17 ліпеня 1796 года нарадзіўся Ян Чачот. Акрамя таго што спадар "Ян з Мышы" быў Філаматам, яго дзейнасць па збіранні беларускага фальклору і спробы ўнармавання беларускай граматыкі лічацца даследчыкамі досвіткам беларускага нацыянальна-культурнага адраджэння.
Ён сабраў каля тысячы аўтэнтычных беларускіх народных песень і выдаў іх у шасці зборніках «Сялянскіх песень з-над Нёмана і Дзвіны» (1839) на польскай і беларускай мовах.
Ян Чачот у прадмове да гэтага зборніка заклікаў неадкладна пачаць збіранне беларускага фальклору: “…будуць некалі, праз колькі вякоў пасля нас, шкадаваць і заслужана папракаць сённяшнія часы, калі мы не збярэм рупліва гэтых помнікаў і не перададзім нашчадкам”...
Як мы бачым, хапіла меньш за 2 вякі.

Перакладчыцкая майстэрня 2024 – запускаем!

Беларускі ПЭН разам з паэтам і перакладчыкам Андрэем Хадановічам запускае новы сезон Перакладчыцкай майстэрні.

Цікавіцеся мастацкім перакладам, хочаце выпрабаваць сябе або ў гэтай творчай галіне сабаку ўжо з’елі? Далучайцеся: цікава будзе ўсім, незалежна ад досведу ці яго адсутнасці.

Удзел бясплатны! Падрабязней пра майстэрню чытайце на нашым сайце.

⏰ Працягласць майстэрні – два месяцы (жнівень – верасень), заняткі будуць праходзіць анлайн шточацвер, а 19:00–21:00 беларускага часу.
👉 Каб падаць заяўку, запоўніце гугл-форму.
⏳ Дэдлайн: 5 жніўня.

Мы падрыхтавалі артыкул, прысвечаны Перакладчыцкай майстэрні і яе галоўнай асобе – паэту і перакладчыку Андрэю Хадановічу. Чытайце тут! 👈

🛡 З мэтаў бяспекі ваш удзел можа быць зашыфраваны з дапамогай псеўданіма. Звяртаем увагу, што Instagram-старонка Беларускага ПЭНа і сацсеткі Андрэя Хадановіча прызнаныя «экстрэмісцкімі матэрыяламі» – калі ласка, будзьце асцярожныя ў распаўсюдзе інфармацыі пра майстэрню.

Паважаныя сяброўкі і сябры!
Мы атрымалі ад вас ужо больш за 100 адказаў на нашае караценечкае апытанне (не больш за 12 хвілін), аднак усё яшчэ будзем працягваць яго. Гэтае апытанне праводзіцца ініцыятывай BelRead для таго, каб абгрунтаваць ці абвергнуць гіпотэзу аб патрэбах беларусаў замежжа у літаратуры на беларускай мове (далей - Мове) і чаго не хапае для задавальнення патрэбаў, калі яны ёсць:

https://forms.gle/1T3bLuZNffiE5GPFA

Рэйтынг склалі па выніках апытаньня 503 празаікаў, аўтараў нон-фікшн, паэтаў, крытыкаў і іншых аматараў кніг — зь невялікай дапамогай супрацоўнікаў The New York Times Book Review.

➡ https://kamunikat.com/kniga-aleksiyevich-trapila-w-top-100-knig-xxi-stagodzdzya-pavodle-the-new-york-times

#навіны_kamunikat

Якія трыгеры і нагоды падштурхоўвалі беларусаў пераходзіць на беларускую мову ў 2020–2022 гадах?
Якой была матывацыя і як змянілася для беларусаў значнасць і сэнс беларускай мовы падчас і пасля пераходу на беларускую мову?

Вельмі цікавае даследаванне было праведзена ў 2022–2023 гг. Шчыра раім з ім азнаёміцца:

https://budzma.org/news/shto-dlya-belarusa-belaruskaya-mova.html

🥳30 чэрвеня 1911 нарадзіўся паэт, пісьменнік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1980) Чэслаў Мілаш
Актыўна абараняў інтарэсы літоўцаў і беларусаў. Меў дачыненне да Варшаўскага паўстання. Выкладаў у Берклі і Гарвардзе 🧑🏻‍🎓
Да 1980 года ў Польшчы дзейнічала цэнзарская забарона не толькі на публікацыю яго твораў, але і на прозвішча наогул. Кнігі Чэслава Мілаша выдавалі падпольна.
У 1993 годзе паэт вырашыў вярнуцца ў Польшчу і пераехаў у Кракаў, паводле яго сцверджання, «найбольш блізкі Вільні» 🥰
Брат Чэслава — Андрэй Мілаш, казаў: «Мілашы — гэта такія самыя літвіны, як Міцкевіч, Гамбровіч, Голубеў, Ясеніца, Ваньковіч, Віткацы ці нават Пілсудзкі.
Чэслаў гаварыў пра сябе: „Я літвін польскай культуры“» 💪😎
Раім звярнуць увагу на гістарычны твор Мілаша «Пошук бацькаўшчыны» (1992, пра землі ВКЛ і Рэчы Паспалітай).

А яшчэ 30 ліпеня 1948 года нарадзіўся Захар Васілевіч Шыбека — выбітны беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар 🎉🎉🎉
Аб'ектам даследаванняў быў Мінск 2-й паловы ХІХ — пачатка ХХ ст., гарады Беларусі 1861—1904 гадоў, беларускі нацыянальны рух ХІХ-ХХ ст. На гэтай глебе напісаў ужо больш за 200 навуковых публікацый ✍️
Першы (ці адзін з першых) беларускі гісторык, які публічна назваў паход Чырвонай арміі ў верасні 1939 г. у Заходнюю Беларусь і Заходнюю Украіну савецкай захопніцкай акцыяй, а Сталіна і Гітлера пазначыў як паплечнікаў, якія сумесна рыхтаваліся напасці на Польшчу.
Узнагароджаны медаллю "100 гадоў БНР" Рады Беларускай Народнай Рэспублікі 🔥🔥🔥
Захар Васільевіч і зараз не забывае аб Беларусі, і вясной 2023 года выдаў 1 том кнігі "Гісторыя рознічнага гандлю ў Беларусі".
Да таго ж, на нашых рэсурсах бліжэйшым часам пачне з'яўляцца агучка адной з кніг Захара Васільевіча аб Мінску. Сачыце за навінамі! 😉

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

Ці ведаеце вы, што 31 ліпеня - дзень нараджэння не толькі ў Ігната Дамейкі, але і ў Ігната Храптавіцкага? 😳
А хто гэта? Гэта - выбітны паэт, фалькларыст і грамадскі дзеяч.
Аўтар працы «Погляд на паэзію беларускага народа», аўтар вершаў, гістарычных дакументаў, выдання «Поўны беларускі песнязбор», да якога распрацаваў класіфікацыю (дарэчы, у нас не атрымалася знайсці гэты твор на беларускай мове 😉)
Пахаваны на вясковых могілках у Каханавічах (Верхнядзвінскі раён Віцебскай вобласці). Пасля 1917 г. магіла была разбурана, а надмагільныя помнікі выкінутыя. У пачатку XXI стагоддзя надмагіллі Ігната Храпавіцкага і яго жонкі былі адноўлены на сімвалічных магілах, бо дакладнае іх размяшчэнне высветліць не атрымалася... 😔

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

Сёння хочам павіншаваць з Днём Нараджэння выбітнага беларуса - Аляксея Мікалаевіча Бацюкова - беларускага пісьменніка, журналіста і гісторыка 🥳🎂🎉
У 2012 годзе газета «Наша Ніва» назвала Аляксея Бацюкова «Чалавекам года». Ініцыяваў вяртанне ў Беларусь старажытнага выдання Статут ВКЛ 1588 г., кнігі Казіміра Семяновіча «Вялікае мастацтва артылерыі» 1676 г., «Апостал» Спірыдона Собаля 1632 г 🤯🤯🤯
У кастрычніку 2020 года быў аштрафаваны за ўдзел у акцыях пратэсту.
Друкуецца ў часопісе «Arche», газеце «Наша ніва» 🤗

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

‼️ Вартая ўвагі яшчэ адна падзея ў беларускай літаратуры.
На жаль мала хто ведае, аднак 1 жніўня 1937 г. на вялікім вогнішчы ў «Амерыканцы» нкуснікі Сакалоў (01.10.1897, Яраслаўская губ. Расія), Гарбацэвіч (падобна, Лявон Васільевіч, 20.02.1909, Лапічы, Асіповіцкі р-н) і Абрамчык (пакуль не ідэнтыфікаваны) спалілі — НЕКАЛЬКІ ДЗЯСЯТКАЎ ТЫСЯЧ рукапісаў беларускіх літаратараў.
Гарэлі творы, якія не прайшлі цэнзуру або пісаліся ў стол, Багуна,Вольнага,Галубка,Гартнага,Дудара,Зарэцкага,Кляшторнага,Кульбака,Лявоннага,Тарашкевіча, Таўбіна,Хадыкі,Чарота,Юдэльсона і шмат каго іншых. Гарэла амаль уся спадчына пісьменнікаў «першага прызыву».
Сталінскія карнікі тым самым паўтарылі і нават пераўзыйшлі вядомае ганебнае спальванне нацыстамі 25.000 «не германскіх» кніг 10 траўня 1933 года.
[Крыніца: Макараў Леанід, "Толькі адна ноч"]

Гэтая ганебная старонка беларускай гісторыі мусіць быць цьвёрда зафіксавана і прадстаўлена ўсяму свету

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

Ніколі не чытайце Начную Газету. Частка ІV: Голад
Дзіўная газета, якая з'яўляецца роўна апоўначы.
Працяг містычнай гісторыі дасяжны на нашым Патрыёне!

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

🎉 4 жніўня спаўняецца 107 гадоў з дня нараджэння Янкі Брыля - беларускага пісьменніка, перакладчыка, публіцыста
Служыў у Войску Польскім, трапіў у нямецкі палон, пасля ўцёкаў - далучыўся да партызанскага руху 🫡
Пераклаў з польскай, рускай і ўкраінскай моў на беларускую больш за 200 твораў. Адным з першых яшчэ на пачатку 1980-х звяртаў увагу грамадскасці на моцную русіфікацыю беларускага грамадства за часамі ЗССР 😢
У канцы 80-х гадоў падтрымаў рух нацыянал-дэмакратычнага адраджэння. У 1989 годзе выступаў на мітынгу ў Курапатах, арганізаваным БНФ. Крытычна ацэньваў пераход беларускага рэжыму да дыктатуры ў канцы 1990-х гадоў, падтрымліваў бел-чырвона-белы сцяг і лозунг «Жыве Беларусь!», яго тагачасныя погляды выяўлены ў эсэ «У сцягах нашых многа святла» (1999). Адкрыта выступаў супраць палітыкі беларускіх уладаў па татальнай русіфікацыі Беларусі 😔

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

#годнаяцытата
(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

Сёння адзначаецца 100 год з Дня Нараджэння Аркадзя Іосіфавіча Жураўскага 🥳🥳🥳

Даследаваў гісторыю беларускай мовы і беларускага мовазнаўства. Першым у славянскім мовазнаўстве даказаў існаванне беларускага варыянту царкоўнаславянскай мовы ў старабеларускі перыяд, прааналізаваў мову дзеячаў беларускай культуры мінулага (Скарыны, Буднага, Цяпінскага і інш.). Вывучаў пытанні кадыфікацыі і нармалізацыі сучаснай беларускай літаратурнай мовы 😎

Аўтар болей за 300 навуковых прац, у тым ліку 15 манаграфій і слоўнікаў. Адзін са стваральнікаў «Гістарычнага слоўніка беларускай мовы» 🔥🔥🔥

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

⚪️Сённяшнім днём споўнілася б 59 гадоў мастаку, акцыяністу і шчыраму беларусу Алесю Пушкіну

Ці ведалі вы, што не гледзячы на пацыфісцкія погляды, Алеся ў 1984 годзе прызвалі ў Савецкую Армію, служыць у Афганістан? У войску вёў дзённік на беларускай мове, апісваючы праўду. Дзённік быў прызнаны антысавецкім 🤯

У 1988 годзе Алесь арганізаваў першы гурток БНФ. Браў актыўны ўдзел у падрыхтоўцы мітынгу памінання продкаў «Дзяды» ў 1988, з-за чаго быў арыштаваны на пяць сутак. У 1989 годзе, падчас святкавання 71-й гадавіны з дня абвяшчэння незалежнасці БНР, Алесь ажыццявіў першы ў Беларусі маніфест сац-арту: напісаныя ім 12 плакатаў, супярэчных дзяржаўнай ідэалогіі. На адным з плакатаў быў намаляваны дзяржаўны сцяг БССР узору 1951 года і надпіс «Хопіць сацыялістычнай, адродзім народную Беларусь!» 🤍❤️🤍

І гэта - толькі маленькі адсотак жыццёвых прыгод гэтага неймавернага чалавека і выбітнага мастака, якія вартыя як меней серыяла ✍️

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

📚 Апошнія 1.5 месяцы мы праводзілі апытанку на конт запытаў па літаратуры на беларускай мове. Дык воооось... 🤗
Хацелася б выказаць словы бясконцай удзячнасці і павагі ўсім-усім вам за ўдзел, распаўсюджванне і прагу да роднай мовы. Гэта вельмі натхняе рухацца далей і рабіць яшчэ больш цікавых і, галоўнае, запатрабаваных перакладаў! 🥰

❗️ Дарэчы, пра запатрабаванасць. А мы ўжо пачалі падводзіць вынікі нашай апытанкі, і першае з чаго пачалі - гэта пытанне №4: пра замежныя творы ці аўтараў, якіх вы хацелі б пачытаць на беларускай мове 🎉

🤯 Мы атрымалі больш за 70 пэўных назваў твораў і больш за 150 пэўных імёнаў аўтараў (не ўлічваючы каля 100 менш пэўных запытаў), якіх бы вы, нашыя паважаныя, хацелі б пачытаць на беларускай мове. Вядома, што каб перавесці ТАКУЮ ВЯЛІЗАРНУЮ КОЛЬКАСЦЬ годных твораў нам спатрэбіцца вельмі шмат часу. Аднак пачынаць з чагосьці трэба, і мы адабралі 4 творы, якія вы згадвалі часцей за астатнія:

1️⃣ Дзюна
2️⃣ "Что мой сын должен знать об устройстве этого мира?"
3️⃣ "Энн з Зялёных Мезанінаў"
4️⃣ "Гронкі Гневу"
(Таксама часта згадваліся "Песнь Лёду і Полымя", "Гарры Потар", "Хобіт", Кінг, Брэдберы, Сэлінджэр, Пратчэт і іншыя)

💥💥💥 Наступным крокам будзе запуск апытанкі, каб абраць адзін з гэтых чатырох твораў для перакладу.
Апытанка будзе праводзіцца тут, у нашай суполцы. Аднак гэта не замінае распаўсюджваць апытанку і ў іншых суполках калі вы жадаеце, каб менавіта ваш улюбёны твор з'явіўся на роднай мове 💪

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

🥳🥳🥳 7 жніўня 70 год спаўняецца археолагу, публіцысту і грамадскаму дзеячу Алегу Трусаву.

Аўтар некалькіх манаграфій і больш як 150 навуковых прац па археалогіі і гісторыі архітэктуры. Апублікаваў больш за 400 навуковых і навукова-папулярных артыкулаў.
Адзін з заснавальнікаў: Беларускага гуманітарнага ліцэя імя Я. Коласа, Таварыства Беларускай Мовы імя Ф. Скарыны, БНФ, БСДГ, старшыня Цэнтральнай Рады БСДГ (1992—1995) 🤯🤯🤯

Прымаў удзел у распрацоўцы афіцыйнай выявы дзяржаўнага герба «Пагоня», бел-чырвона-белага дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і наверша да яго 💪😎

Дэпутат Вярхоўнага Савета РБ XII склікання. Удзельнічаў у галадоўцы дэпутатаў Апазіцыі БНФ супраць арганізаванага Лукашэнкаўцамі рэферэндуму пра змену дзяржаўных сімвалаў, скасаванню статуту беларускай мовы як адзінай дзяржаўнай і эканамічнай інтэграцыі з Расіяй 🤬

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)

Вітаем, паважаныя сябры! 🤗

Згодна з ранішнімі навінамі высвятлілася, што па двух творах з 4, якія часцей згадваліся ў гэтым апытанні , 1 твор ужо перакладзены ("Гронкі гневу"), а яшчэ па аднаму вядзецца праца ("Дзюна"). Таму мы вымушаны скараціць колькасць варыянтаў да двух. З аднаго боку выбар звузіўся, але з другога - мо прасцей будзе абраць 🤔

Прыносім свае выбачэнні за такое непаразуменне і шчыра дзякуем вам за тое, што пільна сочыце за навінамі і звяртаеце ўвагу на такія моманты. Сапраўды, разам - прасцей адсочваць усе падзеі і ўдасканальваць дзейнасць 🤝

Калі ласка, не спыняйцеся і пакідайце ў каментарах свае пытанні, заўвагі і прапановы: мы ўсё чытаем і на ўсё рэагуем 😊

✍️ Таксама шмат пытанняў мы атрымалі аб нашай дзейнасці: хто мы, адкуль, што зрабілі, якія планы на будучыню 🫣
Будзем адказваць паступова, і пачнём з таго, хто мы.

🤗 Мы - суполка беларусаў, асноўная частка якіх сабралася летам 2023 года каб паспрабаваць зрабіць нешта цікавае і карыснае для беларусаў Свету. Сярод нас ёсць дыпламаваныя лінгвісты з МДЛУ, аднак хапае і не "прафесійных" перакладчыкаў - проста праз апантанасць роднай мовай. У большасці асноўнае месца працы - гэта ІТ, бягучае месца жыхарства - Еўрапейскі Звяз 🇪🇺

У розны час (самае ранейшае - 2017 год) людзі працавалі над перакладамі фільмаў, апавяданняў, кніг і нават сезона аднаго з знакамітых тэлесерыялаў 😎
На жаль, больш падрабязнасцей пра імёны, прозвішчы, "партфоліа" і г.д. мы пакуль не гатовыя прадставіць праз патынцыйную небяспеку, аднак шчыра верым, што хутка прыйдзе час, і кожны беларус зможа бяспечна распавядаць пра свае справы і прыгоды 😇

(распрацавана ў межах праекта ImagineY пры фінансавай падтрымцы Еўрапейскага Звязу)