✅ФАРЗАНДЛАРИМИЗДАГИ ҚОБИЛИЯТ  ЙЎҚОЛИШИНИНГ БАЗИ САБАБЛАРИ:

1. Юзга уриш миядаги 300-400 ҳужайрани ўлдиради.
Бошни силаш эса мияда янги ҳужайралар пайдо қилади.

2. Электрон ўйинлар ижтимоий ақлни, луғавий зийракликни барбод қилади.

3. Боланинг фикрлари устидан кулиш, у тақдим қилган ишларни тақдирламаслик
натижасида ундаги мотивация пасайиб кетади.

5. Боланинг ёшлигидан у билан суҳбат қуриш эшигининг ёпиқлиги.

6. Таълим бериш давомида сув ичишни камайтириши (Миянинг 85% и сувдан иборат. Ҳар 45 дақиқада 1 стакан  сув ичиш зарур.)

7. Ўқувчининг қобилияти ва қизиқишларини ҳисобга олмай ўқитиш самарали натижага олиб келмайди.

👉 @anvar_pediatr

❓Bolalarda skolioz kelib chiqish sabablari nima?

📌Bolalarda skolioz ona qornidayoq paydo bo‘ladi. Ko‘plab xomilador ayollar gazli ichimliklar ichishadi. Bu esa homila umurtqasi rivojlanmay qolishi, nuqsonlar paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

📌Bola tug‘ilgandan keyin beshikka yotqizayotganda ehtiyotkor bo‘lish kerak. Beshikda bolani tagiga qo‘yilgan ko‘rpacha tekis joylashtirilishi lozim, chunki beshikka bolani qanday yotqizsangiz, umurtqasi shunday rivojlanadi.

📌To‘g‘ri ovqatlanishga e’tibor berilishi, doimiy jismoniy mashqlar bajarilishi qomatni tekis rivojlanishiga yordam beradigan omillardir.

👉 @anvar_pediatr

📍Бола тили чиқиши учун маслаҳатлар

📍Ўртача 2 ёшда боланинг тили чиқиши керак. 4 ёшга қадар бола ўртача 330 та сўзларни билиши керак. Бу ҳолатни ўз вақтида, муаммосиз бўлиши учун ота-оналар ҳам ёрдам беришлари зарур. Бунда:

✔️Она ҳомиладорлик вақтидан бола билан суҳбатлашиши лозим. Ҳомиладорликнинг охирги вақтларида бола товушларга ўта сезувчан бўлади.

✔️Чақалоқ туғилгач, доимо суҳбатлашинг.

✔️Чақалоқлигидан саволлар бериб, барча буюмларни ўргатиб боринг.

✔️Буюмларнинг номини бузмасдан тўғри талаффуз қилинг. Сўзларни эркалаб, нотўғри талаффуз қилиш болада нотўғри тушунча ва нутқ чиқишининг кечикишига олиб келади.

✔️Чақалоқнинг кўзларига қараб мулоқот қилинг.

✔️Чақалоқ билан мулоқотни фақат она эмас, отаси ва бошқа оила аъзолари ҳам қилиши лозим.

✔️Болага ҳикоялар айтиб беринг, айниқса бу ишни бола уйқудан уйғонганда, овқатланганда ва тагликларни алмаштирганда амалга оширинг.

✔️Бола билан ўйинлар ўйнаш вақтида ҳам мулоқотда бўлинг.

 👉 @anvar_pediatr

📍Болаларда ич кетишининг олдини олиш учун тавсиялар

✅  Болаларда диарея кузатилганда кўп суюқлик ичишлари керак, бу йўқолган тана суюқликларини тўлдиришга ёрдам беради. 9 ойдан катта болалар учун рецептсиз сотилувчи шакар ва туз аралашмасидан иборат эритмалар яна ҳам фойдали. Бола эмизикли бўлса, кўпроқ овқатлантириш лозим, кўкрак сути билан озиқланувчи болаларда ич кетиши камроқ кузатилади, она пробиотиклар қабул қилса, боланинг ичак микрофлораси тикланишига ёрдам беради.

❎ Шарбат ёки газланган сув, мевалар, ёғли овқатлар, шакарли печенье ва ширинликлар, сут ва сут маҳсулотлари истеъмолини чеклаш лозим.

❗️Янги туғилган чақалоқда: пешоб ажратиши камайса, оғиз қуриса, йиғлаганда кўз ёшлари чиқмаса, бошнинг тепа қисмидаги лиқилдоқ чўкиб қолса, терининг эластиклиги йўқолиб, териси тортиб кўрилганда дарҳол ўз ҳолига қайтмаса ёки ич кетиши 48 соатгача тўхтамаса, зудлик билан шифокорга мурожаат қилиш лозим!

👉 @anvar_pediatr

✅Bir yoshgacha bolalarning psixomotor rivojlanish normalari

Farzandingizning 1 yoshgacha rivojlanishi davomida kuzatiladigan harakatlarni quyidagi havolalar orqali bilib olishingiz mumkin.

⏳ 1 oylik bolalarda;
⏳ 2 oylik bolalarda;
⏳ 3 oylik bolalarda;
⏳ 4 oylik bolalarda;
⏳ 5 oylik bolalarda;
⏳ 6 oylik bolalarda;
⏳ 7 oylik bolalarda;
⏳ 8 oylik bolalarda;
⏳ 9 oylik bolalarda;
⏳ 10 oylik bolalarda;
⏳ 11 oylik bolalarda;
⏳ 1 yoshli bolalarda;

👉 @anvar_pediatr

❓Chaqaloqlarda qorin dam boʼlishi sababi nima?

📌Ichaklarda gaz hosil boʼlishi – organizm uchun normal holat hisoblanadi. Gazlar oshqozon-ichak tizimida quyidagi sabablar natijasida paydo boʼladi:

📌Bolakay emish vaqtida havo yutishi;

📌Kislotali oshqozon shirasi ichakka tushishi va ichakda oshqozon osti bezi ishlab chiqaradigan fermentlar natijasida neytrallanishi;

📌Аyrim bakteriya mikroflorasi koʼpayishi natijasida ovqat mahsulotlarining parchalanishi.

👉 @anvar_pediatr

✅Emizikli bolalarda kalsiy yetishmovchiligining ilk belgilari quyidagilar bo‘lishi mumkin:

📌Juda ko‘p terlash, ayniqsa boshning tepa qismida
📌Boshning yostiq bilan ko‘p kontakda bo‘ladigan sohalarida soch to‘kilishi;
📌Tremor (tirishish) holati – yig‘laganda iyak sohasi;
📌Baland shovqinlar eshitganda bezovtalanish va yig‘lash.

Agar kalsiy yetishmovchiligi bolaning o‘tirish va yurishni boshlagan davriga to‘g‘ri kelsa, unda umurtqalarda patologik qiyshiqliklar va egriliklar kelib chiqadi. Bolalikning keyingi davrlarida gipokalsiyemiyada suyaklar sinuvchanligi oshishi, tirnoqlarning ko‘chib tushishi, og‘iz burchagida yorilishlar, talvasalar, anemiyalar, bo‘g‘imlarning deformatsiyalari ko‘zga tashlanadi.

👉 @anvar_pediatr

✅Bolani ovqatlantirishda nimalarga e’tibor qaratilishi lozim?

Birinchidan, onalar bolani to‘g‘ri ovqatlantirishlari kerak. Ikkinchidan, ayniqsa iliq-issiq kunlarda bolaga ko‘proq suv berish lozim, bu terlash tufayli organizm yo‘qotgan suyuqlik o‘rnini to‘ldiradi. Uchinchidan esa o‘tkir yuqumli ichak kasalliklarining oldini olish maqsadida shaxsiy gigena qoidalariga rioya etish alohida o‘rin egallaydi. Chunki o‘tkir me’da-ichak infeksiyalari bilan kasallanish 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar orasida 65-70 foizni tashkil qiladi.

Kasallik ko‘pincha iste’mol qilingan suv va oziq-ovqat mahsulotlari orqali yuqishini inobatga olib issiq kunlarda bolalarning ochiq suv havzalarida cho‘milishlarini nazorat qilish, ayniqsa mevalarni qaynagan suvda yuvib berish muhim hisoblanadi.

Vitaminga boy ko‘katlarni to‘g‘rab, bola ovqatiga qo‘shib yedirish lozim. Umuman, vitaminli yeguliklar kundalik dasturxonda doimo bo‘lishi shart. Oddiygina misol. Bola organizmida vitamin C yetishmasa, uning aqliy va jismoniy qobiliyati pasayib ketadi, me’da-ichak faoliyati buziladi, bola tez-tez shamollaydigan bo‘lib qoladi. Shunday ekan, askorbin kislotasiga boy petrushka, karam, na’matak, limon, pomidor va sabzi iste’mol qilishni yo‘lga qo‘ygan ma’qul.

Vitaminlarning B guruhi yetishmasa, bolada ishtaha yo‘qolishi, asab tizimi faoliyati buzilishi, lanjlik, ozib ketish kabi belgilar kuzatiladi, shu sababli bolalarga go‘sht, jigar, dukkakli donlar, sut mahsulotlari, tuxum va turli sabazavotlarni ko‘proq berish tavsiya etiladi.

Vitamin A tanqisligi yosh bolalarning ko‘rish qobiliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, moddalar almashinuvining bir me’yorda bo‘lmasligiga olib keladi. Bolalarga go‘sht, baliq, sut, tuxum, sariyog‘ va ko‘k no‘xatli taomlarni ko‘proq berish lozim.

👉 @anvar_pediatr

✅Болалар 1 суткада қанча вақт ухлаши керак?

☑️Янги туғилган чақалоқлар (0-3 ой) — 14-17 соат. 

☑️Чақалоқлар (4–11 ой) — 12-15 соат. 

☑️Болалар (1-2 ёш) — 11-14 соат. 

☑️Мактабгача ёшдаги болалар (3-5 ёш) — 10-13 соат. 

☑️Кичик мактаб ўқувчилари (6–13 ёш) — 9-11 соат. 

☑️Ўсмирлар (14-17 ёш) — 8-10 соат.

👉 @anvar_pediatr

✅Фарзандингизга берадиган ширинлик миқдорини камайтиринг!!!!

Ширинлик мия фаолиятига қандай таъсир кўрсатади?

🌸Миянинг рағбатлантириш тизимини бузади. Гликемик индекслари юқори бўлган озиқ-овқатлар (яъни қондаги қанд миқдорини тез кўтарадиган маҳсулотлар) кучли очлик ва ҳатто гиёҳвандликка ўхшаш ҳисларни келтириб чиқаради.

🌸Хотирани ёмонлаштиради. Мунтазам равишда кўп миқдордаги шакарни истеъмол қилиш яллиғланишни келтириб чиқаради, бу эса хотира пасайишига олиб келади.

🌸Кайфиятга салбий таъсир қилади. Биз илгари ширин нарсалар кўнгилни кўтаради, деб ўйлар эдик, аммо бу ҳар доим ҳам шундай эмас. Олимлар 23000 кишининг овқатланиш одатлари ва кайфиятини таҳлил қилиб, ширинликни кўпроқ истеъмол қилиш депрессияга олиб келиши ҳам мумкинлигини исботлашди.

🌸Ақлий қобилиятни пасайтиради. Қонда глюкоза даражаси кўтарилиши қон томирларига зарар етказади, бу эса аста-секин бошқа муаммоларга олиб келади. Узоқ муддатли қандли диабетга чалинган одамларни кузатиш натижасида уларнинг хотираси, ўрганиш ва бошқа когнитив функцияларининг бузилишига олиб келиши аниқланди.

👉 @anvar_pediatr

❗️Сигир сути болалар учун аллергия қўзғатувчи кучли воситалардан биридир.

🥛Сигир сути ёш инсон танаси учун энг кучли аллерген ҳисобланади. Бу сутнинг таркибидаги 20 та оқсилдан 14 таси билан боғлиқ.

👶Икки ёшгача бўлган болаларда ферментларнинг етишмаслиги ва болалар ичаклари деворларининг ўтказувчанлиги туфайли оқсиллар қонда ўзгармаган ҳолда пайдо бўлиб, иммунитет реакцияларини келтириб чиқаради ва аллергия қўзғатади.

👉 @anvar_pediatr

❓Chaqaloqlarni cho‘miltirishda suvning optimal harorati qanday?

Chaqaloq ona qornida 9 oy davomida homila atrofi suyuqligining 36,6 gradus haroratiga moslashgan. Demak, chaqaloq cho‘miltirishda suvning optimal harorati 37 gradus bo‘lishi kerak. 35-36 gradus ham kichkintoy uchun qulay hisoblanadi.

❗️Eslatma. Chaqaloqni cho‘miltirib bo‘lgandan so‘ng uni sovuq qotishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.

👉 @anvar_pediatr

✅Овқатдан заҳарланганда нима қилиш керак?

Озиқ-овқатдан заҳарланганда беморнинг аҳволини кузатиш ва суюқлик ичиш режимини назорат қилиш керак.

Аввал танани заҳарланиш манбасидан имкон қадар тезроқ тозалаш керак. Бунинг учун қусиш рефлексини чақириш ва ич ҳайдовчи дори бериш керак. Агар сиз ошқозонни ювсангиз, биринчи ярим соат ичида беморнинг аҳволи сезиларли даражада яхшиланади.

Шаффоф сув чиққунга қадар қусишни қўзғатиш керак. Ювиш учун тоза қайнатилган сув ёки сода ва йод эритмасидан фойдаланса бўлади. Кусгандан кейин токсинлар қолдиқларини боғлайдиган сорбент ичириш керак.

👉 @anvar_pediatr

✅​​Қориндаги санчиқ - гўдак йиғисининг сабаби бўлиши мумкин

Чақалоқларда уч ойгача ичаклар фаолияти яхши бўлмаганлиги учун бола ахлат ва газларни мустақил чиқариб юборишга жуда қийналади.

Бунда боланинг қорни қаттиқ, шишган, ушлаганда бола нихоятда безовталанади. Бунинг учун бола қорнини массаж қилишингиз керак. Қўлингизни тозалаб ювиб, крем, вазелин ёки ўсимлик мойини қоринга суртасиз.

Силаш билан бошланган массаж, соат стрелкаси бўйича бир оз босим билан қорин мушакларига таъсир этувчи уқалашга ўтилади. 2-3 минутдан сўнг айланма харакатлар билан массаж тугатилади.

Агар бола тинчланмаса, 2-3 марта такрорланади, қорни билан ётқизилади, барибир тинчланмаса тозаловчи хуқна қилинади.

👉 @anvar_pediatr

✅Bolani ovqatlantirish boʻyicha tavsiyalar

Ota-onalar duch keladigan eng asosiy qiyinchiliklardan biri — bolani ovqatlantirish. Tajribalar va statistikaning ko‘rsatishicha, bu muammo o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmaydi. Ovqatlanish rejimini izga tushirishga va bolani ovqatlantirishga yordam beradigan bir necha hiylalar to‘g‘risida aytmoqchimiz.

Ora-sira mayda-chuyda yeguliklarni yeb yurish bolaning ishtahasini bo‘g‘adi. Shirin sharbat va pechenyedan keyin sho‘rva mazasiz tuyuladi.

Ovqatlanish rejimini tuzish juda muhim hisoblanadi. Bolani har kuni bir xil vaqtda ovqatlantirish zarur.

Vaqtingiz kam bo‘lsa ham, ovqatlanish oldidan ishtahasi bilan muammosi bo‘lgan bolani sayr qildirishga vaqt ajratish lozim. Toza havo uni yaxshilashga yordam beradi.

Butun oila a’zolari bilan dasturxon atrofida birga o‘tirish ham ishtahaning ochilishiga va ovqatlanish rejimini izga tushirishga yordam beradi.

👉 @anvar_pediatr

✅Chaqaloqlarda jag'ning titrashi

Fiziologik va patologik tremorni farqlang. Birinchi holda, tashvishlanmang, vaqt o'tishi bilan u o'z-o'zidan izsiz o'tadi. Chaqaloqlarda tremorning patologik tabiati bilan ular tezkor davolanishni talab qiladigan jiddiy nevrologik kasalliklar haqida gapirishadi. Shunday qilib, yangi tug'ilgan chaqaloqdagi iyagining fiziologik, xavfsiz tremorining o'ziga xos xususiyatlari: qisqa muddatli (sekundlar), asabiy yoki jismoniy stressdan keyin paydo bo'lishi (cho'milish, uyqu paytida, kiyimni almashtirishda), kichik amplituda.

Erta tug'ilgan chaqaloqlarda iyagi titrashi odatiy holdir. Bunday bolalarning asab tizimi shakllanishiga vaqt topa olmadi. 3 oyga kelib, fiziologik tremor hodisalari kamayadi va yo'qoladi. Chaqaloqlarda patologik chin tremorining eng jiddiy namoyon bo'lishi uzoq vaqt davomida butun boshning harakatlanishi hisoblanadi. Bu og'ir nevrologik kasalliklarni ko'rsatadi. Bolalar nevrologi sizga yordam beradi.

👉 @anvar_pediatr

👉 @anvar_pediatr

Фарзандингизга асло сақич олиб берманг!

✅ Ҳозирги замонавий сақичлар ўзида жуда кўп миқдорда шакар ёки шакар ўрнини босувчи кимёвий моддалар сақлайди. Улардан бири ксилитол сийдик пуфаги саратонига сабаб бўлиши мумкин.

✅ Сақич турли хил бўёқлар билан бўялади. Бу эса болада аллергия ёки диареяга сабаб бўлади!

✅ Сақични оч қоринга чайнаш ошқозонда яра пайдо бўлишига имкон яратади!

✅ Кўп сақич чайнаш болада хотира пасайишига сабаб бўлиши мумкин.

✅ Сақич таъмини яхшилаш учун қўшиладиган глутамат моддаси асаб ҳужайраларини нобуд қилиши мумкин

👉 @anvar_pediatr

✅​​Болани ўтиришга мажбур қилиш унинг умуртқа поғоналарига салбий таъсир қилиши мумкин.

Бола одатда 7 - 9 ойлардан ўтиришга ҳаракат қилади ва  бемaлол эмаклаши мумкин. Эрта эмаклаган болалар   кечроқ юриши, кеч ёки умуман эмакламаган болалар эртароқ юриши кузатишлардан маълум.

Эндигина бир нарсаларни ушлаб туришни ўрганган бола яна қайтиб ўтиришни билмайди. Хушёр бўлинг, унинг чарчаб қолишига йўл қўймант.

Бола тик туришни ўрганиши билан ота-оналар махсус аравача «ходунка» га солиб юришни ўргатмоқчи бўладилар.

Лекин, бу арвача оёқларнинг қийшиқ ўсишига олиб келади, қолаверса, жинсий аъзоларга салбий таъсир қилиши мумкин.

Одатда 12- 15 ёшдан юриши керак бўлган гўдак  тасодифан йиқилиб тушса ёки бетоб бўлиб қолса, юриши 2 -3 ойга кечикади, 9- 10 ойда юриб кетган болалар агар улар мустақил ўрганган бўлсалар, ҳавотир олманг, унинг суяклари ўз гавдасини кўтаришга қодир бўлади.

Болангиз  тик туришни ўрганиши билан уни травматолог-ортопедга кўрсатинг, шунда маймоқлик, ясси оёқлик, рахит касаллиги туфайли суяк қийшайишларини олдини олган бўласиз.

👉 @anvar_pediatr

🍏Birinchi marta qo‘shimcha ovqat berishni nimadan boshlash kerak:

Qo‘shimcha ovqat berishni bir tarkibli pyurelardan, bolalar uchun sabzavot pyurelaridan, bitta komponent, ya’ni sabzavot yoki mevadan iborat pyuredan, shunindek bir xildagi boshoqli dondan iborat shakarsiz sutsiz bo‘tqadan boshlagan ma’qul.

🍽Qo‘shimcha ovqat mahsulotlari:
1 Sabzavot pyuresi — 6 oylikdan;
2 Meva pyuresi — 6 oylikdan;
3 Bo‘tqalar — 7 oylikdan;
4 Achitqili sut mahsulotlari — 7—8 oylikdan;
5 Go‘sht pyuresi — 7—8 oylikdan;
6 Baliq pyuresi — 9 oylikdan.

👉 @anvar_pediatr