Выдавецтва "Янушкевіч" паведаміла, што беларускамоўнага "Гары Потэра не будзе"

З праваўладальнікамі не ўдалося дамовіцца, бо Беларусь знаходзіцца пад заходнімі санкцыямі.

"Яны не хочуць звязвацца ні з чым беларускім, пакуль Рэспубліка Беларусь пад санкцыямі, — зазначае выдавецтва. — Усе нашы тлумачэнmні, што мы зараз пад польскай юрысдыкцыяй, не далі выніку, мы зрабілі што маглі. Мы ацэньваем тое, што адбылося, як акт дыскрымінацыі нацыянальнай культуры. І гэта адбываецца ў Эўропе..."

У выдавецтве лічаць, што "нашым палітыкам і культурным дыпламатам" трэба працаваць над вырашэньнем "важнай, надзённай і канкрэтнай праблемы".

Сённяшнім днём 97 гадоў таму нарадзілася Зора Кіпель. Чалавек захапляльнага лёсу і нястомнай ініцыятывы. Вы толькі ўявіце:
1. Стварыла беларускі дзявочы скаўтынг і беларускія бібліятэкі у Заходняй Германіі.
2. Была адной з ініцыятарак увядзення камп’ютарнай каталагізацыі ў бібліятэчнай сістэме ЗША.
3. Сабрала ўнікальную калекцыю беларускай эміграцыйнай перыёдыкі.
4. Адна са старшынь рэдкалегіі аднаго з першых буйных англійска-беларускіх слоўнікаў...

І гэта толькі самыя гучныя яе дасягненні. Знаёмячыся з такімі гісторыямі мацнее адчуванне, што нашая моц - у нас саміх.

2 ліпеня 1981 года пайшоў з жыцця Сцяпан Казіміравіч Майхровіч - чалавек, які сабраў, захаваў і сістэматызаваў значную частку беларускага фальклора («Прыказкі і прымаўкі: Гістарычны нарыс») у кантэксце парэмій шумераў, егіптян, грэкаў і нават знайшоў эквівалентныя паняцці.
Прааналізаваў заснаваная на беларускіх народных паданнях і легендах творчасць А. Баршчэўскага. Манаграфіі гэтага досыць сціплага чалавека пра Янку Лучыну, Дуніна-Марцінкевіча, Максіма Багдановіча, Багушэвіча і некаторых іншых пісьменнікаў былі пакладзены ў аснову школьных праграм вывучэння беларускай літаратуры.

3 ліпеня 1660 года войскі пад кіраўніцтвам Паўла Сапегі вызваліла Мінск з-пад акупацыі маскоўскага войска.
Пад час гэтай распачатай Масквой 13-гадовай вайны, Мінск прабыў пад акупацыяй 5 гадоў. Гэтую перыяд гісторыі досыць доўга выкрэслівалі з падручнікаў і архіваў. Вядома пра яе стала дзякуючы гісторыку Генадзю Сагановічу (цыкл «Невядомая вайна»), папулізаваў Алесь Краўцэвіч.
Наступствы той навалы для ВКЛ і земляў Беларусі былі больш катастрафічныя, чым наступствы II Сусветнай: была забіта ці звезена ў рабства амаль палова насельніцтва. Да вайны насельніцтва Мінску складала прыкладна 7.000+ чалавек. Пасля вайны, у 1667-м налічвалася каля 900-1.200 чалавек (300 двароў). Даваенную колькасць насельніцтва ўдалося аднавіць Мінску толькі праз 100 год. Тое, што на ўсходней частцы Беларусі ў разы меньш гістарычных помнікаў у параўнанні з заходняй часткай Беларусі - таксама наступствы "Крывавага Патопа". У гэтым плане мы не аднавіліся па сённяшні дзень...

Сёння дзень нараджэння Юльяна Крыжагоўскага.
Не гледзячы на тое, што гэта - вядомы польскі літаратуразнавец і фалькларыст, для нас ён цікавы сваімі даследаваннямі беларускіх народных казак, прымавак, анекдотаў і апавяданняў з ваколіц Навагрудка. Да таго ж ён вывучаў беларускія фальклорныя матывы ў творчасці А. Міцкевіча, а яшчэ - вылучыў ўжываныя прыказкі і прымаўкі ў польскай мове, якія паходзяць з беларускай. Дарэчы: на колькі нам вядома, ніводная з яго прац яшчэ не перакладзена на беларускую... 😉

Паважаныя сябр_оўкі!
Просім вас прайсці караценечкае апытанне на 10-12 хвілін. Гэтае апытанне праводзіцца ініцыятывай BelRead для таго, каб абгрунтаваць ці абвергнуць гіпотэзу аб патрэбах беларусаў замежжа у літаратуры на беларускай мове (далей - Мове) і чаго не хапае для задавальнення патрэбаў, калі яны ёсць:

https://forms.gle/1T3bLuZNffiE5GPFA

Сёння хочацца павіншаваць з днём нараджэння Людмілу Рублеўскую. Спадарыня Людміла з'яўляецца аўтаркай серыі гістарычна-фэнтэзійных раманаў "Авантуры Пранціша Вырвіча", якія заваявалі вялікую папулярнасць па-за межамі Беларусі. Першая кніга выйшла яшчэ ў 2012 годзе, а ў 2013 была намінавана на прэмію Ежы Гедройца.
Нагадаем, што Людміла Рублеўская звольнілася з "СБ" у жніўні 2020 года.

6 ліпеня мы адзначаем Дзень Нараджэння Янкі Лучыны - чалавека, які напрыканцы 19 стагоддзя адрадзіў Беларускую Мову ў друку.
Зроблена гэта было праз дэбют у друку ў 1889 годзе з вершам «Вясновай парой», што стала пачаткам вяртання ў друк беларускай літаратуры, забароненай больш чым на чвэрць стагоддзя пасля здушэння царскай уладай паўстання 1863 года.
Янка Лучына аўтар нарыса «З крывавых дзён» (1889), напісанага паводле ўспамінаў удзельніка паўстання 1863-64 і прысвечанага вызваленчай барацьбе на Міншчыне і паходу паўстанцаў ад Мінска ў Ігуменскі павет пад кіраўніцтвам Б. Свентаржэцкага і С. Ляскоўскага.

Да нашага часу дайшла толькі частка беларускамоўных і польскамоўных твораў. У час 1-й сусветнай вайны рукапісная спадчына Янкі Лучыны знікла дзесці ў Еўропе.

7 ліпеня адзначаецца Дзень Нараджэння Тытана беларускай культуры, літаратуры і духа - Янкі Купалы.
Мабыць, самы буйны пісьменнік свайго часу, які пакінуў вялізарную спадчыну. "Гэта крык, што жыве Беларусь" - яго радок. Як і радок "Хто не разумее беларускай мовы, той не павінен займаць урадовай пасады ў Беларусі".
Што тут казаць! Пра Купалу напісана шмат, але ўсё роўна не дастаткова. Віры падзей, з якімі ён сутыкнуўся за сваё яскравае жыццё не дрэнна паказаны ў стужцы, прысвечанай Класіку. Вядома, што ў той стужцы не адлюстравана і паловы памера такой магутнай асобы. Аднак усё наперадзе.

8 ліпеня 1861 года нарадзілася Марыя Магдалена Завіша - арыстакратка, дзеяч беларускага культурнага руху, мецэнатка.
Яна адкрыла беларускамоўныя школы ў сваіх уладаннях у Кухцічах, Уздзе, Каменцы. Яе маёнтак у Кухцічах наведвалі Вацлаў Іваноўскі, Iван Луцкевіч, Антон Луцкевіч, Раман Скірмунт, Аляксандр Уласаў і іншыя дзеячы беларускага нацыянальна-культурнага руху, якіх яна нязменна падтрымлівала.
Аказвала матэрыяльную падтрымку ў выданні першых кніг Максіма Багдановіча, Канстанцыі Буйло і іншых. У знак удзячнасці ёй Вацлаў Іваноўскі і Іван Луцкевіч змясцілі герб Завішаў «Лебедзь» на тытульным аркушы зборніка вершаў Максіма Багдановіча «Вянок».
Больш падрабязней пра яе лёс можна паглядзець у цыкле перадач "Вусы Скарыны":
https://www.youtube.com/watch?v=3Xv67B9uV5o

9 ліпеня 1946 года ў горадзе Смаргонь нарадзіўся Уладзімір Пракопавіч Някляеў - беларускі паэт і празаік. Лідар грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду!», кандыдат на прэзідэнцкіх выбарах 2010 года, палітычны зняволены. Лаўрэат шэрагу прафесійных і дзяржаўных узнагарод за літаратурную дзейнасць. Намінант на Нобелеўскую прэмію (2011), лаўрэатам першай прэміі імя Ежы Гедройца. Яго творчасць адметная публіцыстычнасцю, дынамічнасцю паэтычнай думкі, канкрэтна-пачуццёвай вобразнасцю.
Адным з найлепшых твораў лічыцца паэма «Ложак для пчалы». Творы Ўладзіміра Пракопавіча можна пачытаць тут: https://knihi.com/search.html#%D0%BD%D1%8F%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D0%B5%D1%9E

Сябры, сёняшнім днём на нашым Патрыёне мы апублікавалі пераклад на Мову апавядання "Жоўты знак" Роберта У.Чэмберса з яго кнігі "Кароль у жоўтым". Роберт Чэмберс - уплывовы амерыканскі пісьменнік-фантаст пачатку 20 стагоддзя. Аднак не гледзячы на даўніну, ён досыць папулярны ў ЗША і ў нашыя дні. Напрыклад, сцэнар 1 сезон серыяла "Сапраўдны дэтэктыў" (з Мэцью МакКонахі і Вудзі Харэльсанам), напісаны Нікам Піцалатта пад уплывам твораў Чэмберса і Бірса. А Джордж Марцін змясціў горад Каркоза на беразе Сакрытага мора далёка на ўсходзе Эсаса...
Якія творы вы б хацелі пачытаць на Мове? Пішыце ў каментарах.

Год таму, у ноч з 10 на 11 ліпеня за кратамі быў закатаваны мастак Алесь Пушкін

Алеся безпадставова асудзілі да 5 гадоў зняволення ў 2022 годзе і змясцілі ў калонію строгага рэжыму. На судах у знак пратэсту Алесь рэзаў сабе жывот, адмаўляўся ад адваката, заяўляў адвод суддзі і пракурору.
Мастак памёр у рэанімацыі, куды ён трапіў з гродзенскай турмы праз прабадную язву. Вядома, у турме дапамогу яму не аказалі.

Алесь Пушкін напісаў шмат карцін і правеў безліч перфомансаў. Ён заўважаў прыгожае і спрыяльнае нават там, дзе іншыя бачылі толькі цемру...

40 год адзначае сёння бадай што адзін з самых тытулованых сучасных беларускіх пісьменнікаў - Саша Філіпенка 🎉
Толькі ў гэтым годзе Саша быў адзначаны Французкай літаратурнай прэміяй Transfuge за лепшы еўрапейскі раман («Крэмулятар») і Швейцарскай літаратурнай прэміяй ProLitteris. Гэта - дастойныя адзнакі для вельмі таленавітага аўтара з цікавым і захапляльным стылем. Шмат яго твораў базуюцца на рэальных дакументах і падзеях, звязаных з рэальнымі людзьмі. Творы Сашы Філіпенка перакладзены на 10+ моў (вядома, ёсць выданні і на беларускай 🥰🥰🥰)
Па выніках нашай апытанкі на пачатку года, спадар Філіпенка карыстаецца не меньшай павагай сярод апрошаных, чым спадаррыня Святлана Алексіевіч, Акунін, Оруэл, Маркес, Герберт і Сапкоўскі.
Таму хочам пажадаць Сашы Філіпенка новых дасягненняў, бадзёрасці і Нобелеўскай неўзабаве 🤗

14 ліпеня 1913 года заснавана Беларускае выдавецкае таварыства, галоўнай мэтай дзейнасці якога было духоўнае адраджэнне беларускага народа. Працяглы час сакратаром выдавецтва быў Янка Купала. Значныя субсідыі таварыству выдзяляла княгіня Магдалена Радзівіл (Завіша - мы пісалі пра яе тут). На першым этапе існавання выпусціла ў свет 15 кніг агульным тыражом 50 тыс. экз. Сярод іх - творы Коласа, Гарэцкага, Ядвігіна Ш., Буйло, Лёсіка...
З-за Першай сусвтенай вайны прыпыніла сваю дзейнасць і ўзнавіла ў 1919 годзе, праіснаваўшы яшчэ 11 год.

15 ліпеня адзначаецца не толькі дзень знакамітай і лёсавырашальнай бітвы пад Грунвальдам. Сённяшнім днём у 1876 годзе нарадзілася Алаіза Пашкевіч - Цётка: беларуская паэтка, грамадская і палітычныя дзяячка, публіцыстка. Бадай што ці не самая ўплывовая беларуска свайго часу. Жыла і друкавалася ў Вільні, Львове, Кракаве, Закапанах, куды як і Івана Луцкевіча яе прывяла хвароба.
Яе артыкулы ў перыядычным друку 1914 года — гэта заклікі да сучаснікаў і нашчадкаў — берагчы родную мову, захаваць яе як вечны скарб душы. Артыкул «Шануйце роднае слова!» можна прачытаць на Беларускай Палічцы

Дзіўная газета, якую дастаўляюць толькі апоўначы... 🕛
Працяг містычнай гісторыі дасяжны на нашым Патрыёне 👻