*#शिवविचार_प्रतिष्ठान*
*२३ नोव्हेंबर इ.स.१६६५*
*किल्ले पुरंदरच्या ऐतिहासिक तहामध्ये ठरल्याप्रमाणे विजापूरच्या मोहीमेसाठी "छत्रपती शिवराय" मुघलांकडून लढण्यासाठी "मिर्झाराजे जयसिंग" यांच्या सोबत विजापूरच्या दिशेने निघाले.*
*२३ नोव्हेंबर इ.स.१६८१*
*औरंगजेब बादशहा मुक्कामी असलेल्या बुऱ्हाणपूरच्या बालेकिल्ल्याजवळील दारूगोळ्यांच्या कोठारांत प्रचंड आग. मुघलाईमध्ये दहशत निर्माण करण्याची छत्रपती संभाजीराजेंची चाल यशस्वी झाली.*

*२३ नोव्हेंबर इ.स.१६८३*
*छत्रपती संभाजीराजे यांनी गोव्याची हद्द सोडून रायगडास परतले व कवी कलश आणि अकबर यांस पोर्तुगीजांशी तह करण्यास मागे ठेवले.*

किल्ले हडसर
किल्ले हडसर म्हणजे जुन्नर तालुक्यातील कातळकोरीव कलेचे एक सुंदर उदाहरणच. पर्यटक येथील कातळकला पाहुन अगदी मंत्रमुग्ध होऊन जातात. जुन्नर शहरापासून १५ कि.मी अंतरावर माणिकडोह धरणाच्या उत्तरेला हडसर गाव आहे. याच गावाची एक किल्याच्या पश्र्चिमेस पेठेची वाडी असुन याच वाडीतून आपण राजमार्गाने किल्ला सर करावा. अगदीच सोपी चढाई असलेला हा किल्ला. किल्ल्यावर हडसर गावाकडून असलेल्या खिळ्याच्या वाटेने जाणे टाळावे. कारण याच मार्गावरील तटावरील बुरूज ढासळलेला असुन अपघाताला निमंत्रण देऊ नये.
पेठेच्या वाडीतुन अगदी तासाभरात किल्ल्यावर पोहचता येते. मुख्य मार्ग, कातळकोरीव दरवाजे, पाण्याच्या टाक्या, धान्यकोठार, तलाव, महादेव मंदिर हि किल्ल्यावर खास पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत. सोबत अन्नपाणी व फस्टेड किट असेल तर उत्तमच. स्थानिक गाईड सोबत असल्यास आपला वेळ वाया जात तर नाहीच तर तो वेळ इतर ठिकाणांचा आनंद घेण्यासाठी उपयुक्त ठरतो.
किल्ल्यावर असलेल्या पशूपक्षांना आपणाकडून कुठल्याही प्रकारचा त्रास होणार नाही ही जबाबदारी आपणाकडे असेल तर पर्यावरणास हातभार तर लागतोच व किल्ले स्वच्छ राहण्यासाठी मदत होते. सोबत घेऊन गेलेला प्लास

*#शिवविचार_प्रतिष्ठान*
*२५ नोव्हेंबर इ.स.१६६४​*
*(मार्गशीर्ष वद्य द्वितीया शके- १५८६)*
मालवण नजिकच्या कुरटे बेटावर सिंधुदूर्गाच्या बांधकामाची सुरूवात. लखम सावंतांचा बंदोबस्त करुन महाराजांनी अकस्मात खुदावंद पुरावर धाड घातली, मार्गशीर्ष मासी खुदावंदपूर राजेश्रींनी लुटिले व तिथली मिळकत घेऊन राजे मालवणला आले. असेच महाराज मालवण बंदरावर उभे होते समोर सिंधुसागर खळाळत होता. तेवढ्यात महाराजांचे लक्ष नैऋत्येकडे सुमारे दीड मैलावर डोके वर काढलेल्या बेटाकडे गेले व जवळच उभ्या असलेल्या कृष्णा सावंत देसाई व भानजी प्रभू देसाई यांचंकडे चौकशी करता ते कुरुटे बेट असल्याचे समजले. दुसऱ्या दिवशी कुरटे बेट पाहण्यासाठी राजे जातीने बेटावर आले. महाराजांची नजर स्थापत्यविशारदाची दुर्गबांधणीशास्त्र त्यांस पूर्णपणे अवगत राजांच्या शोधक नजरेने सागरी राजधानीचा ठाव घेतला.
शुद्ध खडक, उत्तम स्थल, विस्तीर्ण, आटोपासारिखे, चहूबाजूस समुद्रमार्ग, कठीण सर्पाकार तरांडी मात्र चालते.
सभोवार अवघे खडक ठाण मांडून बसलेले. शत्रूची तरांडी येण्यास तीन कोसापर्यंत गती नाही चौर्यांशी बंदरी ऐसा जागा दुसरा नाही. इथेच शिवलंका उभारण्याचा संकल्प राजेंनी सोडला आणि त्यांनी लगबगीने शुभ मुहूर्त शोधून काढला - श्रीनृपशालिवाहन शके १५८६ ची मार्गशीर्ष बहुल द्वितीया! (शुक्रवार दि. २५ नोव्हेंबर१६६४) मालवण मधील जानभट अभ्यंकर व दादंभट बिन पिलंभट यांसकडून चिराबांधणी सोहळ्याचे पौरोहित्य करून घेण्यात आले. वेदमंत्रांच्या उद्घोषात मुहूर्ताचा चिरा भूमीत बसविण्यात आला आणि जलदुर्गाचे काम सुरु झाले.*
*२५ नोव्हेंबर इ.स.१६८३*
छत्रपति संभाजी राजांनी पोर्तुगीज विरोधी गोवा स्वारीत कुंभारजुव्याचा किल्ला जिंकला.
मराठ्यांच्या तोफांच्या आवाजाने गोव्यातले लोक आणि शस्त्र हाती धरलेले ख्रिश्चन पादरीही शहराच्या तटबंदीकडे पळत सुटले! ४०० लोकांनिशी विजरेई २५ नोव्हेंबरला जुवे बेटावर आला. जवळच्या टेकडीवर जाईपर्यंत त्यातले ३०० लोक जिवंत राहिले होते. टेकडीवरचे मराठे माघारी फिरले आणि थोड्याच वेळात मराठ्यांच्या नव्या तुकडीचे घोंगावणारे वादळ फिरंग्यांवर येऊन कोसळले सर्वत्र अंदाधुंदी माजली. व्हाइसरॉय फक्त माघार घ्यायला सांगत होता पण धीर खचलेले सैन्य सैरावैरा पळत सुटले पण शंभूराजांच्या रौद्र तांडवामुळे व्हाइसरॉयचे धाबे दणाणले.
हे बेट विजरेई आल्व्हारोचा पराभव करुन मराठ्यांनी काबीज केले.

रामराज्य आणि आजचा भारत भाग 2
https://bharatacheveersuputra.blogspot.com/2020/11/2.html

*अद्भुत लोहगड !!! 🚩🚩🚩*

आजही किल्ला “लोहगड” अभिमानाने, स्वाभिमानाने, इतिहासाची साक्ष देत अफाट बेलाग बुलंद आणि राकट सह्याद्रीत उभा आहे...🚩

किल्ल्यावर आश्चर्यचकित करणारी गोष्ट म्हणजे दुर्गबांधणी बेलाग उंच कड्यांवर बांधलेले हे किल्ले त्याकाळच्या दुर्गस्थापत्यशास्त्राचा आदर्शवत ठरतात कधी बेलाग कड्यांशी गुजगोष्टी करत उभी असलेली तटबंदी दिसते तर कधी उत्कृष्ट बेलाग बांधकामे डोळ्यांचे पारणे फेडतात...

पूर्वी बोरघाटामार्गेचालणाऱ्या वाहतुकीवर नजर ठेवण्यासाठी लोहगड किल्ल्याचा उपयोग होत असे.. सातशे वर्षांपूर्वी किल्ल्याची निर्मिती झालेली असावी असे अनुमान निघते सातवाहन, चालुक्य, राष्ट्रकूट, यादव या सर्व राजवटी या किल्ल्याने पाहिल्या...
इ.स १४८९ मध्ये मलिक अहमंदने निजामशाहीची स्थापना केली आणि अनेक किल्ले जिंकून घेतले त्या पैकीच लोहगड हा एक इ.स १५६४ मध्ये अहमदनगरचा सातवा राजा दुसरा बुर्‍हाण निजाम या किल्ल्यावर कैदेत होता इ.स १६३० मध्ये किल्ला आदिलशाहीत आला १६५७ मध्ये शिवाजी महाराजांनी कल्याण आणि भिवंडी परिसर जिंकून घेतला आणि लोहगड–विसापूर हा सर्व परिसरसुद्धा स्वराज्यात सामील करून घेतला इ.स १६६५ मध्ये झालेल्या पुरंदरच्या

*छत्रपति शिवरायांची एवढ़ी माहिती पाठवत आहे.. ... काहींना माहित नसेलही..*

निदान ही पोस्ट वाचून तरी त्यांना माहित होईल.

*☆★स्वराज्यासाठी बलिदान दिलेल्या थोरांची समाधीस्थळे☆*
_________________________

*१) लखुजी जाधवराव* (जिजाबार्इंचे वडील)-
सिंदखेड राजा

*२) मालोजीराजे* (शिवरायांचे आजोबा)- इंदापूर, जि. पुणे

*३) विठोजीराजे* (शिवरायांचे चुलते)- भातवडी

*४) शहाजीराजे*- होदिगेरे, ता. कनकगिरी, जि.
दावनगेरे (कर्नाटक)

*५) जिजाबाई -* पाचाड (रायगडाच्या पायथ्याला)

*६) छत्रपती शिवाजी महाराज*- रायगडावर

*७) सईबाई* (शिवरायांच्या पत्नी) - राजगड

*८) पुतळाबाई व सोयराबाई* (शिवरायांच्या पत्नी) - रायगड

*९) संभाजीराजे* (शिवरायांचे थोरले बंधू)
कनकगिरी, ता. गंगावटी, जि. कोप्पल

*१०) छत्रपती संभाजी* (शिवरायांचे थोरले
पुत्र)- वडू कोरेगाव

*११) सखुबाई* (शिवरायांच्या कन्या) माळशिरस, जि. सोलापूर

*१२) सूर्यराव काकडे* (शिवरायांचे जवळचे मित्र)-
साल्हेरच्या किल्ल्याजवळ.

*१३) रामचंद्रपंत अमात्य* (अष्टप्रधान मंडळातील
मंत्री)- पन्हाळगडाच्या पायथ्याशी

*१४) मकूबाई* (शिवरायांच्या भावजयी) - जिती,
ता.
करमाळा, जि. सोलापूर

*१५) शिवरायांचे सेनापती नेताजी पालकर-* तामसा, ता. हदगाव, जि. नांदेड
प्रतापराव गुजर - नेसरी, ता. गडहिंग्लज,
जि. कोल्हापूर हंबिरराव मोहिते- तळबीड, ता. कराड

*१६) धनाजी जाधव -* वडगाव (कोल्हापूरजवळ)

*१७) रामाजी पांगेरा -* कन्हेरगड, ता. दिंडोरी,
जि. नाशिक

*१८) बाजी पासळकर आणि गोदाजी जगताप*
(गाधवड, जि. पुणे)

*१९) तानाजी मालुसरे आणि शेलारमामा -*उमरळ

*२०) रायबा* (तानाजीचा मुलगा)- पारगड

*२१) बहिर्जी नाईक -* भूपाळगड मौजे बाणूर, ता.
आटपाटी, जि. सांगली

*२२) हिरोजी फर्जंद*आणि शिवरायांचे सावत्र भाऊ -
परळी (रायगडाजवळ)

*२३) शिवा काशिद -* पन्हाळगड

*२४) कान्होजी जेधे आणि जिवा महाल-*
कारी अंकवडे, ता. भोर, जि. पुणे

*२५) मुरारबाजी देशपांडे -*पुरंदर

*२६) संभाजी कावजी -* कोंडावळे, ता.
मुळशी, जि. पुणे

*२७) फिरंगोजी नरसाळा-* संग्रामदुर्ग (चाकण) पुणे

*२८) सिदोजी निंबाळकर -* पट्टागड (संगमनेर)

*२९) बाजी प्रभू व फुलाजी प्रभू*- विशाळगड

*३०) दत्ताजी जाधव* (शिवरायांचे मामा बहादुरजीचे नातू)
निलंगा येथे १६६५ साली. समाधीस्थळ सापडत नाही.

*३१) जानोजी भोसले* नागपूरकर - मु.पो. येडोळा, ता. तुळजापूर

*३२) जानोजी निंबाळकर* (तुळजाभवानी देवीचा दरवाजा यांच्याच नावाने आहे) - बीड

*३३) जगदेवराव जाधवराव* (जिजाबार्इंचा भाऊ बहादुरजीचा नातू व देऊळगावराजाचा कर्ता)- ब्रह्मपुरी, ता. मंगळवेढा, जि.
सोलापूर
*३४) नागोजी माने* (म्हसवडकर)- सिंदखेडराजा
*३५)हिंमतबहाद्दर उदाजी चव्हाण-* अणदूर, ता. तुळजापूर जि.उस्मानाबाद
*३६) अन्नूबाई*
(पहिल्या बाजीरावांच्या बहीण )- मु.पो. तुळजापूर, जि.
उस्मानाबाद

*आज महाराष्ट्रातील ब-याच समाध्या जीर्ण अवस्थेत आहेत.*
काही ठिकाणी समाधी अस्तित्वातच नाहीत आणि ज्या आहेत..
*त्याच्याकडे समाजाचे पूर्णपणे दुर्लक्ष आहे.*

अशी थोरामोठ्यांची समाधीस्थळे पुढील
पिढीला प्रेरणा असतात. *सर्वांत सुंदर समाधीस्थळ शहाजीराजांचे आहे. आपल्यापेक्षा कर्नाटकातील लोकांना हे लवकर समजावे हे विशेष आहे.*

*⛳स्वराज्य⛳*

*छत्रपती शिवाजी राजे भोसले.*
कालखंड :- 1642–1680.
पूर्ण नाव :- शिवाजी शहाजी भोसले.
कुळ :- क्षत्रियकुलावंत, कुल्वादी भूषण
जन्म :- १९ फेब्रुवारी 1630
जन्म ठिकाण :- शिवनेरी गड, पुणे, महाराष्ट्र, भारत.
मृत्यू :- ३ एप्रिल १६८०,मंगळवार.
मृत्यू ठिकाण :- रायगड.

*महाराजांच्या पत्नी-*
१. सई बाई (निंबाळकर)
२. सोयराबाई (मोहिते)
३. पुतळाबाई (पालकर)
४. लक्ष्मीबाई (विचारे)
५. काशीबाई (जाधव)
६. सगुणाबाई (शिर्के)
७. गुनवातीबाई (ईन्गले)
८. सकवारबाई (गायकवाड)

*मुले -*संभाजी, राजाराम,
*मुली -*सखुबाई निंबाळकर, राणूबाई जाधव, अंबिकाबाई महाडिक, दिपाबाई, राजकुंवरबाई शिर्के, कमलबाई पालकर..

*फितुर जन्मले ईथे हि जरी या मातीची खंत आहे..*
*तरी संभाजी राजे अजुन आमच्या छातीत जिवंत आहेत..*

*मुंडके उडवले तरी चालेल पण मान कुणापुढे वाकणार नाहीl*
डोळे काढले तरी चालेल
पण नजर कुणापुढे झुकणार नाही l
*जीभ कापली तरी चालेल पण प्राणाची भिक मागणार नाही l*
हात कापले तरी चालेल
पण हात कुणापुढे जोडणार नाही l
*पाय तोडले तरी चालेल पण आधार कुणाचा घेणार नाही l*

" मरण आले तरी चालेल,
पण शरण जाणार नाही.
प्राण गेला तरी चालेल,
पण स्वधर्म सोडणार नाही."

ll जय जिजाऊ ll
ll जय शिवराय ll
🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩
*शिवाजी महाराजांचे निधन झाले..*

हि बातमी औरंगजेबाच्या खाजगी सचिवास
समजली. हि बातमी अत्यंत आनंदाची आहे, असे समजून
*सचिव बादशहाच्या वैयक्तिय अभ्यासिकेत सांगण्यासाठी गेला.*
*ही बातमी ऐकून औरंगजेब बादशहाने हातातील कुराण बंद करून बाजूला ठेवले.*
तख्तावरून उठला.
त्याने सचिवास आनंद व्यक्त केल्याबद्दल सजा दिली.
व नमाजाची प

ोझिशन घेऊन *त्याने दोन्ही हात पसरून आभाळाकडे अल्लाची प्रार्थना करण्यासाठी उंचावले औरंगाजेबाने प्रार्थना केली.*

तिचा *मराठी अनुवाद*-
*"हे देवा माझे साचलेले पुण्य तुझ्या दरबारी आहे.ते खर्ची घालून माझ्या प्रार्थनेचा स्वीकार कर.*
*आमच्या हिँदूस्थानातील महान मानवतावादी व सर्वधर्म जातीतील स्त्रियांचा रक्षणकर्ता छत्रपती शिवाजी मृत्यू झाला आहे.*
*कृपया त्यांच्या आगमनासाठी तुझ्या स्वर्गाची सताड उघडी ठेव..*

*संदर्भ-* अहेकामे आलमगिरी..
शत्रूंनी सुधा ज्यांचा गुणांचे पोवाडे गायले असे
एकच राजे छत्रपती शिवाजी माझे
छत्रपती शिवाजी महाराज कि जय!!
प्रत्तेकाने सदरची पोस्ट वाचून शेयर करा...हवं
असल्यास " हि आपली जबाबदारी समजा...धर्म समजा...!!"
माझ्याही शिवबांच एक राज्य होत,
जगाहून सुंदर अस ते स्वराज्य होत ll
सुख शांती समाधान नांदत जिथे,
अस ते एक बहूजन स्वराज्य होत ll
जाती धर्म पंथाचा भेदभाव नव्हता,
न्याय हा सर्वांसाठी एक समान होता ll
न्यायासाठी प्राण गेला तरी चालेल,
पण अन्याय कुणावर झाला नव्हता ll
राज्यांचा राज्य कारभार असा होता,
गवताची कडी सुद्धा गहाण नव्हती ll
स्वतःसाठी सारेच जगतात या जगी,
रयतेसाठी जगणारे शिवराय होते ll
स्वराज्यासाठी अर्पीले प्राण ज्यांनी,
अवघा महाराष्ट्र घडविला हो त्यांनी ll
कितीही गुणगान केले तरी कमीच,
असे अमुचे छत्रपती शिवराय होते ll👏

आपल्याला माहित असणे आवशक आहे..........की ,

आपल्या जिल्ह्यात किती किल्ले आहेत,

महाराष्ट्रातील जिल्हावार किल्ले:

अहमदनगर जिल्हा
1. अहमदनगरचाभुईकोट किल्ला
2. पेडगावचा बहादूरगड
3. रतनगड

औरंगाबाद जिल्हा
1. देवगिरी-दौलताबाद.
कुलाबा जिल्हा (रायगड जिल्हा)
1. अवचितगड
2. उंदेरी
3. कर्नाळा
4. कुलाबा
5. कोथळीगड (पेठचा किल्ला)
6. कोरलई
7. कौला किल्ला॑
8. खांदेरी
9. घोसाळगड
10. चंदेरी
11. तळेगड
12. तुंगी
13. धक
14. पेब
15. प्रबळगड
16. बिरवाडी
17. भिवगड
18. मंगळगड-कांगोरी
19. मलंगगड
20. माणिकगड
21. माणगाव
22. रतनगड
23. रायगड
24. लिंगाणा
25. विशाळगड
26. विश्रामगड
27. सांकशी
28. सागरगड
29. सुरगड
30. सोनगिरी

कोल्हापूर जिल्हा
1. पन्हाळा
2. पावनगड
3. बावडा
4. भूधरगड
5. रांगणा
6. सामानगड

गोंदिया जिल्हा
1. गोंदियाचा प्रतापगड

चंद्रपूर जिल्हा
1. किल्ले चंद्रपूर
2. बल्लारशा

जळगाव जिल्हा
1. अंमळनेरचा किल्ला
2. कन्हेरगड
3. पारोळयाचा किल्ला
4. बहादरपूर किल्ला

ठाणे जिल्हा
1. अर्नाळा
2. अशीरगड
3. असावगड
4. अलिबाग
5. इंद्रगड
6. उंबरगांव
7. कल्याणचा किल्ला
8. कामनदुर्ग
9. काळदुर्ग
10. केळवे-माहीम
11. कोंजकिल्ला
12.गंभीरगड
13. गुमतारा
14. गोरखगड
15. जीवधन
16. टकमक
17. ठाणे किल्ला
18. डहाणू
19. तांदुळवाडी किल्ला
20. तारापूर
21. धारावी
22. दातिवरे
23. दिंडू
24. नळदुर्ग
25. पारसिक
26. बल्लाळगड
27. बळवंतगड
28. बेलापूर
29. भवनगड
30. भैरवगड
31. भोपटगड
32. मानोर
33. माहुली
34. व्ररसोवा
35. वसईचा किल्ला
36. शिरगांवचा किल्ला
37. संजान
38. सिद्धगड
39. सेगवाह

नागपूर जिल्हा
1. आमनेरचा किल्ला
2. उमरेडचा किल्ला
3. गोंड राजाचा किल्ला
4. नगरधन(रामटेक)(भुईकोट
किल्ला)
5. भिवगड
6. सिताबर्डीचा किल्ला

नाशिक जिल्हा
1. अंकाई
2. अचलगड
3. अंजनेरी
4. अलंग
5. अहिवंत
6. इंद्राई
7. कंक्राळा
8. कंचना
9. कन्हेरा
10. कर्हेगड
11. कावनई
12. कुलंग
13. कोळधेर
14. गाळणा
15. घारगड
16. चांदोर
17. जवळ्या
18. टंकाई
19. त्रिंगलवाडी
20. त्रिंबक
21. धैर
22. धोडप
23. पट्टा
24. बहुळा
25. ब्रह्मगिरी
26. भास्करगड
27. मार्किंडा
28. मुल्हेर
29. रवळ्या
30. राजधेर
31. रामसेज
32. वाघेरा
33. वितानगड
34. हर्षगड
35. हातगड

पुणे जिल्हा
1. कुवारी
2. चाकण
3.चावंड
4. जीवधन
5. तिकोना
6. तुंग
7. नारायणगड
8. पुरंदर
9. प्रचंडगड (तोरणा)
10. मल्हारगड
11. राजगड
12. राजमाची
13. विचित्रगड
14. विसापूर
15. लोहगड
16. शिवनेरी
17. सिंहगड
18. हडसर

रत्नागिरी-सिंधुदुर्ग जिल्हे
1. अंजनवेल
2. आंबोळगड
3. आवर किल्ला
4. कनकदुर्ग
5. कुडाळचा किल्ला
6. कोट कामते
7. खारेपाटण
8. गोवळकोट
9. गोवा
10. जयगड
11. दुर्ग रत्नागिरी
12. देवगड
13. नांदोशी
14. निवती
15.पालगड
16. पूर्णगड
17. प्रचितगड
18. फत्तेगड
19. बाणकोट
20. बांदे
21. भगवंतगड
22. भरतगड
23.भवनगड
24. भैरवगड
25. मंडणगड
26.मनसंतोषगड
27. मनोहरगड
28. महादेवगड
29. महिपतगड
30. यशवंतगड
31. रसाळगड
32. राजापूरचा किल्ला
33. रायगड
34. विजयगड
35. विजयदुर्ग-घेरिय ा
36. वेताळगड
37. सर्जेकोट
38. साठवली
39. सावंतवाडीचा किल्ला
40. सिंधुदुर्ग
41. सुमारगड
42. सुवर्णदुर्ग
43.सदानंद गड (कुवळे‌ देवगड)
सांगली जिल्हा
1. तेरदाळ
2. दोदवाड
3. मंगळवेढे
4. शिरहट्टी
5. श्रीमंतगड
6. सांगली
7. येलवट्टी

सातारा जिल्हा
1. अजिंक्यतारा
2. कमालगड
3. कल्याणगड
4. केंजळगड
5. चंदन
6. जंगली जयगड
7. गुणवंतगड
8. प्रचितगड
9. प्रताप

गड
10. पांडवगड
11. बहिरवगड
12. भूषणगड
13. भोपाळगड
14. मकरंदगड
15. मच्छिंद्रगड
16. महिमंडणगड
17. महिमानगड
18. सज्जनगड
19. संतोषगड
20. सदाशिवगड
21. सुंदरगड
22. वर्धनगड
23. वंदनगड
24. वसंतगड
25.वारुगड
26. वैराटगड
🚩🚩जय शिवराय🚩🚩

*शिव दिनविशेष*
२८ नोव्हेंबर इ.स.१६५९
अफजल वधानंतर केवळ १८ दिवसांत छत्रपती श्री शिवाजी महाराजांनी पन्हाळ्यासहित वाई ते कोल्हापूर पर्यंतचा मुलूख जिंकून स्वराज्यात सामील केला
२८ नोव्हेंबर इ.स.१६७०
३००० फ़ौज सोबत घेउन दुर्गबांधणी संदर्भात खांदेरी बेटाची शिवरायांकडून ३ दिवस पाहणी. पुढे लवकरच या ठिकाणी दुर्गबांधणी सुरू झाली ज्यामुळे सिद्दी आणि इंग्रज यांना चांगलीच जरब बसली.

*शिवचरित्रमाला भाग ४५*


*काळ, काम आणि वेग यातीलच ही शर्यत.*

शहाजीराजे भोसले हे २ 3 जानेवारी १६६४ रोजी कर्नाटकात होदिगेरी या ठिकाणी घोड्यावरून पडून मृत्यू पावले। राजगडावर मातु:श्री जिजाबाईसाहेब सती जाण्यास सिद्ध झाल्या. पण मोठ्या मुश्कीलीने शिवाजीराजांनी आपल्या आईस सती जाण्यापासून माघारा फिरविले. या दिवसापासून शिवाजीमहाराज आठ महिने सतत आईच्या सहवासात राहिले. स्वत:चे आणि आईचेही दु:ख निवविण्याचा हा महाराजांचा प्रयत्न होता. ते आईला कुलदेवतेच्याच ठिकाणी मानीत असत.
शहाजीराजांची समाधी शिमोग्याजवळ होदिगेरी येथे त्याचवेळी व्यंकोजीराजांनी बांधली. हे शिवाजी महाराजांचे सावत्र भाऊ. त्यांनीच राजपरंपरेप्रमाणे शहाजीराजांची उत्तरक्रिया केली. शहाजीराजांच्या समाधीवर ‘ श्री शाजीराजन समाधि ‘ असा लेख कोरलेला आहे.
वडिलांच्या मृत्यूनंतर महाराजांनीही राजगडावर विपुल दानधर्म केला। आईवडिलांच्या बाबतीत महाराजांचं मन अतिशय नम्र होतं. नितांत श्रद्धावंत होतं. पूवीर् एकदा (इ. १६४९ मे-जून) शहाजीराजांच्याच पत्रामुळे कोंढाणा उर्फ सिंहगड हा मोलाचा किल्ला आदिलशाहस देऊन टाकण्याची वेळ महाराजांवर आली. स्वराज्यातला तळहाताएवढाही प्रदेश शत्रूच्या ताब्यात जाण्याची वा देण्याची वेळ आली तर महाराजांना अतोनात वेदना होत असत. इथं तर सिंहगडसारखा किल्ला वडिलांच्या चुकीमुळे , बेसावधपणामुळे बादशाहला द्यावा लागतोय याच्या वेदना आणि तेवढाच वडिलांच्यावरती राग महाराजांच्या मनात उफाळून आला. आणि ते शहाजीराजांच्याबद्दल रागावून कडू बोलले. पण क्षणातच त्यांनी स्वत:ला सावरलं आणि जरी वडील चुकले असले , तरी वडिलांच्याबद्दल असे कडू बोलणे योग्य नाही याची जाणीव त्यांना झाली. त्यांनी सोनो विश्वनाथ डबीर यांच्यापाशी आपले व्याकूळ दु:ख आणि पश्चाताप व्यक्तही केला. यावरून आणि इतरही काही चारित्र्याची जडणघडण कशी झाली याची आपल्याला कल्पना येते.
इथं आणखीन एक गोष्ट लक्षात येते , ती जिजाबाई आऊसाहेबांच्या बद्दलची। या आईने आपल्या शिवबांवर अगदी सहजपणे दोन संस्कार केलेले दिसून येतात. त्यातला पहिला संस्कार शहाजीराजांच्या बाबतीतला. तिने आपल्या मुलापाशी शहाजीराजांच्या हातून घडलेल्या राजकीय चुकांबद्दल कधीही टीका आणि कठोर दोषारोप केलेले आढळून येत नाहीत. अन् दुसरी गोष्ट म्हणजे शत्रूपक्षातीलही कोणत्याही धर्माच्या वा जातीच्याबाबत कडवट द्वेषभावना निर्माण होऊ दिली नाही. तशी एकही नोंद उपलब्ध नाही. ती महाराजांना , ‘ या अफझलखानाला ठार मार ‘ असं म्हणते पण तो मुसलमान आहे म्हणून त्याला ठार मार असा भाव त्यात अजिबात दिसत नाही. जातीधर्मद्वेषाच्या पार पलिकडे गेले ही मायलेकरे आमच्या इतिहासात दिसून येतात. जिजाऊसाहेबांची ही शिकवण म्हणजे मराठी इतिहासातील एक पवित्र अध्याय आहे. त्यावर अशा चार ओळी लिहून भागणार नाही. विस्मृत प्रबंधच लिहावयास हवा.
या वषीर्चा ( इ। १६६४ ) पावसाळा संपत आला आणि ऑक्टोबरच्या प्रारंभीच्या महाराजांना विजापुरकडची खबर मिळाली की , खवासखान या सरदारास बेळगांवमागेर् कोकणात कुडाळ भाग शिवाजीराजांकडून जिंकून शाही अमलाखाली आणण्याकरिता मोठ्या सैन्यानिशी कूच करण्याचा हुकुम झाला आहे. खानाबरोबर मुधोळहून बाजी घोरपडे यांनाही जाण्याचा हुकुम सुटला आहे.
हे बाजी घोरपडे बादशाहचे निष्ठावंत सेवक। आणि म्हणूनच स्वराज्याचे शत्रू बनले होते. त्यांनीच पूवीर् शहाजीराजांना बेड्या घालून कैद केले होते. या सर्व गोष्टींचा राग जिजाऊसाहेबांच्या आणि महाराजांच्या मनात सतत धुमसत होता. वडिलांचे चिरंजिवांस तर सांगणे होते की , ‘ बाजी घोरपडे यांचे वेढे घ्यावेत ‘ वेढे म्हणजे सूड.
आईवडिलांची ही इच्छा आणि स्वराज्यातीलच एक कठोर कर्तव्य म्हणून महाराजांनी याचवेळी (ऑक्टोबर १६६४ ) राजगडावरून तडफेने कूच केले। बाजी मुधोळहून खवासखानास सामील होण्याच्या आतच त्यांनी मुधोळवरच धडक मारली. या अचानक छाप्यात बाजी घोरपडे महाराजांचे हातून ठार झाले. वर्षाच्या आतच महाराजांनी वडिलांची इच्छा पूर्ण केली. हा मुधोळवरील महाराजांचा छापा लष्करी दृष्टीनेही अतिशय अभ्यास करण्यासारखा आहे. हाही एक प्रबंधाचा विषय आहे. या छाप्याने विजापूर हादरले. कारण मुधोळ ते विजापूर हे अंतर फार कमी आहे. याचा दुसरा अर्थ असा होता की , शहाजीराजांच्या मृत्यूनंतर महाराजांनी थेट विजापुरच्या वेशीपर्यंत धडक मारली होती. महाराजांच्या या सगळ्या लष्करी वेगांचा अभ्यास केला , तर असा गतीमान सेनापती भारतात तर सापडत नाहीच , पण युरोपिय इतिहासातही कोणी दिसत नाही. थोडा फार नेपोलियनच महाराजांच्या जवळपास येऊ शकतो.
मुधोळवरच्या छाप्यानंतर महाराजांनी थेट कुडाळ-सावंतवाडीवर दौड घेतली आणि तेथे येऊन बसलेल्या खवासखानावर त्यांनी हल्ला चढविला. खानाचा पूर्ण पराभव झाला. राजगड ते विजापूर ते मुधोळ ते कुडाळ ही अंतरे नकाशात पाहिली की आणि कमीतकमी वेळात महाराजांनी मारलेली यशस्वी दौड पाहिली की माझे वरील विधान वाचकांच्या लक्षात येईल.
या कुडाळ स्वार

ीत एकच गोष्ट महाराजांना जाणवली असेल की , खवासखानाच्या फौजेत व्यंकोजीराजे भोसले हे आपले भाऊ आपल्याविरुद्ध लढावयास उभे आहेत. वडिलांच्या मृत्यूनंतर दोन भाऊ एकमेकांच्या विरुद्ध शत्रू म्हणून उभे राहावेत हे आमच्या वाट्याला वाढून ठेवलेले कायमचेच दुदैर्व आहे. खवासखान आणि व्यंकोजीराजे पराभूत झाले ; अन् सुखरूप विजापुरास सुखरूप पोहोचले.

*🚩आजचे ऐतिहासिक शिवकालीन दिनविशेष🚩*

*२९ नोव्हेंबर १७२१*
२९ नोव्हेंबर १७२१ मध्ये व्हॉईसरॉय फ्रॅंसिस्को जोस डी सॅंपीयो इ कॅस्ट्रो यांच्या पोर्तुगीज आरमाराने आणि जनरल रॉबर्ट कोवान यांच्या इंग्रज आरमाराने, कमांडर थॉमस मॅथ्यूज यांच्या नेतृत्वाखाली ६००० सैनिकांसह आणि ४ जंगी जहाजांसह कान्होजींविरुद्ध संयुक्त मोहीम हाती घेतली. मेधाजी भाटकर आणि मैनक भंडारी या आपल्या अत्यंत कुशल आणि शूर सरदारांच्या सहाय्याने कान्होजींनी हा हल्ला पूर्णपणे परतवून लावला. या अपयशानंतर डिसेंबर १७२३ मध्ये इंग्लंडला परतले. त्यांच्यावर देशद्रोहाचा आणि चाच्यांशी संधान बांधण्याचा आरोप ठेऊन खटला चालविण्यात आला. याच दरम्यान गव्हर्नर बूनही इंग्लंडला परतले. बून मायदेशी परतल्यानंतर कान्होजींच्या मृत्यूपर्यंत पश्चिम सागरी किनाऱ्यावर शांतता राहिली.


*२३ नोव्हेंबर १७४६*
सावंतवाडीचे महाराज खेम सावंत भोसले यांचे नौदल व पोर्तुगीज नौदल यांच्यातील लढाईत सावंतवाडीचे महाराज खेम सावंत भोसले यांच्या नौदलाच पराभव केला. हे युद्ध चालू असताना जमिनीवर सुद्धा चकमकी चालू होत्या. शेवटी २३ नोव्हेंबर १७४६ रोजी सावंतवाडी सैन्याने पराभव मान्य करून किल्ला पोर्तुगीज्यांच्या ताब्यात दिला.



२९ नोव्हेंबर इ.स.१६५९
काल जिंकलेला किल्ले पन्हाळा बघायला शिवराय रात्रीच निघाले. व पाहिनी केली..!!


२९ नोव्हेंबर इ.स.१७२१
ठरल्याप्रमाणे इंग्रज आणि पोर्तुगीझ एकत्रितपणे मराठ्यांच्या कुलाबा किल्ल्यावर हल्ला करण्यासाठी मुंबईहून निघाले. मोहिमेची योजना प्रत्यक्षात आणून पहिला हल्ला मात्र त्यांनी २४ डिसेंबरला केला.
आंग्र्यांच्या नेतृत्वाखालच्या मराठी आरमारापुढे इंग्रज आणि पोर्तुगीझ यांच्या संयुक्तफौजांचे सुद्धा काही चालले नाही. ४ दिवसात धूळधाण उडून इंग्रज मुंबईला परत गेले तर पोर्तुगिझान्ना पेशवे थोरले बाजीराव यांच्यासह तह करावा लागला.


*२९ नोव्हेंबर इ.स.१८०३*

२९ नोव्हेंबर इ.स.१८०३ रोजीं एका बाजूस इंग्रज आणि दुसऱ्या बाजूस नागपूरकर भोसले व शिंदे यांच्या फौजा यांच्या दरम्यान झाली (इंग्रज मराठे युद्ध, दुसरें पहा) आडगांवची लढाई होण्याच्या पूर्वी रघूजी भोसल्याच्या सैन्याची छावणी गाविलगडानजीक आडगांव येथें पडली असून शिंद्याची फौज त्यांच्या छावणीपासून पांच मैलांच्या आंतच सिरसोली येथें होती. रघूजीच्या सैन्याचें आधिपत्य त्याचा भाऊ वेंकाजी उर्फ, मन्याबापू याजकडे असून त्याजवळ या वेळीं रघूजीचें सर्व पायदळ, कांहीं फौज व बऱ्याचशा तोफा होत्या. स्टीव्हन्सन यास जनरल वेलस्लीचा गाविलगडास वेढा देण्याचा हुकुम झाला असल्यामुळें तो तेथून जवळच येऊन पोहचला असून जनरल वेलस्ली हा त्याला मदत करण्याकरितां दक्षिणेकडून येत होता.

अहमदनगर जिल्ह्यातील सामरद गावातले *आशिया खंडातील क्रमांक दोनची खोली म्हणजे “सांदण दरी”...*.🚩
निसर्गसौंदर्य सह्याद्रीच्या उभ्या आडव्या पसरलेल्या डोंगरांमधुन शहरातील गल्लिबोळा प्रमाणे भासणारी खोरी....

जमिनीला पडलेली *दीड किलोमीटर लांबीची मोठी घळ म्‍हणजे ती सांदण दरी..*
सांदण दरीची *लांबी पंधराशे मीटर असून रुंदी दरीच्या बाजूला पन्‍नास मीटर तर उगमाच्या बाजूला चार मीटर इतकी आहे दरीची खोली अंदाजे शंभर ते दीडशे मीटर* असावी ती दरी एवढी अरूंद आहे की दरीत काही ठिकाणी सूर्यप्रकाशदेखील पोचत नाही दरीला ‘सांदण’ या नावाने ओळखले जाते त्‍याचे कारण त्‍या दरीचा आकार तेथे जणू दोन डोंगरांचे कडे एकमेकांना सांधले (जोडले) जातात तसे दृश्‍य तेथे दिसते दोन उंच कडे एकमेकांच्या जवळ आणून ठेवलेले दिसतात सांदण दरीचे स्‍वरूप पाहून ती दरी कशी तयार झाली असावी हा प्रश्‍न थक्क करतो...

“सांदण दरी हा एक आगळावेगळा भू आकार आहे...असा आगळा वेगळा निसर्गातील अनुभव घेणे आवश्यक आहे कारण अनुभवानी जीवन समृद्ध होते....”

औरंगजेबाला ह्याच दख्खनेत आपल्या कबरीसाठी जमिन शोधावयास भाग पाडण्याचे धैर्य मराठ्यांना दिले तोच सामर्थ्यशाली महाबलाढ्य नेता म्हणजे छत्रपती संभाजीराजे...🚩
महाराष्ट्राच्या इतिहासातले ज्वलंत क्रांतीपर्व, आशिया खंडातील सर्वात मोठ्या साम्राटाविरुद्ध, असेतूहिमाचलपती दिल्लीचा इंद्र अशी ज्याची ख्याती अशा आलमगीर औरंगजेबाविरूध्द, क्रूर, कपटी अशा जंजिरेकर सिद्दीविरुध्द, महाधूर्त गोवेकर पोर्तुगीजांविरुध्द, म्हैसूरकरांविरुध्द आणि राजद्रोही घरभेद्यांविरुध्द यशस्वी झुंज देणार्या रणमार्तंड योध्द्याचा धगधगता आयुष्यपट म्हणजे स्वराज्याचे दुसरे छत्रपती संभाजीराजे.
🚩
एखाद्या पर्वताप्रमाणे महान असलेल्या पित्याच्या पावलावर पाऊल ठेऊन तब्बल ९ वर्षे स्वातंत्र्यासाठी निकराची पंजेफाड केली आणि औरंगजेबाला ह्याच दख्खनेत आपल्या कबरीसाठी जमिन शोधावयास भाग पाडण्याचे धैर्य मराठ्यांना दिले तोच सामर्थ्यशाली महाबलाढ्य नेता म्हणजे छत्रपती संभाजीराजे.
🚩
अवघे अवघे या...♨️
श्रीशंभूछत्रपती राजाभिषेक सोहळा,
स्थळ - किल्ले रायगड,
१६ जानेवारी २०२१
#श्रीशंभूछत्रपतीराज्याभिषेकसोहळा
#राजधानीरायगड
#जगातभारी_सोळा_जानेवारी

!!शंभुराजे यांची राजमुद्रा!!
✍️
श्री शंभो: शिवजातस्य मुद्रा द्यौरिव राजते !!
यदंकसेविनी लेखा वर्तते कस्य नोपरि!!
✍️
मराठी मध्ये अर्थ:
शिव पुत्र श्री शंभुराजे यांची राजमुद्रा आकाशा प्रमाणे अमर्याद आहे व
ज्याच्या अंकाच्या आधारावर आश्वस्त
अशी मुद्रा कोणाच्यावर छत्र म्हणून असणार नाही
(कोणाच्याही वर छत्र म्हणून राहील)
✍️
!! जय शंभूराजे !!
✍️
शंभूराजे यांच्या राजमुद्रे विषयी काय बोलावे
राजमुद्रे मध्ये वर्तील्याप्रमाने शिवरायांचा पुत्र शंभुराजे यांची राजमुद्रा अकाशाप्रमाने अमर्याद ठरली शंभूराजांच्या बलिदाना नंतर पेटून उठलेल्या मराठ्यांनी मराठा साम्राज्य आकाशाप्रमाने अमर्याद पसरवले अटक, कटक, पेशावर ते तंजावर सगळी कडे भगवा ध्वज फडकावला
अशी ही शंभुराजे ची राजमुद्रा कोणावर छत्र असरा देणारी न राहता तर ती सर्वांच्या वर छत्र म्हणून आधार आणि विश्वास देणारी म्हणून सार्थ राहिली.

*#शिवविचार_प्रतिष्ठान*
*२ डिसेंबर इ.स.१६६७*
शिवराय व पोर्तुगीज यांच्यात सहसंमतीने दोन्ही बाजुने तहास मान्यता या झालेल्या तहामध्ये पोर्तुगीजांना 2 प्रमुख गोष्टी
मान्य कराव्या लागणार होत्या.
सिध्दीना मदत करायची नाही व शिवरायांच्या लहान नौकांना समुद्र संचारास कोणताही अडथळा येणार नाही. सागरी सामर्थ्यावर वर्चस्व असणाऱ्या पोर्तुगीजांनासुद्धा या गोष्टी मान्य कराव्या लागल्या.
*२ डिसेंबर इ.स.१६६९*
संभाजीराजे, सरसेनापती प्रतापराव गुजर, निराजी रावजी यांना त्यांच्या २५०० फौजेसह अटक करा, अशी खबर औरंगजेबने शहजादा मुअज्जमकडे पत्राद्वारे पोचवली. पण हे पत्र पोचण्याआधीच मुअज्जमला ही खबर कळाली, मग त्याने शंभूराजे आणि मराठी सैन्याला निघून जायचा सल्ला दिला.