تواضع فکری

در برابر خودبزرگ‌بینی فکری

نویسنده: ریچارد پُل و لیندا اِلدر

شاید ساده‌ترین تعریف از «تواضع فکری» این باشد: بدانیم و آگاه باشیم و اعتراف کنیم (و به این اعتراف پایبند باشیم) که دانستنی‌های زیادی هستند که ما آنها را نمی‌دانیم.
تواضع فکری یعنی اینکه از محدودیت‌های دانش و شناخت خودمان آگاه باشیم و، از جمله، آگاه باشیم که نوعی خودمحوری به طور طبیعی در ما وجود دارد که، تحت شرایطی، ممکن است ما را فریب دهد و زمانی که این «شرایط» پیش می‌آید باید به دقت مراقب باشیم. همچنین باید مراقب تعصب، پیش‌داوری، و محدودیت‌های نظرگاهی که از آن به امور می‌نگریم باشیم.
لازمۀ اینکه شخص از نظر فکری متواضع باشد درک و فهم این مطلب است که نباید فراتر از آنچه واقعاً می‌داند ادعا کند. تواضع فکری به این معنا نیست که بزدل و ضعیف باشیم یا در برابر هر نظر مخالفی دستانمان را به علامت تسلیم بالا ببریم و عقب بنشینیم، بلکه به این معناست که از گزافه‌گویی، خودنمایی، یا غرور فکری عاری باشیم و، در کنار این، به مبانی منطقی باورهایمان توجه کنیم و ببینیم مبنای باورهایمان چیست و آیا باورهایمان اصولاً مبنای منطقی دارند.

#اندیشه

#فضیلت_فکری

@TheThinkingAcademy

شهامت فکری

در برابر بزدلی فکری

نویسنده: ریچارد پُل و لیندا اِلدر

شهامت فکری یعنی آگاهی از لزوم مواجهه با انگاره‌ها، باورها، یا دیدگاه‌هایی که به آنها عواطف منفی قوی داریم و هیچ‌گاه به طور جدی به آنها گوش نسپرده‌ایم. بسیارند اندیشه‌هایی که ما آنها را خطرناک یا پوچ می‌دانیم و از مواجهه با آنها می‌ترسیم، اما به لحاظ عقلانی موجه‌اند؛ از سوی دیگر، بسیاری از نتیجه‌گیری‌ها یا باورهایی که ملکۀ ذهن ما شده‌اند کاذب یا گمراه‌ کننده‌اند. فهم این دو نکته ما را بسیار به شهامت فکری نزدیک می‌کند. برای آنکه دربارۀ امور گوناگون به تشخیص برسیم، باید از «پذیرش» منفعلانه و غیرسنجشگرانۀ آنچه «یاد گرفته‌ایم» پرهیز کنیم. اینجاست که شهامت فکری اهمیت پیدا می‌کند، زیرا اگر این فضیلت فکری را داشته باشیم مطمئناً خواهیم دید که برخی از اندیشه‌هایی که همیشه آنها را خطرناک و پوچ می‌دانسته‌ایم بهره‌ای از حقیقت دارند، و برخی از اندیشه‌هایی که در جامعه یا گروه اجتماعی ما (مثلاً در شهر ما، یا دانشگاه ما، یا گروه دوستان ما) به شدت پذیرفته شده‌اند آلوده به تحریف و کذب‌اند. برای آنکه، در چنین اوضاعی و احوالی، با اندیشیدن خودمان صادقانه مواجه شویم، نیازمند شهامتیم. البته کسانی که می‌خواهند شهامت فکری داشته باشند، شاید دیگر نتوانند همرنگ جماعت بمانند و این امر ممکن است تاوان سنگینی داشته باشد.


#اندیشه

#فضیلت_فکری

@TheThinkingAcademy

گفت وگو و پرورش فضیلت های فکری


حامد صفائی پور



فضیلت در کل به معنای منش های مثبت و نهادینه شده اخلاقی است. ادعا این است: «گفت وگو زمینه ساز پرورش فضیلت های فکری است.» فهرست فضیلت های فکری را از کتاب تفکر نقاد، اثر ریچارد پل گرفته‌ ایم. می توانید با خواندن تعریف هر یک از فضیلت ها به این پرسش کلیدی برگردید و بررسی کنید که «گفت وگو» چگونه به پرورش این فضیلت منجر می شود. پاسخ یابی این پرسش را بر دوش «علاقه» و «انگیزه پاسخ جویی» خوانندگان گذاشته ایم.


تواضع فکری

تواضع فکری به معنای اطلاع از نادانی‌هاست؛ اینکه بدانیم در حالت معمول، بیشتر باورهایی که از خانواده، جامعه و مدرسه گرفته‌ایم سطحی است و عمق، دقت و وضوح کافی را ندارد. درست مثل وقتی که با Google Earth نقشه‌ای را جست‌وجو می‌کنیم و می‌خواهیم آن را در ابعاد مناسب بزرگ کنیم، اما تصویر وضوح و شفافیت لازم را ندارد.


شهامت فکری

شهامت فکری به معنای نهراسیدن از رویارویی با ایده‌ها، افکار و اطلاعاتی است که با ایده‌ها، افکار و اطلاعات قبلی‌مان هماهنگی ندارند. در کل، به معنای آمادگی برای قدم گذاشتن در راه اندیشیدن است؛ راهی که در آغاز نتیجه آن مشخص نیست. (درتاریخ اندیشه، افرادی هم‌چون مولوی (604-672 ق)، امام محمد غزالی(450-505 ق) و ویتگنشتاین (1889-1951) (فارغ از درستی یا نادرستی توقف‌گاه پایانی آنها) نمونه‌های جالب توجهی از بروز رشادت فکری‌اند؛ چراکه خود، به ‌رغم همه دشواری‌ها به بررسی نقادانه باورهای دیروز خود پرداختند).


هم‌گامی فکری

هم گامی فکری توان قرار دادن خود در موقعیت دیگران به دور از تنگ‌نظری است. گفت وگو اگر به واقع گفت و شنود باشد، محل تمرین و کارورزی این هم گامی فکری است.


صداقت فکری

صداقت فکری به معنای رعایت استانداردهای مشابهی که از دیگران انتظار داریم، است؛ مثلا اگر از دیگران می‌خواهیم که برای دیدگاهشان دلایل روشن بیاورند، ما نیز برای دیدگاهمان دلایل روشن‌ بیاوریم.


پشتکار فکری

پشتکار فکری به معنای تمایل به ادامه راه از میان پیچیدگی‌ها و احتمالا ناکامی‌هاست. اینکه بدانیم غالبا رسیدن به پاسخ و حتی درک خوب پرسش‌ها نیازمند جدیت و قبول مرارت‌های فکری است. جهان و واقعیت‌هایش گاهی چندان ساده و در دسترس است که با یک دست دراز کردن ساده به چنگ آید.


خردباوری

خردباوری یا اطمینان به خرد انسانی در کل به این معناست که در رد و قبول باورها، به‌ویژه باورهایی که زندگی اجتماعی روزانه‌مان را شکل می‌دهند، عملا راهی جز بررسی دلایل و قراین و سبک‌سنگین کردن باورها در قالب استدلال هایی منطقی نداریم. خردباوری ضد مدگرایی، القاپذیری و تسلیم شدن به آوازه‌گری رسانه‌ هاست.


انصاف فکری

انصاف فکری توانایی برخورد عادلانه با همه دیدگاه‌ها، به دور از دخالت احساسات و منافع فردی یا جمعی است.


خودآیینی فکری

خودآیینی در معنای گرایش به یافتن باور و عقیده شخصی به معنای برخورداری از انگیزه درونی کافی برای ساختن باورها، ارزش‌ها و شیوه اندیشیدن است.


#اندیشه

#فضیلت_فکری

@TheThinkingAcademy

همگامی فکری

در برابر تنگ‌نظری فکری

نویسنده: ریچارد پُل و لیندا اِلدر


آگاهی از اینکه لازم است با استفاده از نیروی تخیلمان، خود را جای دیگران بگذاریم تا بتوانیم آنها را واقعاً بفهمیم؛ البته فهمیدن دیگران لزوماً به معنای پذیرفتن نظر آنها نیست. برای همگامی فکری، باید از این گرایش خودمحورانه که در ما وجود دارد آگاه باشیم؛ ما معمولاً مایلیم که دریافت خود از باورها و اندیشه‌های قدیمی را عین حقیقت بدانیم. برای آنکه از فضیلت همگامی فکری برخوردار باشیم باید بتوانیم دیدگاه‌ها و استدلالهای دیگران را به درستی بازسازی کنیم و بر اساس مقدمه‌ها، انگاشته‌ها، و انگاره‌هایی غیر از مقدمه‌ها، انگاشته‌ها و انگاره‌های خودمان استدلال کنیم. برای همۀ ما موردهایی پیش آمده که به درستی نظر یا عملمان اعتقاد راسخ داشته‌ایم؛ اما بعداً معلوم شده که بر خطا بوده‌ایم، لازمۀ فضیلت همگامی فکری این است که چنین موردهایی را فراموش نکنیم و حواسمان باشد که در مسئله‌ها و موضوع‌هایی که همین الان با آنها مواجهیم نیز ممکن است فریب بخوریم.



#اندیشه

#فضیلت_فکری


@TheThinkingAcademy

تحقیقات روان‌شناسی نشان داده که وقتی انسان هیجان‌ زده می‌شود، عقل و خِرد او به "یک‌ سوم" افت پیدا می‌کند (چه مثبت و چه منفی، چه عاشق و چه عصبانی، پر از خشم و نفرت و يا محبت افراطی و ...)

یعنی اگر ما از درجه ۱۸۰ IQ (ضریب هوشی) برخوردار و جزو نوابغ باشیم، وقتی هیجان‌زده شویم، ضریب هوشی‌مان به ۶۰ می‌رسد (نُرمالِ ضریب هوشی، ۱۰۰ است) ،
یعنی مثل یک آدم عقب‌مانده تصمیم می‌گیریم ...!

خونسردی، آرامش و متانت و تصميم نگرفتن در لحظه های خشم و عصبانيت و يا عشق زياد، راهِ درست زندگی کردن و موفق و خوشبخت شدن است.
?

فرهنگ هولاکویی

@TheThinkingAcademy

انصاف

انصاف در تفکر به این معنا است که ما در برخورد با دیدگاه های دیگر عادلانه رفتار کنیم و کوشش نماییم به طور یکسان با نظرات دیگر برخورد کنیم. وقتی درستی نظرات خود را بدیهی می انگاریم و به شواهدی که در تایید دیگر نظرات وجود دارد توجه نمی کنیم و یا تحت تاثیر احساسات و یا منافع خودمان ( یا دوستانمان، یا جامعه و یا ملتمان و... ) قرار می گیریم، از دایره انصاف خارج می شویم. در این حالات خود را محق می بینیم و دیگران را ملامت می کنیم. باید با استفاده از فضیلت های فکری، صادقانه با تفکری مستقل و متواضعانه همچنین با شهامت و بدون ترس خود را جای دیگران بگذاریم و مستمراً از دیده آنها به مسائل و موضوعات نگاه کنیم و تحت تاثیر احساسات و منافع فردی و گروهی قرار نگیریم.

آکادمی تفکر

@TheThinkingAcademy

آشنایی با هنر دقیق خواندن (1)

خواندن نوعی کار فکری است و کار فکری مستلزم تلاش و کوشش است. بعضی از افراد فقط چشم را روی متن عبور می دهند تا به شکلی نامعلوم معنا ها خود به خود و بدون هیچ تلاشی وارد ذهن بشوند. اما درست و دقیق خواندن اینگونه نیست. خواندن باید هدفمندانه و اندیشمندانه باشد. ذهن باید برای تفکر به کار افتد و همزمان احساسات برخاسته از متن شناسایی گردد.
گاهی فقط برای کسب لذت چیزی را می خوانیم. این نوع خواندن مهارت خاصی لازم ندارد. گاهی برای درک اجمالی یا کسب اطلاعات خاص، بدون توجه به جزئیات گزیده خوانی می کنیم. اما زمانی هم برای ورود به یک جهان بینی جدید و فهم و شناخت آن مطالعه می کنیم تا بتوانیم به پرسش ها و مسائل پاسخ دهیم، وسعت ذهن پیدا کنیم و بر نظامی مدون از معنا ها تسلط و اشراف پیدا نماییم. به این ترتیب ما می توانیم در درون نظامی که متن به ما ارائه می دهد تفکر کنیم. زمانی که بتوانیم در درون آن نظام بیندیشیم آن نظام در ذهن ما معنادار خواهد شد. بنابراین با فهم ایده ها، فرضیات، چهارچوب های فکری، الگوها و منطقِ یک نظام دانش و اشراف بر آن ما یاد می گیریم از منظر یک نظام دانشی تفکر کنیم و به تدریج رابطه آن را با دیگر نظام های دانش تجزیه و تحلیل نماییم.


منبع: آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی- لیندا الدر، ریچارد پل

#اندیشه

#هنر_دقیق_خواندن


آکادمی تفکر

@TheThinkingAcademy

آشنایی با هنر دقیق خواندن (2)

▪️توجه به مقصود نویسنده: به غیر از روشن بودنِ هدف ما از خواندن، هدف و مقصود نویسنده از نوشتن متن باید برای ما واضح و روشن باشد.

▪️پرهیز از خواندن و نوشتن تأثیر پذیرانه: باید بین افکار خود و نویسنده تمایز و مرزبندی قائل باشیم. متن را منسجم، منظم و نقادانه بخوانیم. اگر نگرش های نویسنده با ما منطبق نبود، فوراً آن را رد نکنیم. به صورت منظم و منطقی در مورد متن تفکر کنیم. در حالت یادگیری متن را بخوانیم و بدون پیشداوری، سوگیری و تصورات قالبی، متن را بررسی و ارزیابی کنیم.

▪️خواندن اندیشمندانه: ذهن اندیشمندانه به دنبال معناها است. پاراگراف به پاراگراف پیش می رود. هدفمند است. موضوعاتی را که می خواند با دانسته های پیشین خود ربط می دهد. سنجشگری می کند. در نتیجه متن را واضح می کند. درستی آن را می سنجد. دقت، ربط و مناسبت داشتن، عمق و وسعت نظر را در متن بررسی می کند. منطقی بودن و اهمیت موضوع را تحلیل می کند و منصفانه بودن متن را ارزیابی می نماید. پذیرای نگرش های جدید است و در نتیجه برای حرف های تازه ارزش قائل است و از آنها می آموزد و یاد می گیرد.


منبع: آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی- لیندا الدر، ریچارد پل

#اندیشه

#هنر_دقیق_خواندن


آکادمی تفکر

@TheThinkingAcademy

 اگر در برادر خود عیب میبینی آن عیب در توست که درو میبینی عالم همچنین آیینه است نقش خود رادرو میبینی که اَلْمُؤْمِنُ مِرآةُ الْمُؤْمِنِ آن عیب را از خود جدا کن زیرا آنچ ازو میرنجی از خود میرنجی.

گفت پیلی را آوردند بر سرچشمهٔ که آب خورد خود را در آب میدید و میرمید او میپنداشت که از دیگری می رمد نمیدانست که از خود میرمد همه اخلاق بد از ظلم و کین و حسد و حرص و بیرحمی و کبر چون در تست نمیرنجی چون آن را در دیگری میبینی میرمی و میرنجی آدمی را از گر و دنبل خود فِرخجی نیاید دست مجروح در آش میکند و بانگشت خود میلیسد و هیچ از آن دلش برهم نمیرود چون بر دیگری اندکی دنبلی یا نیم ریشی ببیند آن آش او را نفارد و نگوارد همچنین اخلاق چون گرهاست و دنبلهاست چون دروست از آن نمیرنجد وبر دیگری چون اندکی ازان ببیند برنجد و نفرت گیرد همچنانک تو از و میرمی او را نیز معذور می دار اگر از تو برمد و برنجد رنجش تو عذر اوست زیرا رنج تو از دیدن آنست و او نیز همان میبنید که اَلْمُؤْمِنُ مِرآةُ الْمُؤْمِنِ نگفت اَلْکَافِرِ زیرا که کافر را نه آنست که مرآة نیست اِلاّ از مرآة خود خبر ندارد. 

فيه ما فيه - مولوی

@TheThinkingAcademy

آشنایی با هنر دقیق خواندن (3)

▪️تفکر در مورد خواندن در حین خواندن: یک ذهن اندیشمند در مورد طرز تفکر خودش تعمق می کند. بر خودش نظارت می کند. طرز فکر و عملکرد ذهنش را بررسی می کند. همچنین این تعمق را در مورد طرز خواندنش نیز به کار می گیرد. یعنی بر روش خواندن و یادگرفتن خود نظارت می کند. مثلاً اگر خواندن متنی برایش مشکل باشد از سرعت خواندن می کاهد. هر جمله را نقل به معنا می کند. یعنی هر جمله را به زبان خودش و صورت ساده بیان می کند و بازگو می نماید. اگر با دیدگاه نویسنده موافق نباشد، ارزیابی متن را وقتی انجام می دهد که واقعاً مطمئن باشد حرف نویسنده را فهمیده و درک نموده است. از دیدگاه نویسنده به موضوع نگاه می کند و هر قدر که می تواند به روشنی دیدگاه نویسنده را در می یابد. در این حالت به جای رد یا قبول کل متن، بین بخش هایی که با آنها موافق است و بخش هایی که موافق نیست تفکیک قائل می گردد.

▪️ورود به متن: ذهن اندیشمند با تفکر نویسنده ارتباط دوسویه بر قرار می کند. به این صورت که در طی یک گفتگوی درونی با جملات متن، ذهن خواننده تفکر نویسنده را بازسازی می کند. هر جمله را ارزیابی می کند و شروع به پرسشگری می نماید.

▪️سؤالات:

▫️آیا می توانم معنای این متن را به بیان خودم خلاصه کنم؟
▫️آیا می توانم نمونه هایی از تجربه های خودم را در مورد آنچه متن می گوید ارائه کنم؟
▫️آیا می توانم آنچه متن می گوید را به صورت ذهنی تصویر سازی کنم؟ ( به صورت تمثیل و یا نمودار )
▫️چه چیز برایم روشن است و چه چیزهایی باید برایم روشن شود؟
▫️آیا می توانم پیش فرض های (انگاره ها) بنیادین در این متن را با سایر انگاره های بنیادی که از پیش می دانم ربط دهم؟


منبع: آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی- لیندا الدر، ریچارد پل


#اندیشه

#هنر_دقیق_خواندن


آکادمی تفکر

@TheThinkingAcademy