به مناسبت سوم دسامبر روز جهانی افراد کم‌توان

جبار باغچه‌بان کسی که به ناشنوایان در ایران زندگی دوباره بخشید.

فیلم در مورد معلم استثنایی، شگفتی ساز و خستگی‌ناپذیر جبار باغچه‌بان است که زندگی اش را وقف آمورش کودکان به خصوص کودکان ناشنوا، کرد.

او بنیان‌گذار اولین کودکستان و اولین مدرسه برای ناشنوایان بود.

یادش گرامی

https://youtu.be/x8KxPATLOSE

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2061

به مناسبت ۲ دسامبر سالروز درگذشت گراردوس مرکاتور

بشر در طول تاریخ برای نشان دادن محیط زندگی و رفت و آمد و سفر، از نقشه استفاده کرده است.

نقشه های اولیه معمولا فقط نشان دهنده مناطق جغرافیایی به صورت خام و بدون دقت بودند.
بطلمیوس با استاندارد کردن نقشه ها و ارائه عرض و طول جغرافیایی، نقش بزرگی در پیشرفت نقشه داشت.

مشکل عمده نقشه، تصویر کره زمین سه بعدی بر روی یک صفحه دو بعدی است. نقشه ها تا قرن ۱۶ عملا برای مسیر یابی به خصوص برای دریانوردی بسیار سخت و غیر دقیق بودند.
در سال ۱۵۶۹، مرکاتور موفق شد کره زمین را بر روی یک استوانه تصویر کند. این نوع تصویر که به تصویر مرکاتور معروف است مسیریابی را بسیار ساده کرد چرا که برای یافتن کوتاه ترین مسیر بین دو نقطه، رسم یک خط راست کافی بود.

مشکل عمده تصویر مرکاتور، به هم خوردن نسبت مساحت خشکی ها با دور شدن از استوا است. مثلا آفریقا ۱۴ برابر گرینلند است ولی در نقشه مرکاتور تقریبا هم‌مساحت هستند.

از زمان انتشار نقشه مرکاتور
Nova et Aucta Orbis Terrae Descriptio ad Usum Navigantium Emendata
تاکنون، هنوز هم از تصویر مرکاتور استفاده میشود

http://t.me/pubethicsmums/2062

به مناسبت ۴ دسامبر سالمرگ هانا آرنت
آرنت از بزرگترین فلاسفه قرن ۲۰ است که شهرت عمده اش در بررسی ریشه های حکومت‌های تمامیت خواه یا توتالیتر است.

او در کتاب "ریشه های توتالیتاریسم" خصوصیات حکومت توتالیتر را بیان کرده و دو مثال عینی آلمان هيتلری و شوروی استالینی را توضیح میدهد
حکومت توتالیتر
-با تبدیل مردم به توده مطیع عمل می‌کند
-قدرت سخت را از نیروی نظامی به نیروی پلیسی مخوف انتقال میدهد
-تلاش برای جهانی شدن دارد
-زیربنای تئوری آن ایدئولوژی است مانند برتری نژادی نازی ها یا جنگ طبقاتی کمونیسم

از نظر آرنت حکومت توتالیتر یک مساله جدید در تاریخ سیاسی جهان است و با سایر حکومت‌های خودکامه تاریخ تفاوت عمده دارد. این تفاوت در تلاش برای انقیاد تک‌تک افراد جامعه از طریق ایزوله کردن اشخاص است. در حکومت‌های خودکامه قبل از توتالیتاریسم، سرکوب سیاسی مخالفان نقش اصلی را داشت و در توتالیتاریسم تهی کردن تک.تک افراد از فردیت و تلاش برای ایجاد توده مطیع و سر به زیر.

فیلم در همین مورد است
http://www.youtube.com/watch?v=FTQGLr95Oso
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2063

به مناسبت پنجم دسامبر زادروز ورنر هایزنبرگ.

در ابتدای قرن بیستم، ورنر هایزنبرگ دانشمند آلمانی در طی مقالاتی موفق به بنیان نهادن تئوری مکانیک مانریکسی برای توضیح پدیده های کوانتومی شد. هایزنبرگ از بزرگترین دانشمندان تاریخ است.
هایزنبرگ بیشتر به خاطر اصل عدم قطعیت شناخته می‌شود.


Über den anschaulichen Inhalt der quantentheoretischen Kinematik und Mechanik", Zeitschrift für Physik , 1927; 43 (3–4): 172–198

خود هایزنبرگ از لفظ
Ungenauigkeit" (imprecision)
استفاده کرده است
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2064

اصل عدم قطعیت در واقع ماهیت تمام امواج است (توضيحات فیلم). بر طبق قضیه فوریه هر سیگنالی را میتوان به صورت مجموع امواج سینوسی بیان کرد. یک موج در یک‌ زمان محدود، مجموع تعداد زیادی موج سینوسی است(عدم قطعیت فرکانس) و یک موج با فرکانس ثابت نمونه یک عدم قطعیت زمانی است. یا طول مدت موج یا فرکانس آن می‌توانند با دقت بیشتر تعیین شوند

https://youtu.be/a8FTr2qMutA

به مناسبت پنجم دسامبر روز جهانی خاک.

حیات به شکل فعلی بر روی کره زمین وابسته به خاک است.
خاک یک اکوسیستم کامل و بی‌نظیر و پیچیده از میکروارگانیسم ها، بقایای گیاهان، حشرات و کرم‌ها و قارچها است. تشکیل خاک فرایندی بسیار کند و پیچیده و شکننده است و برای تشکیل یک‌ لایه خاک پنج میلیمتری، ۱۰۰ سال زمان لازم است.

هر قاشق چایخوری خاک بیش از تمام انسانهای کره زمین، موجود زنده میکروسکوپی دارد. خاک پس از اقیانوسها، بزرگترین محل به دام انداختن کربن و پیشگیری کننده از گرمایش زمین است.

در سال‌های اخیر با فرسایش خاک عملا این منبع غیر قابل جایگزینی را با سرعتی بالا از دست می‌دهیم. اگر چاره ای نیندیشیم با از دست رفتن خاک، زمین غیر قابل سکونت خواهد شد.

فیلم در مورد اهمیت خاک است.


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید


http://t.me/pubethicsmums/2065

به مناسبت ۱۶ آذر، روز دانشجو
تقدیم به همه دانشجویانی که جلای وطن کردند برای یک زندگی معمولی!

دانشگاه گندی‌شاپور مقصد مهاجرت دانشمندان!

شهر گندی‌شاپور در قرن سوم میلادی توسط شاپور ساسانی تاسیس شد تا اسیران رومی را اسکان دهد.
این شهر به سرعت گسترش پیدا کرد و صاحب دانشگاه و بیمارستانی با شهرت جهانی گردید.
در قرن ششم میلادی با بسته شدن مدرسه آتن به دستور ژوستینین امپراطور روم شرقی، فلاسفه و دانشمندان یونانی مقصد مهاجرتشان جایی نبود جز گندی‌شاپور!
دانشگاه گندی‌شاپور اهمیت خود را پس از اسلام هم تا چندین قرن حفظ کرد به طوریکه پزشکان فارغ التحصیل گندی‌شاپور معروفترین و متمولترین در خلافت عباسی بودند مانند خاندان بختیشوع و يوحنا بن ماسويه

پزشکی عرب اینگونه خود را با پزشکان گندی‌شاپور مقایسه می‌کند

"من یک مسلمان هستم. قبل از این‌که پزشک شوم و حتی پیش از آن‌که متولد شوم مشهور بود که مسلمانان در پزشکی موفقیتی کسب نمی‌کنند. من به‌جای ابریشم سیاه، جامهٔ نخی سفید می‌پوشم. من به‌جای آنکه به جای زبان گندی‌شاپور به عربی سخن می‌گویم"

با تاسیس بغداد اهمیت گندی‌شاپور کاهش یافت و متروکه شد
http://t.me/pubethicsmums/2066

به مناسبت ۷ دسامبر، روز جهانی هوانوردی غیر‌نظامی.

عباس ابن فرناس و اولین پرواز موفق ثبت شده در تاریخ!

در قرن سوم هجری عباس ابن فرناس دانشمند مسلمان اهل اندلس موفق شد پس از سالها تلاش اولین پرواز موفق ثبت شده انسان در تاریخ را انجام دهد.
او با استفاده از وسیله‌ای ساخته شده از پر عقاب و چوب و ابریشم موفق شد برای چند دقیقه در هوا پرواز کند.
شاهد عینی واقعه (مومن ابن سعید) میگوید که ابن فرناس به علت عدم طراحی دم برای وسیله پروازش به زمین برخورد کرد و از ناحیه پشت آسیب دید!

احمد ابن محمد مقری مورخ الجزایری می‌گوید.
"الحق زوج من الاجنحه بجسده و من ارتفاع شاهق قذف بنفسه فی الهواء. طار لمسافه لا باس بها کما لو کان طیرا"

"دو بال به بدنش متصل کرد و از ارتفاعی بلند خودش را در هوا پرتاب کرد. مسافت زیادی را مانند یک پرنده در هوا پرید"

ابن فرناس علاوه بر پیشگامی در هوانوردی، اولین خودنویس تاریخ را هم اختراع کرده است.
https://youtu.be/gAPgwcZHDvo

#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید.
http://t.me/pubethicsmums/2067

به مناسبت ۱۰ دسامبر روز جهانی فوتبال

معروفترین گلهای تاریخ فوتبال

معروفترین گلهای تاریخ فوتبال در یک مسابقه زده شده اند: آرژانتین و انگلستان جام جهانی ۱۹۸۶ و هر دو توسط اعجوبه فوتبال دیگو آرماندو مارادونا

۱- گل دست خدا: مارادونا گلی را با دست به ثمر رساند ولی داور متوجه خطا نشد و گل قبول شد!
مارادونا تا سالها به خطای خود معترف نبود!

۲- گل قرن: مارادونا با عبور از بازیکنان انگلستان از میانه میدان توپ را تصاحب کرده و در نهایت گل زیبایی به ثمر می‌رساند! گزارشگر اسپانیولی بر روی این گل گزارشی دارد که بسیار معروف است و در فیلم به اشتراک گذاشته شده است.

مسابقه آرژانتین انگلستان در سال ۸۶ به دنبال جنگ جزایر فالکلند رخ داد و از نظر سیاسی هم بسیار مهم بود.

http://t.me/pubethicsmums/2068

به مناسبت ۱۰ دسامبر روز جهانی فوتبال

نبرد سانتیاگو: "احمقانه‌ترین، ترسناک‌ترین، چندش‌آور‌ ترین، شرم‌آور‌ترین نمایش فوتبال"

دیدار دو تیم ملی فوتبال ایتالیا و شیلی در جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲ یکی از خشن ترین مسابقات فوتبال تاریخ است.
این مسابقه قبل از ابداع کارتهای زرد و قرمز در فوتبال بوده است. پلیس ۴ بار مجبور به دخالت برای جدا کردن بازیکنان درگیر و اخراج بازیکنان خاطی، شد

فیلم خلاصه ای از این بازی تاریخی است
http://t.me/pubethicsmums/2069

به مناسبت ۱۱ دسامبر، روز جهانی کوه.
چگونه کوه تشکیل میشود: نظریه زمین‌ساخت صفحه‌ای.

در سال ۱۹۱۵، آلفرد وگنر در کتاب
Die Entstehung der Kontinente und Ozeane
برای اولین بار به مفهوم زمین ساخت صفحه‌ای (plate tectonics) اشاره کرد. او پیشنهاد کرد که حدود ۳۰۰ میلیون سال قبل تمام قاره های زمین با هم یک ابر‌قاره (آنچه امروزه به pangea میشناسیم) تشکیل داده اند و بعد از هم جدا شده اند. نظریه وگنر مورد تمسخر قرار گرفت.

در میانه قرن بیستم با کشف پشته های میان اقیانوسی, همرفت جبه‌ای و جهت گیری مغناطیسی لایه های پوسته زمین در کف اقیانوسها، نظریه وگنر تایید شد.
زمین‌ساخت صفحه‌ای یکی از مهمترین پیشرفت‌های بشر در قرن بیستم است. این نطریه ایجاد کوهها (محل برخورد دو صفحه پوسته)، آتشفشان‌ها، زمین لرزه ها و پراکندگی آنها (مانند حلقه آتش در حاشیه اقیانوس آرام که نود درصد زمین لرزه ها در آنجا ثبت میشود) و بسیاری از موارد دیگر را توضیح می‌دهد.

فیلم در همین باره است.

https://youtu.be/_Ugwf6IaE_k

#نوابغ_علم
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2070

انگلیسی، زبان دانش در دنیای امروز است.

در سال ۱۹۵۸، رادولف موسباور، فیزیکدان آلمانی طی مقاله‌ای، پدیده ای را که امروزه به اثر موسباور می شناسیم و در طیف‌سنجی موسباور نقش دارد، کشف کرد.
او با کشف این پدیده برنده جایزه نوبل شد.
مقاله موسباور آخرین کشف مهم در علم تجربی (به طور عام) و فیزیک (به طور خاص) است که به زبان غیر انگلیسی انتشار یافته است.

#نوابغ_علم

#انگلیسی_زبان_دانش

Mössbauer, Rudolf L. "Kernresonanzfluoreszenz von gammastrahlung in Ir 191." Zeitschrift für Physik 151.2 (1958): 124-143.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2071

به مناسبت ۱۳ دسامبر روز اسب

چگونه اسب چهره تمدن انسان را تغییر داد؟

-اجداد اسب از حدود ۵۰ میلیون سال قبل بر روی زمین می‌زیستند
-انسانهای اولیه اسب‌های وحشی را شکار می‌کردند
-۴۵۰۰ ق م اهلی سازی اسب در آسیای میانه
--۲۰۰۰ ق م اختراع ارابه. ارابه ابتدا برای حمل و نقل و سپس در جنگها
-اختراع زین و افسار در آسیای میانه منجر به استفاده از اسب برای سوارکاری شد
-۷۰۰ ق م آشوری ها از زین های اولیه در جنگها استفاده کردند
-اختراع رکاب آخرین حلقه اختراعات نظامی بود که منجر به تکامل سواره نظام شد

- ارابه، زین و رکاب از مهمترین اختراعات تاریخ تسلیحات هستند. استفاده از اسب، چهره جنگهای باستان را تغییر داد.

فیلم در مورد تاریخچه اسب در تعامل با بشر است

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2072

به مناسبت ۱۵ دسامبر، زادروز هنری بکرل.

در سال ۱۸۹۶، هنری بکرل به طور اتفاقی متوجه شد که اورانیوم می‌تواند بر روی فیلم ظاهرنشده عکاسی تاثیر بگذارد.
این اولین بار بود که پدیده رادیواکتیویته مشاهده شد و آغازی بود بر استفاده از مواد رادیواکتیو در زندگی بشر.
امروزه یکای اندازه‌گیری میزان رادیواکتیویته (واپاشی در واحد زمان) به افتخار بکرل نامگذاری شده است.

بکرل به همراه ماری و پیر کوری در سال ۱۹۰۳ موفق به دریافت جایزه نوبل شدند.
Henri Becquerel (1896). "Sur les radiations invisibles émises par les corps phosphorescents". Comptes Rendus. 122: 501–503.

#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2073

به دنبال موفقیت عظیم پویانمایی
Animation vs. Math

http://t.me/pubethicsmums/1832
تهیه کننده آن، پویانمایی دیگری با عنوان
Animation vs. Physics
خلق کرده است.

شخصیت این فیلم، قوانین فیزیک مانند قوانین نیوتون، اصطکاک، سقوط آزاد، انرژی پتانسیل و جنبشی، مومنتوم زاویه‌ای و .... را بیان میکند. سپس با یک جهش عظیم به فضا پرتاب می‌شود و شروع به بیان قوانین الکترومغناطیس و (با نزدیک شدن به سرعت نور) نسبیت خاص می‌نماید. سپس به یک سیاه‌چاله رسیده و قوانین نسبیت عام را بیان میکند. سقوط به سیاه‌چاله با بیان مدل استاندارد فیزیک و ذرات بنیادی همراه است.
شخصیت فیلم با نزدیک شدن به تکینگی سیاه‌چاله، وارد دنیای نظریات مختلفی می‌شود که برای آشتی نسبیت عام (جاذبه) و نظریه کوانتوم، پیشنهاد شده اند از جمله نظریه ریسمان.
راه حلهای مختلف نسبیت عام و امکان سفر در زمان به آینده و گذشته نیز نشان داده شده اند.

http://www.youtube.com/watch?v=ErMSHiQRnc8

پست بعدی توضیح و تفسیری زیبا از این پویانمایی است
http://t.me/pubethicsmums/2075

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2074

در پست قبلی پویانمایی
Animation vs. Physics
به اشتراک گذاشته شد.

در این پست، توضیح و تفسیر تک‌تک قوانین فیزیک بیان شده در آن پویانمایی را خواهید دید.


https://youtu.be/5HqrrubsIFg?si=BGqoSdJrrghI2Lxz


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2075

به مناسبت ۱۷ دسامبر، زادروز نابغه موسیقی لودویگ فان بتهوون

چرا سمفونی پنجم بتهوون هنوز بعد ۲۰۰ سال شنوندگان را مسحور میکند؟
فیلم تهیه شده شامل دو قسمت است.
قسمت اول یک تصور بصری از سمفونی پنجم بتهوون با استفاده از line rider است.
قسمت دوم در مورد تاریخچه سمفونی پنجم بتهوون و اهمیت آن در تاریخ موسیقی توضیح می‌دهد. موتیف ابتدایی این سمفونی که به "موتیف سرنوشت" معروف است با "در زدن سرنوشت " توصیف شده است.

https://youtu.be/7n0tNSFJQ34
https://youtu.be/vcBn04IyELc

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2076

به مناسبت ۲۷ آذر سالروز به تخت نشستن جلال الدین خوارزمشاه منکبرنی آخرین پایگاه مقاومت علیه مغولان

پس از مرگ سلطان محمد که پس از شکست از مغولان به جزیره آبسکون گریخته بود، پسرش جلال‌الدین در سال ۶۱۷ ه ق به سلطنت رسید. او به سرعت لشگری برای مقابله با مغولان فراهم کرد.
نبرد پروان بزرگترین شکست سپاه چنگیز: سپاه جلال‌الدین و چنگیز (به فرماندهی قوتوقو نویان) در روستای پروان نزدیک غزنه درگیر شدند که با شکست بزرگ مغولان همراه بود. متاسفانه با درگیری سپاهیان جلال الدین با هم بر سر غنائم عملا این پیروزی به نتیجه نرسید و لشگریان او به تدریج تارو مار شدند

-نبرد رودخانه سند: چنگیز در تعقیب شاه جوان به رود سند رسید. در جنگ ابتدا سپاه خوارزمشاه با موفقیت مغولان را به عقب راند. سپاه مغول با دور زدن سپاه جلال‌الدین موفق شد او را شکست دهد. او زن و فرزند خود را در رودخانه غرق کرد تا اسیر نشوند. جلال‌الدین در یک اقدام مهورانه با اسب از سند گذشت و به هند گریخت
چنگیز به تیراندازان دستور داد به او تیر نزنند تا صحنه فرار او را مشاهده کند. چنگیز گفت: "پدر را چنین پسر باید"

پس از این شکست دیگر مقاومت عمده ای علیه مغولان شکل نگرفت

به مناسبت ۱۹ دسامبر زادروز جورج اسنل.

در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی جورج اسنل با مطالعه موش‌ها و بررسی امکان پیوند بافت‌های مختلف در موش‌ها به تدریج موفق شد یکی از بزرگترین کشفیات مربوط به ایمونولوژی را رقم بزند.
او موفق شد کشف کند که یک کمپلکس ژنی که پروتئین های خاصی را بر روی غشاء سلول‌ها کد می‌کنند نقش عمده در شناسایی سلولهای خودی از غیر خودی و نیز در پس زدن پیوند دارند.
این مجموعه به
Major Histocompatiblity Complex
موسوم شد و در نهایت راه را برای کشف
HLA
یا
Human Leukocyte Antigen
گشود.
امروزه برای بررسی امکان موفقیت پیوند از
HLA matching
استفاده میشود تا بقاء پیوند را در گیرنده افزایش دهند.
بیماریهای خودایمن نیز با HLA ارتباط دارند.

فیلم در همین مورد توضیح می‌دهد.
اسنل در سال ۱۹۸۰ موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
https://youtu.be/OryY68pE_ek

#نوابغ_علم

Snell GD, "Alleles at the histocompatibility-2 locus in the mouse as determined by tumor transplantation". Genetics. 36: 306-10

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2078

به مناسبت ۱۹ دسامبر، زادروز آلبرت مایکلسون
در انتهای قرن نوزده، مایکلسون توانست تداخل‌سنج را اختراع کند که. او در سال ۱۹۰۷ برنده جایزه نوبل شد.
سال ۲۰۱۵ با استفاده از تداخل سنج عظیم LIGO امواج گرانشی حاصل از برخورد دو ستاره نوترونی آشکارسازی شد که دلیل دیگری له نسبیت عام بود. طول موج این امواج حدود چند کیلومتر بود.
پیشرفت شگرف دیگر در زمینه آشکارسازی امواج گرانشی با انتشار نتایج NANOGrav بود! این پروژه با مشاهده دقیق تعدادی pulsar (ستارگانی که با سرعت زیاد چرخیده و امواج مغناطیسی ساطع میکنند) در فواصل چندین سال نوری همراه بود. تغییر زمان رسیدن امواج pulsar ها به زمین به علت امواج گرانشی با طول موج حدود چند سال نوری توسط این روش آشکار شد!
به این روش
Pulsar Timing Array
می‌گویند و امواج آشکار شده را
Gravitational Wave Backgroung
می‌نامند که در سرتاسر هستی پخش هستند

منشا این امواج احتمالا گردش سیاه‌چاله های بسیار عظیم به دور هم در سال‌های اولیه پس از انفجار بزرگ است

فیلم درباره همین کشف بزرگ در فیزیک بحث میکند

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/2079

بزرگترین پیشرفت علمی بشر در سال ۲۰۲۳ طبق نظر مجله Science

داروهای لاغری GLP1 receptor agonists

-۱۹۸۲: در یک ماهی GLP1 کشف شد
-۱۹۸۶: در روده یافت شد و نشان داده شد که ترشح انسولین را در سلول‌ها تحریک میکند
۱۹۹۲: نشان داده شد که در بیماران دیابتی ترشح انسولین را تحریک میکند
۲۰۰۵: اولین داروی ضد دیابت محرک رسپتور GLP1 موثر در انسان تهیه شد (از بزاق یک سوسمار)
به سرعت اثر این داروها بر کاهش اشتها و احساس سیری به علت اثر بر رسپتورهای مغز نشان داده شد.
۲۰۲۳: نشان داده شد که داروی Semaglutide توانایی کاهش اثرات مضر چاقی نظیر مشکلات قلبی عروقی و سکته مغزی را دارد.

به نظر می‌رسد فصل تازه ای در درمان چاقی آغاز شده است.
http://t.me/pubethicsmums/2080