Елена Енькка ак ҫакӑн пек кӑсӑклӑ кӗнеке ҫырса кӑларнӑ, чӑвашла мӗн пӗчӗкрен калаҫман ачасем валли усӑллӑ пулма пултарать.

Кӗнекен пӗр пӑйӗнче япаласемпе чӗрчунсене вырӑсла тата чӑвашла тупса каламалла.
Иккӗмӗш пайӗнче ачан кроссвордсене татса памалла, кашни вӑйинче пӗр-пӗр чӗрчун ятне пӗр харӑсах икӗ чӗлхепе каламалла.
Автор ӳкерчӗксене тӗрлӗ тӗслӗ кӑранташсемпе е фломастерсемпе сӑрлама сӗнет.
Кӗнеке вӗҫӗнче хуравӗсем те пур.

Кама килӗшрӗ, ак кунта ҫырӑнса илме пулать:
https://chuvbook.ru/catalog/detskaya-literatura/alfavitnye-igry-alfavit-v-yyisem-e-v-enkka

Хакӗ - 113 тенкӗ.

Сӑмах май, Чӑваш кӗнеке издательстви телеграмра пур:
@izdatelstvo21

#нумай_чӗлхелӗх

Мӗншӗн эпир хамӑра чӑваш тетпӗр? Мӗншӗн чӑваш чӗлхине -- тӑван чӗлхе тетпӗр?

Юн -- паллах. Анчах вӑл чи вӑйлӑ ҫыхӑну мар. Чӗлхе -- паллах, анчах унсӑр та этем хӑйне чӑваш тесе шутлама пултарать. Культура -- анлӑ тата улшӑнакан япала, вӑл та ҫителӗклӗ мар. Паян кун эпир вырӑс культурине хамӑрӑннинчен вӑйлӑрах хутшӑннӑ, анчах хамӑра чӑваш тетпӗр.

Мӗншӗн эпир хамӑрӑн ачасене юрататпӑр? Вӗсенчен ӑслӑраххисем, илемлӗреххисем, маттуртараххисем нумай пулсан та пире хамӑрӑнни -- хамӑр ӳстерни -- кирлӗ, урӑххи мар. Ҫав ача пире юн тӑрӑх ют пулсан та, эпир ӑна юратса ӳстернӗ пулсан вӑл -- хамӑрӑн.

Тупсӑмне ҫыхӑнулӑх теорийӗнче шырамалла. Гордон Ньюфелд, Канадӑри психолог, PhD, ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ку вӑл йӑлтах этем мӗн пӗчӗкрен кӑмӑлтан туртӑнса ҫыхӑнма хӑнӑхнӑран килет.

Ҫав ҫыханулӑх темиҫе шайлӑ пулать:

1) туйӑм
- ҫумлӑ пулни, курни, илтни, т.ыт.те
2) пӗрпеклӗх
- пӗрпек тӑхӑнни, калаҫни, юрӑ-кӗвӗ итлени, хӑйсене тыткалани, пӗр йӑласемпе пурӑнни
3) парӑнса тӑни
- йӑха, пӗр-пӗр ушкӑна, халӑха чунтан парӑнса тӑни, ҫав ушкӑна "манӑн" тесе калас тени

Ҫак виҫӗ шай -- пит тарӑн мар, вӗсемпе усӑ курса ҫынсем ушкӑнсене пухӑнаҫҫӗ.

4) пахалӑх
- ҫын камшӑн-тӑр паха пулнине туяс тени
5) юрату
- кӑмӑлланӑ ҫынпа пӗрле пулас тени
6) чун уҫни, урӑх ҫын пӗлнӗ туйӑм
- пӗр-пӗрне чи пысӑк вӑрттӑнлӑхсене пӗр хӑрамасӑр каласа пама пултарни

Ку юлашки виҫӗ шай вара -- тарӑн, вӗсемпе усӑ курса ҫын юлташ тупать, ҫемье ҫавӑрать, ача ӳстерет.

Ҫак теори тӗрлӗ ушкӑнсемшӗн юрӑхлӑ. Ҫемье, спорта хутшӑнакансем, наци, тӗн, ҫар, ҫӗршыв -- пуриншӗн те.

Тӗслӗхрен, футбол командин фаначӗсем ӑҫтан пулса каяҫҫӗ? Аякран пӑхсан, вӗсем (командисем) пурте пӗр пек вӗт?
Ҫамрӑк ҫынна пӗррехинче пӗр команда илӗртет - тен, вӑйӑ курнӑ, тен, юлташӗсем каласа панӑ е тата урӑх енчен, ку пӗлтерӗшлӗ мар. Унтан ҫав ҫын ҫав команда ҫинчен ытларах пӗлме тӑрӑшать, вӑйисене пӑхать, ытти фанатсемпе пӗр ушкӑна пухӑнать -- унтанпа вӑл вӑйӑсене урӑх команда майлӑ пулса хумханса сӑнамасть.

Ҫапла халӑх та: эпир мӗн пӗчӗкрен хамӑрӑн юратнӑ аслӑ ҫынсенчен вӗсем мӗн юратнине, вӗсен чӗлхине, апат-ҫимӗҫне, юррисене, йӑлисене йышӑнатпӑр. Ҫавӑнпа та пирӗн ачалӑхра пирӗншӗн чи авторитетлӑ ҫитӗннӗ ҫынсем (атте-анне, асатте-асанне, кукамай-кукаҫей, вӗрентекенсем) хӑйсене чӑваш тенӗ пулсан эпир те хамӑра чӑваш тетпӗр. Тӑван-и вӗсем пире, чӗлхе лайӑх пӗлеҫҫӗ-и, начар-и -- пӗлтерӗшӗ пысӑках мар.

Анчах та кунта амантма ҫӑмӑл вырӑн пур. Енчен те ҫав аслисем ачана пӗрмай хӑтӑрнӑ, хӗненӗ, пусарнӑ, ним вырӑнне хуман пулсан -- ӳссе ҫитӗнсен ҫав ача вӗсенчен тата вӗсемпе ҫыхӑннӑ япаласенчен писет, хӑйне валли урӑх ушкӑн (наци) йышӑнать. Ансат вӗт -- ӑҫта пире лайӑх, ҫавӑнта туртӑнатпӑр.

Ньюфелд ҫырнӑ тӑрӑх, пӗррехинче вӑл Канадӑра (Хайда) пӗр тӗп халӑхӑн культурине чӗрӗлтерес проекта хутшӑннӑ.
Ун чухне вӑл ачасене тӗп чӗлхепе калаҫакан, ҫитӗннӗ ҫынсемпе кӑмӑлтан ҫыхӑнтармалли программа туса хатӗрленӗ. Чӗлхи вара хӑй тӗллӗнех ҫӗнӗрен чӗрӗлнӗ.

#longread
#нумай_чӗлхелӗх

#longread
#нумай_чӗлхелӗх
#опыт

ИММИГРАЦИРЕ НУМАЙ ЧӖЛХЕЛЛӖ АЧА ӲСТЕРНӖ ОПЫТ

1/9 пайӗ

Сирӗн ачӑр тӳрех 3 чӗлхепе калаҫни мӗнле майпа пулса тухрӗ?
Полилингвсене ӳстерес енчен тӗрлӗ стратегисем пур: пӗр ҫын - пӗр чӗлхе, эрнери тӗрлӗ кунсенче тӗрлӗ чӗлхесем, тӗрлӗ лару-тӑрура тӗрлӗ чӗлхесем... Мӗнле стратеги эсир суйласа илтӗр?

Пӗтӗмӗшле кӑтарту валли ҫеҫ: эпӗ тата манӑн упӑшка иксӗмӗр те еврей-ашкенази. Эпӗ Питӗртен, манӑн ҫемье консервативлӑ, вӑл Харьковран, унӑн ашшӗ-амӑшӗ реформистсем пулнӑ. Кайран улшӑнусем пулчӗҫ - эпӗ Христос тӗнне йышӑннӑ (деноминацисӗр), мӑшӑр - ультра реформизмра, хӗрӗмӗр - реформизм йышӑннӑ. Реформизм - пысӑк юхӑм, йӑла-йӗркесене тытса пыраканскер, анчах экстремизмсӑр. Эпир йӑласемпе уявсене уяса пурӑнатпӑр, анчах кошерлӑ мар апата ҫав тери юрататпӑр :(
Вӑл - ученӑй физик, эпӗ - малтан врач-педиатрччӗ, халӗ аслӑ шайри медсестра (nurse practitioner), икӗ хутлӑ Masters, госпиталист.
Хӗрӗм халӗ 19 ҫулта, вӑл колледжра вӗренет, пӗр харӑс аслӑ математикӑпа статистикӑра.
Эпир ҫул ҫӳреме юрататпӑр, ӑслӑлӑх тата Шекспир фанатикӗсем, тата илемлӗ ӑсталӑхӑн тӗрлӗ ҫул-йӗрӗсем ҫинчен тавлашма юрататпӑр, кашнийӗн хӑйӗн юратнӑ ҫулӗ-енӗ пур.
Ҫемьери активлӑ усӑ куракан чӗлхесем: вырӑспа акӑлчан чӗлхисем пӗр тан, иврит - пурте калаҫатпӑр, унпа тӗн темисем валли усӑ куратпӑр, тӑвансемпе калаҫатпӑр тата Тора сӳтсе явнӑ чухне усӑ куратпӑр. Кӑштах испанла (мана профессипе кирлӗ пулкалать) тата нимӗҫле калаҫкалатӑп.

Анечка ҫуралнӑ тӗле эпир иксӗмӗр те билингвсемччӗ (вырӑсла тата акӑлчанла), ман упӑшкана тата вӑл ача чухне иммиграцине шанакан ашшӗ-амӑшӗ ивритла вӗрентнӗ (вӑл вара чылай каярах куҫса кайрӗ, эпир пӗрлешнӗ тӗле ашшӗ-амӑшӗсем ҫак тӗнчене пӑрахса кайнӑ пулнӑ ӗнтӗ). Пирӗн ПАТТЕРНСЕМ пурччӗ - сӑмахран, эпир хамӑр мӗн пӗлнине сӳтсе явма/вулама АПШ-ра пире акӑлчанла ансатрах пулнине тавҫӑртӑмӑр. Вырӑсла Шекспира сӳтсе явнӑ чух усӑ куратпӑр, мӗншӗн тесен вӑл акӑлчанла янӑрать... ытла тӗрӗс, лайӑхрах определени ҫук пулнӑран. Эпӗ чи малтан биохимие акӑлчанла вӗрентӗм, мӗншӗн тесен куҫарман кӗнеке 3 хут йӳнӗрехччӗ. Манӑн атте - аннепе вырӑсла калаҫатпӑр. Мӑшӑрӑн тӑванӗсемпе - ивритла. Тата ытти те.

Анечка экстремаллӑ ир ҫуралчӗ, сывлӑх енчен питӗ пысӑк йывӑрлӑхсемпе ӳсрӗ. Хамӑр мӗн тума пултарнине пурне те парас тенипе, эпир ХАМӐР пурнӑҫ йӗркине улӑштарас мар терӗмӗр. Урӑхла каласан, эпир ҫаплах музейсемпе выставкӑсене ҫӳреттӗмӗр, вӑл 9 уйӑх тултарнӑ чух ман упӑшка вӑхӑтлӑх ӗҫ илчӗ ( sabbatical - яланах тӗпчевсем, монографисем т.ыт. те, питӗ пысӑк интенсивлӑ) - Оксфордра, Англи, эпир унпа пӗрле кайрӑмӑр, ҫавӑнта 5 уйӑх хушши эпӗ те, хӗрӗм те музейсенчен, концертсенчен, тӗрлӗрен паллӑ вырӑнсенче ҫӳресе аран тухрӑмӑр.
Хӗрӗмӗр социум тата культура хутлӑхне 4 уйӑхран пуҫласа хутшӑннӑччӗ, эпир хамӑр хальччен мӗнле пурӑннӑ пекех пурӑнаттӑмӑр, ҫаплах ача умӗнче те (паллах ӗнтӗ, арлӑ-арӑмлӑ пурӑнассисӗр пуҫне), мӗншӗн тесен эпӗ ӑна "кенгуру" меслечӗпе пӑхса ӳстернӗ - ку вӑл ача яланах амӑшӗпе ҫывӑх тытмалли меслет. Ҫулталӑк ҫурӑ тултариччен ку унӑн чӗри тӳсеекен пӗртен-пӗр юрӑхлӑ меслетчӗ. Ӗҫ пынӑ май эпир те вӑл ҫураличченхи пекех калаҫаттӑмӑр. Ларатпӑр ахаль - акӑлчанла халлап ҫапатпӑр, хӑнасем килчӗҫ - вырӑсла калаҫатпӑр, мӑшӑрӑм Шаббатра Тора вулать - ивритла. Тата ытти те - нимӗнле стратеги те пулман. Эпир ун ҫинчен шухӑшламан та :)

#longread
#нумай_чӗлхелӗх
#опыт

ИММИГРАЦИРЕ НУМАЙ ЧӖЛХЕЛЛӖ АЧА ӲСТЕРНӖ ОПЫТ

1/9 пайӗ https://t.me/chushu/1074
2/9 пайӗ

Ача илтнӗ чӗлхесем мӗнле пропорцире пулнӑ? Мӗнле чӗлхене вӑл чи малтан вӗреннӗ? Ачан сӑмахлӑхне мӗнле аталантарнӑ эсир?

Чӗлхесен пропорцийӗ пулнӑ та, халь те ҫавах: акӑлчанла тата вырӑсла 50/50, тата иврит 15 процент яхӑн пулнӑ (йӑлана кӗнӗ пек кашни Шаббатра Тора вулани, ӑна сӳтсе явни, тата, кӑмӑл пулсан, мӑшӑрӑн Израильте пурӑнакан тӑванӗсемпе калаҫни).
Анечка, эпир кӗтнӗ пекех, кая юлса калаҫма пуҫларӗ. Ӑс - тӑн аталанӑвӗн чӑрмавӗ пулман унӑн, пачах урӑхла (9 уйӑхра вӑл пиллӗкчен шутлатчӗ, каламан пулин те - ҫывӑрма выртнӑ чух пилӗк пӗчӗк минтерӗ те вырӑнтах пулман пулсан лӑпланмастчӗ - ҫапла эпир ӑна пӗлтӗмӗр). Пӗр ҫул ҫурӑра та, икӗ ҫулта та вӑл вырӑсла та, акӑлчанла та нумай предметсен ячӗсене пӗлетчӗ, "юрамасть" тата ытти виҫӗ чӗлхеллӗ командӑсене те ӑнланатчӗ, анчах калаҫма "ма" тата "гими" ("пар") акӑлчанла ҫеҫ калаҫатчӗ. Пӗр сӑмахпа каласан, анчӑк пекчӗ - пурне те ӑнланатчӗ, анчах калаҫмастчӗ:) Логопедсем (speech-language pathologists) тӑтӑшах тӑрӑшатчӗҫ, анчах ача калаҫасшӑн марччӗ, калаҫу вырӑнне яланах хӑйӗн чӗлхине кӗртесшӗнччӗ: аллисемпе вылятнинчен пуҫласа мимика таранах усӑ курса "калаҫатчӗ". Вӑйпа калаҫтарма хӑтланса пӑхсан ача каҫӑхса макӑратчӗ, ку япала вара унӑн чӗри аптранипе ниепле те юраманнине пула, эпӗ ача хыҫҫӑн каяттӑм, ку вара лайӑхах марччӗ те. Вӑл кӗнекесемпе сӑвӑсене кирек мӗнле чӗлхепе те итлеме юрататчӗ.
Ача 3 ҫула ҫитеспе эпир Израиле кайрӑмӑр, унта пирӗн тӑвансем ӑна ытти ачасемпе выляма яма калаҫтарса килӗштерчӗҫ, вӗсен ҫемйинче вӑл вӑхӑтра ачасен шучӗ вӑтӑра яхӑнччӗ. Ҫемйи пысӑк, лингва-франка вырӑнне хутӑш иврит, идиш, арамей чӗлхипе, унсӑр пуҫне тата вырӑсла тата акӑлчансенчен килнӗ уйрӑм сӑмахсемпе усӑ кураҫҫӗ. Эпӗ хӑраса ӳкрӗм, анчах мана калаҫтарса килӗштерчӗҫ. Пӗрремӗш кунах вӑл "канфет", "печени", "апат", "ачасем", "пар", "тархасшӑн" сӑмахсем калама пуҫларӗ. Йӗри-тавра пылак япаласем калама ҫук нумай, анчах вӗсене ыйтмалла пулнӑ :) Вӑл хӑйӗншӗн ансатрах пек туйӑнакан сӑмахсемпе усӑ курчӗ, сӑмахран, вырӑсла "пожалуйста" вырӑнне акӑлчанла "рlease" йышӑнчӗ. Тепӗр виҫӗ кунтан вӑл "тархасшӑн канфет пар-ха" евӗр сӑмахсемпе лайӑх калаҫма пуҫларӗ, мӗншӗн тесен ытти ачасем те ҫавӑн пекех тӑватчӗҫ. Пӗр вӑхӑтра вӑл "чӗлхе салатне" кӑйнӑччӗ, виҫӗ чӗлхери сӑмахсене пӑтраштаратчӗ, ун чух пӗр сӑмахах темиҫе хутчен тӗрлӗ чӗлхепе темиҫе хут каламаллаччӗ, тата тепӗр хут калама ыйтмалла пулчӗ. Паллах, лӑпкаса та юратса кӑна калаҫаттӑмӑр.
Израильте вӑл мӗншӗн калаҫмаллине тавҫӑрса илнӗ пек туйӑнать мана. Ҫав ҫемьере ачасене юратаҫҫӗ те ачашлаҫҫӗ, анчах канфет/юмах/тата мӗн те пулин ыйтмалла, кайран тав тумалла. Паллах, прогресса асӑрхасанах, эпир Анечкӑран тата нумайрах каласа пама, пиртен мӗн пуррине пурне те ыйттарма тытӑнтӑмӑр. Пӗррехинче эпир пикнике пӗр корзинка улма-ҫырла туяннӑччӗ. Унӑн кашни улма ҫинчен (пысӑк, сарӑ, пылак панулми, вӑл мӗн евӗрлӗ тата ытти те) малтан хӑй суйласа илнӗ чӗлхепе, унтан тата тепӗр чӗлхепе каламаллаччӗ. Туяну пӗр сехет иртрӗ, мӗскӗн сутуҫӑ :) эпир кирек мӗнле ӗҫе те ӑнлантарса параттӑмӑр, ӑна тепӗр хут калама ыйтаттӑмӑр (атя аллусене ҫӑватпӑр, аллусем ҫинчи микробсене ҫуса ярар, вӗсем усал... кам усал?) Ҫав вӑхӑтрах вара эпир аллине вылятни ҫине пӑхма пӑрахрӑмӑр, скандалсем урлӑ паллах.
Израильтен икӗ уйӑхран (ача 3 ҫул та 1 уйӑхраччӗ, е 2 ҫул та 10 уйӑхра "аталану календарӗ" тӑрӑх) "1 ҫул та 3-6 уйӑха яхӑн" шайри сӑмахсемпе калаҫакан ачана илсе килтӗмӗр. Малалла вара ӑна пирӗнпе калаҫма килӗшнӗ пирки ӗҫ ҫӑмӑлтарах иртрӗ, мӗншӗн тесен вӑл ҫав майпа хӑйӗн ҫине пӑхтарас тесе кӑмӑла хума хистенӗ. Паллах, калаҫура "ан шавла", "ҫӑварна хуп", "ан ыйт" евӗр сӑмахсем пулман.

---- 2/9 пӑйӗн вӗҫӗ ----

#longread
#нумай_чӗлхелӗх
#опыт

ИММИГРАЦИРЕ НУМАЙ ЧӖЛХЕЛЛӖ АЧА ӲСТЕРНӖ ОПЫТ

1/9 пайӗ https://t.me/chushu/1074
2/9 пайӗ https://t.me/chushu/1078
3/9 пайӗ

Чӗлхене аталантарма ачан чӗлхе хутлӑхне хутшӑнмалла. Чӗлхе хутлӑхӗсемпе культурӑна хутшӑнассине эсир мӗнле тивӗҫтертӗр?

Эпир чӗлхе хутлӑхне мӗнле йӗркелерӗмӗр:) Израильтен таврӑннӑ хыҫҫӑн пуплеве аталантарас енӗпе ӗҫлекен спецсем ҫапах та ку ӗҫе ачан ӑҫта, кампа тата мӗнле чӗлхепе калаҫмаллине ӑнланнине йӗркелеме кирлӗ тесе каларӗҫ.

Ҫавӑнпа эпир кӑштах лартӑмӑр та акӑ мӗн ҫыртӑмӑр:
– эпир вырӑсла ҫеҫ тӑвакан япаласем пур, вара ӗҫӗ те пӗтнӗ. Ун пеккисен шутне эпир мӗн кӗртрӗмӗр: пурте пӗрле пуҫтарӑннӑ чухнехи сӗтел хушшинчи калаҫусем (Шаббатпа уявсемсӗр пуҫне), ҫавах тата манӑн атте-аннепе калаҫни. Тата - эпир ахаль вырӑс праҫникӗсене пурне те паллӑ тӑватпӑр, вӗсем АПШ-ра (Ҫӗнӗ ҫул, мартӑн 8-мӗшӗ) пачах та паллӑ мар, ҫавӑн пекех пирӗн ҫуралнӑ кунсене те палӑртрӑмӑр. Пурте, вӗсем шутне кӗрекеннисем – вырӑсла кӑна. Тата Анечкӑн пысӑк Чебурашка пурччӗ, вӑл акӑлчанла калаҫмастччӗ :(
4 ҫултанпа кун ҫумне тата хушӑнчӗҫ:
-Раҫҫей историйӗ (ӳкерчӗклӗ кӗнекесен чаплӑ серийӗ пурччӗ, шел те, унӑн ятне маннӑ, каярахпа - эпӗ адаптациленӗ Ключевский)
-вырӑс культури (хӑй вӑхӑтӗнче упӑшкан амӑшӗ илнӗ кӗнеке, илемлӗ кӑларӑмсем питӗ нумай пулнипе, тав ӑна)

– пур ҫӗрте те, акӑлчансӑр пуҫне пӗр чӗлхепе те калаҫман ҫынсем хушшинче пур ҫӗрте те – акӑлчанла ҫеҫ калаҫатпӑр, ӗҫӗ те пӗтнӗ. Урӑхла каласан, пур ҫӗрте те ҫын умӗнче - акӑлчанла. Палламан ҫынсемпе кун пек туни сӑпайлӑх кӑтартни пек туйӑнать пире.
– пӗтӗм Америка уявӗсене паллӑ тӑватпӑр, ҫав хушӑрах килте те, сӗтел хушшинче те акӑлчанла калаҫатпӑр. Ну, мӗншӗн тесен, Thanksgiving Day вӑл Thanksgiving Day:)

– синагогӑра (мӑшӑрӑм Анечкӑна унта 3 ҫултан илсе кайма пуҫларӗ, эпир питӗ аякра пурӑнаттӑмӑр, ҫавӑнпа уйӑхра пӗрре кӑна ҫӳренӗ) тата Израильти йӑхташӑмӑрсемпе калаҫнӑ чухне – ивритла кӑна калаҫатпӑр, пурин пекех. Чапи ятлӑ тетте-йытӑ пурччӗ, вӑл ивритсӑр пуҫне урӑх чӗлхесем пӗлместчӗ :(
-иудейсен мӗнпур уявӗсене паллӑ тӑватпӑр, ҫав хушӑра ивритла калаҫатпӑр
-Шаббата кашни эрнере йӑлана кӗнӗ кӗлӗ вулатпӑр
-иудаизм пирки хуть те мӗнле калаҫу
4 ҫул тӗлне ҫакӑн ҫумне хушӑнчӗ:
-еврей халӑхӗн историйӗ (ку темӑпа юрӑхлӑ ача-пӑча кӗнекисен шучӗ тӗнче)
-иудаизм тӗнче курӑм пек (шӑпах ҫапла – ачана тӗнче тӗнӗсем ҫинчен лайӑх ӑнлану паратпӑр тесе шутларӑмӑр, ӳссе ҫитсен – хӑех суйласа илӗ)
Паллах, кун пек пурнӑҫра вӗҫӗ-хӗррисӗр «ҫук, пӗчӗкскерӗм, кала-ха ак ҫапла … Мӗнле каласа парӑн-ха эсӗ ун ҫинчен кукамуна … ой, ӑҫта пирӗн Чапи? Хӑвӑртрах кайӑпӑр, Чебурашкӑна каласа парӑпӑр, ӑна та интереслӗ пулӗ». Ҫакӑ пӗр тонна нервӑпа чӑтӑмлӑха туртса илчӗ, анчах Анечка 4 ҫул тӗлне чӗлхесене уйӑрчӗ.

Шел пулин те, кирек мӗнле халӑхӑн та, кирек мӗнле ҫӗршывӑн (ҫемье пурӑнакан вырӑнсӑр пуҫне) историне, тӗрӗссипе, пурин те хӑйсенех вӗрентме тивет. Чи ҫӑмӑлли, паллах, халӑх юмахӗсенчен тата ашшӗ-амӑшӗ каласа панӑ мифологирен пуҫлама. Тата калама ҫук пысӑк пӗлтерӗшлӗ япала вӑл – наци уявӗсем. Пач тӗрлисем, вӗсенче чи кирли - ашшӗ-амӑшӗпе ачисен калаҫӑвӗ, пур пулсан - тата юлташсемпе, хӑш чӗлхене ача тӗнчекурӑмне кӗртес тетпӗр - ҫав чӗлхепе. Вӗсем ҫитмеҫҫӗ-тӗк – шутласа кӑларма пулать, эпир пельмень кунне питӗ чаплӑ паллӑ турӑмӑр.
4-5 ҫулхи ача ҫав шухӑша питӗ ҫӑмӑллӑн ӑса хывать: «эпӗ (ҫӗршывра) пурӑнатӑп, анчах эпӗ ку ҫӗршывра пурӑнакан кӑна мар, эпӗ тата … мӗншӗн тесен эпир ҫакӑн пек тутлӑ ҫимӗҫсем ҫиетпӗр, ман пата Ҫӗнӗ ҫула Санта кӑна мар, Хӗл Мучи те килет» (хушса каламалли).

Ҫакӑнтан тӗп шухӑшсенчен пӗри ҫыхӑнуллӑ тухса тӑрать, вӗсене, пирӗн шутпа, хальхи тӗнчери кашни ачана вӗрентмелле: япӑх ҫӗршыв/чӗлхе/
халӑх ҫук.
Ҫакӑн пек воспитани парсан, паллах, ачан пурнӑҫра савӑнӑҫ питӗ нумай пулса тухать. Вӑл ҫапла пулмалла мар-и вара? Ҫапла вара – Thanksgiving Day – тӳрех Ханука – кайран часах Америка Раштавӗ, унтан Ҫӗнӗ Ҫул. 4 уяв пӗр раштав уйӑхӗнче кӑна. Ну, мӗн-ха вара — кашни ҫын парне туса ҫука юлас мар тесен, ун вырӑнне кирек камӑн та уяв чӗлхинчи тутлӑх, хаваслӑх, истори тата кӗнекесем илсе килме май пур.

--- 3/9 пайӗн вӗҫӗ ---