سَماک: ادبیات کاربردی و خوش‌روانی

• شاهنامه، ایرانی را از نو ایرانی کرده، اجازهٔ افول جنبه‌های ایرانیت در ایرانیان را نداد. شاهنامه درحقیقت شناسنامهٔ ایرانیان است.
• آموزه‌های بزرگی در شاهنامه نهفته است و ما می‌توانیم چیزهای بسیاری از شاهنامه بیاموزیم؛ چرا که اساس و بنیان زندگی در شاهنامه گفته شده است.
• واقعیت این است که اگر شاهنامه نبود ایران حافظه تاریخی‌اش را از دست می‌داد یعنی که از یک دورانی به قبل حافظه ایرانی گم شده بود، نتوانسته بود به یاد آورد و البته ایران، دوران تمدن‌سازی را گذرانیده بود و لازم بود این گذشته به یاد بماند و شاهنامه این کار را کرده است. هیچ کتاب دیگری نمی‌توانست این کار را بکند. اگر شاهنامه نبود این حافظه از دست می‌رفت.
• شاهنامه یک پنجرهٔ تنفسی معنوی برای ایرانیان ایجاد کرد؛ زیرا تمرکز اصلی شاهنامه بر روی جوهرهٔ انسانی و انسانیت است.
• اتاقی که پنجره ندارد و نور و روشنایی و هوای خوب ندارد. شاهنامهٔ فردوسی نقش پنجره را برای کشور ایران دارد
• شاهنامه به طور کلی جریان نبرد بین نیکی و بدی است که این نبرد به جایی می‌رسد که نیکی حتماً باید در آن به بدی غلبه کند و ارزش شاهنامه در این است که سرایندهٔ انسانیت است. شاهنامه یک کتاب بی‌طرف است که انسانیت را وصف می‌کند؛ نه این‌که طرفدار روح ایرانی باشد.
• هیچ زبانی مثل زبان فارسی در جهان این‌قدر ستون اصلی استقلال و آزادی این ملت نبوده است… این یک رکن جدایی‌ناپذیر از هویت ایرانیان ملی است و زبان فارسی در ایران تضمین‌کنندهٔ اعتبار ایرانی است و اگر شاهنامه نبود، زبان فارسی این‌گونه نمی‌ماند.
• فردوسی، ایران را به دست ایرانی سپرده است و ما اگر می‌خواهیم آینده جایی قابل زیست باشد، یکی از آن بنیادهای اندیشه و تمدن بشری را باید از همین شاهنامهٔ فردوسی بیرون کشید و اگر شاهنامه اثری قابل توجه مانند آثار شکسپیر نشده است، تقصیر فردوسی نیست؛ بلکه تقصیر زبان فارسی است که برد اقتصادی و سیاسی ندارد.
• تاکنون کتاب‌های زیادی در ایران نوشته شده؛ اما فقط یک کتاب است که در رأس همه کتاب‌ها قرار دارد و آن شاهنامه است. این کتابی است که نقش اول را در ایران داشته و در جهان، هیچ شاهکار ادبی را ندیده‌ایم که در سرنوشت ملتی تغییر ایجاد کند؛ اما شاهنامه سرنوشت ایران را تغییر داد. اگر شاهنامه گفته نشده بود، ما کشور دیگری می‌شدیم. این را که چه می‌شد، نمی‌توان با قوه تخیل مشخص کرد؛ اما گذشته خود را فراموش می‌کردیم.
• شاهنامه روی نقطه اصلی بشری دست گذاشته و آن جدال نیکی با بدی است. تفکر شاهنامه بر این محور است که عاقبت باید با کوشش‌های بسیار، نیکی بر بدی موفق شود. خوبی و بدی دائم در حال کشاکش هستند. در جامعهٔ خوب، مردم به خوبی گرایش دارند؛ اما یک جامعه کم‌تمدن و نارسا بشر را رها می‌کند که به هر سو که می‌خواهد، برود. این مرحله خیر و شر در زندگی انسان جریان دارد و شاهنامه اصل قضیه را گرفته و کتاب را نبرد نیکی و بدی کرده است.
• شاهنامه صور اسرافیلی بود که بر تمدن ایرانی نواخته شده و ذهن به خواب رفته ایرانیان را بیدار کرد؛ تا ایران از نو ایران شود.
• شاهنامه کتاب شاهان نیست؛ بلکه کتاب ایران و تبلور یک ملت است، چکیده تمامی تلخ و شیرین ملت ایران در شاهنامه جمع شده است و همین امر علت جهانی شدن این کتاب می‌باشد.
• ایدئولوژی شاهنامه در حقیقت پیکار زیبائی‌ها و پلشتی‌ها است.
• شاهنامه کتاب جنگ است، سرگذشت جنگی که در برابر تجاوز بدی‌ها صورت می‌پذیرد؛ تا نیکی پیروز شود.
• شاهنامه نبرد خوبی و بدی است و این سرنوشت بشر است و سازندگان این داستان که تفکر ایرانی دارند، خواسته‌اند بگویند نیکی و بدی با هم روبه‌رو می‌شود.
• شاهنامه زاییدهٔ طبع یک نفر نیست؛ بلکه زاییدهٔ طبع و آمال یک ملت است.
• تمامی جنبه‌های انسانی در شاهنامه مورد توجه قرار گرفته و این کتاب مختص شاهان ایرانی نیست؛ بلکه جهانی است.
• شاهنامه به نام خداوند جان و خرد شروع می‌شود؛ یعنی خداوند سراسر جهان و این نشان‌دهندهٔ جهانی بودن شاهنامه است.
• سرودن شاهنامه باعث نجات ایران شد و شاهنامه مقاومت در مقابل بدی، جنگ خوبی‌ها و بدی و انسانیت را مطرح می‌کند.

برگرفته از:
https://goo.gl/cuzYBK

fa.wikiquote.org

محمدعلی اسلامی ندوشن - ویکی‌گفتاورد

198 views16:50