روشنفکران

کانال روشنفکران
بخشی از منشور
#کوروش بزرگ

#فرهنگ #باستان #تربیتی

@Roshanfkrane

5.6K views@Kamranmehrban, edited 16:48

⭕️مُلّایِ آمر به معروف!
کانال روشنفکران
در دورهٔ قاجار تا پیش از حکومت ناصرالدین شاه، در دورهٔ حکومت محمدشاه، قدرت این مجتهد [سید شفتی] تا بدان‌جا رسید که نه تنها در امور داخلی ایران مداخله می‌کرد، بلکه در مسائل سیاسی با نمایندگان دولت‌های خارجی علیه حکومت ایران زد و بند هم می‌کرد.
چنانکه در ماجرای «هرات» با «سفیر انگلیس علیه حکومت متحد شد و همراه با روحانیون دیگر فتوا داد که لشکرکشی محمدشاه بر هرات خطاست.»
به وسوسهٔ دکتر مکنیل، فرستادهٔ انگلیس، به فکر خودمختاری هم افتاده بود.

ماجرای مداخلات انگلیس و همدستی نمایندگان آن دولت با حجة‌الاسلام شفتی، در نامه‌های اعتراض‌آمیز "آجودانباشی" سفیر ایران به "پالمرستون" وزیر خارجهٔ انگلستان، به روشنی انعکاس یافته است. در یکی از نامه‌های آجودانباشی چنین آمده است: «مکنیل نه تنها اخبارنامه جنگ به امنای دولت علیه نوشت، بلکه با علمای ممالک محروسه ایران هم بعضی مضامین مبنی بر اخلال و افساد نگاشت. من‌جمله خدمت جناب فخرالاسلام آقا سید محمدباقر مجتهد اصفهانی [شفتی] از زنجان فرستاد.» و در نامهٔ دیگری به همان پالمرستون می‌نویسد: «کاغذ افساد و اخلال نوشتن مستر مکنیل به علما و فضلای ممالک ایران... کاغذ نوشتن دولت انگریز به جناب فخرالاسلام آقا سید محمدباقر [شفتی] مجتهد، به اصفهان چه مناسبت دارد.»

ثروت و مکنت این مجتهد پرآوازه تا بدان پایه و مایه بود که شاگردش میرزا محمد تنکابنی نوشت: «در میان علماء امامیه مانند او در ثروت نیافتم، نه در اسلاف و نه در اخلاف.»
حتی یک‌بار فتحعلی شاه بر سر پاره‌ای مشکلات، دست خواهش پیش او دراز کرد و سید شفتی «بیست هزار تومان به شاه» برات کرد. به روایت همان تنکابنی بیش از «دو هزار باب» دکان و «چهارصد کاروانسرا» در اصفهان داشت. در نقاط دیگر ایران، مداخل املاکش از بروجرد «سالی تقریباً شش هزار تومان بود و املاکی که در یزد داشت سالی دو هزار تومان... و دهاتی که در شیراز داشت سالی چند هزار تومان مداخل( درآمد) » داشت. «مجملاً سالی هفده هزار تومان مالیات دیوانی آن جناب در اصفهان بود».

اشتهارش تنها به ثروتش نبود. «امر به معروف آن جناب این بود که هفتاد نفر را به حدود شرعیه قتل نمود و اما حد غیر قتل» که جاری کرده بود از شمار خارج بود.

با چنین ثروت و اقتداری، طبیعی بود که مجتهد سر از چنبرهٔ حکومت مرکزی به در آورد. "اوژن فلاندن" که در اوج قدرت مجتهد و درگیری‌های او با محمدشاه در ایران بود، گزارش روشنی از اوضاع زمانه به دست می‌دهد. می‌نویسد: مجتهد و یارانش «در اثر قدرت کورکورانه و غرور، از ثروت‌های بی‌دردسر استفاده کرده، طرحی ریختند تا به‌کلی از زیر قدرت شاه شانه خالی» کنند. با زور پول، شورشیانی را اجیر کرده بودند که لوطی می‌نامیدند. «پادگانی کوچک در اصفهان تشکیل داده»، طوری که هیچ قدرتی نمی‌توانست با آنها مقابله کند. «به زور هر چه را می‌خواستند از اهالی می‌گرفتند. با سرنیزه به بازار حمله‌ور شده تجار را به پرداخت مالیات به آنها وادار می‌ساختند. کسانی را که مقاومت می‌کردند خانه و اموالشان را تاراج و زن و اطفالشان را با خود می‌بردند...» کار شورش و نافرمانی تا بدان‌جا کشید که «اساس سلطنت را نیز متزلزل گردانیده» بود. پس شاه و میرزا آقاسی به فکر چاره افتادند. شکایات مردم هم بالا گرفته بود. چارهٔ کار در این دیده شد که شاه به اصفهان لشکرکشی کند. به قول "فلاندن" شاه و آقاسی با شش هزار مرد و با توپخانهٔ مجهز به اصفهان لشکر کشیدند.

شورشیان دروازه‌های شهر را به روی شاه بستند، اما موفق نشدند. دروازه‌ها به توپ بسته شد و مجتهد از «عاقبت کار خود ترسید» دستور داد دروازه‌های شمالی شهر را باز کنند. شهر فتح شد. «شاه دیوانخانه‌ای تشکیل داد.» عده‌ای از روحانیون زندانی و تبعید شدند. پسر مجتهد و پسر امام جمعهٔ شهر هم جزو تبعیدشدگان بودند. نوبت انتقام‌گیری حکومت و مردمی که ستم دیده بودند فرا رسید. کار مجازات به افراط کشید. "فلاندن" داستان دلخراشی را از این محاکمات و انتقام‌گیری‌ها که شنیده بود ثبت کرده است.

با لشکرکشی شاه، نیمچه دولتی که شفتی در اصفهان تشکیل داده بود، برچیده شد و لوطیان او متواری شدند، یا به اسارت درآمدند و دوباره نظم دولتی برقرار گردید.

[📚 مشروطه ایرانی ، #ماشاءالله_آجودانی ، ۱۳۸۶ نشر اختران، صص ۱۰۱-۹۹]

#تاریخ #مذهبی #اجتماعی

@Roshanfkrane

6.3K views@Kamranmehrban, edited 17:08