اخلاق نشر و منابع علمی

به مناسبت ۲۵ فروردین روز بزرگداشت عطار نیشابوری

آثار مسلم عطار نیشابوری کدامند؟

آیا عطار بیش از چهل مثنوی نگاشته است؟
یکی از مشکلات پژوهش در مورد عطار نیشابوری کتابهایی است که به او نسبت داده میشود!
به عنوان مثال مثنوی "بی سر نامه" را به او نسبت میدهند و میگویند وقتی مغولان سرش را بریدند، آنرا برداشت و فرار کرد و این مثنوی را نوشت!

حال ببینیم واقعا کدام آثار متعلق به اوست؟
ببینیم خود عطار در یکی از کتب مسلم خود یعنی مختارنامه چه میگوید

"چون سلطنتِ خسرونامه در عالم ظاهر گشت و اسرارِ اسرارنامه منتشر شد و زبانِ مرغانِ طیورنامه ناطقهٔ ارواح را به محلّ کشف رسید و سوز مصیبتِ مصیبت نامه از حدّ و غایت درگذشت و دیوانِ دیوانْ ساختن تمام داشته آمد و جواهر نامه و شرح القلب که هر دومنظوم بودند از سرِ سودا نامنظوم ماند که حَرْق و غَسْلی بدان راه یافت؛ رباعیاتی که در دیوان است بسیارست و ضبط آن دشوار و از زیورِ ترتیب عاطل و از خلاصهٔ ایجاز ذاهِل اگرچه ترکیبی دارد ترتیبی ندارد

سخن عطار را، که بحقیقت تریاکیست، با سخن دیگران قیاس نباید کرد که این دو مثلّت که از عطار در عالم یادگار ماند: یکی خسرونامه و اسرارنامه و مقامات طیور و دوم دیوان و مصیبت نامه و مختارنامه،"

1⃣ مقامات طیور یا طیورنامه.
همان است که امروز به منطق الطیر میشناسیم و معروفترین مثنوی عطار است.
داستان سیر تعدادی پرنده به سمت سیمرغ است و حاوی داستان معروف شیخ صنعان نیز هست
2⃣ خسرونامه.
آنچه امروزه به نام خسرونامه میشناسیم در واقع مثنوی عاشقانه "گل و هرمز" است و طبق نظر عطار شناس بزرگ شفیعی کدکنی، متعلق به عطار نیست.
آنچه به عنوان "الهی نامه" میشناسیم در واقع همان خسرونامه است که عطار به آن اشاره میکند.
این مثنوی در واقع داستان شش پسر یک پادشاه است که سوالاتی از پدر میپرسند و نام مثنوی "خسرو نامه" از همین ماجرا می آید.
علت تغییر نام این مثنوی به الهی نامه، بیت اول دیباچه این مثنوی است

آلهی، نامه را آغاز کردم
بنامت باب نامه باز کردم

3⃣ مصیبت نامه
از شاهکارهای ادب فارسی است و حکایتی معراج مانند از "سالک فکرت" است که برای رسیدن به حقیقت به اشخاص و اشیاء مختلف مراجعه میکند و در نهایت با مراجعه به پیامبر اسلام و راهنمایی او مراحل سلوک را طی میکند

4⃣ اسرارنامه
چهارمین مثنوی عطار است و داستان کلی بر خلاف سایر مثنوی ها ندارد

5⃣ دیوان اشعار
شامل اشعار غیر مثنوی و غیر رباعیات عطار است.

6⃣ مختارنامه
مجموعه رباعیات عطار است

7⃣ تذکره الاولیاء
تنها اثر منثور عطار است و شاهکار نثر فارسی است.

8⃣ و 9⃣ شرح القلب و جواهر نامه
این دو اثر منظوم را عطار به گفته خودش سوزانده و به آب ریخته است (حرق و غسل)

t.me/pubethicsmums/1695

فیلم به اشتراک گداشته پست بعدی خلاصه کتاب منطق الطیر عطار به صورت انیمیشن و به زبان انگلیسی است

t.me/pubethicsmums/1694