Forwarded from Iqtisod Plus
Lirik chekinish
Albrext Dyurer 1471-1528 yillarda yashab o'tgan rassom; o'n sakkiz bolali oilaning rasmga qiziqqan ikki o'g'il farzandlaridan biri. O'g'illardan ikkisining ham rasm chizishga katta qiziqish va qobiliyati bor edi. Har ikkovi ham rassomchilik maktabida o'qib, mashhur rassom bo'lishni orzu qilishardi.
Oilaning bu ikki farzandni o'qitishga imkoni yo'qligi sababli, noiloj ikki aka-uka qur'a tashlashga qaror qilishdi. Yutgan rassomchilik maktabida o'qiydigan, qolgan esa yanada ko'proq ishlab, uning o'qishiga yordam berishi lozim edi. G'olib bo'lgan o'qishni tamomlagach, o'qish navbati yutqazganga berilardi.
Qur'ada yutgan Albrext Nyurnbergga o'qishga ketadi va hamma ustozlarini hayratda qoldiradigan darajada muvaffaqiyat qozonadi, shuhrati barcha o'quv dargohlariga yoyiladi. Uyga faxr va cheksiz quvonch bilan qaytadi.
Oila Albrextning sharafiga ziyofat beradi. Maqtov va olqishlardan so'ng Albrext so'z olib, bu muvaffaqiyatning asl sababchisi akasi Ganzga minnatdorchilik bildiradi. Endi o'qish navbati akasiga yetganini va o'qishga ketayotgan akasi uchun konda ishlash uning uchun sharaf ekanini aytadi.
Ammo akasi o'rnidan turib sekingina shunday deydi:
- Ukajonim, afsuski buning imkoni yo'q. Seni o'qitish uchun ishlagan yillarim hamma barmoqlarim konda bir necha bor singan. Hozir qo'limga qalam tugul, shu stakanni ham zo'rg'a tutayapman.
Akasining ahvoliga achingan va qattiq ta'sirlangan Albrext uni dunyoning eng mashhur rassomlari safidan o'rin olishiga sabab bo'lgan o'sha qo'llarni, akasining qo'llari rasmini chizdi ("Qo'llar" kartinasi pastda).
@Iqtisodiyot_bazasi
Albrext Dyurer 1471-1528 yillarda yashab o'tgan rassom; o'n sakkiz bolali oilaning rasmga qiziqqan ikki o'g'il farzandlaridan biri. O'g'illardan ikkisining ham rasm chizishga katta qiziqish va qobiliyati bor edi. Har ikkovi ham rassomchilik maktabida o'qib, mashhur rassom bo'lishni orzu qilishardi.
Oilaning bu ikki farzandni o'qitishga imkoni yo'qligi sababli, noiloj ikki aka-uka qur'a tashlashga qaror qilishdi. Yutgan rassomchilik maktabida o'qiydigan, qolgan esa yanada ko'proq ishlab, uning o'qishiga yordam berishi lozim edi. G'olib bo'lgan o'qishni tamomlagach, o'qish navbati yutqazganga berilardi.
Qur'ada yutgan Albrext Nyurnbergga o'qishga ketadi va hamma ustozlarini hayratda qoldiradigan darajada muvaffaqiyat qozonadi, shuhrati barcha o'quv dargohlariga yoyiladi. Uyga faxr va cheksiz quvonch bilan qaytadi.
Oila Albrextning sharafiga ziyofat beradi. Maqtov va olqishlardan so'ng Albrext so'z olib, bu muvaffaqiyatning asl sababchisi akasi Ganzga minnatdorchilik bildiradi. Endi o'qish navbati akasiga yetganini va o'qishga ketayotgan akasi uchun konda ishlash uning uchun sharaf ekanini aytadi.
Ammo akasi o'rnidan turib sekingina shunday deydi:
- Ukajonim, afsuski buning imkoni yo'q. Seni o'qitish uchun ishlagan yillarim hamma barmoqlarim konda bir necha bor singan. Hozir qo'limga qalam tugul, shu stakanni ham zo'rg'a tutayapman.
Akasining ahvoliga achingan va qattiq ta'sirlangan Albrext uni dunyoning eng mashhur rassomlari safidan o'rin olishiga sabab bo'lgan o'sha qo'llarni, akasining qo'llari rasmini chizdi ("Qo'llar" kartinasi pastda).
@Iqtisodiyot_bazasi
«𝘖'𝘭𝘫𝘢𝘭𝘢𝘳𝘯𝘪 𝘬𝘰'𝘳𝘴𝘢𝘵𝘪𝘴𝘩»
Vasiliy Vereshchagin
1871-1872-yillar
Bu yerda Samarqand tasvirlangan. Mulozimlar rus bosqinchilari bilan bo'lgan jangda harbiy muhoraba va jangdagi ustunliklarini ko'rsatish va amirni xotirjam qilish uchun bosqinchilarning boshlarini kesib kelishgan. Turkistonning kuydiruvchi quyoshi ostida turgan narsa tez buziladi. Shu boisdan ham kesilgan boshlar buzilib, o'zidan badbo'y hid taratmoqda. Buni mulozimlarning amirning oldida sekingina burunlarini choponlari yengi bilan yopishlaridan ham bilish mumkin. Dushman boshlari ular nazdida og'ir kurashdan so'ng qo'lga kiritilgan sovrin kabi xizmat qiladi. Markazdagi oq marmar Amir Temurning taxti. Amirning lashkarlari rus bosqinchilari bilan jang qilar ekan, muddao yurtni yovdan, qullikdan saqlash ekanligini tushunish mumkin. Zero, o'zga yurtni egallash uchun rus bosqinchilari nechog'lik vaxshiylik, shafqatsizlik qilgan bo'lsalar, ularga nisbatan amir ham xuddi shunday javob berishga harakat qilgani yaqqol sezilib turadi.
Saroyning ichki qismi o'ymakor naqshlar bilan bezatilgan, bu qadim Turkistonning naqadar boy hunarmandchilik va bunyodkorlikka ega bo'lganini bildiradi.
Aytishlaricha, rus bosqinchilari Samarqandda bo'lgan davrida ana shu saroyda yashagan. Bu haqda rassom shunday deydi: «... general Kaufman bir necha, ammo juda baland va keng xonalardan iborat bo'lgan asosiy binoga joylashdi va biz uning qarorgohi atrofidagi hovlilarning kulbalariga joylashgan edik. General Kaufmanning xonalari va bizning hovlimiz Temuriylarning mashhur taxtiravoni bilan baland salqin galereya bilan o'ralgan hovli orqali bog'langan, uning chuqurlarida Ko'k-tosh taxti bo'lgan, oq marmarning katta qismi chiroyli relyef bilan bezatilgan. Ko'pincha men general Kaufman bilan ushbu galereyani aylanib chiqardim, hozirda egallab turgan joylarimiz, ular tashrif buyurgan sayohatlar va ular haqida yozilgan kitoblar mavzusida suhbatlar qurar edik».
Asar xolstga moybo'yoq bilan ishlangan. Bugungi kunda davlat Teretyakov galereyasida saqlanadi. O'lchami 240x171 sm.
@Rassomlar
Vasiliy Vereshchagin
1871-1872-yillar
Bu yerda Samarqand tasvirlangan. Mulozimlar rus bosqinchilari bilan bo'lgan jangda harbiy muhoraba va jangdagi ustunliklarini ko'rsatish va amirni xotirjam qilish uchun bosqinchilarning boshlarini kesib kelishgan. Turkistonning kuydiruvchi quyoshi ostida turgan narsa tez buziladi. Shu boisdan ham kesilgan boshlar buzilib, o'zidan badbo'y hid taratmoqda. Buni mulozimlarning amirning oldida sekingina burunlarini choponlari yengi bilan yopishlaridan ham bilish mumkin. Dushman boshlari ular nazdida og'ir kurashdan so'ng qo'lga kiritilgan sovrin kabi xizmat qiladi. Markazdagi oq marmar Amir Temurning taxti. Amirning lashkarlari rus bosqinchilari bilan jang qilar ekan, muddao yurtni yovdan, qullikdan saqlash ekanligini tushunish mumkin. Zero, o'zga yurtni egallash uchun rus bosqinchilari nechog'lik vaxshiylik, shafqatsizlik qilgan bo'lsalar, ularga nisbatan amir ham xuddi shunday javob berishga harakat qilgani yaqqol sezilib turadi.
Saroyning ichki qismi o'ymakor naqshlar bilan bezatilgan, bu qadim Turkistonning naqadar boy hunarmandchilik va bunyodkorlikka ega bo'lganini bildiradi.
Aytishlaricha, rus bosqinchilari Samarqandda bo'lgan davrida ana shu saroyda yashagan. Bu haqda rassom shunday deydi: «... general Kaufman bir necha, ammo juda baland va keng xonalardan iborat bo'lgan asosiy binoga joylashdi va biz uning qarorgohi atrofidagi hovlilarning kulbalariga joylashgan edik. General Kaufmanning xonalari va bizning hovlimiz Temuriylarning mashhur taxtiravoni bilan baland salqin galereya bilan o'ralgan hovli orqali bog'langan, uning chuqurlarida Ko'k-tosh taxti bo'lgan, oq marmarning katta qismi chiroyli relyef bilan bezatilgan. Ko'pincha men general Kaufman bilan ushbu galereyani aylanib chiqardim, hozirda egallab turgan joylarimiz, ular tashrif buyurgan sayohatlar va ular haqida yozilgan kitoblar mavzusida suhbatlar qurar edik».
Asar xolstga moybo'yoq bilan ishlangan. Bugungi kunda davlat Teretyakov galereyasida saqlanadi. O'lchami 240x171 sm.
@Rassomlar
Rus xalq ertagi asosida ishlangan «𝙌𝙪𝙧𝙗𝙖𝙦𝙖 𝙢𝙖𝙡𝙞𝙠𝙖» kartinasi. 𝘝𝘪𝘬𝘵𝘰𝘳 𝘔𝘪𝘹𝘢𝘺𝘭𝘰𝘷𝘪𝘤𝘩 𝘝𝘢𝘴𝘯𝘦𝘵𝘴𝘰𝘷 mo'yqalamiga mansub. 1901-1918-yillar, V. M. Vasnetsov uy muzeyi, Moskva.
O'sha mashhur ertakni takrorlab o'tirmayman. Kartinadan ko'rinib turibdiki, go'zal Malika raqs tushmoqda. Hamma hayratda. Musiqachilar berilib kuy chalgan, orqa fonda bulutli tiniq osmon, unda uchayotgan, pastdagi ko'lda suzayotgan oqqushlar tasvirlangan. O'rdaklar ham ko'zga tashlanadi. Ko'lning narigi sohilida esa xaloyiq ham shod-xurram raqsga tushishmoqda, demak, saroydagi xushkayfiyat butun mamlakatga taralgan.
Malika esa ro'molchasini silkitib, milliy rus raqsiga tushmoqda. Sochlari uzun va ikkita qilib o'rilgan, ko'kish-zumrad rangli baxmal libosi naqshlar bilan chizilgan. Malika nazokat bilan raqsga tushadi. Saroy devorlariga qaragan kishi ham saroyning milliy bezaklariga guvoh bo'ladi. Chap tomon orqa fondagi ko'lda baliqchi chol ko'zga tashlanadi. O'ng tomon burchakda esa rassomning imzosi va asar tugatilgan yil bitilgan.
Viktor Vasnetsovni asosan rus ertaklariga ishlangan kartinalari bilan taniymiz. «𝘼𝙡𝙮𝙤𝙣𝙪𝙨𝙝𝙠𝙖», «𝙐𝙘𝙝 𝙗𝙖𝙝𝙤𝙙𝙞𝙧» ham shular jumlasidan.
@Rassomlar
O'sha mashhur ertakni takrorlab o'tirmayman. Kartinadan ko'rinib turibdiki, go'zal Malika raqs tushmoqda. Hamma hayratda. Musiqachilar berilib kuy chalgan, orqa fonda bulutli tiniq osmon, unda uchayotgan, pastdagi ko'lda suzayotgan oqqushlar tasvirlangan. O'rdaklar ham ko'zga tashlanadi. Ko'lning narigi sohilida esa xaloyiq ham shod-xurram raqsga tushishmoqda, demak, saroydagi xushkayfiyat butun mamlakatga taralgan.
Malika esa ro'molchasini silkitib, milliy rus raqsiga tushmoqda. Sochlari uzun va ikkita qilib o'rilgan, ko'kish-zumrad rangli baxmal libosi naqshlar bilan chizilgan. Malika nazokat bilan raqsga tushadi. Saroy devorlariga qaragan kishi ham saroyning milliy bezaklariga guvoh bo'ladi. Chap tomon orqa fondagi ko'lda baliqchi chol ko'zga tashlanadi. O'ng tomon burchakda esa rassomning imzosi va asar tugatilgan yil bitilgan.
Viktor Vasnetsovni asosan rus ertaklariga ishlangan kartinalari bilan taniymiz. «𝘼𝙡𝙮𝙤𝙣𝙪𝙨𝙝𝙠𝙖», «𝙐𝙘𝙝 𝙗𝙖𝙝𝙤𝙙𝙞𝙧» ham shular jumlasidan.
@Rassomlar
«𝙉𝙤𝙧𝙫𝙚𝙜𝙞𝙮𝙖 𝙦𝙞𝙧𝙜'𝙤𝙜'𝙞»
𝘌𝘺𝘭𝘦𝘳𝘵 𝘈𝘥𝘦𝘭𝘴𝘵𝘦𝘯 𝘕𝘰𝘳𝘮𝘢𝘯
1877-yil
Rassom Adeslten Norman o'z umrining ko'p qismini Germaniyada o'tkazgan bo'lsa-da, ko'pincha o'zining tug'ilgan Norvegiyasiga keladi. Lofoten orollari va Norvegiya qirg'oqlarining ko'rinishlari Eylert Adelsten Norman manzaralaridagi asosiy va sevimli mavzudir. Muallif «Norvegiya qirg'og'i» kartinasida tasvirlagan, tomoshabin ko'z oldida shafqatsiz shimoliy o'lkaning qandaydir ajib tabiati paydo bo'ladi.
Qirg'oqning bulutli kunidagi panoramasi, ammo quyosh botishi bilan marvarid-oltin ranglarida, toshqinlar va suvning yorug'lik aksi bilan och moviy osmonda bulutlardan kulrang halqalar tasvirlangan.
Xolstning chap qismidan boshlangan tog'lar nomuvofiq, ammo dahshatli qatorlar hosil qilgan va butun qirg'oqni o'rab oladi va dengizning notekis masofasida yo'qoladi. Ularning moviy qor bilan qoplangan baland cho'qqilari qirg'oqqa nisbatan juda baland ko'tarilgan. Va ular bilan taqqoslaganda, odam qanchalik kichik ko'rinishi mumkin. Bular – bizning ko'rganlarimiz, biroq muallif bunday deb o'ylamaydi. Xolstda inson faoliyati yaqqol ko'rinadi va u qirollik tabiati fonida deyarli yo'qolmaydi. Tog' etagidagi uylar to'plami, ko'plab baliq ovlash qayiqlari, yurish uchun suzib yuruvchi kemalar, masofada suzib yurgan motorli kema – barchasi bu manzarali hududga juda mos keladigan va u yerda o'zini yaxshi his qiladigan kishining faoliyati haqida.
Ma'lumki, ba'zida Norman sayohat paytida juda chiroyli lahzalarni suratga olish va saqlab qolish uchun kameradan foydalangan. Keyinchalik u uyda bo'lganida, rasmning turli yo'nalishlarini – zamonaviy, impressionizm, klassikalarni aralashtirib, o'zining o'ziga xos uslubidan foydalanib, manzara rasmlarini xolstlarga ko'chirdi. Ammo Adelsten Norman rasmlarining realizmi har doim yorqin taassurot qoldiradi. Xolstning oldingi qismida tabiiy dengiz toshlari, oq toshlar va yam-yashil o'tlar oroliga yoki baliqchi tomonidan ta'mirlanayotgan baliq ovlariga o'xshaydi.
Tomoshabin Normanning rasmlarini yaxshi ko'radi, chunki ular o'zlarining his-tuyg'ularini tabiatning go'zalligi bilan bo'lgan uchrashuvdan qanday ilhom va muhabbat bilan olib kelishini his qilishadi.
Kartina Shvetsiya milliy muzeyida saqlanadi.
@Rassomlar
𝘌𝘺𝘭𝘦𝘳𝘵 𝘈𝘥𝘦𝘭𝘴𝘵𝘦𝘯 𝘕𝘰𝘳𝘮𝘢𝘯
1877-yil
Rassom Adeslten Norman o'z umrining ko'p qismini Germaniyada o'tkazgan bo'lsa-da, ko'pincha o'zining tug'ilgan Norvegiyasiga keladi. Lofoten orollari va Norvegiya qirg'oqlarining ko'rinishlari Eylert Adelsten Norman manzaralaridagi asosiy va sevimli mavzudir. Muallif «Norvegiya qirg'og'i» kartinasida tasvirlagan, tomoshabin ko'z oldida shafqatsiz shimoliy o'lkaning qandaydir ajib tabiati paydo bo'ladi.
Qirg'oqning bulutli kunidagi panoramasi, ammo quyosh botishi bilan marvarid-oltin ranglarida, toshqinlar va suvning yorug'lik aksi bilan och moviy osmonda bulutlardan kulrang halqalar tasvirlangan.
Xolstning chap qismidan boshlangan tog'lar nomuvofiq, ammo dahshatli qatorlar hosil qilgan va butun qirg'oqni o'rab oladi va dengizning notekis masofasida yo'qoladi. Ularning moviy qor bilan qoplangan baland cho'qqilari qirg'oqqa nisbatan juda baland ko'tarilgan. Va ular bilan taqqoslaganda, odam qanchalik kichik ko'rinishi mumkin. Bular – bizning ko'rganlarimiz, biroq muallif bunday deb o'ylamaydi. Xolstda inson faoliyati yaqqol ko'rinadi va u qirollik tabiati fonida deyarli yo'qolmaydi. Tog' etagidagi uylar to'plami, ko'plab baliq ovlash qayiqlari, yurish uchun suzib yuruvchi kemalar, masofada suzib yurgan motorli kema – barchasi bu manzarali hududga juda mos keladigan va u yerda o'zini yaxshi his qiladigan kishining faoliyati haqida.
Ma'lumki, ba'zida Norman sayohat paytida juda chiroyli lahzalarni suratga olish va saqlab qolish uchun kameradan foydalangan. Keyinchalik u uyda bo'lganida, rasmning turli yo'nalishlarini – zamonaviy, impressionizm, klassikalarni aralashtirib, o'zining o'ziga xos uslubidan foydalanib, manzara rasmlarini xolstlarga ko'chirdi. Ammo Adelsten Norman rasmlarining realizmi har doim yorqin taassurot qoldiradi. Xolstning oldingi qismida tabiiy dengiz toshlari, oq toshlar va yam-yashil o'tlar oroliga yoki baliqchi tomonidan ta'mirlanayotgan baliq ovlariga o'xshaydi.
Tomoshabin Normanning rasmlarini yaxshi ko'radi, chunki ular o'zlarining his-tuyg'ularini tabiatning go'zalligi bilan bo'lgan uchrashuvdan qanday ilhom va muhabbat bilan olib kelishini his qilishadi.
Kartina Shvetsiya milliy muzeyida saqlanadi.
@Rassomlar
«𝙌𝙖𝙝𝙧𝙖𝙢𝙤𝙣𝙡𝙖𝙧» («𝙐𝙘𝙝 𝙗𝙖𝙝𝙤𝙙𝙞𝙧»)
𝘝𝘪𝘬𝘵𝘰𝘳 𝘝𝘢𝘴𝘯𝘦𝘵𝘴𝘰𝘷
1898-yil
Viktor Vasnetsov «Qahramonlar» asari ustida qariyb 20 yilcha ishlagan. Vasnetsov ushbu asarini vatan oldidagi burchi deb bilgan. Rassom asarda rus xalqining milliy qahramonlarini birlashtirgan. Asar markazida rus dostonlarining uchta asosiy qahramonlari: Dobrinya Nikitich (chapda), Ilya Muromets (o'rtada) va Alyosha Popovich tasvirlangan. Bu asarda rassom Dobrinya Nikitichning o'zi, otasi va bobosining jamoaviy qiyofasi tasvirlangan. Asarga qarasangiz, rus manzarasi nafasi ufurib turgan tabiatda ruslarning zabardast xalqi uchun jonini fido qiluvchi mard va jasur milliy qahramonlari tasvirlangan.
@Rassomlar
𝘝𝘪𝘬𝘵𝘰𝘳 𝘝𝘢𝘴𝘯𝘦𝘵𝘴𝘰𝘷
1898-yil
Viktor Vasnetsov «Qahramonlar» asari ustida qariyb 20 yilcha ishlagan. Vasnetsov ushbu asarini vatan oldidagi burchi deb bilgan. Rassom asarda rus xalqining milliy qahramonlarini birlashtirgan. Asar markazida rus dostonlarining uchta asosiy qahramonlari: Dobrinya Nikitich (chapda), Ilya Muromets (o'rtada) va Alyosha Popovich tasvirlangan. Bu asarda rassom Dobrinya Nikitichning o'zi, otasi va bobosining jamoaviy qiyofasi tasvirlangan. Asarga qarasangiz, rus manzarasi nafasi ufurib turgan tabiatda ruslarning zabardast xalqi uchun jonini fido qiluvchi mard va jasur milliy qahramonlari tasvirlangan.
@Rassomlar
«Gitler jumbog'i»
Salvador Dali
Salvador Dali ushbu kartinasini 1938-yil oxiri – 1939-yilning boshlarida ishlagan. Va bu hol o'sha paytda Ikkinchi jahon urushini boshlashga tayyorgarlik ko'rayotgan fashistlar lideri Adolf Gitlerning munozarali shaxsiga navbatdagi murojaati bo'ldi. Eslatib o'tamiz: Dalining Gitler haqidagi o'ta provokatsion bayonoti syurrealistlarning sabr kosasidan toshirib yuborgan so'nggi tomchi bo'ldi – ular Dalini davralaridan chiqarib yubordilar. Aslida, bu Dali xohlagan narsa edi.
«Gitler jumbog'i» kartinasi birinchi marta Nyu-Yorkdagi Julyen Levi galereyasida Dalining 1939-yil mart-aprel oylarida bo'lib o'tgan shaxsiy ko'rgazmasida keng jamoatchilikka taqdim etildi va katta muvaffaqiyat qozondi. O'shanda Dali kartinalarini 25 000 AQSh dollaridan ko'proqqa sotib yuborgan, biroq eng ajablanarlisi shundaki, rassomning o'zi ekspozitsiyaning kaliti sifatida belgilagan «Gitler jumbog'i» sotuvga qo'yilmagan. Dali u uchun 1750 dollar talab qildi – bu unchalik ko'p emas, lekin kam ham emasdi. Ehtimol, potensial xaridorlarni kartinaning asosini tashkil etuvchi personajning shaxsiyati qo'rqitgan bo'lishi mumkin.
Ayni paytda «Gitler jumbog'i» (95x141 sm, xolst, moybo'yoq) kartinasi Madriddagi qirolicha Sofiya san'at markazida saqlanmoqda.
Shunisi e'tiborliki, 1939-yil 29-sentabrda Yevropa yetakchilari Gitler, Mussolini, Chamberlen va Deladye shafqatsiz «Myunxen pakti»ga imzo chekdilar, unga binoan Gitlerning Chexoslovakiyaning bir qismiga nisbatan da'volari qondirildi.
Uinston Cherchill bu vaziyatni shunday ta'rifladi: «Angliyaga urush va sharmandalik o'rtasida tanlov taklif qilindi. U sharmandalikni tanladi va urushni qabul qildi». Ma'lumki, «yumshatish va tinchlantirish» siyosatining barcha urinishlari Gitlerning kengayishiga to'sqinlik qila olmadi. Dunyo urushga mahkum bo'ldi.
«Myunxen shartnomasi» imzolanishidan oldingi muzokaralarning muhim qismi vakillar tomonidan telefon orqali o'tkazilgan. Ammo shuni yodda tutish kerakki, bu go'shak hech narsaga bog'liq emas, bu uning asosiy funktsiyasi endi bajarilmasligini anglatadi. Muzokaralar muvaffaqiyatsizlikka uchraganini Gitlerning fotosurati tepasida joylashgan ushbu go'shak, soyabon va tomayotgan tomchi aniq ko'rsatib turibdi.
Kartina fonining g'alati kulrang manzarasi dunyo xavotirga cho'kayotganini, bo'sh likopcha – dunyo endilikda ochlik, qashshoqlik va urush daxshatlarini chekajagini, ko'rshapalaklar esa endi bu falokatlarni to'xtatib bo'lmasligini anglatadi. Dali xuddi shu kayfiyatni ifodalovchi yana bir kartina «Imperiya binafshalari»ni ishlagan.
Ushbu asar Ikkinchi jahon urushining bashorati sifatida xizmat qilgan, lekin Dali bu asari aynan urushning bashorati bo'lib chiqishidan xabari bo'lmaganini aytadi.
@Rassomlar
Salvador Dali
Salvador Dali ushbu kartinasini 1938-yil oxiri – 1939-yilning boshlarida ishlagan. Va bu hol o'sha paytda Ikkinchi jahon urushini boshlashga tayyorgarlik ko'rayotgan fashistlar lideri Adolf Gitlerning munozarali shaxsiga navbatdagi murojaati bo'ldi. Eslatib o'tamiz: Dalining Gitler haqidagi o'ta provokatsion bayonoti syurrealistlarning sabr kosasidan toshirib yuborgan so'nggi tomchi bo'ldi – ular Dalini davralaridan chiqarib yubordilar. Aslida, bu Dali xohlagan narsa edi.
«Gitler jumbog'i» kartinasi birinchi marta Nyu-Yorkdagi Julyen Levi galereyasida Dalining 1939-yil mart-aprel oylarida bo'lib o'tgan shaxsiy ko'rgazmasida keng jamoatchilikka taqdim etildi va katta muvaffaqiyat qozondi. O'shanda Dali kartinalarini 25 000 AQSh dollaridan ko'proqqa sotib yuborgan, biroq eng ajablanarlisi shundaki, rassomning o'zi ekspozitsiyaning kaliti sifatida belgilagan «Gitler jumbog'i» sotuvga qo'yilmagan. Dali u uchun 1750 dollar talab qildi – bu unchalik ko'p emas, lekin kam ham emasdi. Ehtimol, potensial xaridorlarni kartinaning asosini tashkil etuvchi personajning shaxsiyati qo'rqitgan bo'lishi mumkin.
Ayni paytda «Gitler jumbog'i» (95x141 sm, xolst, moybo'yoq) kartinasi Madriddagi qirolicha Sofiya san'at markazida saqlanmoqda.
Shunisi e'tiborliki, 1939-yil 29-sentabrda Yevropa yetakchilari Gitler, Mussolini, Chamberlen va Deladye shafqatsiz «Myunxen pakti»ga imzo chekdilar, unga binoan Gitlerning Chexoslovakiyaning bir qismiga nisbatan da'volari qondirildi.
Uinston Cherchill bu vaziyatni shunday ta'rifladi: «Angliyaga urush va sharmandalik o'rtasida tanlov taklif qilindi. U sharmandalikni tanladi va urushni qabul qildi». Ma'lumki, «yumshatish va tinchlantirish» siyosatining barcha urinishlari Gitlerning kengayishiga to'sqinlik qila olmadi. Dunyo urushga mahkum bo'ldi.
«Myunxen shartnomasi» imzolanishidan oldingi muzokaralarning muhim qismi vakillar tomonidan telefon orqali o'tkazilgan. Ammo shuni yodda tutish kerakki, bu go'shak hech narsaga bog'liq emas, bu uning asosiy funktsiyasi endi bajarilmasligini anglatadi. Muzokaralar muvaffaqiyatsizlikka uchraganini Gitlerning fotosurati tepasida joylashgan ushbu go'shak, soyabon va tomayotgan tomchi aniq ko'rsatib turibdi.
Kartina fonining g'alati kulrang manzarasi dunyo xavotirga cho'kayotganini, bo'sh likopcha – dunyo endilikda ochlik, qashshoqlik va urush daxshatlarini chekajagini, ko'rshapalaklar esa endi bu falokatlarni to'xtatib bo'lmasligini anglatadi. Dali xuddi shu kayfiyatni ifodalovchi yana bir kartina «Imperiya binafshalari»ni ishlagan.
Ushbu asar Ikkinchi jahon urushining bashorati sifatida xizmat qilgan, lekin Dali bu asari aynan urushning bashorati bo'lib chiqishidan xabari bo'lmaganini aytadi.
@Rassomlar
Mavhum ekspressionizm
Mavhum ekspressionizm XX asrning 20-yillarida paydo bo'lgan va 50-yillarida G'arb san'atida dominant tendensiyaga aylangan Amerika rassomchiligidagi keng miqyosli harakatdir. Mavhum ekspressionizmning eng ko'zga ko'ringan vakillari Jekson Pollok, Villem de Kuning, Frans Klayn va Mark Rotko edi. Mavhum ekspressionistlarning aksariyati Nyu-Yorkda yashagan, ishlagan va ko'rgazmalarga qatnashgan.
Umuman olganda, «Mavhum ekspressionizm» tushunchasi unga tegishli bo'lgan asarlar uchun juda aniq ta'rif emas. Aslida bu harakat (yoki oqim) juda ko'p va turli xil uslublarni o'z ichiga oladi, ularning har biri faqat bitta yoki bir nechta san'atkorlarga xos bo'lgan va turli xil uslublarda ishlangan. Biroq kontsepsiyaning kengligiga qaramay, mavhum ekspressionizm uslubidagi rasmlar ba'zi xususiyatlarni birlashtiradi. Birinchidan, ularning barchasi, juda mavhum, ya'ni ular biz ko'rib turgan dunyoni qayta yaratmaydilar. Ular erkin, o'z-o'zidan paydo bo'ladi va shaxsiy va hissiy tajribaning aksidir hamda ishlash texnikasida erkinlik borasidagi imkoniyatlari bilan ajralib turadi. Ushbu asarlarni yaratishda tasvirlangan tajribani ko'rsatish uchun bo'yoqning asosiy xususiyatlarini o'zgartirishiga alohida e'tibor qaratiladi. Ushbu rasmlar syurrealistlarning avtomatizmiga o'xshash materiallardan intuitiv foydalanishga urg'u berib, ruhiy improvizatsiya turi shaklida ijod etilgan va ular ijodiy ongsizlikning kuchini ifoda etish uchun yaratilgan. Mavhum ekspressionistlarning ishini ajratib turadigan yana bir xususiyat – bu alohida elementlardan qurilgan an'anaviy tuzilgan kompozitsiyani rad etish va ularni yagona, ajratilmagan maydon bilan almashtirishdir. Va nihoyat, bu rasmlar juda katta hajmga ega bo'ladi.
Mavhum ekspressionistlar deb nomlangan rassomlarning ko'pchiligi 30-yillarda ijodiy yetuklikka erishdilar. Ularga «so'l» siyosat davri sezilarli ta'sir ko'rsatdi va bu san'atdagi asosiy qadriyat shaxsiy tajribaning ifodasi edi.
Mavhum ekspressionistlar amerikaliklar iqtisodiy muammolarga duch kelgan va o'zlarini san'at olamidan ajralgan provinsiyalar singari his qilgan bir paytda o'zlarining badiiy uslublarini ishlab chiqishgan. Shu sababli mavhum ekspressionistlar harakati Amerikaning birinchi mahalliy avangard harakati deb xursandchilik bilan e'lon qilindi.
Buyuk Depressiya ham mavhum ekpsressionizning shakllanishida muhim rol o'ynaydi. Bu davrda AQSH ko'plab rassomlarga qulayliklar yaratgan va aynan shu davrlarda taniqli mavhum ekspressionist rassomlar o'z texnikalariga asos solishgan.
1947-yilda Jekson Pollok «tomchi» texnikasini ixtiro qildi. Villem de Kuning esa energiyaga boy va agressiv uslubda ishlay boshlagan.
Mavhum ekspressionist rassomlar musiqa tinglagan holda ishlaganlarini ta'kidlaydilar. Masalan, Jekson Pollok jazz tinglab ijod qilishini tan olgan.
Quyidagi rasm Jekson Pollokning jazz tinglagan holda ishlagan ijodiy ishi: «Kuz ritmi (№30)» (1950-yil, 266.7×525.8 sm)
@Rassomlar
Mavhum ekspressionizm XX asrning 20-yillarida paydo bo'lgan va 50-yillarida G'arb san'atida dominant tendensiyaga aylangan Amerika rassomchiligidagi keng miqyosli harakatdir. Mavhum ekspressionizmning eng ko'zga ko'ringan vakillari Jekson Pollok, Villem de Kuning, Frans Klayn va Mark Rotko edi. Mavhum ekspressionistlarning aksariyati Nyu-Yorkda yashagan, ishlagan va ko'rgazmalarga qatnashgan.
Umuman olganda, «Mavhum ekspressionizm» tushunchasi unga tegishli bo'lgan asarlar uchun juda aniq ta'rif emas. Aslida bu harakat (yoki oqim) juda ko'p va turli xil uslublarni o'z ichiga oladi, ularning har biri faqat bitta yoki bir nechta san'atkorlarga xos bo'lgan va turli xil uslublarda ishlangan. Biroq kontsepsiyaning kengligiga qaramay, mavhum ekspressionizm uslubidagi rasmlar ba'zi xususiyatlarni birlashtiradi. Birinchidan, ularning barchasi, juda mavhum, ya'ni ular biz ko'rib turgan dunyoni qayta yaratmaydilar. Ular erkin, o'z-o'zidan paydo bo'ladi va shaxsiy va hissiy tajribaning aksidir hamda ishlash texnikasida erkinlik borasidagi imkoniyatlari bilan ajralib turadi. Ushbu asarlarni yaratishda tasvirlangan tajribani ko'rsatish uchun bo'yoqning asosiy xususiyatlarini o'zgartirishiga alohida e'tibor qaratiladi. Ushbu rasmlar syurrealistlarning avtomatizmiga o'xshash materiallardan intuitiv foydalanishga urg'u berib, ruhiy improvizatsiya turi shaklida ijod etilgan va ular ijodiy ongsizlikning kuchini ifoda etish uchun yaratilgan. Mavhum ekspressionistlarning ishini ajratib turadigan yana bir xususiyat – bu alohida elementlardan qurilgan an'anaviy tuzilgan kompozitsiyani rad etish va ularni yagona, ajratilmagan maydon bilan almashtirishdir. Va nihoyat, bu rasmlar juda katta hajmga ega bo'ladi.
Mavhum ekspressionistlar deb nomlangan rassomlarning ko'pchiligi 30-yillarda ijodiy yetuklikka erishdilar. Ularga «so'l» siyosat davri sezilarli ta'sir ko'rsatdi va bu san'atdagi asosiy qadriyat shaxsiy tajribaning ifodasi edi.
Mavhum ekspressionistlar amerikaliklar iqtisodiy muammolarga duch kelgan va o'zlarini san'at olamidan ajralgan provinsiyalar singari his qilgan bir paytda o'zlarining badiiy uslublarini ishlab chiqishgan. Shu sababli mavhum ekspressionistlar harakati Amerikaning birinchi mahalliy avangard harakati deb xursandchilik bilan e'lon qilindi.
Buyuk Depressiya ham mavhum ekpsressionizning shakllanishida muhim rol o'ynaydi. Bu davrda AQSH ko'plab rassomlarga qulayliklar yaratgan va aynan shu davrlarda taniqli mavhum ekspressionist rassomlar o'z texnikalariga asos solishgan.
1947-yilda Jekson Pollok «tomchi» texnikasini ixtiro qildi. Villem de Kuning esa energiyaga boy va agressiv uslubda ishlay boshlagan.
Mavhum ekspressionist rassomlar musiqa tinglagan holda ishlaganlarini ta'kidlaydilar. Masalan, Jekson Pollok jazz tinglab ijod qilishini tan olgan.
Quyidagi rasm Jekson Pollokning jazz tinglagan holda ishlagan ijodiy ishi: «Kuz ritmi (№30)» (1950-yil, 266.7×525.8 sm)
@Rassomlar
«Zarg'aldoq, qizil, sariq»
1961 yilda chizilgan va mavhum ekspressionizmning yetakchi vakili bo'lgan amerikalik rassom Mark Rotkoning asaridir va ranglar maydonini bo'yash bilan bog'liq texnikada ishlangan. 2012-yil 8-mayda u urushdan keyingi zamonaviy san'at asari ommaviy kimoshdi savdosida 86 882 500 dollarga sotildi.
«Zarg'aldoq, qizil, sariq» asarini Londonning Marlboro tasviriy san'at galereyasi sotib olgan, u Nyu-Yorkdagi Marlboro-Gerson galereyasidan Nyu-York galereyasiga kelgan. 1964-yil fevraldan martgacha u Mark Rotko ko'rgazmasi doirasida Marlboro-Nyu London galereyasida namoyish etildi. London Galereyasi bu asarni 1967-yilda Devid Pinkusga sotgan, u XX asrning ikkinchi yarmida Amerikaning yetakchi san'at kolleksionerlaridan biri hisoblanadi. Rassom 45 yil davomida omma oldida yashiringan, Pinkus esa unga egalik qilgan va faqat maxsus holatlarda namoyish etgan. 1986-yil sentyabrdan noyabrgacha «Zarg'aldoq, qizil, sariq» asari Filadelfiyadagi Filadelfiya san'at muzeyida namoyish etildi
2012 yilgi kim oshdi savdosi
«Zarg'aldoq, qizil, sariq»ni sotishdan oldin Mark Rotko asarining rekord narxi 72,8 million dollarni tashkil etgan, shu bilan inflyatsiyani hisobga olmagan holda ochiq savdoda urushdan keyingi zamonaviy san'atda yangi rekord o'rnatildi. Shu bilan birga, urushdan keyin xususiy sotilgan rasm uchun 2006-yil noyabr oyida Jekson Pollokning 1948-yil «N 5» surati uchun 140 million AQSh dollari (2012-yil may oyida taxminan 160 million AQSh dollari) miqdorida baholandi.
«The New York Times» gazetasi vakili Suren Melikyan Rotkoning ushbu asarini barcha rasmlarining eng kuchlisi deb atagan. «The Wall Street Journal» gazetasi vakili Kelli Krou ta'kidlashicha, «Zarg'aldoq va sariq to'rtburchaklar qizil fonga burkangan uchlik, quyosh botishi kabi jozibali palitrani hosil qiladi, an'anaviy ravishda ular kulrangdan farqli o'laroq, qizil va oltin rangdagi ishlar uchun ko'proq pul to'laydilar».
@Rassomlar
1961 yilda chizilgan va mavhum ekspressionizmning yetakchi vakili bo'lgan amerikalik rassom Mark Rotkoning asaridir va ranglar maydonini bo'yash bilan bog'liq texnikada ishlangan. 2012-yil 8-mayda u urushdan keyingi zamonaviy san'at asari ommaviy kimoshdi savdosida 86 882 500 dollarga sotildi.
«Zarg'aldoq, qizil, sariq» asarini Londonning Marlboro tasviriy san'at galereyasi sotib olgan, u Nyu-Yorkdagi Marlboro-Gerson galereyasidan Nyu-York galereyasiga kelgan. 1964-yil fevraldan martgacha u Mark Rotko ko'rgazmasi doirasida Marlboro-Nyu London galereyasida namoyish etildi. London Galereyasi bu asarni 1967-yilda Devid Pinkusga sotgan, u XX asrning ikkinchi yarmida Amerikaning yetakchi san'at kolleksionerlaridan biri hisoblanadi. Rassom 45 yil davomida omma oldida yashiringan, Pinkus esa unga egalik qilgan va faqat maxsus holatlarda namoyish etgan. 1986-yil sentyabrdan noyabrgacha «Zarg'aldoq, qizil, sariq» asari Filadelfiyadagi Filadelfiya san'at muzeyida namoyish etildi
2012 yilgi kim oshdi savdosi
«Zarg'aldoq, qizil, sariq»ni sotishdan oldin Mark Rotko asarining rekord narxi 72,8 million dollarni tashkil etgan, shu bilan inflyatsiyani hisobga olmagan holda ochiq savdoda urushdan keyingi zamonaviy san'atda yangi rekord o'rnatildi. Shu bilan birga, urushdan keyin xususiy sotilgan rasm uchun 2006-yil noyabr oyida Jekson Pollokning 1948-yil «N 5» surati uchun 140 million AQSh dollari (2012-yil may oyida taxminan 160 million AQSh dollari) miqdorida baholandi.
«The New York Times» gazetasi vakili Suren Melikyan Rotkoning ushbu asarini barcha rasmlarining eng kuchlisi deb atagan. «The Wall Street Journal» gazetasi vakili Kelli Krou ta'kidlashicha, «Zarg'aldoq va sariq to'rtburchaklar qizil fonga burkangan uchlik, quyosh botishi kabi jozibali palitrani hosil qiladi, an'anaviy ravishda ular kulrangdan farqli o'laroq, qizil va oltin rangdagi ishlar uchun ko'proq pul to'laydilar».
@Rassomlar
Aleksey Savrasovning «Yozgi manzara» kartinasi
Bu asar XIX asrning 60-yillarida chizilgan, aniq sanasi ma'lum emas. Xolstga moybo'yoqda ishlangan, o'lchami 27 x 38 sm, Moskvadagi Tretyakov galereyasida saqlanadi.
Aleksey Kondratyevich – bu Rossiya manzaralarining mohir ustalaridan biridir. U tabiatni shu qadar sevib tasvirlaydiki, kuzda ham, qishda ham, umuman, barcha fasllarda tabiat bilan yashaydi. U ishlagan tabiat manzaralariga qaraganimizda, xuddi shu faslda turgandek taassurot uyg'onadi. Uning eng yaxshi kartinasi – 1871-yilda ishlangan «Qarg'alar keldi» deb tan olinadi.
Rassom ushbu ishini shunchalik uzoq masofadan havo perspektivalari asosida ishlaydiki, uzoqlashayotgan ranglar akvarel ranglari singari taassurot qoldiradi. Quyosh qayerdadir-shu yerda, daraxtlar soyasi yerga va ko'l uzra quyuq tushgan. Issiqdan chanqab kelgan sigir ham xuddi soyada dam olayotgandek. Oldingi planda esa o't-maysalar quyosh yorug'ligi ostida siluet tarzida ishlangan. Asar yozning issig'iga aks tarzda xiraroq ko'rinadi, lekin to'q yashil bilan och jigarranglar ustuvorligini sezgan tomoshabin, havo shaffof bulutlar bilan o'ralgani bois, quyoshni to'sib qo'yganini va shuning uchun ham yoz manzarasi uchun sal g'ayrioddiy ko'rinayotganini his qiladi.
@Rassomlar
Bu asar XIX asrning 60-yillarida chizilgan, aniq sanasi ma'lum emas. Xolstga moybo'yoqda ishlangan, o'lchami 27 x 38 sm, Moskvadagi Tretyakov galereyasida saqlanadi.
Aleksey Kondratyevich – bu Rossiya manzaralarining mohir ustalaridan biridir. U tabiatni shu qadar sevib tasvirlaydiki, kuzda ham, qishda ham, umuman, barcha fasllarda tabiat bilan yashaydi. U ishlagan tabiat manzaralariga qaraganimizda, xuddi shu faslda turgandek taassurot uyg'onadi. Uning eng yaxshi kartinasi – 1871-yilda ishlangan «Qarg'alar keldi» deb tan olinadi.
Rassom ushbu ishini shunchalik uzoq masofadan havo perspektivalari asosida ishlaydiki, uzoqlashayotgan ranglar akvarel ranglari singari taassurot qoldiradi. Quyosh qayerdadir-shu yerda, daraxtlar soyasi yerga va ko'l uzra quyuq tushgan. Issiqdan chanqab kelgan sigir ham xuddi soyada dam olayotgandek. Oldingi planda esa o't-maysalar quyosh yorug'ligi ostida siluet tarzida ishlangan. Asar yozning issig'iga aks tarzda xiraroq ko'rinadi, lekin to'q yashil bilan och jigarranglar ustuvorligini sezgan tomoshabin, havo shaffof bulutlar bilan o'ralgani bois, quyoshni to'sib qo'yganini va shuning uchun ham yoz manzarasi uchun sal g'ayrioddiy ko'rinayotganini his qiladi.
@Rassomlar
Kazimir Malevichning «Yoz manzarasi» kartinasi
Kazimir Malevich kubizm va suprematizmning yorqin vakili sifatida shuhrat qozongan. Ammo kimda-kim rassomning avvalgi ijodlarini tomosha qilish imkoniyatiga ega bo'lsa, Malevich ham ajoyib impressionist rassom bo'lganligiga tan beradi. Umuman olganda, ko'plab rassomlar bitta uslubda qotib qolishmagan, balki turli yo'nalishlarda barakali ijod qilishgan va ajoyib asarlar yaratishgan. Kazimir Malevich «Yoz manzarasi» kartinasini aynan impressionizm uslubida ishlagan. 1928-1929-yillarda ishlangan ushbu ajoyib asarning uslubi ham haqiqiy kartinaga yaqin.
Xolstga moybo'yoqda ishlangan bu ajoyib asar quyoshli yoz kayfiyatiga ega. Muallif kompozitsiyani yaratish uchun turli xil ranglarni ishlatgan. Rasmning rang sxemasi tabiiydir. Kartinaning katta qismini turli xil yashil ranglar to'ldiradi.
Ushbu asar Malevichning mashhur suprematizm yo'nishidagi asarlariga umuman o'xshamaydi, aksincha, u dastlabki yo'nalishga qaytishga harakat qiladi.
@Rassomlar
Kazimir Malevich kubizm va suprematizmning yorqin vakili sifatida shuhrat qozongan. Ammo kimda-kim rassomning avvalgi ijodlarini tomosha qilish imkoniyatiga ega bo'lsa, Malevich ham ajoyib impressionist rassom bo'lganligiga tan beradi. Umuman olganda, ko'plab rassomlar bitta uslubda qotib qolishmagan, balki turli yo'nalishlarda barakali ijod qilishgan va ajoyib asarlar yaratishgan. Kazimir Malevich «Yoz manzarasi» kartinasini aynan impressionizm uslubida ishlagan. 1928-1929-yillarda ishlangan ushbu ajoyib asarning uslubi ham haqiqiy kartinaga yaqin.
Xolstga moybo'yoqda ishlangan bu ajoyib asar quyoshli yoz kayfiyatiga ega. Muallif kompozitsiyani yaratish uchun turli xil ranglarni ishlatgan. Rasmning rang sxemasi tabiiydir. Kartinaning katta qismini turli xil yashil ranglar to'ldiradi.
Ushbu asar Malevichning mashhur suprematizm yo'nishidagi asarlariga umuman o'xshamaydi, aksincha, u dastlabki yo'nalishga qaytishga harakat qiladi.
@Rassomlar
Puantilizm
Puantilizm (fransuzcha «Pointillisme» – «nuqtali», fransuzcha point – nuqta,) yoki divizionizm (fransuz tilidan division – bo'linish) – XIX asrning oxirida, to'g'rirog'i, 1885-yil Fransiyada paydo bo'ldi va neo-impressionizmning bir qismi hisoblanadi. Ushbu uslub harakatining mohiyati dumaloq, to'rtburchak yoki kvadrat shaklidagi alohida tartibga solinmagan nuqtalar bilan chizish usulidan iborat, shu bois, faqat nuqtalardan iborat bo'ladi. Tasvirni tomoshabin tomonidan idrok qilinishi optik effekt tufayli – ranglarning aralashishi va ko'z oldidagi nuqtalardan tuzilgan tasvirning namoyon bo'lishi tufayli yuzaga keladi. Buning uchun tomoshabinga rasmdan uzoqroq masofada turish tavsiya etiladi. Nuqtalar bilan chizish san'ati haqli ravishda tan olingan.
Puantilizm san'atiga fransuz rassomi Jorj Syora hamda uning shogirdi Pol Sinyak tomonidan asos solingan. Yosh tajribali impressionistni optika, nazariya, fizika va ranglar psixologiyasi va ranglarning insonning hissiy holatiga ta'siri sohasidagi ilmiy kashfiyotlar qiziqtirardi. Rassom tadqiqoti natijasi rasmning texnik jihatdan yangi uslubini yaratdi, unda rassomning mo'yqalami harakatlari yengil va polotnoga bir martalik tegadi, bu harakatlar kapalakning parvoziga o'xshaydi. Syoraning izdoshlari neoimpressionistlar Pol Sinyak, Anri Kross va Kamil Pissarrolardir.
Puantilizm kartinalari mavzularda, janrlarda yoxud narsalarda cheklovlar yoki qat'iy imtiyozlarni o'z ichiga olmaydi. Ular orasida manzaralar, portretlar mavjud. Rassomning asosiy maqsadi bir-biridan sinchkovlik bilan hisoblab chiqilgan masofada nuqtalarni qo'llash orqali yaratilgan dinamika, ob'ektlar va yorug'lik harakatini aks ettirishdir. Shu sababli, puantilistlarning manzaralari havodorlik, hajm va atmosfera bilan kishini hayratga soladi. Rassomlar o'zlarining ishlarida uchta asosiy yoki qo'shimcha ranglardan foydalanadilar: qizil, yashil va ko'k; qolgan ranglar kamdan-kam ishlatilib, to'g'ri shaklning kichik nuqtalarida qo'llaniladi. Puantilizm uslubida ishlash uning egiluvchanligi va tasvirning yumshoq konturlariga yarashadi. Chizish texnikasi ikkala yorqin kontrastli tasvirni va yumshoq ovozsiz «xavfli rasmlarni» yaratishga imkon beradi. Bunday asarlarni tomosha qilayotganda, ko'zlaringiz kompozitsiyaning chuqurligini, yorug'lik nurlarining ajoyib harakati, suvdagi izlar, barglarning tebranishlari va shamol nafasini yaxshiroq anglaydilar.
Puantilizm uslubiga oid asarlari:
1886-yil Jorj Syora «Grand Jatt'da yakshanba kuni tushdan keyin» (eng mashhuri), usta va uslub klassikasi; «Quduq yonidagi ayollar» 1892-yil, Pol Sinyak «Sankt-Tropesdagi qarag'ay» 1909-yil; Pablo Pikasso 1917-yil «Kristendan qaytish»; «Restoran interyeri», Vinsent van Gog «Avtoportret» 1887-yil.
Puantilizm uslubida ijod qilgan rassomlar:
Jorj Syora, Pol Sinyak, Anri Kross, Lyusyen Pissarro, Kamil Pissarro, Charlz Angrand, Maksimilian Lyus, Teodor vann Reysselberge. Punatilizm metodlaridan Vinsent van Gog, Pablo Pikasso, Nikolay Meshcherin, Jovanni Segantinilar ham foydalanishgan.
P. S. Ushbu yo'nalish grafikada qora ruchka bilan nuqtalar yordamida chizish uslubi orqali sizga yaxshi tanish)
Quyidagi suratda:
Kazimir Severinovich Malevichning 1908-yilda puantilizm uslubida yog'ochga ishlangan «Manzara» (19,2 × 31 sm) kartinasi
Rossiya davlat muzeyi, Sankt-Peterburg
@Rassomlar
Puantilizm (fransuzcha «Pointillisme» – «nuqtali», fransuzcha point – nuqta,) yoki divizionizm (fransuz tilidan division – bo'linish) – XIX asrning oxirida, to'g'rirog'i, 1885-yil Fransiyada paydo bo'ldi va neo-impressionizmning bir qismi hisoblanadi. Ushbu uslub harakatining mohiyati dumaloq, to'rtburchak yoki kvadrat shaklidagi alohida tartibga solinmagan nuqtalar bilan chizish usulidan iborat, shu bois, faqat nuqtalardan iborat bo'ladi. Tasvirni tomoshabin tomonidan idrok qilinishi optik effekt tufayli – ranglarning aralashishi va ko'z oldidagi nuqtalardan tuzilgan tasvirning namoyon bo'lishi tufayli yuzaga keladi. Buning uchun tomoshabinga rasmdan uzoqroq masofada turish tavsiya etiladi. Nuqtalar bilan chizish san'ati haqli ravishda tan olingan.
Puantilizm san'atiga fransuz rassomi Jorj Syora hamda uning shogirdi Pol Sinyak tomonidan asos solingan. Yosh tajribali impressionistni optika, nazariya, fizika va ranglar psixologiyasi va ranglarning insonning hissiy holatiga ta'siri sohasidagi ilmiy kashfiyotlar qiziqtirardi. Rassom tadqiqoti natijasi rasmning texnik jihatdan yangi uslubini yaratdi, unda rassomning mo'yqalami harakatlari yengil va polotnoga bir martalik tegadi, bu harakatlar kapalakning parvoziga o'xshaydi. Syoraning izdoshlari neoimpressionistlar Pol Sinyak, Anri Kross va Kamil Pissarrolardir.
Puantilizm kartinalari mavzularda, janrlarda yoxud narsalarda cheklovlar yoki qat'iy imtiyozlarni o'z ichiga olmaydi. Ular orasida manzaralar, portretlar mavjud. Rassomning asosiy maqsadi bir-biridan sinchkovlik bilan hisoblab chiqilgan masofada nuqtalarni qo'llash orqali yaratilgan dinamika, ob'ektlar va yorug'lik harakatini aks ettirishdir. Shu sababli, puantilistlarning manzaralari havodorlik, hajm va atmosfera bilan kishini hayratga soladi. Rassomlar o'zlarining ishlarida uchta asosiy yoki qo'shimcha ranglardan foydalanadilar: qizil, yashil va ko'k; qolgan ranglar kamdan-kam ishlatilib, to'g'ri shaklning kichik nuqtalarida qo'llaniladi. Puantilizm uslubida ishlash uning egiluvchanligi va tasvirning yumshoq konturlariga yarashadi. Chizish texnikasi ikkala yorqin kontrastli tasvirni va yumshoq ovozsiz «xavfli rasmlarni» yaratishga imkon beradi. Bunday asarlarni tomosha qilayotganda, ko'zlaringiz kompozitsiyaning chuqurligini, yorug'lik nurlarining ajoyib harakati, suvdagi izlar, barglarning tebranishlari va shamol nafasini yaxshiroq anglaydilar.
Puantilizm uslubiga oid asarlari:
1886-yil Jorj Syora «Grand Jatt'da yakshanba kuni tushdan keyin» (eng mashhuri), usta va uslub klassikasi; «Quduq yonidagi ayollar» 1892-yil, Pol Sinyak «Sankt-Tropesdagi qarag'ay» 1909-yil; Pablo Pikasso 1917-yil «Kristendan qaytish»; «Restoran interyeri», Vinsent van Gog «Avtoportret» 1887-yil.
Puantilizm uslubida ijod qilgan rassomlar:
Jorj Syora, Pol Sinyak, Anri Kross, Lyusyen Pissarro, Kamil Pissarro, Charlz Angrand, Maksimilian Lyus, Teodor vann Reysselberge. Punatilizm metodlaridan Vinsent van Gog, Pablo Pikasso, Nikolay Meshcherin, Jovanni Segantinilar ham foydalanishgan.
P. S. Ushbu yo'nalish grafikada qora ruchka bilan nuqtalar yordamida chizish uslubi orqali sizga yaxshi tanish)
Quyidagi suratda:
Kazimir Severinovich Malevichning 1908-yilda puantilizm uslubida yog'ochga ishlangan «Manzara» (19,2 × 31 sm) kartinasi
Rossiya davlat muzeyi, Sankt-Peterburg
@Rassomlar
Vinsent Van Gogning puantilizmga misol bo'luvchi o'sha mashhur «Avtoportret»i, 1887-yilda ishlangan. Rassom bunda dumaloq va to'rtburchak nuqtali ranglardan foydalangan. Issiq va toza ranglar asarning asosini tashkil etadi. E'tibor bersangiz, bu yerda qora va to'q ranglar umuman uchramaydi.
@Rassomlar
@Rassomlar
Jorj-Pyer Syora (fr. Georges Seurat, 1859-yil 2-dekabr, Parij – 1891-yil 29-mart) - fransuz postimpressionist rassomi, «divizionizm» yoki «puantilizm» deb nomlangan uslub asoschisi. Portret va manzara janrlarida ijod qilgan.
«Grand Jatt orolida yakshanba kuni tushdan keyin»
1884—1886-yillar
«Grand Jatt orolida yakshanba kuni tushdan keyin» (fr. «Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte») – katta hajmli rasm (207×308 sm), fransuz rassomi Jorj Syoraning pauntilizmga yaqqol misol bo'lgan eng mashhur asaridir. U XIX asrning postimpressionizm davrida eng ko'zga ko'ringan yangi uslub kartinalaridan biri hisoblanadi. Impressionistlardan farqli o'laroq, puantilistlar faqat toza ranglardan foydalanishadi.
Nuqtalarning ma'lum joyda to'planishi butun tasvirni tashkil etadi. Puantilizm nafaqat san'at va rassomchilik yo'nalishi, balki san'atning o'ziga xos uslubi hamdir. Yo'nalish rivojlanishining cho'qqisi 1880–90-yillar deb hisoblanadi.
Syora ushbu asari ustida ikki yil ishladi – manzarani tashkil etuvchi turli xil rangdagi mayda nuqta chizish mashaqqatli mehnatni talab qildi.
Kartina 1926-yilda Frederik Kley Bartlett tomonidan taqdim etilgan Chikagodagi San'at instituti to'plamining bir qismidir.
@Rassomlar
«Grand Jatt orolida yakshanba kuni tushdan keyin»
1884—1886-yillar
«Grand Jatt orolida yakshanba kuni tushdan keyin» (fr. «Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte») – katta hajmli rasm (207×308 sm), fransuz rassomi Jorj Syoraning pauntilizmga yaqqol misol bo'lgan eng mashhur asaridir. U XIX asrning postimpressionizm davrida eng ko'zga ko'ringan yangi uslub kartinalaridan biri hisoblanadi. Impressionistlardan farqli o'laroq, puantilistlar faqat toza ranglardan foydalanishadi.
Nuqtalarning ma'lum joyda to'planishi butun tasvirni tashkil etadi. Puantilizm nafaqat san'at va rassomchilik yo'nalishi, balki san'atning o'ziga xos uslubi hamdir. Yo'nalish rivojlanishining cho'qqisi 1880–90-yillar deb hisoblanadi.
Syora ushbu asari ustida ikki yil ishladi – manzarani tashkil etuvchi turli xil rangdagi mayda nuqta chizish mashaqqatli mehnatni talab qildi.
Kartina 1926-yilda Frederik Kley Bartlett tomonidan taqdim etilgan Chikagodagi San'at instituti to'plamining bir qismidir.
@Rassomlar
''Qichqiriq"
Karantin. Zerikish. Ermak.
Twitter ijtimoiy tarmog'ida rassom Asliddin Mavlonov o'z sahifasida qoldiribdi ushbu asarni. Aytishlaricha, bo'shagan idishlardan taxlabdilar. 👏
@Rassomlar
Karantin. Zerikish. Ermak.
Twitter ijtimoiy tarmog'ida rassom Asliddin Mavlonov o'z sahifasida qoldiribdi ushbu asarni. Aytishlaricha, bo'shagan idishlardan taxlabdilar. 👏
@Rassomlar