به مناسبت ۲۴ ژانویه زادروز دان شختمن.

تا قبل از قرن بیستم به نظر می‌رسید که فرش کردن یک سطح با طرحهایی که تکرارپذیر نباشند (aperiodic tiling) غیر ممکن است. به تدریج ریاضی‌دانها اشکالی را یافتند که بدون تکرار طرح خود قادر به فرش کردن سطوح بودند.
در نهایت راجر پنروز طرح معروف خود (penrose tiling) را معرفی کرد که تقارن پنج‌جهته دارد ولی غیر پریودیک است.
دانشمندان منفق‌القول بودند که تقارن پنج‌وجهی و فرش کردن غیرپریودیک در طبیعت ما‌به ازاء ندارد.
سال ۱۹۸۲، دان شختمن کریستالی را یافت که تقارن پنج وجهی داشت. این ساختار کریستالی به شبه کریستال معروف شد! جامعه علمی بلافاصله با ناباوری واکنش نشان داد: با اخراج شختمن!
پاولینگ (برنده ۲ نوبل) گفته بود: "ما شبه کریستال نداریم، شبه‌دانشمند داریم"
کشف شختمن در تعارض کامل با دانش آن زمان در مورد کریستالها بود.
شختمن در سال ۲۰۱۱ موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. در سخنرانی نوبل خود گفت:

"این کشف نشان داد ما چقدر کم میدانیم و شاید با این کشف کمی فروتنی بیاموزیم"

فیلم داستان کشف شبه کریستالها است.

https://youtu.be/48sCx-wBs34

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/2121

معروفترین رویا در تاریخ دانش:
به مناسبت ۲۶ ژانویه روز چاپ مقاله آگوست ککوله درباره ساختار شیمیایی بنزن
در یکی‌از روزهای سال ۱۸۶۲، آگوست ککوله، شیمی‌دان آلمانی، در حال کار بر روی ساختار شیمیایی بنزن بود که چرت کوتاهی زد. در رویا رقص اتم‌های کربن و هیدروژن را مشاهده کرد. کم کم اتم‌ها تبدیل به مار شدند و یکی از مارها دم خودش را بلعید و به شکل یک حلقه درآمد.
این رویا ککوله را به فکر فرو برد و بعد از مدتی موفق شد کشف کند علت نسبت غیر‌عادی اتم‌های کربن و هیدروژن در بنزن ساختار حلقوی آن است.
ککوله از بزرگترین شیمی‌دانهای تاریخ است. او از بنیان‌گذاران "نظریه ساختار شیمیایی" مولکول‌ها است. در این نظریه از مفهوم والانس یا ظرفیت شیمیایی برای توجیه ساختار اتم‌ها استفاده میشود.
کشف ساختار بنزن یکی از مهمترین کشفیات تاریخ شیمی است که منجر به اعتبار‌بخشی روزافزون نظریه ساختار شیمیایی و نیز انفجاری در تحقیقات مربوط به شیمی آلی شد.
https://youtu.be/XK4yjmApcHo

Kekulé, A Sur la constitution des substances aromatiques. Bulletin mensuel de la Société Chimique de Paris 3 (1865): 98

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/2122

به مناسبت ۱۵ رجب انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت توسط شاه عباس در ۱۰۰۶ ه ق

شاه عباس صفوی از بزرگترین پادشاهان تاریخ ایران پس از اسلام است. او در دورانی پر تنش و در شرایط ضعف دولت صفوی، پادشاه ایران شد. به سرعت با درایت کامل بر اوضاع کشور مسلط شد. ابتدا با عثماني صلح کرد و با کمک انگلیسی‌ها از شر پرتغالی‌ها در جنوب خلاص شد (نام بندر عباس به افتخار اوست). سپس خراسان را از دست ازبکها خارج کرد و در نهایت عثماني ها را شکست داد.

از اقدامات او کوچ دادن اقوام مختلف به دلایل نظامی و اقتصادی است که همراه با خشونت و مرگ و میر فراوان بود.

میراث ماندگار او شهر زیبای اصفهان و بناهایی است که همه میشناسیم مانند میدان نقش جهان، مسجد شاه،‌عالی قاپو، خیابان چهارباغ و ...
او علاقمند به شعر و ادب و دانش بود و باعث  گسترش تجارت با اروپا شد

شاه عباس از مقتدرترین پادشاهان تاریخ ایران است ولی متاسفانه در پایان عمر بسیار به اطرافیان خود بدبین شده بود و بسیاری را کشت و کور کرد. پس از مرگش متاسفانه دولت صفوی به قدرت دوران او باز نگشت.

فیلم در مورد اهمیت او و اقداماتش است.
https://youtu.be/f_O395w2eug

http://t.me/pubethicsmums/2123

به مناسبت ۸ بهمن روز بزرگداشت جراحان عمومی.

در قرن چهارم هجری أبو القاسم خلف بن عباس الزهراوي پزشک مسلمان اهل اندلس کتاب گرانقدر "التصريف لمن عجز عن التأليف" را به نگارش درآورد. در فصل سی ام کتاب، الزهراوی به علم جراحی میپردازد و تعداد زیادی از تجهیزات و ادوات پزشکی ساخته خودش را معرفی میکند. اولین توصیف علمی هموفیلی، تراکئوستومی، اولین توصیف درمان زگیل با حرارت، اولین توصیف هیدروسفالی، اولین لیتوتریپسی سنگ مثانه، اختراع catgut, توصیف لیگاتور شریانها برای اولین بار، اولین لیگاتور شریان تمپورال برای درمان میگرن (که بر روی خودش انجام داد)، اولین جراحی تیروئید و خارج کردن کیست تیروئید  همه توسط او انجام شده است. الزهراوی بنیانگذار علم جراحی نوین است.
او مواد آرایشی را هم تحت عنوان "علم الزینه" مورد بحث قرار داد و اولین توصیف دئودرانت و رژ لب اولیه را ارائه میدهد.
فیلم در مورد اهمیت کار او و معرفی وسیله‌ایست که برای جراحی لوزه ابداع کرده است. او در غرب به Albucasis معروف است.
https://youtu.be/phliSBcjAoQ

#نوابغ_علم
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2124

به مناسبت ۲۸ ژانویه روز جهانی لگو

داستان لگو
لگو یک نام آشنا در صنعت اسباب‌بازی است. تقریبا تمام انسانهای دنیای مدرن با لگو آشنایی دارند.

داستان لگو
-قبل از جنگ جهانی دوم، اوله کیرک کریستیانسن یک نجار دانمارکی در شهر بیلوند بود که شروع به تولید اسباب‌بازی چوبی کرد
-نام لگو از جمله دانمارکی Leg godt "خوب بازی کن" گرفته شده است
-۱۹۴۶ شرکت لگو شروع به کار با پلاستیک کرد. پسر اوله به نام گادفرد سیستم اسباب‌بازی های لگو را بر اساس قطعات پلاستیکی طراحی کرد و در ۲۸ ژانویه ۱۹۵۸ ثبت اختراع قطعات لگو انجام شد که هر سال با نام روز جهانی لگو جشن گرفته می‌شود.
-سیستم قفل شونده لگو باعث پایداری بیشتر قطعات طراحی شده توسط کودکان شد و منجر به محبوبیت روزافزون لگو.
-۱۹۶۸ اولین پارک موضوعی لگولند در بیلوند افتتاح شد که با استقبال بی‌نظیر مواجه شد

امروزه لگو یک نام آشنا برای تمام دنیا به خصوص کودکان است.

فیلم در مورد داستان لگو است
http://t.me/pubethicsmums/2125

سریعترین حرکتی که انسان توانایی تولید آنرا دارد!
بشکن زدن

شتاب حاصل از بشکن زدن به علت اصطکاک دو انگشت است که قبل از رها شدن انگشت باعث ذخیره انرژی و آزادسازی ناگهانی آن می‌شود

سرعت بشکن زدن ۲۰ برابر پلک زدن است

https://youtu.be/NG7eah1fRiE?si=onqYxXJRUgzXJexJ


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2126

سوسک حمام
موجودی که برای بقاء تکامل یافته است
سوسک حمام در واقع یک سوسک نیست بلکه نام واقعی آن سوسری است.
حدود ۳۰ گونه از سوسری ها برای زندگی با انسان تکامل یافته اند که برای انسانها بیماری زا و حساسیت زا و بدتر از آن چندش آور هستند، حتی مصریان باستان ورد دورکننده سوسری استفاده می‌کردند!

سوسری آمریکایی و آلمانی دو نوع معروف هستند. آنها سریعترین دونده بی مهره دنیا هستند، مقاوم به فشار ۹۰۰ برابر وزن خود بوده و می‌توانند تا ۱/۴ ارتفاع خود فشرده شوند و حرکت مخصوص آنها رفتن به سمت دیگر لبه های سطوح با استفاده از چنگکهای انتهای دست و پا است.
آنها توانایی ذخیره مواد دفعی پروتئینی و استفاده مجدد در بدن خود دارند (علت بوی بد هنگام له کردن) و از نظر ژنتیکی بسیار به عفونت مقاوم هستند.

فیلم به زیبایی توانایی های منحصر به فرد سوسری آمریکایی(سوسری ها در آفریقا تکامل یافته و به همه دنیا گسترش یافته اند) را نشان میدهد


http://www.youtube.com/watch?v=MMeh_G0iEfs

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2127

اول فوریه ۱۹۷۲، آرتور اشکین مقاله ای بی‌نظیر در مورد نیرویی که پرتوهای لیزر بر اجسام وارد می‌کنند به چاپ رساند.
در سال ۱۹۸۶، آرتور اشکین با استفاده از پرتوهای نور متمرکزشده توانست ذرات بسیار ریز را در فضا معلق نگه دارد و جا به جا کند. این کار شروعی بود بر تکنولوژی "موچین نوری" یا optical tweezers.

امروزه با استفاده از این تکنیک میتوان باکتری ها، ویروسها و مولکول‌ها و اتم‌ها را به دام انداخت و جا به جا کرد.
اشکین در سال ۲۰۱۸ در سن ۹۵ سالگی موفق به دریافت جایزه نوبل شد.

فیلم در مورد این تکنیک بحث می‌کند و نحوه انجام ِآنرا با لیزر نشان می‌دهد.
https://youtu.be/y-Tp5oswnNA

#نوابغ_علم
The Pressure of Laser Light" in Scientific American 226, 2, 62-71 (February 1972)

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2128

به مناسبت ۲ فوریه زادروز دیمیتری مندلیف

درسال ۱۸۶۷، دیمیتری مندلیف جدول تناوبی عناصر را ارائه داد. جدول او اولین جدول عناصر  که بر اساس خواص آنها طبقه شده باشند، نبود ولی او با هشیاری جای بعضی عناصر را خالی گذاشت.  در واقع پیش‌بینی کرد که بعضی عناصر هنوز کشف نشده‌اند و خواص آنها را هم بیان کرد (مانند جرم اتمی، نقطه ذوب و جوش، ،،،).
هنوز مندلیف زنده بود که دو عنصری که پیش‌بینی کرده بود یعنی گالیوم و ژرمانیوم یا همان خواصی که او بیان کرده بود کشف شدند.
رنیوم، اسکاندیوم، و تکنسیوم هم از پیش‌بینی های او بودند. جالب است تکنسیوم آنقدر در طبیعت نادر است که در سال ۱۹۳۷ به طور مصنوعی تولید شد!
مندلیف متاسفانه برنده جایزه نوبل نشد ولی عنصر ۱۰۱ جدول تناوبی به افتخار او نامگذاری شده است.
جدول تناوبی عناصر از بزرگترین دستاوردهای فکری و علمی بشر است. فیلم در مورد اهمیت کار مندلیف توضیح می‌دهد.

https://youtu.be/fPnwBITSmgU

#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2129

به مناسبت ۲ فوریه زادروز دیمیتری مندلیف

منشاء کیهانی عناصر جدول تناوبی بر اساس نظریه انفجار بزرگ

از ۱۱۸ عنصر شناخته شده جدول تناوبی، ۲۰ عنصر ساخته دست بشر هستند. بقیه ۹۸ عنصر
-هیدروژن و هلیوم و لیتیوم: حاصل سرد شدن جهان اولیه در دقایق پس از انفجار بزرگ هستند
-سایر عناصر سبک‌تر از آهن: در اثر همجوشی هسته‌ای در ستارگان ایجاد شده‌اند
-آهن تا زیرکنیوم: در ابرنواخترها تحت فشار و حرارت عظیم ایجاد شده‌اند
-استرونسیوم تا بیسموت: با جذب نوترون در ستاره های کوچکی نظیر خورشید ایجاد شده‌اند
-از بیسموت تا پلوتونیوم: در ترکیب ستاره های نوتونی با هم ایجاد شده اند
-پلوتونیوم تا کالیفرنیوم: به میزان ناچیز در کنار عناصر رادیواکتیو طبیعی با جذب نوترون تشکیل شده‌اند
-بور،‌برلیوم و مقداری لیتیوم از شکافت هسته‌های بزرگتر در اثر پرتوهای ناشی از ابرنواخترها ایجاد شده اند.

باید دانست ۹۸٪ تمام عناصر جهان، هیدروژن و هلیوم هستند و سایر عناصر فقط ۲٪ باقیمانده هستند

فیلم در مورد ایجاد عناصر بحث می‌کند
https://youtu.be/wgUIB4tD0cM

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2130

به مناسبت ۲ فوریه زادروز دیمیتری مندلیف

چگونه مکانیک کوانتوم ساختار جدول تناوبی را توضیح می‌دهد

علم شیمی چیزی نیست جز تعامل الکترون‌های اتم‌های مختلف
وضعیت الکترون‌های دور هسته اتم‌ها با معادله شرودینگر قابل پیش‌بینی است. راه حل معادله شرودینگر برای اتم هیدروژن، حاوی چند متغیر است که با تغییر آنها می‌توان وضعیت الکترون‌های تمام اتم‌های جدول تناوبی را میتوان با تقریب خوبی محاسبه کرد.

بر این اساس مشخص شده است که الکترون‌های در لایه های مختلفی به دور هسته‌ اتم‌ها قرار دارند که تقریبا تمام خصوصیات شیمیایی آنها را توجیه می‌کند

اینکه یک معادله (معادله شرودینگر) بتواند با تقریب عالی خصوصیات تمام عناصر جدول تناوبی را توجیه کند، جزو شگفتی ها و موفقیت‌های دانش نوین است.

شیمی چیزی نیست جز مکانیک کوانتومی الکترون‌ها!

فیلم در همین مورد بحث می‌کند
https://youtu.be/tq_y1qOmUBE

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2131

چگونه دانه برف تشکیل میشود؟

مولکول آب یک مولکول دو قطبی است و هنگام تشکیل یخ یک‌ شبکه کریستال متشکل از ساختارهای شش‌ضلعی را تشکیل می‌دهند.
به تدریج با بزرگ شدن ذره یخ، از نظر آماری احتمال چسبیدن مولکول‌های آب به لبه های تیز قطعه کوچک یخ بیشتر از احتمال چسبیدن به سطوح صاف می‌شود. به این ترتیب یخ های مسطح منشوری با قاعده شش ضلعی تشکیل می‌گردد. بسته به شرایط فشار هوا و دما و رطوبت ذرات برف می‌توانند به صورت های مختلف ایجاد شوند. چون لبه های این ذرات به سمت خارج برجسته می‌شوند به تدریج بیشتر مولکول‌های آب را جذب کرده و شکل خاص شش ضلعی دانه برف تشکیل میشود.
با توجه به اینکه شرایط محیطی در اطراف هر ذره برف ثابت است، هر شش لبه ذره برف مشابه هم تشکیل میشود اما تقریبا هیچ دو ذره برف شبیه هم نیستند چرا که تغییر جزئی شرایط محیطی شکل ذرات را تغییر می‌دهد. البته با کنترل دقیق شرایط محیطی میتوان به ذرات مشابه رسید
دانشمندان حدود ۱۰۸ نوع دانه برف را طبقه بندی کرده اند

فیلم در مورد تشکیل دانه برف است
https://youtu.be/ao2Jfm35XeE

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2132

به مناسبت ۱۵ بهمن سالروز بنیان‌نهادن دانشگاه تهران توسط رضا شاه پهلوی

در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی، به پیشنهاد دولتمردان پهلوی و با دستور رضا شاه، کلنگ زنی تاسیس دانشگاه تهران شروع شد

دانشگاه تهران از تجمیع چندین مرکز آموزش عالی مانند مدرسه طب، مدرسه فلاحت مظفری‌، مدرسه صنایع مستظرفه و ... ایجاد شد.‌ اکثر این موسسات در زمان شاهان قاجار تاسیس شده بودند.  تالار کالبدشکافی اولین ساختمان این دانشگاه بود.

دانشگاه تهران مظهر آموزش عالی در ایران است و تاسیس آن گامی بزرگ در توسعه ایران مدرن بود.

سردر دانشگاه تهران که همه با آن آشنا هستیم با طرح کوروش فرزامی در سالهای ۱۳۴۵و ۱۳۴۶ هجری شمسی ساخته شد.

فیلم در مورد ماجرای تاسیس دانشگاه تهران است
http://www.youtube.com/watch?v=cODaP8t0sxU

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/2133

به مناسبت ۴ فوریه روز جهانی سرطان

درمانهای سرطان
به دو منظور انجام می‌شود: درمان قطعی و تسکینی. درمان قطعی برای از بین بردن سرطان است و درمان تسکینی برای بهبود کیفیت زندگی و یا افزایش طول عمر بیمار است.
از جهت دیگر سه نوع درمان داریم
۱: درمان اصلی
۲:نئوادجوانت برای کاهش حجم تومور قبل از درمان اصلی
۳:ادجوانت برای کاهش احتمال گسترش به سایر نقاط بدن (متاستاز)
سه نوع درمان وجود دارد
جراحی
پرتودرمانی با پرتوهای پر انرژی
دارویی: شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، ایمنی‌درمانی و...

نوع درمان سرطان بستگی به موارد زیر دارد
-نوع تومور و محل آن
-میزان گسترش تومور در بدن و میزان تهاجم به نقاط مختلف
-وضعیت عمومی بیمار و اینکه آیا تحمل درمانهای سنگین را دارد یا خیر

بسیاری از سرطان‌ها امروزه با پیشرفت در دانش پزشکی قابل درمان یا حداقل قابل کنترل هستند

https://youtu.be/dK_4JvYnBMg

http://t.me/pubethicsmums/2134

به مناسبت ۴ فوریه روز جهانی سرطان.

سرطان می‌تواند تجربه دردناکی در زندگی باشد.
آخرین ترانه زنده‌یاد هایده، ماجرای دست و پنجه گرم کردن سراینده ترانه(لیلی کسری) با سرطان است.

مثل باد سرد پاییز غم لعنتی به من زد
حتی باغبون نفهمید که چه آفتی به من زد
رگ و ریشه هام سیاه شد تو تنم جوونه خشکید
اما این دل صبورم به غم زمونه خندید
آسمون مست جنونی آسمون تشنه خونی
آسمون مست گناهی آسمون چه روسیاهی
اگه زندگی عذابه یه حباب روی آبه
من به گریه‌ها می‌خندم میگم این همش یه خوابه
آسمون تو مرگ عشقو توی یاخته هام نوشتی
این یه غمنامه تلخه که تو سر تا پام نوشتی
من به لحظهٔ شکستن اگه نزدیک اگه دورم
از ترحم تو بیزار من خودم سنگ صبورم
آسمون تیشه ت شکسته من دیگه رو پام میمونم
منو از تنم بگیری تو ترانه هام میمونم


ترانه به خوبی درد و رنج یک بیمار سرطانی را نشان میدهد
زنده‌یاد هایده مدت کوتاهی پس از خواندن این ترانه درگذشت


سرطان درمان دارد ولی رنج هم دارد.

بیماران سرطانی را دریابیم

http://t.me/pubethicsmums/2135

به مناسبت ۷ فوریه زادروز چارلز دیکنز

چارلز دیکنز از بزرگترین رمان‌نویسان دنیا است.
رمان‌های او همدم کودکی بسیاری از ما بوده اند.

فیلم انیمیشن خاطره انگیز سرود کریسمس به همین مناسبت تقدیم می‌شود.
http://t.me/pubethicsmums/2139

قانون جهانی ادرار کردن

تمام پستانداران خشکی زی با وزن بالای ۳ کیلوگرم مثانه خود را در زمانی یکسان (۲۱ ثانیه) خالی می‌کنند!

فشار بیشتر به علت نیروی جاذبه در پستانداران بزرگتر و پیشابراه بزرگتر دلیل این پدیده است.

در پستاتداران آبزی دینامیک متفاوتی وجود دارد که باعث می‌شود تخلیه بیش از ۲۱ ثانیه طول بکشد و در پستانداران کوچک نیز به علت اثر مویینگی و ویسکوزیته ادرار عملا این زمان متفاوت است.

کاشف این مساله برنده جایزه ایگ‌نوبل ۲۰۱۵ شد

برای اطلاع بیشتر درباره ایگ‌نوبل به پست زیر مراجعه کنید

http://t.me/pubethicsmums/1011

https://youtube.com/shorts/dapX-TAIfDY?si=INSYUPyXumjB8NCO

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/2140

وقتی ورزش به کمک دیکتاتوری آمد

جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین در شرایطی بسیار غمبار آغاز شد. دو سال قبل از آن کودتایی نظامی در آرژانتین رخ داد که منجر به روی کار آمدن دولتی نظامی، خشن و جنایتکار گردید.

حکومت آرژانتین طی آن سالها اقداماتی نظیر دزدیدن و سر به نیست کردن مخالفان را شروع کرد که به "جنگ کثیف" معروف شد. بین ۹ تا ۳۰ هزار نفر تخمین قربانیان این جنایات است

حکومت آرژانتین از جام جهانی ۱۹۷۸ حداکثر استفاده را کرد. با رشوه و تاثیرگذاری بر نتایج بازی ها (مانند شکست ۶ بر صفر پرو از آرژانتین)، بالاخره آرژانتین قهرمان جام شد! قهرمانی آرژانتین در آن سال کمک شایانی به اسنمرار دولت نظامی کرد

طی مسابقات، اردوگاه مخالفین حکومت را نزدیک ورزشگاه ریور پلاته ساخته بودند تا بازداشتی ها صدای شادی جمعیت را بشنوند! آنها را مجبور می‌کردند که به گزارشها گوش دهند و تیم را تشویق کنند!

لئوپولد لوک یکی از بازیکنان آرژانتین می‌گوید:

پس از برد از مجارستان، یکی از نظامی ها به من گفت "شما در گروه مرگ جام قرار دارید" در حالیکه من به فکر دوستم که روز قبل ناپدید شده بود افتادم. جسدش چند روز بعد پیدا شد.

http://t.me/pubethicsmums/2141