاب الدین احمد بن اسماعیل بن عثمان گورانی معروف به ملا گورانی دانشمند و مفسر کرد از مردم گوران شهرزور بود.او به رسم علمای کرد برای تحصیل علوم دینی به شهرهای مجاور کردستان و تبریز و همدان رفت و از آنجا راهی بغداد شد. او نزد عالمانی مانند قزوینی بغدادی در بغداد و جلال حلوانی در حصن کیفا و برخی علمای دیگر در دیاربکر تلمذ کرد و آنگاه راهی دمشق شد. ملا گورانی سرانجام به قاهره رفت.

🔺در دوره سلطنت سلطان مراد دوم ملا یگان از علمای نزدیک به سلطان با ملا گورانی درسفر حج آشنا شد و او را با خود نزد سلطان برد. سرانجام شهرت ملا گورانی به حدی رسید که سلطان مراد او را به عنوان معلم فرزندش محمد انتخاب کرد. ملا گورانی آموزش محمد را از دوران کودکی‌اش به عهده گرفت و نخستین بار قرآن را به او آموخت. سلطان محمد فاتح پس از رسیدن به سلطنت ملا گورانی را به تناوب قاضی القضات و مفتی خلافت کرد. به روایت منابع تاریخی موضوع فتح استانبول را نخستین بار ملا گورانی به سلطان محمد گوشزد کرد. ملا گورانی تا اندازه ای بر سلطان محمد نفوذ کلام داشت که به او تذکر می‌داد و از انجام برخی کارها برحذرش می‌داشت. پس از مرگ  گورانی در سال ٨۹۳ ق سلطان بایزید بر جنازه او نماز خواند.ملا گورانی که ابتدا شافعی مذهب بود، در میانه عمر مذهب حنفی را برگزید و کتابهای زیادی تٲلیف کرد که شماری از آنان چاپ و منتشر شده اند.

🔺 امروزه ملا گورانی و شیخ شمس‌الدین نه تنها در ترکیه،بلکه در میان همزبانان خود نیز غریب هستند. نقل است که شیخ سعید برزنجی زمانی که فرزندش شیخ محمود جوان را با خود به استانبول برده بود،با این پرسش مهم او روبرو شد که پدر جان! چرا ترکها این همه پیشرفت کرده اند و ما کردها عقب مانده ایم؟ پاسخ پدر به پسر جوانش قابل تٲمل بود: " چون ما برای آنان کار می کنیم و آنان برای خود" . 

https://t.me/kurdistanname

یادێ لە خانای قوبادی
کەماڵ ڕەحمانی › چرای خەیاڵ › 

هه‌زار ڕه‌حمه‌تت له‌ گۆڕی خانا
خاوه‌ن هه‌ڵبه‌ستی به‌ نرخ و خانا

هه‌ر تاکه‌ بەیتێ که‌ تۆ وتووته‌
به‌قیمه‌ت‌تر له‌ زێڕ و یاقووته‌

که‌س ده‌بێ هه‌بێ ئه‌م بەیتەی خوارێ
گوێ لێ‌نه‌بووبێ جارێ له‌ زارێ

«ڕاسته‌ن مه‌واچان فارسی شه‌که‌ره‌ن
کوردی جه‌ فارسی به‌ل شیرین ته‌ره‌ن»

ڕاسته‌ که‌ ده‌ڵێن: فارسی هه‌نگوینه‌
کوا وه‌کوو کوردی خۆش و شیرینه‌

«گه‌نجه‌وی» نادا شانت له‌ شانی
به‌ شاگردیشت ناشێ «گورگانی»

به‌های «دیوانت» خاکی ئێرانه‌
«خه‌سره‌و و شیرن»، ئه‌رمه‌نستانه‌

نه‌جدی ڕه‌وانی«مه‌جنوون و له‌یلات»
ئه‌وه‌نده‌ به‌رزه، که‌سی پێ‌ناگات

«یۆسف و زلێخات»١، له‌ وێنه‌ی نییه‌
عه‌زیزی میسری ورده‌کارییه‌

«که‌ماڵ» مەحتی تۆی پێ ته‌واو نابێ
جه‌وهه‌ر و خامه‌ی دار و ده‌ریا بێ
@xanai_qubadi

📖 هێجران‌بار تۆم

📝 شێعره‌: جه‌هان‌ئارا خانم پاوه‌یی

🎤 دێکله‌مه‌: ماریا‌ عه‌زیزی

🎼 ڕێک وسته‌ی: شایان ڕۆسته‌میان/ @hawramyanah



✨✨


https://t.me/paylway

‍ 🔴 خانزاده‌خانی سۆران؛ ژنێک کە دەبێ هەموو کوردێک بیناسێت.

✍ ئیسماعیل شەمس

🔺بەشداریم لە فیلمێکی بەڵگەنامەیی بە ناونیشانی: خانزاد میری سۆران کە لە کەناڵی ٨ بە دوو بەش پەخشکرا، قسەکانم پاڵپشت بە کتێبی زەیلی عالەم‌ئارای عەباسی نووسینی ئەسکەندەربەیگی مۆنشین کە پێشتر هەر لە کاناڵی تێلێگرامی کوردستان‌نامە بڵاوم کردووە.

🔺 ئەم بەرنامە بەڵگەنامەییە لە ڕێگەی ئەم دوو لینکەی خوارەوە ببینن. ئەڵبەت قسەکانی من زۆرتر لە بەشی دووهەمن :

بەڵگەنامەیی:::خانزاد میری سۆران-بەشی یەکەم
https://youtu.be/rNgXyWfSl9o

بەڵگەنامەیی:::خانزاد میری سۆران-بەشی دووەم
https://youtu.be/wgA49QpSUBg


روایت کتاب «ذیل عالم آرای عباسی» از خانزاده خانم سوران در ذیل وقایع سال ۱۰۳۹ق/۱۶۲۹م 

🔺از سوانح اقبال که در بدایت این سفر خیر مآل به ‌ظهور پیوست،گرفتاری خان‌زاده خانم سهران است.اگرچه تحریر وقایعی که منسوب به نسوان و عورات باشد در نظر همگنان عجیب و بدیع می‌نماید اما این خاتون مغرور کم‌خرد از نقصان عقل که عامه نسوان در آن شریک‌اند خود را عاقله دهر و اشجع شجاعان روزگار شمرده، همواره در اموری ‌که به نسوان نسبت ندارد اقدام نموده بر مثال جوانان دلیر، چابک‌سواری و ترکش‌بندی و بیدق‌اندازی کردی و به شکار رفتی. سهران ولایتی است متعلقه به اکراد تابعه روم و اکراد مذکور به قبیله سهران اشتهار دارند. عمربیگ حاکم آن قوم در زمان گیتی‌ستان[شاه عباس] چنانچه در نسخه شریف عالم‌آرای عباسی رقمزد کلک بیان گردید، به اتفاق مخالفان رومیه بر سر کرکوک و شهرزور آمده بودند در معرکه گرفتار عساکر نُصرت شعار گشته عاقبت به کوه نیستی فرو رفت.کودکی از آن سلسله مانده بود و این خاتون والده اوست.حسب‌الارث ملکه آن مُلک گشته از غرور و سرکشی نفس اماره سپهدار و لشکرکش آن طایفه گردید و غافل از آن‌که:
شکوهی نماند در آن خاندان/که بانگ خروس آید از ماکیان
بی‌اندامی بسیار از آن کوته خرد ناقص عقل در آن سرحد ظهور یافت و در این سال نیز با گروهی از اشرار سهران بر سر کرکوک آمده بود، طایفه اردلان منسوبان خان احمدخان اردلان بر ایشان ریخته فوجی از آن طایفه طعمه شمشیر و ملکه مذکور دستگیر گشت. او را به پایه سریر اعلی فرستادند.هرچند مستوجب انواع عقوبت بود، چون با عورتی در مقام انتقام بودن در میزان فتوت و جوانمردی سنجیده نمی‌نمود، حضرت خاقان کامیاب[شاه صفی]، نقاب مروت و مرحمت بر رخسار حالش کشیده در حفظ سیرت او توجه تام مسلوک داشتند و تقصیراتش به‌عفو مقرون گشته مشمول نوازش و احسان و مطلق‌العنان گردانید و عواطف و الطاف خاقانی که در حوصله حیاتش گنجائی نداشت بدین مثابه مشاهده نموده خجلت زده و از کرده نادم گشته نزد والده و کسان احمدخان رفت که هرگاه خواهد به دیار خود رود.

https://t.me/kurdistanname