با گرامی‌داشت یاد و خاطره خانم آلما مایکیال که یک عمر عاشقانه با استاد سایه و فرزندانشان زیست.

دیدار و گفتگو با عارف جعفری

دویست و بیست و دومین نشست از سلسله جلسات صبح پنجشنبه‌های مجله بخارا اختصاص یافته است به دیدار و گفتگو با عارف جعفری، آوازخوان، آهنگساز، شاعر و هنرمند معاصر افغانستان. این نشست در ساعت نه و نیم صبح پنجشنبه بیست و ششم اسفندماه ۱۴۰۰ با حضور: مرتضی دلیری، محمدصادق دهقان، جهانگیر رها، زهرا زاهدی و علی دهباشی در خانه فرهنگان قریب برگزار می‌شود و به صورت مستقیم پخش خواهد شد.
عارف جعفری در سال ۱۳۵۳ در روستای «باغ‌چار» در ولایت اُرُزگان به دنیا آمد. او از همان نوجوانی به ادبیات و هنر موسیقی علاقه داشت و افزون بر سرایش شعر، سازهای نَی، پیانو، کی‌بورد، هارمونیه، دو تار، سه تار و دمبوره را فرا گرفت. از فعالیت‌های موسیقایی عارف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجرای کنسرت‌ موسیقی در شهرهای ایران، مانند: تهران (تالار وحدت، تالار اندیشه، برج میلاد، سینما صحرا، سینما فردوسی و نظیر آن)، اصفهان، کرج و آبادان (جشن‌واره آسمان بچه‌ها)
- اجرای موسیقی در کابل، فرهنگ‌سراهای تهران و دانشگاه‌های تهران، اصفهان، کرمان و کاشان
اجرای موسیقی در همایش‌های فرهنگی مهاجران افغانستانی و هم‌زبانان ایرانی مانند: «قند پارسی»، «روایت هم‌دلی»، «آوای بلخ»، «هم‌زبانی» و «شب‌های خراسانی»
- آهنگ‌سازی، آوازخوانی و تنظیم موسیقی در رادیو و تلویزیون ایران (مانند تیتراژ پایانی سریال «پس از آزادی» به همراه امیرحسین آتی) و شماری از تلویزیون‌های افغانستان
- تولید قطعه‌های موسیقی برای رویدادهای مختلف در افغانستان مانند: «لالایی» برای جنبش تبسم و «خون سفید» برای حمله تروریستی به جنبش روشنایی در میدان دِه‌مَزَنگ کابل
- داوری در دو دوره مسابقه آوازخوانی «نوآهنگ» در شبکه آی‌فیلم دو
- کارشناسی موسیقی در شبکه سحر (بخش افغانستان)
- شرکت در کنفرانس موسیقی در موزه موسیقی ایران
- همکاری موسیقایی با استاد کیهان کلهر
- تنظیم آهنگ برای آوازخوانان افغانستانی و ایرانی
جلسه دیدار و گفتگو با عارف جعفری در ساعت نه و نیم صبح پنجشنبه بیست و ششم اسفندماه ۱۴۰۰ به صورت مستقیم از نشانی‌های زیر پخش خواهد شد:
Instagram.com/bukharamag
Instagram.com/farhangan.ir

موسیقی سرزمین‌های پارسی زبان
تا آنسوی سمرقند
ترانه سرا: سعید بیابانکی
ملودی و تنظیم: عارف جعفری
خواننده: عارف جعفری
تهیه کننده: مرتضی دلیری
با همکاری نشر دیبایه و نغمه هفت اقلیم
کارگردان: محسن باقی
تهیه شده در اصفهان و کویر ورزنه
تهیه کلیپ شهریور ۱۳۹۶
(جلسه دیدار وگفتگو با عارف جعفری پنجشنبه نه ونیم صبح ۲۶ اسفند در کتابفروشی فرهنگان قریب برگزار می شود)

باستان‌شناسی ایران به روایت حمید خطیب شهیدی

به مناسبت چهلمین روز فقدان دکتر حمید خطیب‌شهیدی، هفدهمین صبح جمعه بخارا به یادکرد ایشان با نگاهی به کتاب «باستان‌شناسی ایران به روایت حمید خطیب‌شهیدی» اختصاص دارد. این نشست در ساعت ده صبح جمعه بیست و هفتم اسفندماه ۱۴۰۰ در کافه فلسفه برگزار می‌شود و به صورت مستقیم پخش خواهد شد.
باستان‌شناسی نوین در ایران با کاوش‌های هئیت‌های فرانسوی در اواخر قرن نوزدهم آغاز شد. در ۱۲ آبان ۱۳۰۹ «قانون حفظ عتیقات» به تصویب مجلس رسید و باستان‌شناسی کشور شکل گرفت. در سال ۱۳۱۵ ساختمان موزه ایران باستان به پایان رسید و «دایرۀ عتیقات» به آنجا منتقل شد. تنها یك سال پس از تاسیس دانشگاه تهران نیز، یعنی در سال ۱۳۱۴، رشته باستان‌شناسی در دانشكده ادبیات دائر و بدین ترتیب تدریس علمی باستان‌شناسی در ایران آغاز شد. از آن زمان تاکنون استادان و دانشجویان زیادی در این گروه علمی حضور داشته و آثار فراوانی از خود برجای گذاشته‌اند. کتاب حاضر، برگرفته از مجموعه گفتگوهایی است که بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ با استاد فقید دکتر حمیدخطیب شهیدی انجام شده است. هدف از این گفتگوها، ارائه تصویری از وضعیت علم باستان‌شناسی در ایران است. حمید خطیب شهیدی (۱۳۲۷-۱۴۹۰) یکی از معدود استادان حاذق باستان‌شناسی کشور بودند که شاگردان زیادی تربیت کردند و آثار ارزشمندی از خود به یادگار نهادند.
در نشستی که روز جمعه ۲۷ اسفندماه ۱۴۰۰ در آستانۀ چهلمین روز درگذشت ایشان برگزار می‌شود دکتر مهرداد ملک‌زاده از پژوهشگاه میراث فرهنگی، دکتر اسماعیلی جلودار از گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و خانم دکتر آناهیتا شاهرخی (دانش‌آموختۀدکتری باستان‌شناسی از دانشگاه ورشو و از شاگردان ایشان) به همراه علی دهباشی سخن خواهند گفت. علاقه‌مندان می‌توانند این برنامه را به صورت زنده از صفحه بخارا در اینستاگرام دنبال کنند.
Instagram.com/bukharamag

طوقی و هجرانی

به یاد دوستان و رفقایی که در دنیای کبوتر... یا به تعبیری «عشقبازی»، در ورامین، ‌محمدشهر و دیگر نقاط ایران آشیانه‌های بزرگ کبوتر دارند و بخشی از عوالم صلح و صفای آنها را در «سمرقند» ویژه کبوتر و کبوتربازی در ایران آوردم. آنچه می‌بینید بخش کوچکی از فیلم «طوقی» است که با یادداشتی از استاد جواد طوسی می‌آوریم.

... «طوقی» به دنبال موفقیت فیلم «قیصر» با تعداد زیادی از عوامل آن فیلم (بهروز وثوقی، ناصر ملک‌مطیعی، بهمن مفید، غلامرضا سرکوب، شهرزاد و... جلال، مازیار پرتو و اسفندیار منفردزاده) ساخته شد. استقبال از فیلم به حدی بود که جلوی سینما رکس در لاله‌زار جمعیت موج می‌زد و برای سانس نیمه‌شب نیز بلیط فروخته می‌شد و ناخود‌آگاه یاد راهبندان شدنِ لاله‌زار در زمان اکران برخی از فیلم‌های جنایی ساموئل خاچیکیان می‌افتادیم. حالا دیگر آن فضا و ازدحام و شور و حالِ تماشاچی و آن مناسک فیلم دیدن، به نوستالژی تبدیل شده است ...

ـ نقل از فصلنامه «سمرقند»، سال اول، شماره اول، زمستان ۱۴۰۰

شب مرقعات نوروزی

به مناسبت فرا رسیدن بهار نو و نوروز ۱۴۰۱، آخرین شب از شب‌های بخارا در سال ۱۴۰۰ را به مرقعات نوروزی که توسط جمعی از هنرمندان در موسسه کتاب‌آرایی ایرانی به انجام رسیده و مطابق با اصل آثار منتشر شده است، اختصاص دادیم. این مراسم در ساعت پنج بعدازظهر جمعه بیست و هفتم اسفندماه ۱۴۰۰ با حضور استاد احمد فلسفی (خوشنویس مرقع بهار سعدی)، دکتر حمیدرضا قلیچ‌خانی (پژوهشگر خوشنویسی و نسخه‌های خطی)، دکتر بهروز عوض‌پور (نویسنده‌ متن مرقع نو روز نو)، حسن محمدی (مدیر موسسه کتاب‌آرایی ایرانی) و علی دهباشی در نگارخانه لاجورد موسسه کتاب‌آرایی ایرانی برگزار و بصورت مستقیم پخش خواهد شد.
مرقع قالبی جذاب و هنری برای ارائه آثار هنری است که سابقه‌اش به دوره تیموری و وزارت امیر علیشیر نوایی بر می‌گردد. از این دوران و البته دوران صفوی تا اواسط قاجار مرقعات بسیار نفیسی موجود است که هر کدام زینت‌بخش موزه‌ها و مجموعه‌های دنیاست.
متاسفانه در دوران ما به این هنر و لزوم پرداختن به آن کمتر توجه شده است.
موسسه کتاب‌آرایی ایرانی چند سالی است که سعی دارد با الهام از هنر فاخر گذشته، مرقعاتی با موضوعات مختلف با همکاری جمعی از هنرمندان نگارگر و خوشنویس به انجام برساند و منتشر کند.
از بین این مرقعات، چهار مرقع با عناوین: «نوروز»، «دختر بهار»، «بهار سعدی» و «نو روز نو» بطور خاص به بهار و نوروز می‌پردازند که در این نشست ضمن دیدار و گفتگو با برخی از هنرمندان دست‌اندرکار، بیشتر معرفی خواهند شد.
این مراسم در ساعت پنج بعدازظهر جمعه بیست و هفتم اسفندماه ۱۴۰۰ بصورت مستقیم از نشانی‌های زیر در اینستاگرام پخش خواهد شد:
Instagram.com/bukharamag
Instagram.com/ketab_araie_irani
اصل مرقعات نیز در محل نگارخانه به آدرس: تهران، خیابان بزرگمهر، تقاطع فلسطین، پلاک ۲۹ به نمایش در خواهد آمد که علاقمندان می‌توانند تنها در همین زمان از آنها بازدید کنند.

در روزهای آخر اسفند
کوچ بنفشه های مهاجر
زیباست.
در نیم روز روشن اسفند،
وقتی بنفشه ها را از سایه های سرد
در اطلس شمیم بهاران
با خاک و ریشه
_میهن سیارشان_
در جعبه های کوچک چوبی
در گوشه خیابان، می آورند:
جوی هزاز زمزمه در من
می جوشد:
ای کاش…
ای کاش آدمی وطنش را
مثل بنفشه ها
(در جعبه های خاک)
یک روز می توانست
همراه خویشتن ببرد هر کجا که خواست.
در روشنای باران
در آفتاب پاک.


شعر از دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی
آواز از فرهاد مهراد
کنسرت کلن، ۱۹۹۵

اجرای «بهار دلکش» توسط استاد علی‌اکبر شکارچی در روستای زینان سنندج
(فیلم از فیض‌ا... پیری)

«خوش به حال غنچه‌های نیمه‌باز»

بوی باران،
بوی سبزه،
بوی خاک،
شاخه‌های شسته، باران خورده، پاک
آسمان آبی و ابر سپید
برگهای سبز بید
عطر نرگس، رقص باد،
نغمه شوق پرستوهای شاد
خلوت گرم کبوترهای مست

نرم نرمک می‌رسد اینک بهار
خوش به حال روزگار!
خوش به حال چشمه‌ها و دشت‌ها،
خوش به حال دانه‌ها و سبزه‌ها،
خوش به حال غنچه‌های نیمه‌باز،
خوش به حال دختر میخک - که می خندد به ناز -
خوش به حال جام لبریز از شراب
خوش به حال آفتاب.

ای دل من، گرچه - در این روزگار -
جامه رنگین نمی‌پوشی به کام،
باده رنگین نمی‌نوشی ز جام
نقل و سبزه در میان سفره نیست،
جامت - از آن می که می‌باید - تهی است.

ای دریغ از تو اگر چون گل نرقصی با نسیم!
ای دریغ از من اگر مستم نسازد آفتاب!
ای دریغ از ما اگر کامی نگیریم از بهار.

گر نکوبی شیشه غم را به سنگ؛
هفت رنگش می‌شود هفتاد رنگ!

سرودۀ زنده‌یاد فریدون مشیری
استاد محمدرضا شجریان

زِ کُویِ یار می آیَد نَسیمِ بادِ نُورُوزی
اَز این باد اَر مَدَد خواهی چِراغِ دل بَراَفرُوزی

چُو گُل گَر خُردِه ای داری خُدا را صَرفِ عِشرَت کُن
که قارُون را ضَرَرها داد سُودایِ زَراَندُوزی

به صَحرا رُو که از دامَن غُبارِ غَم بِیَفشانی
به گُلزار آی که اَز بُلبُل غَزَل گُفتَن بیامُوزی

جُدا شُد یارِ شیرینَت، کُنُون تَنها نِشین ای شَمع
که حُکم آسِمان این است، اگر سازی و گَر سُوزی

مِیی دارَم چُو جان صافی، صُوفی می‌کُنَد عِیبَش
خدایا هیچ عاقِل را مَبادا بَختِ بَد روزی


حافظ با صدای استاد محمدرضا شجریان
گزیده از کنسرت «مرغ خوش‌خوان»

گلگشتی در بخارا در روزهای آخر اسفند ۱۴۰۰

موسیقی بی‌کلام «آمد نوبهار» با آهنگسازی مهدی خالدی
تصویر: نیما ظاهری