У гэтым артыкуле разглядаецца пытанне месцазнаходжання друкарні, дзе ў 1523 годзе Мікола Гусоўскі надрукаваў сваю знакамітую «Песню пра зубра»

Мікола Гусоўскі і яго твор «Песня пра зубра»

«Песня пра зубра» (лац. «Carmen de statura feritate ac venatione bisontis») — паэтычны твор беларускага паэта-лацініста эпохі Адраджэння Міколы Гусоўскага. Гэта першая значная паэма на лацінскай мове, адрасаваная заходняму чытачу, якая вылучаецца эпічным апісаннем Беларусі, яе культуры, традыцый, прыроды і народа.

У 1522 годзе, знаходзячыся ў Рыме ў складзе дыпламатычнай місіі Вялікага Княства Літоўскага, Гусоўскі стварыў гэтую паэму па замове Папы Рымскага Льва X Медычы. Папа выказаў жаданне даведацца больш пра ВКЛ і зубра — унікальную жывёлу, якая насяляла мясцовыя лясы. Як сын лесніка, Гусоўскі дэталёва апісаў знешні выгляд, паводзіны зубра і паляванне на яго. Аднак паэма выходзіць за межы простага апісання, становячыся гімнам роднаму краю, роздумам пра лёс Радзімы і яе гістарычную ролю.
Упершыню паэма была апублікавана ў Кракаве ў 1523 годзе ў зборніку, які ўключаў саму паэму, 11 вершаў і празаічнае прысвячэнне каралеве Боне Сфорца. На адной з апошніх старонак выдання значыцца: Impressum Cracoviae per Hieronymum Vietorem. Anno Domini M.D.XXIII. Mense Octob / "Надрукавана ў Кракаве Іеранімам Віторам. У годзе Гасподнем 1523, у месяцы кастрычніку." (1 малюнак). Гэта сведчыць, што кніга была надрукавана ў друкарні Іераніма Віетора.

Іеранім Віетор і яго друкарня

Друкарня Іераніма Віетора вылучалася высокім тэхналагічным узроўнем для свайго часу, уводзячы ў Каралеўстве Польскім сучасныя метады рэдагавання і працы. Віетор апублікаваў шмат гуманістычных тэкстаў, якія адлюстроўвалі яго ўласныя погляды і ідэі навуковых і літаратурных колаў Кракава, прыхільных да новага руху. Акрамя таго, ён спрыяў распаўсюджванню польскай літаратуры, выдаючы шмат твораў на польскай мове. За сваю працу пры каралеўскім двары Жыгімонт I Стары надаў Віетору тытул «друкара каралеўскай канцылярыі».
Паводле даследаванняў Яна Адамчэўскага (Jan Adamczewski) і Алодыі Кавецка-Грычавай (Alodia Kawecka-Gryczowa), друкарня Іераніма Віетора знаходзілася ў Скавінскай вежы (2 малюнак) ў Казімежы на вуліцы Святога Якуба [2][3][4]. Сёння гэтая вуліца носіць назву Скавінска.

Сучасны стан вуліцы Скавінска

Сваю цяперашнюю назву вуліца атрымала ў канцы XVIII стагоддзя пасля зносу сярэднявечнай царквы Святога Якуба каля 1785 года. Праз раку Віслу праходзіў драўляны Скавінскі мост, які злучаў Кракаў з Скавіной і Мысленіцамі. У 1657 годзе, падчас адступлення шведскіх войскаў пасля «патопу», мост быў спалены разам з іншымі кракаўскімі мастамі. Яго замяніла паромная пераправа, якая не набыла папулярнасці і хутка была зачынена. У выніку Скавінская вежа страціла сваё стратэгічнае значэнне і была разабрана на будаўнічыя матэрыялы.
Сёння недалёка ад гэтага месца ўсталявана памятная шыльда, якая нагадвае пра існаванне вежы (3 малюнак). Аднак інфармацыі пра тое, што менавіта ў гэтай вежы была надрукавана «Песня пра зубра», няма.

————————————————
[1] Спасылка на старонку скана кнігі: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=3100
[2] Jan Adamczewski: Mała encyklopedia Krakowa. Kraków: Hurnex, 2003, s. 599–600 (hasło Wietor Hieronim). ISBN 83-918802-0-6.
[3] Alodia Kawecka-Gryczowa, Anna Mańkowska: Wietor Hieronim. W: Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku. praca zbiorowa pod red. Alodii Kaweckiej-Gryczowej. T. I: Małopolska. Cz. I: Wiek XV–XVI. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983, s. 325–352. ISBN 83-04-01258-8.
[4] Alodia Kawecka-Gryczowa, Anna Mańkowska: Wietorowa Barbara. W: Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku. praca zbiorowa pod red. Alodii Kaweckiej-Gryczowej. T. I: Małopolska. Cz. I: Wiek XV–XVI. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983, s. 352–357. ISBN 83-04-01258-8.