گمانم این را می‌پذیریم و می‌توانیم فهم کنیم که از دید آنان، مسبب این فاجعه به طور مطلق، بمب‌افکن نیست و ادامه‌دهندگان داخلی جنگ هم هستند. بنابراین حرف و حس آنان خود به خود ماهیتی اعتراضی به خود می‌گیرد و این اعتراض آن هم بعد از این همه سال، صرفاً و همچنان متوجه صدام حسین نیست! وقتی فیلم "درخت گردو" این جهت‌گیری را دارد و می‌پندارد هنوز هیچ تقصیری به گردن داخلی‌ها نیست، خودش سند جعلیّت و کهنگی‌اش را یکجا امضا کرده است.

@amiropouria

۱. این خانم موسپید، هلن کلر واقعی‌ست در دیدار با پَتی دوک، بازیگر نقش کودکی ِ او در نمایش و فیلم "معجزه‌گر". عکس‌ها را نینا لین برداشته و محل دیدار، سرصحنه‌ی فیلم "معجزه‌گر" (آرتور پِن، ۱۹۶۲) بوده. دوک از ۱۹۵۹ در اجرای صحنه‌ای ِ همین نمایشنامه بر صحنه‌ی تئاتر برادوِی، نقش هلن کلر را در بچگی ایفا می‌کرد. نمایشنامه را ویلیام گیبسون نوشته بود و منبعش کتاب اتوبیوگرافی هلن کلر بود. موقع ساختن فیلم، کارگردان همان اجرای برادوِی را صدا زدند، فیلمنامه را خود نمایشنامه‌نویس نوشت و همان بازیگران صحنه جلوی دوربین رفتند و هر دو اسکار نقش اصلی و مکمل زن را از آن ِ خود کردند: بانو آن بَنکرافت و خانم پَتی دوک.
در این دیدار، هلن کلر ۸۱ ساله است و پتی دوک، ۱۵ ساله. بله، بهش می‌خورد کوچک‌تر باشد.

۲. به آدم‌ها و اتفاقات واقعی و فیلم‌های مربوط به آنها همیشه علاقه و توجه داشته‌ام. با مکث بر آن، چندین دوره کلاس برگزار کرده‌ام. در جلسات سخنرانی، گاه فیلم سینمایی مربوط به این افراد و وقایع را در کنار برش‌هایی از مستندی که به همان زمینه می‌پرداخته، پخش و بررسی کرده‌ام. هیجانم از حضور هلن کلر در کنار پتی دوک، از این منظر هم هست: کسی دارد فرد ثبت‌کننده‌ی تصویرش در چشم جهانیان را بغل، لمس، نوازش و تأیید می‌کند.

۳. نگاه پتی دوک به هلن کلر نشان می‌دهد که دارد همچنان برای بازی‌اش در چهره‌ی او دقیق می‌شود. دارد از هر آن و نشان او برای بازیگری‌اش می‌دزدد. در نگاه دوک، نبوغی جاری‌ست که از هوش فراتر می‌رود. قبول ندارید؟

۴. آرامش سگ در آغوش هلن کلر و احساس امنیتی که باعث می‌شود برود دورتر برای خودش لم بدهد، دلم را می‌بَرَد.

۵. عکس شماره‌ی ۵ را ببینید. این جور وقت‌ها به فرد نابینا می‌گویند "اینجا رو نگاه کنین لطفاً". او هم چشم‌هایش را به سمت منبع صدا می‌گرداند. جمله‌ی تناقض‌آمیز عجیبی‌ست. به کسی می‌گویند نگاه کن که آرزو داشت بتواند چنین کند!

۶. کاری که هلن کلر در عکس ۶ می‌کند، همان کاری‌ست که بچگی‌اش در فیلم با صورت خانم آنی سالیوان می‌کرد: تشخیص چهره با لمس انگشتان. چگونه می‌شود زیبایی یا شباهت را با لمس، تشخیص داد؟ راز غریبی‌ست.

۷. یک بار در مقاله‌ای در تعظیم به بازی بنکرافت، آنی سالیوان ِ او را شمایل یک آموزگار ِ مشتاق ِ یاد دادن وصف کردم.

۸. دستاوردهای هلن کلر را دست‌کم نگیرید. در ۱۱ سالگی اولین داستان کوتاهش را نوشت. چهار سال پیش از انقلاب اکتبر، مجموعه مقالاتش درباره‌ی سوسیالیسم کتاب شد. فعال جدی و اثرگذار حقوق کارگران، زنان، کم‌توانان و صلح جهانی بود. اولین ناشنوای نابینای تاریخ بود که موفق به تحصیلات دانشگاهی شد؛ آن هم در دانشگاه هاروارد. ۱۴ کتاب، ده‌ها مقاله و صدها سخنرانی او دامنه‌ی موضوعی بسیار وسیعی را در برمی‌گرفت: از مهاتما گاندی تا شناخت حیوانات مختلف.

۹. مارک تواین نویسنده‌ی بزرگ آمریکایی گفته است: "هلن کلر معجزه بود و آنی سالیوان، معجزه‌گر". نام نمایشنامه و فیلم، از همین جمله آمده است.

۱۰. حدود بیست سال پیش در مبحثی از یک کلاس شناخت سینما درباره‌ی جلوه‌های مختلف مهارت کارگردانی، سکانس نُه دقیقه‌ای دونفره‌ی تلاش خانم سالیوان برای واداشتن هلن کلر به این که با قاشق غذا بخورد را با سکانس‌های توفانی ِ جنگی ِ سواحل نورماندی در افتتاحیه‌ی "نجات سرباز رایان" استیون اسپیلبرگ، هماورد دانستم؛ و هنوز فکر می‌کنم هماورد قَدَری‌ست. "معجزه‌گر" هم یکی از آن فیلم‌های به ظاهر ساده‌ای‌ست که اگر کسی بگوید بهترین فیلم عمرش است، به او حق می‌دهم.

@amiropouria

#هلن_کلر #پتی_دوک #آن_بنکرافت #آنی_سالیوان #معجزه_گر #آرتور_پن #نابینا #ناشنوا #نقد_فیلم #تحلیل_فیلم #تحلیل_بازیگری #امیر_پوریا

زادروز علی حاتمی، بهترین بهانه‌ست برای سرک کشیدن به یکی از انبوه پرشمار گوشه‌های پاک و پرنور آثارش. ولی همزمان با تحسین و لبخند یا آه کشیدن و سر تکون دادن، باید اقرار کنیم که خیلی از جزئيات و کلماتش برامون بیگانه‌ست. به قول دوستی، گاهی حتی حرف‌های کاراکتر لیچارگویی مثل محمدابراهیم (محمدعلی کشاورز/ با صدای منوچهر اسماعیلی) هم نیاز به چیزی در ابعاد رمزگشایی داره! مثلاً وقتی می‌گه "سنجد خیلی هم چهل‌هفت-یازده‌ست، نشسته دم باد تو درگاه؛ سنبل شده دم پنجره"، منظورش از ۱۱-۴۷ چیه؟!

در ادامه‌ی همین تکه از دیالوگ‌های او و جلال (امین تارخ/ با صدای خسرو خسروشاهی) این نکته رو به لطف اشاره‌ی یه دوست فیلم‌شناس (و کلن‌شناس!) آرش اسلامی، توضیح دادم.

ولی درست بعدش محمدابراهیم می‌گه: "... قاعده‌ یه بسته زردچوبه د.د‌.ت، خیر ِ داآشیت کنه که دیگه تو زلف‌های چین در چین، شکن در شکنش، شیپیش‌ها برِک نزنن"!
خب این یکی رو چی می‌گین؟ این جا مقصودش چیه؟ از این جواب‌ها ندین که "مهم نیست اشاره‌ش به چی و چی‌هاست. مهم اینه که کل دیالوگ، قشنگه"!!
همین "قشنگ" گفتن‌های بدون دریافت درست، تحسین‌های ما رو توخالی کرده.

#علی_حاتمی
@amiropouria

یادداشت امیر پوریا درباره‌ی خبر اعلام فهرست سینماگران ممنوع‌الکار توسط وزارت ارشاد

@amiropouria
متن در ادامه می‌آید 👇

‌
آیا فرقی می‌کند که این خبر را محمد خزاعی حالا اعلام کرده یا یکی از مدیران قبلی سازمان سینمایی در گذشته اعلام می‌کرد؟ یا موقعی که هنوز سازمان سینمایی تشکیل نشده بود، یکی از دارندگان عنوان معاونت سینمایی وزارت ارشاد، به جای آن همه ممنوعیت آشکار که انکارش می‌کردند، می‌آمد و در انظار، اعلام می‌کرد؟
واقعیت عجیب این است که انواع این گونه سِمَت‌ها در مديريت دولتی سینما در ایران، افراد را از هر چیزی تحت عنوان فردیت، تهی می‌کند. حرف‌هایشان، جهت‌گیری‌هايشان و جالب آن که حتی واژگان‌شان عین هم می‌شوند. همه می‌خواهند "به موضوع ورود کنند" یا "در این راستا اقدام کنند"! وقتی محمود اربابی مدیر اداره نظارت و ارزشیابی بود، در یک برنامه‌ی رادیویی و همچنین در مجله‌ی "مردم و جامعه" با او مناظره‌ای کردم در باب دامنه‌ی مدیریتش یعنی سانسور. می‌گفت در کلاس‌هایش در دانشگاه صدا و سیما، فیلمی مثل "سنتوری" را که توقیف شده، نمایش می‌دهد. پرسیدم یعنی به دانشجویان نشانش می‌دهید تا ادب از بی‌ادبان (به تعبیر ارشاد) بیاموزند و این جوری فیلم نسازند؟ گفت نه، به عنوان فیلمی که استانداردهای خوبی دارد نمایشش می‌دهم!
وقتی فردی تا این حد از نظر شخصی خودش دور می‌شود و به اقتضای میز و مقامش عمل می‌کند، چه فرقی می‌کند که در دوره‌ی مديريت او چه رخ دهد؟ فیلمی که از دیدشان باید توقیف شود، فردی که در نظرشان کار عیبی کرده و باید جیز شود، خواهد شد؛ هر کسی که مدیر است، باشد‌. فرقی نخواهد کرد.
همان طور که اعلامش هم نه تنها به قانونمندی یا شفافیت ربطی ندارد، بلکه درست مترادف است با رسمیت‌ بخشیدن به قیم‌مآبی و تصور آقابالاسری که البته نه تنها تازگی ندارد؛ بلکه اساساً در خود واژه‌ی "ارشاد" که در نام این وزارتخانه به دُم ِ فرهنگ بدل شده، نهفته است‌‌. از روز اول بوده و این اعلام‌ها چیز جدیدی را آشکار نمی‌کند.

پی‌نوشت: چه تلخ و مضحک است که چند صد نفر سینماگر، بلکه هم بیشتر، باید مننظر بنشینند تا چنین فهرست سیاهی اعلام شود و بعد که دیدند نام‌ خودشان در آن نیست، دست به آسمان ببرند و شکر بگويند!

@amiropouria


#سازمان_سینمایی #سانسور #توقیف #ممنوع_الکاری

‌
فیلم "شادروان" که در جشنواره فجر، دوقطبی ِ شدیدی بر سر آن شکل گرفته بود، بیش از آن که  فیلم بدی‌ باشد، فیلم ضعیفی‌ست. گروهی از منتقدان و تماشاگران جشنواره‌ای به شکلی افراطی معتقد بودند که فیلم، فقر را مَضحکه می‌کند و برخی هم آن را کمدی قابل قبولی از یک موقعیت ناگزیر و به هم ریخته‌ی حاصل از فقر می‌دانستند. البته وقتی سازنده‌اش حسین نمازی در جلسه‌ی پرسش و پاسخ جشنواره گفت که فیلمش کمدی نیست و نهایتاً "یک ملودرام شیرین" است، دردسر بیشتر شد؛ چون در این صورت، بسیاری از اتفاقات فیلمنامه یا نوع پرداخت‌شان در فیلم، غیرمنطقی جلوه می‌کرد. مثل پذیرش تدریجی دختری که در باجه‌ی صدور شناسنامه، کار نادر (سینا مهراد) را راه می‌اندازد. یا اصلاً خود اتفاق اصلی و شکل‌دهنده‌ی کل ماجرای فیلم که لو نمی‌دهیم اما دیرتر به آن می‌پردازیم، در یک ملودرام به شوخی نابه‌جایی می‌ماند.
اما بیایید فرض کنیم کارگردان یک چیزی گفته و برای نجات از اتهام ِ مُضحک‌سازی ِ فقر، ادعا کرده فیلمش کمدی نیست.‌ هر مخاطبی حق دارد طبق شناخت و تشخیص خودش، همچنان آن را کمدی بداند. در این صورت هم بسیاری از خطوط مهم داستانی که کلی وقت صرف آنها می‌شود، زیادی یا حتی غیرقابل‌پذیرش‌اند. نقش آهو (گلاره عباسی) و شیوه‌ی بیرون رفتن او از دایره‌ی درام، از این جمله‌ است. با تمام بهانه‌های موجود درباره‌ی شوهرش، نمی‌شود فهمید نادر به چه حقی او را در خانه‌ی شلوغ خود و خانواده‌اش نگه داشته و با او نرد عشق باخته! عجیب‌تر آن که این خانواده با باورهایشان، چه طور گذاشته‌اند او در این کار پیش برود و تا این حد به آهو نزدیک‌تر شود. جز این است که کل این معادلات، فقط به درد آن سکانس دعوا در محله می‌خورد؟ و جز این است که اتفاقاَ همان سکانس، از بی‌نمک‌ترین شلوغ‌بازی‌های فیلم حساب می‌شود؟
همچنین مقاطعی که هر یک از اعضای فامیل به کمک خانواده‌ی سوگوار شادروان می‌آیند، می‌توانست به هر زمان دیگری تغییر پیدا کند! در حالی که باید هر کدام زمان مشخصی به لحاظ منحنی درام می‌داشت. حتی در مورد کاراکتر دایی (بهرنگ علوی) که می‌تواند شخصیت مورد علاقه‌ی همه‌ی ماهایی باشد که فیلم را کمدی می‌دانیم،‌ زمان کمک مالی او فقط با این تعبیر که دیگر طاقتش سرآمده، قابل توجیه است. بنابراین، انگار هر کسی فقط برای این که فیلم باید به زمان استاندارد یک فیلم بلند برسد، جایی از نیمه‌ی دوم فیلم به اتمام انتظار دسته‌جمعی، کمک می‌رساند. اما در اصل با دیدن اوضاع می‌شد زودتر به این فکر بیفتد.
تصمیم قدیمی والدین برای باطل نکردن شناسنامه‌ی آذر و جا و شیوه‌ی گره‌گشایی از این موضوع هم باز از همان سردرگمی بین لحن کمیک و ملودرام لطمه می‌خورد و مثلاً اشاره به شدت فقر به عنوان دلیل نگه داشتن شناسنامه، نه در تقویت کمدی فیلم است و نه کارکرد اجتماعی قابل تأملی به خود می‌گیرد.
اما درباره‌ی اتفاق نان خامه‌ای خوردن حسن (رضا رویگری)، معتقدم اگر لحن و حس کمدی در فیلم، یک‌دست از کار در می‌آمد، می‌توانست ایده‌ی درخشانی تلقی شود. در مقایسه‌ای شخصی که البته می‌دانم مدعیان فراوانی خواهد داشت، آن را به "نوچوفسکو"ی مرگ‌آسای قند در فیلم "یه حبه قند"، به طور محض ترجیح می‌دهم. چون قصد ندارد از دل آن فلسفه‌ی الکی امیدوارانه‌ بیرون بکشد و مانند آن فیلم به این برسد که  آخوند و زندانی سابقه‌دار و تمام طیف‌های مردم، خوش و خرم سر یک سفره می‌نشینند.
به غیر از فکرهایی مثل ربط نادر و مارادونا که در معادلات جدی و مثلاً اجتماعی فیلم خوب از آب درنمی‌آید، "شادروان" پر از شوخی‌های دم‌دستی هم هست. مثل تأکید بر بوی عرق نادر یا جابه‌جا گفتن خاک و عمر توسط مادر (رویا تيموريان) [همان که به عکس بالا منجر می‌شود]. اما همچنان دو سه دیالوگ دارد که نشان می‌دهد فیلم خوب با آدم‌های این طبقه‌، هم‌سفره شده: یکی برداشت نادر از "پس‌انداز" به عنوان صفت حسن و بهتر از آن، دیالوگ "چارگیرش می‌کنم" دایی اسد که در تخته‌نرد چهار-هیچ عقب است.

از شناخت این طبقه و آداب زندگی‌اش حرف زدیم؛ تکه‌ی کوتاهی از نقد برنامه‌ی تلویزیونی"هفت" ویژه‌ی جشنواره را هم ببينيم که به همین موضوع می‌پردازد اما ادبیات بس  مفرحی دارد. از دستش ندهید که از خود فیلم، بامزه‌تر است.
@amiropouria

درباره‌ی اتهامات مهیب و غریبی که تفهیمش به سپیده رشنو امروز اعلام شده؛ و عملکرد این روزهای نیروهای انتظامی با زنان و مردم
@amiropuria

یادداشتی از امیر پوریا 👇

‌
چه خبر است؟ این افسارگسیختگی در رفتار با مردم یا بهتر است بگوییم برخورد وحشیانه به قصد ایجاد وحشت در آنها، از کجا وارد زندگی هر ایرانی شد؟ آن هم در گرم‌ترین ماه‌های سالی که فشار اقتصادی، جان و رمقی برای شهروندان باقی نگذاشته. از زمان شکل‌گیری گشت‌های موسوم به ارشاد، همیشه همین ماه‌ها اوج برخوردهایشان را به همراه داشت. اما این که فرمانده‌ی انتظامی به صراحت می‌گوید "آن مادر حق نداشته به خودروی پلیس نزدیک شود" ، یعنی تصور می‌کند طرح چنین باید و نبایدی می‌تواند با تهی شدن محض از شفقت انسانی و بی‌اعتنایی مطلق به احساس چند ده میلیون ایرانی همراه باشد. مادری که آن گونه خود را جلوی وَن ِ گشت ارشاد افکنده بود تا دخترش را نبرند. این که تصویری از بیرون انداخته شدن یک زن از خودروی نیروی انتظامی در رشت منتشر می‌شود، این که در مشهد چندین مأمور زن و مرد با سرعتی همپای خفت‌گیری و تهاجم دسته‌جمعی از ون پیاده می‌شوند تا دختری را که از دور نشان کرده‌اند، بگیرند، نشان از وضعیتی وخیم‌تر از دهه‌ی شصتی دارد که گویا احضار ارواح مخوفش به این بند پاره کردن‌ها انجامیده.
تلخ این است که ما همچنان ساده‌دل‌تر یا - خودم را می‌گویم- ساده‌لوح‌تر از آنیم که باور کنیم یک سیستم ِ هر چه هم مدعی ایدئولوژی باشد، حاضر می‌شود شال ِ بر شانه افتاده، روسری ِ کنار رفته، مانتوی کوتاه و دکمه‌های شاید بازش را به پرونده‌ی امنیتی بدل کند.
وقتی تصویر آن جدل لفظی بر سر تذکر حجاب به سپیده رشنو توسط رایحه ربیعی منتشر شد، خود من حتی تصورش را هم نمی‌کردم که حرف آن دختر محجبه، چیزی فراتر از ادعاهای رایج هر ایرانی در هر دعوای خیابانی باشد که به عادت می‌گوید "با بد کسی در افتادی" و "می‌دهم چنین و چنانت کنند". یا دقیق‌تر بگویم، هیچ گمان نمی‌کردم به تماسی مربوط به یک دخالت لجبازانه، از طرف نهادهای سلاح به کمر چنین ترتیب‌ اثری داده شود.
اما وقتی به خبر امروز روابط عمومی قوه قضاییه نگاه می‌کنیم، با وجود تمام آن مرارت‌های منجر به اعترافات اجباری، عبارات مهیبش باورمان نمی‌شود: "سپیده رشنو در یکی از شعب «دادگاه انقلاب» با سه اتهام، تفهیم اتهام شده:

-اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور ازطریق ارتباط با افراد خارج‌نشین
-فعالیت تبلیغی علیه جمهوری اسلامی
-تشویق مردم به فساد و فحشاء" !!

اینها به قصد ارعاب است؟ یا به نیت اثبات خروج از دامنه‌ی رعایت انسان و انسانیت؟ راستی چه خبر شده و قرار است چه شود؟

@amiropouria

#سپیده_رشنو #حجاب_اجباری #اعتراضات_مردمی #گشت_ارشاد

اول شرح عکس‌ها را بنویسم و بعد به حرف اصلی برسم:
عکس ۱: سمت راست- جینا دِیویس در نقش دوروتی/داتی در فیلم بِیسبالی معروف "لیگی از آن ِ خودشان" (پنی مارشال، ۱۹۹۲)
عکس وسط: لین کارت‌رایت در نقش سالخوردگی ِ همان کاراکتر در همان فیلم
سمت چپ- خود ِ جینا دیویس در مقطع پا به سن گذاشتن.
عکس ۲: سمت راست- لوری پِتی در نقش کیت در همان فیلم (که ترجمه‌ی درست اسمش "تیمی از آن ِ خودشان" است)
عکس وسط: کَتلین باتلر در نقش ِ سالخوردگی ِ همان کاراکتر در همان فیلم
سمت چپ: خود ِ لوری پِتی در مقطع پا به سن گذاشتن.

گاهی فیلمی بدون آن که بلای عجیبی سر آدم‌های داستان بیاورد، بی‌رحم می‌شود. در ذهن و حس تماشاگر، ردی به جا می‌گذارد که همزمان با احوال خوش شخصیت‌ها، تأثیری بی‌رحمانه به دنبال دارد. وقتی تَه ِ فیلم "تیمی از آن ِ خودشان" همان دختران جوان تیم بِیس‌بال که حالا مربی‌شان (با بازی تام هنکس) از دنیا رفته، دور هم در تالار افتخارات و عکس‌های آن زمان جمع می‌شوند، فیلم به کاری استثنایی دست می‌زند: به جای گریم همان بازیگران جوان، برای تک تک آنها معادل‌هایی از بین بازیگران پا به سن گذاشته و گاه هم افرادی بدون سابقه‌ی بازیگری پیدا می‌کند که بدون گریم عجیب و غریب هم شبیه بازیگران اصلی فیلم‌اند. تأثیرش برای من، تماشای سالخوردگی‌ آنهاست که درست بعد از سال‌های شور و موفقیت‌شان می‌آید‌. سالخوردگی طبیعی و بدون گریم که درست مثل گذر دهه‌ها و رد زمان بر چهره‌هاست.

حالا ۳۰ سال از فیلم گذشته و همان بازیگران، به سن و سال سکانس پایانی فیلم‌ نزدیک شده‌اند. [عکس مدونا در نقش مِی و ایونیس اندرسون در نقش سالخوردگی او را نیاوردم تا درگیر بحث‌های زرد نشویم و موضوع به سمت مقایسه‌ی طبیعت با جراحی و تزریق و غیره نرود و اصل قضیه، لوث و محدود به حرف‌های لوس نشود]. اما در مورد همین دو نقش، به طرزی باورنکردنی به نظر می‌رسد سن بالای آنها در فیلم به جوانی خودشان شبیه‌تر است! انگار در واقعیت، چیزهای بیشتری از اصل جوانی‌شان از دست رفته. انگار گذر عمر بر صورت خودشان ردی گذاشته که حتی شباهت به جوانی را از بازیگر نقش کهنسالی‌ در فیلم، کمتر کرده!
همین را می‌گویم بی‌رحمی. تأثیری که با وجود پایان خوش و نوستالژیک فیلم، برای برخی از تماشاگران آن از هر جزء دیگر داستان و ماجراهای فیلم ماندگارتر است و یادمان می‌اندازد که غیرقابل‌کنترل‌ترین پدیده‌ی زندگی همه‌ی ما، نوع تأثیر زمان بر جسم و البته روح و روان ماست.

@amiropouria

چرا شخصیت "روحی" در مجموعه برنامه‌ی "مهمونی" را دوست دارم؟/ یادداشت امیر پوریا در ادامه می‌آید 👇
@amiropouria