دوران طلایی آذربایجان

مستند ۳ دقیقه ای از دوره درخشان آذربایجان در دوران یکساله حکومت ملی آذربایجان

☾✸ @turk_bilgi

پیشه‌وری که فردی تحصیل کرده و بسیار روشنفکر بود فرقه دموکرات آذربایجان را تشکیل داد و به پشتوانه مردم قیام 21 آذر را انجام داد و حکومت ملی آذربایجان را تشکیل داد.پیشه وری خواستار حق آزادی برای دیگر قومیت های ایران نیز میباشد اما تاکید میکند که هویت و زبان مادری با هیچ چیز دیگر معاوضه نمیشود و درصورتی که تهران به اقدامات مخاصمانه خود ادامه دهد فرقه بر اساس پیمان آتلانتیک حق تعیین سرنوشت را به مردم خواهد داد و از دولت تهران فاصله میگیرد. وی گفت ما ترجیح میدهیم ایرلندی آزاد باشیم تا هندوستانی دربند.در دوران حکومت ملی(یک سال) اقدامات انجام شده در راستای پیشرفت آذربایجان به قدری بود که در عرض همین یک سال به گفته مورخین آذربایجان به اندازه تمام 20 سال گذشته حکومت رضاپهلوی پیشرفت کرد.در این دوره برای اولین و آخرین بار زبان تورکی در کشور رسمی شد.

برخی اقدامات فرقه:

افتتاح اولین دانشگاه مدرن در تبریز(دانشگاه تبریز)

اولین بار کلاس های سواد اموزی،مدارس و دانشگاه به زبان تورکی آذربایجانی تاسیس شد

افتتاح اولین دبیرستان نوین

اولین شهربانی سازمان یافته(به طوری که برای اولین بار زنان بدون رعب و ترس شب ها نیز توانستند در کوچه ها عبور کنند)

اعطای حق رای به زنان برای اولین بار در خاورمیانه

ایجاد ایستگاه رادیو و فرستنده برای اولین بار

اولین چاپخانه مدرن کشور

اولین لوله کشی آب و فاضلاب

اولین سینمای مدرن

نخستین اصلاحات ارضی توسط فرقه اجرا شد

اولین بار تنبیه بدنی ممنوع شد
اولین قانون جامع کار به تصویب رسید

اولین بار شوراهای نظارت بر کار نهادهای دولتی تاسیس شد

درمانگاه های رایگان در اختیار مردم قرار گرفت

آسفالت کوچه ها و خیابان های تبریز و شهرهای آذربایجان برای اولین بار و...

کیملیگین قورویان میللت هئچ زامان اؤلمز


( تورک بیلگی )
☾✸ @turk_bilgi

شاهکار ادبی استاد شهریار که برای اولین بار در اوج ممنو.عیت چاپ کتب تورکی منتشر شد محد.ودیت های دیرپای مطبوعه تورکی را در هم شکسـت .

استاد که دیگر تهران را نا امن میدانست به تبریز آمد و مورد استقبال گرم همشهریانش قرار گرفت
تهرانین غیرتی یوخ شهریاری ساخلاماغا
قاچمیشام تبریزه قوی یاخجی یامان بللنسین

حیدربابای شهریار به شوروی رسید و فورا به صدها زبان ترجمه شده و در صدها هزار تیراژ چاپ و منتشر شد
حیدربابا جهانی شد و استخوان های فاشیست پهلوی شکسـته شد .

با اینکه دستگاه ضد تورک پهلوی چاپ این شاهکار ادبی را ممنوع کرد ولی نتوانست ذره ای مقابل این اثر فاخر ایستادگی کند
استاد شهریار در رادیو اورمیه با صدای شیرین و دلنشین خود اشعار خود را سرود و در دل میلیون ها آذربایجانی و حتی غیر آذربایجانی جا گرفت .

بسیاری از دوستان غیر تورک فقط بخاطر فهم اشعار تورکی شهریار شروع به یادگیری زبان تورکی نمودند و سیا.ست های چند دهه پهلوی را در هم شکسـتند .

مرحوم اصغر فردی تنها شاگرد و یار دیرین استاد شهریار قبل از فوت این مقاله را منتشر کرده بود و این پست طبق مقاله مرحوم فردی ساخته و طراحی شده است .

☾✸ @turk_bilgi

بو اولایلاردان سونرا شهریار بو شعری سؤیلدی 👇

تۆرکو بیر چشمه ایسه، من اونو دریا ائله‌دیم

بیر سویوق معرکه‌نی محشر کبرا ائله‌دیم


بیر ایشیلتیدی سها اولدوزو تک گؤرسنمز

گؤز یاشیلما من اونو عقد ثریا ائله‌دیم


اومودوم وارکی بو دریا هله اقیانوس اولا

اونا ضامین بو زمینه که مهیا ائله‌دیم


عرفانا چاتماسا شعر و ادب ابقا اولماز

من ده عرفانه چاتیب شعریمی ابقا ائله‌دیم


ابدیتله یاناشدیم دوغولا حافظه تای

شیرازین شاهچراغین تبریزه اهدا ائله‌دیم


تۆرکی نین جانینی آلمیشدی حیاسیز طاغوت

من حیات آلدیم اونا، حق ایچون احیا ائله‌دیم


فیض روح القدس اولدو مددیم حافظ تک

من ده حافظ کیمی اعجاز مسیحا ائله‌دیم


قمه قداره لر آغزیندا دیل اولموشدو سوگوش

من سئوینج ائتدیم اونو، خنجری خرما ائله دیم


ایندی گؤیلرده گؤزل صفله صفا ایله گزیر

منجلابلاردا اۆزن اوردگی دورنا ائله‌دیم


باخ که(حیدر بابا)افسانه تک اولموش بیر قاف

من کیچیک بیر داغی سر منزل عنقا ائله‌دیم


بوردا(روشن ضمیرین)ده هنرین یاد ائده‌ لیم

من اونون دا قلمین طوطی گویا ائله‌دیم


نه تک ایراندا منیم ولوله سالمیش قلمیم

باخ که تۆرکیه ده، قافقازدا نه غوغا ائله دیم

باخ که تهراندا نه شاعرلری شیدا ائله دیم


هم(سهندیه) سهندین داغین ائتدی باش اوجا

هممن ئوز قارداشیمین حقینی ایفا ائله دیم


آجی دیللرده شیرین تۆرکو اولوردی حنظل

من شیرین دیللره قاتدیم اونی حلوا ائله دیم


هر نه قالمیشدی کئچنلردن اونا بال پتگی

اریدیب موملو بالین شهد مصفا ائله دیم


تۆرکی، واللاه، آنالار اوخشاغی، لایلای دیلی دیر

دردیمی من بو دوا ایله مداوا ائله دیم


شهریار، حیف ساووخدیر بو دگیرمان هله ده

دارتماغا یوخدی دنی، من ده مدارا ائله دیم

☾✸ @turk_bilgi

الله هاممیزدان قبول السین، بادکنکلری ده گوزلدی😁

(آرامگاه سیار کوروش )

#سم‌خالص

☾✸ @turk_bilgi

فیلم آنا تومروس (ملکه تورکان اسکیت)
"""ANA TUMRUS"""

📍 محصول کشورقزاقستان 2019 🇰🇿
#آناتومریس
#تومریس
#افسانه_تومریس
#تومروس
_
تۆرک بیلگی آخاغی

@turk_bilgi
@turk_bilgi_muzik

میللت نه دئمک ؟

اوخویوب پایلاشین

#یاشاسین‌آزربایجان‌میللتی🌹

☾✸ @turk_bilgi

🔴🔴 ملت ( The nation) به مجموعه انسان هایی گفته میشود که با اشتراکات :

۱_زبانی
۲_فرهنگی ( هنجارهای اجتماعی )
۳_باورهای اجتماعی ( مذهبی و ادیان مشترک )

این سه فاکتور اصلی شامل بخش هایی است که مستلزم توضیح بیشتر است، برای مثال بحث فرهنگی شامل طرز لباس، شیوه رقص، منش و نماد های مشترک می باشد که هیچ ارتباطی به مرزهای سیاسی ندارد.
مطالعه تامغای تورکان و یکسانی آنها بر روی فرش و لباس سنتی و سنگ نگاره ها، یکسانی رقص یالی (یال کلمه تورکی است) یا رقص مشترک بین تورکان ایغور و تورکان منطقه قفقاز یا اشتراکات در شیوه های زندگی که برای مثال ییلاق و قشلاق و وجود آلاچیق و خانه هایی بنام اوبا یا شیوه و سبک موسیقی که همان سبک عاشیق در آذربایجان و شرقی ترین نقطه کره خاکی و در خاک ایغور ها اجرا میشود و هزاران نکات مشترک فرهنگی که طی هزاران سال و با گذشت زمان سینه به سینه از اجدادمان به ارث بردیم که مسافت های هزاران کیلومتری موجب جدایی یک ملت نمی شود و همه نشان از اشتراکات باستانی تورکان از دوغو تورکیستان تا دروازه اروپا دارد.
با این حساب ما ملت تهرانی یا ملت تبریزی نداریم بلکه مردم تهران داریم.
مملکت ایران،کشوری است کثیرالمله یعنی متشکل شده از ملیت های گوناگون، برای مثال و روشن شدن هرچه بهتر مساله برای عزیزان:
میزان تعصب یک مرد تورک نسبت به همسر و فرزندش و در کل خانواده را مقایسه کنید با دیگر اقوام عزیز (اصلا در مورد این که کدام بهتر است بحث نشود). یا تکلم انسانها در تبریز و رشت و یزد متفاوت است چون زبان تورکی و گیلکی یا فارسی به کل متفاوت است و زبانهای جدا از هم هستند.
شیوه خاک سپاری تورکان باستان و قبرهای کورگان ها که در تمامی سرزمین تورکان بچشم میخورد نشان از باوری واحد در بین تورکان دارد.
فلات جغرافیایی که امروزه ایران می نامیم سالیان سال است که اقوام و ملل متفاوتی را در قلب خود جای داده و اگر می خواهیم با صلح و صفا کنار هم زندگی کنیم باید حقوق ملت ها مورد احترام باشد و نخاله هایی همچون کلاشی و طباطبایی از صحنه سیاسی محو شوند و در مورد مبحث مبتدی و حق مسلمی چون زبان مادری سالیان سال بحث نکنیم. .

توجه ☆  عزیزان در مورد واژه ملت و امت دچار اشتباه نشوند چون امت فقط فاکتور سوم را ملاک میداند.
(تورک بیلگی)

☾✸ @turk_bilgi

محمد بی ریا گۆنئی آذربایجانین میللی حکومتی نین معارف وزیری

تۆرک بیلگی
☾✸ @turk_bilgi

رحمتلیک محمد بی‌ریانین یاشامینا بیر قیسا باخیش

☾✸ @turk_bilgi

مقبره محمد بی ریا در تبریز که همه ساله فعالین ملی مدنی آذربایجان با دسته گل بر سر مزار این مرد بزرگ حضور بعمل می آورند
☾✸ @turk_bilgi

محمد بی ریانین قوشدوغو شعریلریندن بیری

☾✸ @turk_bilgi

آلتایلاردان .. تونایا🌱

پـیام تۆرک🎵

☾✸ @turk_bilgi

رقص ده هزار ساله آذربایجان
نمونه ای از رقص یاللی آذربایجان بر روی سنگ ها و صخره ها از قوبوستان تا خیاو و قاراداغ
#یاللی
☾✸ @turk_bilgi

هنرمند آذربایجانی در صداسیما : لطفاً به ساوالان سبلان نگید #ساوالان‌داغی

ناردوغان (چیلله) گجه‌سی


🌹تۆرک بیلگی، بزرگترین رسانه فرهنگی آذربایجان.

☾✸ @turk_bilgi

💢تورکان قبل از اینکه به دین تک خدایی بگروند دارای عقاید دینی چندخدایی شامانیستی بودند(هر چند که این خدایان بصور ارواح و قدسین معرفی میشدند).مطابق این عقیده شامانی-کامی تورکان در روی زمین محلی که"ناف زمین"yerin göbeği”"محسوب میشد؛ درست در وسط آن "درخت صنوبر"ی"akçam ağacı" قرار دارد . نوک این درخت تا کاخ خدایگان تانری-اولوگان tanrı Ülgen”"که در روی آسمانها قرار دارد، می رسد و به این درخت "درخت حیات" "hayat ağacı - Yaşam Ağacı" گفته می شود.
این درخت حیات بصورت موتیو بر روی قالی ها،پارچه ها،گلیم ها،آثار معماری و قبور متبرکه و سنگ قبرها ، مهرها ، لباسهای رسمی و جوشنهای جنگی و دیگر آثار هنری ترکان دیده می شود.
تانری اولگن Ülgen( قوروجو) خدای محافظ انسان ها است، او را با ریشی بلند و با جبه ایی بلند بر تن در قصر خود در آسمانها نشسته است و از آنجا شب ، روز ، آفتاب را هدایت می کند.
در بین تورکان آفتاب بسیار مهم و مقدس است . بر طبق اعتقاداتشان ، کوتاه شدن شبها و بلند شدن روزها از شب آخر آذر (22 آرالئق – دسامبر) با جنگ آفتاب با شب شروع میشود . بعد از یک جنگ طولانی آفتاب ، بر شب پیروز میگردد.
این ، دوباره زاده شدن آفتاب ؛ در بین تورکان به عنوان یک " تولد دوباره" آفتاب یک عید محسوب میگردد. اسم این عید "ناردوغان" "Nardoğan " است. "نار- دوغان" " Nar-doğan" یعنی " نارnar = آفتاب" و " دوغان doğan/ توغان toğan= زاییدن".به این عید هم چنان "چام بایرامی Çam Bayrami" = "عید صنوبر- سرو" هم گفته میشود.
مطابق نجوم از آن شب به بعد روزها شروع به طولانی شدن و شبها شروع به کوتاه شدن می کنند. و این ظفر آفتاب و تولد دوبارۀ آن را نشان میدهد. ترکان این پیروزی را بصورت جشنی بزرگ در زیر درخت صنوبر – سرو "akçam ağacı" جشن میگیرند (تقدیس میکنند).آنها به خدایگان تانری اولگن Ülgen بخاطر "پس دادن آفتاب" شکرگذاری کرده و دعاها میکنند .برای اینکه دعا ها به خدای اولگن برسد و بخاطر اینکه یک سال را با خوشی بسر کردند در زیر درخت صنوبر (درخت حیات که به بهشت آسمان و اولگن وصل است)هدایایی میگذارند.ضمن درخواست از اولگن بر روی شاخه های این درخت صنوبر، پارچه هایی (چالما) با نذر (دیلک) و آرزوهای خوششان برای سال جدید می بندند....
مطابق اعتقادات این آرزوها حتما برآورد میشود.
برای این عید ناردوغان (چلله) خانه ها و چادرهای ایلات تمییز میشود ،لباسهای فاخر و تمییز به تن میشود، در کنار درخت آوازها و موسیقی شادی نواخته شده و به رقص و پایکوبی پرداخته میشود.پیران،پدربزرگان و مادر بزرگان مورد بازدید قرارمیگیرند. (در بین میوه های خشگ و تر، غذاها و شیرینی های بخصوصی هم پخته می شود.)
این عید را اگر خانواده ها و دوستان با هم و در یکجا جشن بگیرند ؛ بخت و اوغور بیشتری را می آورد.
در این روز آنها که مریض هستند حالشان بهتر میشود ، بی پولان با ثروت تر و خسیسان به دست و دلباز تبدیل میگردند.در زیر زمین خدای بدیها "ارلیک Erlik"که در عین حال برادر "اولکن Ülgen" هم میباشد در این روز به خوب و دست و دلباز تبدیل می گردد. او که مطابق اعتقادات ترکان، یک بالاپوشی پوستی ، بر سراش کلاهی قرمز( گاهی وقتها کلاهی شاخدار)،بر پای اش چکمه های قذاقی و بر دست اش یک چانتا –کیسه دارد شروع به پخش کردن هدایای اش میکند.این لباس قدیمی تورکان با لباس بابانوئل مطابقت دارد.و گوزن برای تورکان سیبری مقدس محسوب میگردد. تورکان به این عید "عید صنوبر"= " چام بایرامیçam bayramı"هم میگویند.
.
🔴مطابق نوشته ها درخت" آق چام akçam ağacı""صنوبر کریسمس"تنها در آسیای مرکزی می رسیده است.مثلا این درخت در فلسطین رشد نمی کرده است. بنابراین این مسئله از تورکان به مسیحیان رسوخ کرده است.گفته میشود که مسیحیان تحت تاثیر هونها این مراسم را یاد گرفته اند. و با تولد حضرت عیسی هیچ ربطی ندارد!تولد در واقع"دوباره متولد شدن آفتاب"است.می دانیم که این رسومات در بین تورکان مختلف آسیا به صور مختلف جشن گرفته می شود.در این بین در بین بعضی از ایلات آناتولی،مراسم عروسی در زیر درخت صنوبر-سرو انجام گرفته، و در زیر و دور آن می رقصند.خیلی از این مراسم با بعضی تغییرات با هزاران سال قدمت به ما رسیده است.
.
✅مطابق نوشته های انسکلوپدیاهای مختلف ،پنداشت اینکه حضرت عیسی نور و آفتاب کائنات است ؛ این عقیده از ادیان دیگر گرفته شده است.مطابق گردهم ایی که در دوران امپراطور کنستانتین (324- 337)در ایزنیک تورکیه انجام میگیرد روز 24 دسامبر به عنوان روز تولد عیسی،بجای روز تولد آفتاب در روز 22دسامبر (مورد پرستش ادیان قبلی)قرار میگیرد. و این روز" عید نوئل " نامگذاری میگردد.(کلیسا های غربی یا کاتولیکها این روز را د 25 دسامبر جشن میگیرند.)تزیین درخت سرو هم برای اولین بار از سال 1605 در آلمان دیده میشود و از آنجا به فرانسه و دیگر کشورهای مسیحی سرایت میکند


☾✸ @turk_bilgi

لغت و اسم قارپوز یا همان قاربوز معنایش مشخص و دلیلش واضح است این میوه ی سرمازا همانند برف آبکی و ترد و همانند یخ سرد است این اسم از دو لغت قار ( برف ) + بوز ( یخ ) در زبان تورکی که الهام از خاصیت میوه است گرفته شده و بصورت ( خربزه ) نیز وارد زبان دری شده
خوردن این میوه در ورود زمستان سخت به نوعی اعتقاد به نترسیدن از شروع زمستان طولانی و طاقت فرسا میباشد و حمله به سرمای سوزناک و کری خواندن به زمستان سخت است .


( تورک بیلگی )
@turk_bilgi