Literature and Cinema

ـ عصر ما بی‌تردید دوران مصیبت است. ما در شرایطی زندگی می‌کنیم که پیوسته دو سرنوشت به یک اندازه ترسناک و به ظاهر متضاد ما را تهدید می‌کنند؛ ابتذال مستمر و وحشت باورنکردنی. فانتزی است که به بیشتر مردم امکان می‌دهد، با این اشباح دوگانه کنار بیایند. فانتزی‌ای که عمدتاً به صورت هنر عامه‌پسند به مردم ارائه شده است. زیرا یکی از کارهایی که فانتزی می‌تواند انجام دهد آن است که ما را از این فضای کسالت‌بار غیر قابل تحمل دور کند و همچنین توجه ما را از وحشتی که بر سرمان سایه انداخته است. چه وحشتی واقعی و چه وحشتی که انتظارش را داریم ــ نیز منحرف کند.

فانتزی با گریز به وضعیت‌های غریب و خطرناک که در آخرین لحظه، درست در آخرین لحظه، سرانجامی خوش می‌یابند به انجام این مهم دست می‌یابد. اما کار دیگری که فانتزی می‌تواند بکند، عادی کردن و به هنجارکردن آن چیزی است که به لحاظ روانی غیرقابل تحمل است، و به این ترتیب ما را به آن عادت می‌دهد. از یک سو فانتزی جهان را زیبا می‌کند، و از سوی دیگر آن را خنثا می‌سازد. فانتزی در فیلم‌های علمی-تخیلی هر دو کار را انجام می‌دهد. این فیلم‌ها ترس‌های انسان را در ابعاد جهانی به تصویر می‌کشند، و بدین ترتیب ما را نسبت به این ترس‌ها خنثا می‌کنند و از شدت آنها می‌کاهند. این فیلم‌ها نوعی بی‌تفاوتی عجیب را در مورد تشعشع، آلودگی، و نابودی در ذهن ما به وجود می‌آورند؛ یعنی ما را نسبت به چیزهایی که ترسناک و نگران‌کننده‌اند بی‌تفاوت می‌کنند.

ساده‌لوحانه‌ فیلم خیلی پاکیزه، حس دیگری بودن را، حس بیگانه بودن را تعدیل می‌کنند و آشنا می‌سازند. به خصوص، گفتگوها در بیشتر فیلم‌های علمی تخیلی، که غالبا پیش‌پا افتاده‌اند، اما پیش پا افتادگی‌ای که رقت‌انگیز است، این فیلم‌ها را بسیار خنده‌دار و بامزه می‌کند. جمله‌هایی مثل «زود بیا، توی وان حمام ما یک هیولا هست»، «باید کاری بکنیم»، «صبر کنید پروفسور! کسی پشت خط تلفن است»، «اما این باورنکردنی است» و «امیدوارم این ترفند کار کند!» ــ در بافت ویرانی و فاجعه و در میان سر و صدای کرکننده و تصویرهای دیدنی، بسیار خنده‌دار و دلچسب‌اند. با این حال این فیلم‌ها حاوی صحنه‌هایی رنج‌آور و بسیار جدی‌اند.

تصور فاجعه | فیلم‌های علمی-تخیلی | سوزان سانتاگ | ترجمه فرزان سجودی

@LiteratureandCinema

129 views07:21