Jh Hedi
‏17‏ کاتژمێر ·

کۆکراوەی ژمارە ٢٠٠ی ئێدوارد زاخاو
http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001E67300000000
ئەوە کۆکراوەی ژمارە ٢٠٠ی "زاخاو"ە و لە کتێبخانەی نەتەوەییی بێرلینێ پارێزراوە. بەپێی هێندێک زانیاریی ماڵپەڕی ئەو کتێبخانەیە، دەسنووسەکە کۆمەڵێک بابەت دەگرێتەوە کە زاخاو ساڵی ١٨٨٣ بە مەبەستی لێکۆڵینەوە کۆی کردوونەوە: سەرەتاکەی فەرهەنگێکی "عەڕەبی- فەلەیی- کوردی"یە؛ کوردی و فەلەیییەکە بە خەتی ئارامین و تایبەتن بە کوردیی هەکاری و فەلەییی عەنکاوە. دە پێشدا کۆکراوەیەکی دیکەی "زاخاو"م ناساندبوو کە فەرهەنگێکی "ئینگلیسی- فەلەیی- کوردی" بوو؛ لە خوارێ لینکەکەی دادەنێمەوە.
بابەتەکانی دیکەی ئەو کۆکراوەیە دوو چیرۆک و کۆپیی نامەیەکی پێغەمبەر و بڕێک زانیارین لەسەر یەزیدی و سوریانییەکان.

ــــــــــــــــــــ
لە کۆکراوەکانی ئێدوارد زاخاو(١٨٤٥-١٩٣٠):
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1669138429768376&set=a.397640896918142.110861.100000167047389&type=3&theater
Wörterbuch: Englisch - Fellihi - Kurdisch, 1882
فەرهەنگ: ئینگلیسی- فەلەیی- کوردی
http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB00018A6D00000000

ئەوەش لێکدانەوەی مێهر بۆ گشتپرسیەکە. بە کوێری چاوت

چریکەی خانمێک لە هەرێمی سەردەشت.
بەرنامەی کورد ئایدڵ، کوردسات، سلێمانی

حاج عزالمالک اردلان، امان الله خان، سیاستمدار بزرگ کُردستان
سرویس کردستان - عمر فاروقی نویسنده و فعال و پژوهشگر تاریخی در یادداشت زیر به بررسی زندگی مرحوم امان الله خان اردلان پرداخته است.
خبرگزاری کردپرس - در تاریخ معاصر ایران از عهد ناصرالدین شاه قاجار تا شروع انقلاب اسلامی در سال 1357 نام یکی از سیاستمداران و رجال کشور ایران در تاریخ مشاهده می شود مع در عهد پهلوی ها، ریاست دودمان کُرد اردلانی را برعهده داشته و علیرغم علاقه ی شدیدش به دین و میهن و خاستگاه خودش متأسفانه در مرکز کردستان (سنندج) که مورد احترام و علاقه ی او بوده مورد بی مهری قرار گرفته و می توان گفت با تمام خدماتش و نیز سرپرستی دودمان اردلان، تا پایان زندگی اش، به فراموشی سپرده شده است.
مرحوم امان الله خان اردلان برای اولین بار در خاطرات و سفرنامه سلطان مظفرالدین شاه قاجار ظاهر می شود که به هنگام بازگشت سلطان از سفر اروپا، بهمراه عده دیگری در سن حدود بیست سالگی به استقبال او و پدرش حاج ابوالحسن خان فخرالملک اردلان که از همراهان سلطان در سفر اروپا بوده می رود و مظفرالدین شاه در سفرنامه خودش از دیدن آن نوجوان ابراز خوشحالی کرده و نوشته که در تهران، جوانی بنام امان الله خان اردلان، باستقبال موکب ایشان آمده و پدرش از ملتزمین رکاب و مشاور پادشاه بوده.
مرحوم امان الله خان اردلان که به حاج عزالممالک مشهور بوده خوشبختانه خاطرات خود را نوشته و این یادداشتها در کتابی بنام زندگی در دوران شش پادشاه با تنظیم و کوشش استاد دکتر باقر عاقلی در کتابی 451 صفحه ای و با تیراژ 2200 جلد در زمستان 1372 از سوی انتشارات نامک چاپ و توزیع شده است.
این خاطرات در شش فصل تنظیم و به نحو مطلوب و قابل قبولی با نثر عالی و چاپ مرغوب باین شرح در دسترس عموم قرار گرفته است:
1- فصل اول- خاطرات پراکنده از دوران کودکی و جوانی
2- فصل دوم- ورود به صحنه سیاست
3- فصل سوم- قیام مقدس ملی در جنگ بین المللی اول
4- فصل چهارم- از قرارداد 1919 تا شهریور 1320
5- فصل پنجم- از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد
6- فصل ششم- از کودتای 28 مرداد 1332 تا انقلاب اسلامی
او خود را امان الله اردلان فرزند حاج ابوالحسن خان فخرالملک فرزند رضاقلی خان، فرزند خسروخان (مشهور به ناکام و داماد فتحعلی شاه قاجار و زوج مستوره خانم اردلان و والیه دخترشاه) فرزند امان الله خان بزرگ که پدر در پدر والی و حکمران کردستان بوده اند معرفی می کند. فتحعلی شاه قاجار پس از فوت امان الله خان بزرگ داماد خود و پسر او خسروخان را به حکومت منصوب کرده و متأسفانه این والی شجاع و ادیب و هنرمند در سن حدود 30 سالگی بدلیل ابتلا به (وبا) که در کردستان شایع بود فوت نموده و پسرش رضاقلی خان که هنوز 10 ساله بود به حکومت رسید و مادرش نیابت او را برعهده گرفت.
رضاقلی خان در تهران با شاهزاده طوبی خانم دختر عباس میرزا نایب السلطنه ازدواج کرد و صاحب سه پسر شدند که مرحوم ابوالحسن خان فخرالملک فرزند دوم رضاقلی خان و نوه ی دختری عباس میرزا ولیعهد بود که سال 1279 هجری قمری متولد شده بود.
ابوالحسن خان بعنوان ندیم و غلام و پیشخدمت وارد دربار ناصرالدین شاه شد و در سن نوزده سالگی با دختر عبدالصمد میرزا عزالدوله برادر ناصرالدین شاه ازدواج کرد و بدلیل خدماتش از سوی سلطان صاحبقران به فخرالملک ملقب شد.
بدین گونه مرحوم حاج عزالمالک از جانب پدر و مادر در ردیف شاهزادگان قاجار و از خویشاوندان نزدیک پادشاه بوده و از سوی دیگر پدرانش کُردزبان و حکومت کردستان را به شکل موروثی برعهده داشته اند مرحوم فخرالملک پدرش، در پستهایی چون حاکم همدان و زنجان و وزارت تجارت و حکومت اراک و خوزستان و یزد و ... خدمت کرده و فرزندش امان الله خان که پسر دوم او بوده در سال 1300 هـ.ق در تهران متولد شده و بدلیل قرابت با خانواده سلطنتی در مدارس و آموزشگاه های مختص شاهزادگان به آموزش پرداخت و در سال 1319 با دختر مجدالدوله داماد ناصرالدین شاه ازدواج کرد ولی مدتی بعد این خانم فوت کرده و با دختر قهرمان میرزا عین السلطنه سالور ازدواج نمود. به هنگام نخست وزیری عین الدوله که پدرش وزیر تجارت بود او هم وارد آن وزارتخانه شد و به خواهش پدرش از سوی مظفرالدین شاه لقب (عزالممالک) گرفت.
پس از خلع محمدعلی شاه، چون حاکم دزفول بود به نمایندگی مردم خوزستان وارد مجلس شورای ملی شد و در سمت هیئت رئیسه مجلس به دولت روسیا تزاری اولتیماتوم دادند. ایشان در دوره ی دوم مجلس جزو دسته ی لیبرال ها بود و با انحلال مجلس به ریاست مالیه ی کرماشان و کردستان منصوب گردید و به هنگام دوره سوم مجلس از کرماشان برای نمایندگی انتخاب شد و عضو هیئت رئیسه مجلس سوم بود. پس از آن بترتیب در پست های زیر خدمت کرده:
وزیر فوائد عامه و تجارت ... مهاجرت از ایران به همراه آیت الله مدرس و اقامت در استانبول بهمراه هیئت مهاجرین.

خدمت در وزارت مالیه بعنوان پیشکار مالیات کرمان بمدت 2 سال سپس در زمان وزارت محمود جم مدیر کل وزارت دارائی بود و از آنجا برای پیشکاری مالیه ی استان فارس به شیراز رفت. در کابینه سردار سپه دوباره به وزارت فوائد عامه و تجارت منصوب شد. در سال 1308 به وزارت کشور منتقل گردید و حکومت استرآباد و بعد لرستان و بروجرد و بوشهر و سپس به حکومت استان کرمان رسید تا سال 1319 که استاندار آذربایجان شرقی بود و چون در سوم شهریور 1320 شهر تبریز توسط اتحاد شوروی بمباران شد باتفاق سایر مقامات عازم تهران شد و در دولت فروغی به استانداری رضائیه، ارومیه منصوب شد.
اردلان در صفحه 290 خاطرات خودش نوشته است، سپهبد جهانبانی که وزیر کشور بود به رضائیه آمد و باتفاق از راه مهاباد عازم تهران شدیم لاکن چون با هرماه داشتنی گارد مسلح و ژاندارمها وارد مهاباد شدیم با عکس العمل شدید مردم مواجهه گردیده و نزدیک بود با نیروهای ما درگیر شوند لذا باتفاق جناب وزیر و همراهان به منزل مرحوم قاضی محمد وارد شدیم و ایشان با مهمان نوازی زیادی برخورد کرده و کلیه مأمورین را در یک سالن و مقام وزارت را در اطاق جداگانه و ما را نیز در دو اطاق تو در تو ساکن کرده و خودش قطار فشنگ بسته و تفنگ بر دوش محافظت از جان ما را برعهده گرفت و هیچ اتفاقی روی نداد تا صبح که عازم بودیم سپهبد جهانبانی از مهمان نوازی و مهربانی قاضی محمد تشکر کرده و یک حلقه انگشتر طلا با نگین فیروزه را بنام خلعت شاهنشاهی به وی اهدا کردند و ایشان و همراهان کاروان ما را تا بیرون مهاباد مشایعت کردند.
اردلان در صفحه 291 همین خاطرات می نویسد که در خارج مهاباد مرحوم (امیر اسعد) دهبوکری و سوارانش از کاروان مقام وزارت استقبال کرده و ما را همراهی کردند. ایشان از رفتار ژاندارمها با دهقانان کُرد شاکی بودند و می گفت ... هر کس در دهات فوت می کرد فوری به منزل او رفته و اجازه دفن نمی دادند و می گفتند جنازه باید به پزشکی قانونی برده شود چون احتمال دارد او را مسموم کرده باشند و لذا بادخالت ریش سفیدان مصالحه می کردند و با پرداخت 5 تا پانصد تومان اجازه می دادند متوفی را دفن کنند.
مرحوم حاج عزالممالک در سفارت ایران در عراق و چند بار عضویت در کابینه خدمات شایانی به کشور کرده و نیز مردی بسیار مسلمان و مومن و متقی و پاکدامن بوده و سالیان متمادی تولیت مسجد جامع دارالاحسان سنندج را به طور موروثی در اختیار داشته است چون جد اعلای او بانی این مکان مقدس بوده تا پایان عمرش از این بنای عبادی و تاریخی حراست نموده است و سرانجام در سال 1366 شمسی که حدود 9 سال از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته بود در تهران به رحمت ایزدی پیوسته و از ابتدا تا وفات با احترام و عزت و ارجمندی در جامعه خدمت کرده است. یکی از فرزندانش مرحوم دریادار محمد اردلان در پُست فرماندهی نیروی دریائی خدمت نموده و دیگر فرزندانش نیز مصدر خدمت در مناصب عالی و بالای کشور بوده و به پاکدامنی و تقوی مشهور بوده اند.
حاج عزالممالک بیش از صد سال زندگی کرد و در سن صد سالگی بدون احتیاج به عینک به تلاوت قرآن کریم می پرداخت.
امیدوارم مقامات محترم فرهنگی و شورای شهر سنندج بتوانند در این ایام از خدمت این رجل خادم کردستان و ایرانی تجلیل بعمل آورند و فراموش کردن او به منزله فراموش کردن خادمان این مرز و بوم می باشد.
—---------------------------------------—
عمر فاروقی

کد مطلب: 130877 | تاريخ: ۱۳۹۶/۳/۲۲ | ساعت: ۳ : ۳۷

دوورە دیمەنێ لە بەنداوی ئازاد ؛ لە نێوان ناوچەکانی کوڕەوێز ، کەڵاتەرزان، کۆماسی
@shaqamiroshnbiran

ئینسکلۆپیدیای پارێزگای دهۆک (دائرەالمعارف)

کۆنفڕانسێک بوو سەرەتای ئەم مانگە لە مەریوان بەسترا

Hemn Omar Khoshnaw
دوێنێ لە ‏01:49 د.ن‏ ·

قەسیدەیەكی بێتوشی بە شازدە شێوە دەخوێندرێتەوە (بەشی یەكەم)
شازدە شیعر لە قالبی یەك شیعردا
بێتووشی زانایەكی ناوداری كوردیی دوو سەدە لەمەوبەرە و لە پەسنی (ئیبنولحاج)ی مامۆستایەكەیدا دەڵێت:
یا سیدی زاد اكتسابی فی الهوی/ كربی علی من زفرتی وعویلی
ربعی عفا فارحم شبابی قد ذوی / قلبی العلی من حرقتی وغلیلی
داو الحشا وارفع عذابی بالدواء / یاذا العلا یا قبلتی وقبیلی
بالمصطفی طال اغترابی باللوی / جد بالولی فی غربتی وسؤولی
شیعرەكە درێژە هەمووی نانووسینەوە، بەڵام شازدە قەسیدەی تر و یازدە پارچەی لێ دادەڕێژرێتەوە. بەم شێوەیە:
قەسیدەی یەكەم بەشی كۆتایی هەر دێڕێك لادەبەین و ئاوهای لێدێت :
یا سیدی زاد اكتسابی فی الهوی / كربی علی من زفرتی
ربعی عفا فارحم شبابی قد ذوی / قلبی العلی من حرقتی
قەسیدەی دووەم: دوو بەشی كۆتایی لادەبەین:
یا سیدی زاد اكتسا / بی فی الهوی كربی علا
ربعی عفا فارحم شبا / بی قد ذوی قلبی العلا
قەسیدەی سێیەم: نیوەدێری دووەمی هەموو بەیتەكان لادەبەین
یا سیدی زاد اكتسابی فی الهوی
ربعی عفا فارحم شبابی قد ذوی
قەسیدەی چوارەم: لابردی بەشی دووەم و بەشی كۆتایی نیوەدێری یەكەم:
یا سیدی زاد اكتسابی
ربعی عفا فارحم شبابی
داو الحشا وارفع عذابی
بالمصطفی طال اغترابی
.
.
(ماویەتی)

هێمن::Hemn
1 کاتژمێر ·

بەشی دووەمی شیعرە سەرنجراكێشەكەی بێتووشی كە بە شازدە شێوە دەخوێندرێتەوە
یا سیدی زاد اكتسابی فی الهوی/ كربی علی من زفرتی وعویلی
ربعی عفا فارحم شبابی قد ذوی / قلبی العلی من حرقتی وغلیلی
داو الحشا وارفع عذابی بالدواء / یاذا العلا یا قبلتی وقبیلی
بالمصطفی طال اغترابی باللوی / جد بالولی فی غربتی وسؤولی
.
شیوەی پێنجەم: بەشی یەكەمی هەموو نیوەدێرەكان لادەبەین:
زاد اكتسابی فی الهوی/ كربی علی من زفرتی وعویلی
فارحم شبابی قد ذوی / قلبی العلی من حرقتی وغلیلی
وارفع عذابی بالدواء / یاذا العلا یا قبلتی وقبیلی
طال اغترابی باللوی / جد بالولی فی غربتی وسؤولی
.
شێوەی شەشەم: نیوەدێری یەكەمی هەموو بەیتێك لادەبەین:
كربی علی من زفرتی وعویلی
قلبی العلی من حرقتی وغلیلی
یاذا العلا یا قبلتی وقبیلی
جد بالولی فی غربتی وسؤولی
.
شێوەی حەفتەم: نیوەدێری دووەم و بەشی یەكەمی نیوەدێری یەكەم لە هەموو بەیتەكان لادەبەین:
زاد اكتسابی فی الهوی
فارحم شبابی قد ذوی
وارفع عذابی بالدواء
طال اغترابی باللوی

شێوەی هەشتەم: نیوەدێری یەكەم و بەشی كۆتایی نیوەدێری دووەم لادەبەین:
كربی علی من زفرتی
قلبی العلی من حرقتی
یاذا العلا یا قبلتی
جد بالولی فی غربتی

شێوەی نۆیەم: بەشی یەكەم و كۆتایی هەموو بەیتێك لادەبەین:
زاد اكتسابی فی الهوی/ كربی علی من زفرتی
فارحم شبابی قد ذوی / قلبی العلی من حرقتی
وارفع عذابی بالدواء / یاذا العلا یا قبلتی
طال اغترابی باللوی / جد بالولی فی غربتی

شێوەی دەیەم: بەشی یەكەم و كۆتایی نیوەدێری دووەم لادەبەین:
یا سیدی زاد اكتسا/ بی فی الهوی من زفرتی
ربعی عفا فارحم شبا/ بی قد ذوی من حرقتی
داو الحشا وارفع عذا/ بی بالدواء یا قبلتی
بالمصطفی طال اغترا/ بی باللوی فی غربتی
.
ماویەتی

New Doc 14

نسخه خطی تاریخ ابن الٲزرق( قاضی عمادالدین احمد بن یوسف بن علی بن الٲزرق الفاروقی مورخ سالهای ٤۷۷ تا ٥۷۱ هجری قمری. که کتاب او بی تردید یکی از منابع مهم در مورد سلسله کُرد ایوبی ( صلاح الدین ایوبی ) می باشد.
این نسخه خطی در موزه لندن باشماره
OR 5803 وOR 6310
نگهداری می شود.

Hemn Mela Karim Barznji

دیداری شێخ حەسەنی گڵەزەردە
١٣ی مەی ٢٠١٧، دیداری زانستیی شێخ حەسەنی گڵەزەردە، لە تەلاری هونەر بەڕێوەچوو. منیش یەکێک بووم لە میوانانی ئەو دیدارە. بڕوا بکەن هۆڵەکە یەکێکی تری نەدەگرت و نزیکەی هەزار کەس لەوێ ئامادەبوون. دەیان لەو بەڕێزانە، کە ژمارەیەکیان باسیان هەبوو، پرۆفیسۆر، ی. پرۆفیسۆر، دوکتۆر و خاوەن ماستەر بوون. منیش لە تافی لاویدا دوو ساڵان لەو گڵەزەردە جوانە مامۆستا بووم، بۆیە بەشی خۆم شارەزای ئەو گوندەم. بەلای منەوە گرنگیی ڕۆڵی شێخ حەسەن، بە پلەی یەکەم لەوەدایە، کە ئەو زانای گەردوونناس بووە. ڕەنگە خۆشەویستیی ئەو زانایە و گوندی گڵەزەردە هانیدابم، بەشێک لە ڕووداوەکانی ڕۆمانی "کەسێک لازۆی دیبێ؟" و زۆربەی ڕووداوەکانی چیرۆکی "خۆرکەوتن" لەو گوندە چیانشینە جوانەدا بەڕێوەبچن. کارەکتەری یەکەمی دەقی خۆرکەوتنیش خەڵکی ئەو گوندەیە. من چیرۆکی خۆرکەوتن- م هێندە بەلاوە ئازیزە، لە ترسی ئەوەی نەبادا تێینەهێنن، دوو جاران بۆ فیلماندنی داوایان لێ کردووم و ئەرێم نەداوە.
من لەو دیدارەدا، بۆم دەرکەوت کە هیچکام لەو هەزار ئامادەبووە، بە پرۆفیسۆر، دوکتۆر، خاوەن ماستەر و مامۆستای ئاینییانەوە، بە پیاوانی تەریقەت و شەریعەتیانەوە، دیارە بە ڕەشە خڵکەکەیشەوە، ئەو دوو کارەی منیان نەک نەدیوە، بەڵکو هەر نەیشیانبیستووە! بەش بە حاڵی خۆم، کە دەیان ساڵە سەرگەرمی نووسینی ئەدەبی گێڕانەوەم و بەشێکیش لە بەرهەمەکانم بۆ زمانانی بیانی وەرگێڕدراون، ئەم پێشهاتە تووشی حەپەسانی کردم. ئەم پێشهاتە ڕێک وەک ئەوەیە، یەک تەوێڵەیی گەشتی هەورامانی گۆرانی نەبیستبێت. یەک قەرەداغی گەشتی قەرەداغی ئەوی نەبیستبێت! (ببوورن بەڕێزان، من لێرەدا، لافی ئەوەم لێنەداوە خۆم بە گۆران بەراورد بکەم) من هەر ئەوەندەم لە دەست دێت، بە هەناسەی ساردەوە بڵێم: ڕەنجی بێوەرم! دیارە من تا ئێسا ئاسنی ساردم کوتاوە و بە خۆم نەزانیوە! من لە شوێنی تریش ئەم ئاسنی ساردەم دووبارە کردووەتەوە. ئاخر من ناتوانم خۆم بخەڵەتێنم.
حەمەفەریق حەسەن
١٢ی حوزەیرانی، ٢٠١٧

‌دەستنوسی‌ بیرەوەرییەکانی‌ نەوشیروان مستەفا ئامادەن بۆ چاپکردن
AM:11:10:23/05/2017
‌نەوشیروان مستەفا
Share

وێستگه‌ نیوز ـ
سەرۆکی‌ بنکەی‌ ژین ڕایگەیاند، بیرەوەرییەکانی‌ نەوشیروان مستەفا لە پێنج بەرگ پێک دێت و هەتا ئێستا سێ بەرگی‌ بڵاوکراونەتەوە و دوو بەرگەکەی‌ تری‌ ئامادەن بۆ چاپکردن.

رەفیق ساڵح، سەرۆکی‌ بنکەی‌ ژین و هاوڕێی‌ نزیکی‌ نەوشیروان مستەفا بە رۆژنامەی‌ ئاوێنەی‌ راگەیاندووە، نەوشیروان مستەفا زۆر پرۆژەی‌ هەبووە ئەنجامی‌ بدات، یەکێک لەوانە لە پرۆژەیەک بوو بەپێنج بەرگ بەناوی‌ (چەند لاپەڕەیەک مێژووی‌ رۆژنامەگەری‌ کوردی‌) هەندێک لەو بەرگانە ماون و چاپ نەکراون، بەتایبەتی‌ ئەو بەرگانە کە پەیوەندییان بە رۆژنامەگەری‌ کوردییەوە هەیە لەدوای‌ 14ی‌ تەموزی‌ ساڵی‌ 1958 هەتاوەکو سەردەمی‌ بەعس.

وتیشی‌: "بێجگە لەوەش نەوشیروان مستەفا بەردەوام بووە لە نوسینەوەی‌ بیرەوەرییەکانی‌ کەلە پێنج بەرگ پێکدێت و تا ئێستا سێ بەرگی‌ لێ بڵاوکراوەتەوە و دووانی‌ تریش ماون بڵاوبکرێنەوە".

رەفیق ساڵح ئاماژەی‌ بۆ ئەوەشکردووە کەکاتی‌ خۆی‌ لێی‌ پرسیوە بۆچی‌ دوو بەرگەکەی‌ تری‌ بیرەوەرییەکانی‌ بڵاوناکاتەوە، نەوشیروان مستەفا وتویەتی‌، "لەبەر هەستیاری‌ دۆخەکە، چونکە ئێستا من بەرپرسی‌ رێکخراوێکم لەوانەیە سەرئێشە بۆ هەواداران و دڵسۆزانی‌ بزوتنەوەکە دروست بکات".

سەرۆکی‌ بنکەی‌ ژین ئەوەشی‌ وتووە، زۆر پرۆژەی‌ تری‌ هەبووە لەوانە کورد لە ڕۆژنامەگەری‌ عێراقی‌ و هەروەها تێگەیشتنی‌ ڕاستی‌ کە ئیگلیزەکانی‌ لەسەرەتای‌ داگیرکردنی‌ عێراق لە ساڵی‌ 1918 یەکەم ژمارەیان لە بەغدا دەرکرد.

ساڵح ئەوەشی‌ وتووە، نەوشیروان مستەفا رۆژانە چوار بۆ پێنج کاتژمێر دەخەوت و باقی‌ کاتەکەی‌ تری‌ بۆ سیاسەت و نووسین و خوێندنەوە تەرخان دەکرد.

هاوکات مەجید ساڵح، سەرپەرشتیاری‌ چاپکردنی‌ کتێبەکانی‌ نەوشیروان مستەفا وتی‌ "کۆچکردنی‌ نەوشیروان مستەفا تەنها بۆشایی‌ لەبواری‌ سیاسەتدا جێناهێڵێت، بەڵکو کۆچی‌ ئەو بۆشایی‌ لە ئەدەب و روناکبیری‌ و دیبلۆماسیشدا جێدەهێڵێت".

هەروەها وتیشی‌، بەر لە سەفەرەکەی‌ دەستنوسی‌ کتێبێکی‌ پێداوم کە لە دوو بەش پێکهاتووە، بەشێکیان تایبەتە بە کورد و پروپاگەندەی‌ ئینگلیزەکان لە ڕۆژنامەی‌ تێگەیشتنی‌ ڕاستی‌، بەشەکەی‌ تریشی‌ پێکهاتووە لە کورد و ڕۆژنامەگەری‌ عەرەبی‌ لە رۆژنامەی‌ (لغه‌ العرب) لە 1911تا 1930.

مەجید ساڵح ئەوەشی‌ وت، بەشێکی‌ بیرەوەرییەکانی‌ شەڕی‌ ناوخۆ و ئەم ساڵانەی‌ دوایشی‌ یاداشت کردووە، بەتایبەتی‌ دوای‌ ساڵی‌ 2005 بەشی‌ زۆری‌ تەواو بووە و ماوەتەوە سەر ئەوەی‌ لەگەڵ لیژنەیەک و کەسوکاری‌ دابنیشین و ئامادەی‌ بکەین بۆ چاپ.

نەوشیروان مستەفا خاوەنی‌ زیاتر لە 20 کتێبە لەبوارەکانی‌ (مێژوو، سیاسەت، ڕۆژنامەوانی‌ و ئەدەب).

رۆژی هه‌ینی 19ی ئایاری 2017، نه‌وشیروان مسته‌فا، رێكخه‌ری گشتی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ ماڵه‌كه‌ی خۆی له‌ شاری سلێمانی له‌ ته‌مه‌نی 73 ساڵیدا كۆچی دوایی كرد.

رۆژانی شه‌ممه‌و یه‌كشه‌ممه‌ 20 و 21ی ئایاری 2017، له‌ شاره‌كانی سلێمانی و هه‌ولێر پرسه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فا دانراو ژماره‌یه‌كی زۆر له‌ سه‌ركرده‌ی سیاسی و رۆشنبیری و كه‌سایه‌تی له‌ چین و توێژه‌ جیاوازه‌كان به‌شداری پرسه‌كه‌یان كرد و هه‌ر دوێنێ یه‌كشه‌ممه‌ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان كۆتایی هاتنی پرسه‌كه‌ی راگه‌یاند.

نامەیەکی جەلال تاڵەبانی بۆ هاوڕیەکی پێشمەرگەی سەبارەت بە داڕشتن و بەرنامەی پیلانێک

دەستنووسی (کتاب علم الصرف / مضاف و مضاف الیه)
لە نووسینی زانای ناسراو (احمد الچاپردی) بە زمانی عەرەبی نوسراوە بابەتەکەی علمی صرفە (٥٣)
پەڕەیە و قەبارەی (٢١ بە ١٥) سم ژمارەی دێڕەکانی (٩-١٠) دێڕە، ڕەنگی ڕەش و سوور بۆ نووسینەکان بەکارهاتووە،
جۆری خەتی نووسینەکەی نستعلیقە، پەڕاوێزی زۆری لەسەر نووسراوە و دەوڵەمەندە بە شیکاری بابەتیانە ،
هونەری جوانکاری و ڕازاندنەوەی نووسینی تێدا بەرجەستەکراوە و نامەیەکی بچکۆلانەی بە قەبارەی ١٠ بە ٨ سم تێدایە و بۆ ڕونکردنەوە بەکارهاتووە و لە ٤ مەلزەمە پێکهاتووە ڕێکخراوی بوژاندنەوەی کەلەپووری کورد - بەشی دەستنوس
http://kurdheritage.com/details.aspx?=hewal&jmare=8179&Jor=3