آموزشکده توانا

جعفر پناهی؛ تلفیقی از افتخار سینمایی و اعتراض اجتماعی
goo.gl/VyD9S5

جعفر پناهی از جمله کارگردانان ایرانی‌ست که دغدغه‌های اجتماعی پررنگی دارد و این را به صورت مستقیم در فیلم‌هایش نیز بازتاب می‌دهد. ازجمله فیلم‌های او که می‌تواند نشانگر نگرانی‌های اجتماعی او باشد، فیلم «آفساید» است که در سال۱۳۸۴ ساخته شد و به به مساله عدم ورود زنان به استادیوم‌ها در ایران اشاره می‌کند. آفسايد به روایت دختری می‌پردازد که تصميم می‌گيرد برای دیدن بازی ایران و بحرین،با پوشيدن لباس پسرانه وارد ورزشگاه آزادی شود. اما به دليل ممنوعيت ورود زن‌ها به استاديوم دستگير می‌شود و به بازداشتگاه موقت منتقل می‌شود. این فیلم که در ایران امکان اکران پیدا نکرد، در سینماهای آمریکا اکران شد و بسیار مورد استقبال منتقدان و تماشاگران قرار گرفت. آفساید علاوه بر جوایزی چون«خرس نقره‌ای برلین» و جوایز دیگر، نامزد جایزه بهترین فیلم خارجی در در اسکار نیز شده بود که به علت عدم اکران فیلم در سینماهای ایران، امکان کاندیداتوری در اسکار از آن سلب شد.

آخرین ساخته پناهی فیلم «تاکسی» بود که آن هم با تحسین گسترده منتقدان رو به رو شد. در این فیلم که در سال۱۳۹۳ ساخته شده است، پناهی با هویت واقعی خود نقش یک راننده تاکسی را بازی می‌کند. مسافران متفاوتی سوار تاکسی می‌شوند و دوربین‌هایی که در تاکسی تعبیه شده‌اند، رفتار و سخنان مسافران را ضبط میکند. دیالوگ‌های فیلم زمینه سیاسی اجتماعی انتقادی دارند و حول موضوعاتی چون اعدام یا سانسور دور می‌زنند. بازیگران فیلم غیر از خود پناهی، ناشناخته هستند و تنها «نسرین ستوده» –فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق– است که چهره‌ای شناخته شده در فیلم دارد. این فیلم توانست علی‌رغم همه محدودیت‌ها و انتقادها،«خرس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین» را دریافت کند. جشنواره‌ای که پناهی خود امکان حضور در آن را نیافت و «حنا سعیدی»- خواهرزاده‌اش - با چشمانی گریان این جایزه مهم را دریافت کرد. این فیلم در دوران محرومیت پناهی از فیلمسازی ساخته شد.

جعفر پناهی در اسفند۱۳۸۸ و در تب و تاب اعتراض‌ها، سرکوب و دستگیری‌ها در ایران بازداشت شد.نیروهای امنیتی او را متهم کردند که در منزل خود در حال ساخت فیلمی درباره انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۸۸ و اعتراض‌های خیابانی پس از آن بوده است. پناهی که این اتهام را رد می‌کرد،در زندان دست به اعتصاب غذا زد. زندانی شدن او و اعتصاب غذا در دوران حبس، اعتراض‌های گسترده بین‌المللی نسبت به رفتار حکومت با او را در پی داشت. چهره‌های برجسته ای چون «استیون اسپیلبرگ، مایکل مور، رابرت ردفورد، مارتین اسکورسیزی و...»، از جمله چهره‌های درجه یک جهانی بودند که به وضعیت پناهی اعتراض کردند. نهایتا پناهی پس از ۸۸ روز بازداشت با قید وثیقه دویست میلیون تومانی از زندان آزاد شد. شعبه‌۲۶ دادگاه انقلاب اتهام رسمی جعفر پناهی را «اجتماع و تبانی با هدف ارتکاب جرم علیه امنیت کشور و فعالیت تبلیغی علیه جمهوری اسلامی» اعلام کرد و براساس این اتهامات او را «به ۶سال زندان، ۲۰سال محرومیت از ساختن و کارگردانی هر نوع فیلم، ۲۰سال محرومیت از نوشتن فیلمنامه، ۲۰سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی و ۲۰سال ممنوعیت خروج از کشور» محکوم کرد. حکمی بسیار سنگین که بهت و تعجب و اعتراض بسیاری را به دنبال داشت.

جعفر پناهی در دفاعیات خود، محاکمه خود را محاکمه هنر و هنرمندان ایرانی دانسته بود. در بخشی از این دفاعیه چنین آمده است:«من یک سینماگرم. دور از سیاست و جنجال‌های قدرت... با بازداشت و محاکمه‌ من، نه‌تنها منِ فیلمساز، که سینما را به عنصری سیاسی تبدیل کرده‌اید. این تنها محکمه‌ من نیست. محکمه‌ هنر و هنرمندان این کشور است. پس هر حکمی که در این دادگاه داده شود، حکمی است برای همه‌ هنرمندان، بخصوص همه‌ سینماگران این سرزمین...نهال من و همه‌ هنرمندان ایران در خاک این کشور ریشه دوانده و میوه‌ درخت هنر ما، حاصل زیبایی‌ها و زشتی‌های این سرزمین است. پس هر حکمی که به من و اندیشه‌ من می‌دهید، حکمی است که به مردم این کشور داده می‌شود.»

جعفر پناهی جدای از جوایز گوناگون سینمایی، برنده جوایز حقوق بشری و مدنی نیز شده است. از جمله می‌توان به جایزه حقوق بشر پارلمان اروپا در سال۲۰۱۲ به نام «جایزه آزادی افکار ساخاروف» اشاره کرد که به او و نسرین ستوده رسید. جایزه ساخاروف هر سال به کسانی داده می‌شود که در دفاع از حق آزادی بیان و حقوق بشر صدای خود را بلند کرده و قربانی اعتراض خود شده‌اند. پناهی همچنین در سال۲۰۱۶ «جایزه ایمانوئل کانت» را از بنیاد کانت در آلمان دریافت کرد. این جایزه نیز به کسانی اهدا می‌شود که«شجاعانه و تطمیع‌ناپذیر در مسیر تحقق صلح، تفاهم ملل و حاکمیت قانون تلاش می‌کنند.»

بیشتر بخوانید:
https://tavaana.org/fa/JafarPanahi

https://t.me/joinchat/B5XELjvByQFyPHYQMdMTiQ

Instagram

توانا: آموزشكده جامعه مدنى

. جعفر پناهی؛ تلفیقی از افتخار سینمایی و اعتراض اجتماعی . #جعفر_پناهی از جمله کارگردانان ایرانی‌ست که دغدغه‌های اجتماعی پررنگی دارد و این را به صورت مستقیم در فیلم‌هایش نیز بازتاب می‌دهد. ازجمله فیلم‌های او که می‌تواند نشانگر نگرانی‌های اجتماعی او باشد، فیلم…

14.3K viewsedited 08:38