Qrim-tatarlarning madaniy hayotimiz rivojida o'rni beqiyos. Bu ikki qardosh xalqni ilmda birlashtirgan, qatag'onning ayanchli qurboniga aylangan professor Bakir Cho'ponzoda haqida albatta o'qib ko'ring. Ilmga chanqoq, qobiliyatli poliglot, butun umr xalq dardini kuylab o'tgan g'amgin professor taqdiri sizni befarq qoldirmaydi.
@jadidlar

https://telegra.ph/Bakir-Choponzodaning-gamgin-ovozi-11-21

106 йил олдин, 1917 йил ноябрининг 27 санасидан 28 санасига ўтар кечаси Қўқонда бўлиб ўтаётган ўлка мусулмонларининг фавқулодда IV қурултойида "Туркистон мухторияти" эълон қилинган эди. Мухторият - минтақа тараққийпарвар кучларининг мустақиллик учун узоқ йиллик курашларида бир босқич эди.

Бу даврда Россия империясининг мустамлакаси ҳисобланган Ўрта Осиёда XIX юзйиллик охирларига қараб маҳаллий кучлар орасидан ислоҳотчилик қарашлари/ҳаракатлари ўртага ташлана бошлади. Ҳаракат минтақанинг ўзига хос, ва ташқи дунё билан умумий бўлган хусусиятларига эга эди. Умумийси, маҳаллий мусулмон тараққийпарварларининг ҳаракати Евроосиё маконидага жараёнларнинг бир қисми эди. Шимолий Африкадан Ҳиндистонгача ҳудудлардаги мусулмон ислоҳотчилик ҳаракатлари бўлсин; Россия империяси ич ва ташқарисидаги туркий халқларнинг туркиятчилик/пантуркизм ғояларида бўлсин; "миллий-давлат" қурилиши тортишмаларида бўлсин ташқи дунё билан таъсирлашувда бўлган. Айниқса, мухторият эълонига тўғри келар экан, 1900 йилларнинг боши Россия, Эрон ва Усмонийлардаги инқилобий ҳаракатлар, конституцион ўзгаришлар Ўрта Осиёга ҳам катта таъсир ўтказган.

Ўрта Осиёдаги маҳаллий зиёлиларнинг ҳаракати ўзига хос ҳам эди. Бу, аввало ҳудудlаги мустамлакачилик тизими билан боғлиқ. Ўрта Осиёдаги рус мустамлакачилик тизими империянинг бошқа ҳудудларига нисбатан фарқлиликларга эга эди. Ўлка "ҳарбий-халқ бошқаруви" номи билан ҳарбий тизимда юрғазилган, бошқарув империя ички ишлар вазирлиги эмас, ҳарбий вазирлик таркибида бўлди. Ўлка алоҳида "Низом"лар билан губернаторик бошқарувига берилган жуда катта имтиёзлар остида эди. Маҳаллий аҳоли империянинг бошқа ҳудудларидаги каби тенг фуқаролик имтиёзларига эмас, ва ҳарбийликка ҳам олинмас эди (маҳаллий аҳоли империядаги мавжуд синф/табақалар ташқарисида "туземец", "инородцы" дейилган). Бу, айниқса, Давлат Думаси ва ўлканинг йирик шаҳарларидаги маҳаллий думаларга ўтказилган сайловларда яққол кўринган. Ва бу, маҳаллий ислоҳотчи кучларнинг маданий ва ҳудудий мухторият қарашларини шаклланишида бош ролда эди.

Ва, шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, Туркистон ўлкасидаги ислоҳотчилик/прогрессивизмни (фақатгина) "мусулмон модернистлари" маъносини ташувчи "жадидчилик" ва кўпинча у билан ёнма-ён қўйилувчи "қадимчилик" ҳаракати доирасида кўриш/ўрганиш тўғри эмас. 1917 йил инқилобларига тўғри келар экан, Туркистондаги мусулмон ислоҳотчи кучлари орасида хилма-хиллик (бўлиниш) мавжуд;, унинг ёнига 1905 йил инқилобларидан сўнг маҳаллий аҳоли орасида ҳам ёйила бошлаган (табиийки жуда оз миқдорда) социалистик, сўл либералчилик фикрлари, ва айрим ҳолларда маҳаллий мусулмон кучлар билан бирга ишлаган мусулмон бўлмаган (асосан рус ва яҳудий) акторлар ҳам бор эди.

"Туркистон Мухторияти"нинг эълони - тараққийпарварларнинг ҳудудий мухторият ва тенглик (!) йўлидаги курашларида катта воқеилик эди. Бу йўлда, табиийки 1917 йилги февраль ва октабрь воқеалари кучли туртки эди:

➖февральда Николай II нинг тахтдан кетиши ва янги Муваққат ҳукумат ваъда қилган эркинликлар Туркистонда ҳам акс-садо берди. Илк сиёсий партиялар қурилди, Туркистоннинг ўзини ўзи бошқарилиши ҳақида очиқ баҳслар юқори нуқтасига етди;

➖Октабрь/ноябрь ойлари большевикларнинг Россия маркази ва Туркистонда (Туркистон қўмитасини ағдариб) ҳокимиятга келиши маҳаллий кучларни жуда тез ҳаракат қилишга ундайди, ва 26 ноябрь куни Қўқонда фавқулодда қурултой чақирилиб, Мухторият тузилганлиги эълон қилинди.

Қурултойда делегатлардан сайланган мажлис ва ҳукумат асосий бошқарув органи ўлароқ шакллантирилди. Мухторият ўзини собиқ генерал-губернаторлик ҳудудларини қамраб олувчи янги ҳокимият деб юритган бўлса ҳам, амалда Фарғона водийси, сўнгги кунларда эса Қўқоннинг эски шаҳар қисми билан чекланган. 70 кундан ортиқроқ фаолият юритгач, 1918 йил февралида Туркистондаги большевик кучлар томонидан тугатилди.

***

@turkiston_kutubxonasi

Абдулла Қодирий “ҳукуматни обрўсизлантириш”да айбланганидан 100 йил ўтиб оқланди

Олий суд унга нисбатан контрреволюцион характерга эга адабиётларни тарқатиш ва тарқатиш мақсадида тайёрлаш, сақлаш моддаси бўйича чиқарилган ҳукмни бекор қилди.

Манба: Kun.uz

@jadidlar

Qodiriyning oqlanishi bilan kimdirlarning qoralanishi bir kunga to’g’ri kelib qolibdi. Fikrimizcha, bu ulkan tasodif va bu ikki holatni qiyoslash tugul, yonma-yon qo’yishlikning o’zi xato. Qodiriy - mag’rur, oriyati baland, o’tkir zehnli, bilimi nihoyatda yuksak komil bir shaxs edi. Ziyolilarning pok nomlarini qabih ishlari tufayli asoslangan jazo topgan kimsalar nomini oqlash uchun bulg’amaylik. Jadidlar kim-u, bular kim?

@jadidlar

Hozir qilinayotgan arzon piar, sifatli propaganda orqali anglatish chindan ham hech nima bermaydi.
Jadidlarni anglash uchun ularning o’ziga murojaat qilish, ijodiga chuqurroq sho’ng’ish, faoliyati, u bo’yicha olib borilgan tadqiqotlar bilan tanishish, davr tarixi, muhiti haqida bilimlarni kengaytirish kerak. Aynan hozir jadidlarni anglash pallasi va anglatishga urinayotgan targ’ibotlar ko’pincha teskari effekt beryapti.

Credits: Abbos Serobov Twitter sahifasi.
P.S. Xazil qilinadigan savol emas edi nazarimizda.

@jadidlar

…Haqiqat hol nima ekanligiga bir misol bo‘lsun deb, qisqagina bir narsa yozaman. Rus askari Turkiston hududini oshib, Avliyootani ishg‘ol qilayotgan vaqtinda mag‘rur amir Muzaffarning yakka maqsadi Xo‘qand xonlikini mahv etmak edi. Aning zimnicha, Xo‘qand xoni xilofi shar’iy ishlar qila emish. Shuning uchun shariatning yagona egasi bo‘lg‘on Buxoro hukumatiga Xo‘qand xonlig‘ini maxv etmak farz emish. Xo‘qand xonlig‘i esa goh Xudoyorxonning tarafini olib, goh Musulmonqulig‘a pabro‘lik qilib, goh bilmam qaysi eshoni miyonning istihorasig‘a imon keltirub, bir-birovini so‘kmak bilan ovora edi. Ish shu darajaga yetdiki, rus qozoqlari Toshkand shahrini ishg‘ol qildig‘i vaqtda, amir Muzaffar shariat ismindin Xo‘qandni talamoq, xotun-qizlarni nomussiz qilmoq bilan mashg‘ul edi. Aning zimnicha, birinchi fursatda Xo‘qand aholisidan o‘ch olmak lozim edi. Ammo ruslar bo‘lsalar, shariat ismindan muhoraba qiladurgon amir Muzaffar askarining qarshusinda tura olmay, Orenburg‘dan nari yoqg‘a qochishi anig‘ edi.
Lekin ish amir Muzaffar o‘ylag‘oncha chiqmadi. Toshkanddan keyin Xo‘jand, O‘ratepa, Jizzax, Yangi Qo‘rg‘on, Samarqand biri orqasindan biri keta boshladi. Bu vaqt e’tiqodlar boshqalandi, bu mag‘lubiyatlarning sababi, hikmati izlandi: «Rus askarining oldayinda xizr Ilyos, bilmam yana qaysi dajjol rahbarlik qila emish. Shuning uchun bu mag‘lubiyatlarg‘a biz turkistonlilarniig hech daxlimiz yo‘q emish»…

Hoji Muin
Yoshlar! Yurtning umidi yolg’iz sizgadur
“Mehnatkashlar tovushi”
1920

@jadidlar

Акром Малик ўз телеграм каналида Абдулла Қодирий ва унинг икки ("Ўткан кунлар" ва "Меҳробдан чаён") асарига ўзининг танқидий фикрларини берибди. Сизлар ҳам ўқиб кўриб фикрларингни айтингларчи.

———
"Ўткан кунлар" ўртача асар. Қаҳамонлар саъвияси паст, маиший фикрга мойил.

Айрим исбот:

1. Юсуфбек ҳожи: оиласи бошқарувни хотинига топшириб қўйган бўшанг эркак.

2. Отабек икки хотин орасида адолат қила олмаган ландавур.

Халқ қалбида ўзига ишонч уйғотмайдиган асар.

Халқ онгига сен шу қадар хорсан деган ғояни қуяди.

Халқни ўз миллий давлатига қарши фикрлашга ундаган ва ўша давлатлардан қўрқиб, советга қул бўлишга ундаган асар.

Чунки Қодирий даврида ўтмишни кирлик ва қора деб кўрсатиш жорий бўлиб турган совет ҳукуматига симпатия уйғотиш учун хизмат қилган.

Отабекнинг икки хотинни эплолмаган эсипаст қилиб тасвирлаш одамлар Аллоҳ берган рухсатга нисбатан антипатия уйғотган.

Бизда "Ўткан кунлар"ни кўр-кўрона улуғлаш у ёзилган даврдан қолиб келаётган традиция. Халқ ўша вақтда бундай услубдаги асарни ўқимагани учун берилиб ўқиган ва шу сабабли бу асар гард юқмас олийшон матндек кўрилиб қолди.

Жадидларга келса, улар миллий ҳаракатчи эмас, Ғарб ғояларига эргашган тоифа эди. Қодирийда ҳам шунга ишора бор, масалан, Отабек айнан Шамайга бориб келгани учун фикри очиқ деб тасвирланган, гўё ўлкамизда умуман фикрли одам йўқдек, умуман халқ ғамини ўйлаган ва халқни инқироздан олиб чиқишга уринган одам йўқдек кўрсатилган.

Ва ҳоказо. Фикрлар борми?

ДИНИНИ СЕВГАН ОДАМ "МЕҲРОБДАН ЧАЁН" РОМАНИНИ ЁЗМАСДИ

Қодирийнинг динга, хоссатан, Исломга фобияси ёки нафрати бўлган бўлса керак. Худо гуноҳларини кечирган бўлсин.

Чунки мусулмонлар сажда қиладиган меҳробдан чаён чиқди деб ёзиш учун одамнинг табиати қандай бўлиш керак, билмадим.

Бу романда мусулмон жамияти қолоқ ва паст деб тасвирланган. Илмсизлар улуғланган, илмлилар хор кўрилган, масалан. илм тарқатувчи Солиҳ махдум салбий бўёқларда берилган, лекин Анварнинг ўртоқлари, илмсиз сўконғир ва жоҳиллар мақталган.

Давлат раҳбари хотинбоз кўрсатилган. Бу ҳеч бир тўғри мафкурага мос эмас.

Ҳаёт қонунияти шуки, бўзчининг боласи бўзчи, олимнинг боласи олим, деҳқонники деҳқон бўлган.

Аммо Қодирий бўзчининг боласидан салкам инқилобчи ясаган, яъни Анвардан.

Инсонларнинг салоҳиятлари уларнинг зотига яширинган бўлади, шу боис улуғ ва олийнасаб инсонлар ҳамиша юксак тарбияли бўлганлар ва улар миллатни тамсил этадилар. Бироқ Қодирий бу қоидани писанд қилмаган.

У советлар ғояси - паст табақаларни улуғлаш йўлидан борган.

Албатта, буни онгли қилмаган. 24 ёшида илк романнни ёзган йигитча эди у. Демак, дунёқараши ҳам шунга яраша бўлган.

Ўзбек халқ оғзаки ижодига мансуб биргина "Алпомиш"данинг бир бетига бу одам ёзган икки роман тенг эмас. Масалан, чўридан бўлган бола "Алпомиш" достонида хоин ўлароқ тасвирланган, яъни Ултонтоз. У чўри, яъни зоти тайинсиз хотиндан туғилган никоҳсиз бола эди. Отасини қамади, юртда зулмни кучайтирдию Алпомиш эса аслзода ва олижаноб, мард инсон - унга ўз жойини кўрсатди ва халқни адолатли кунларга етказди.

Бу оддий қоида. Халқ донишманд, аммо содда, Қодирий халқни алдаган, арзон романлари билан одамлар тафаккурини бузган ҳамда ҳақиқатларга хиёнат қилган.

Абдулла Қодирий маиший тафаккурли бир одам эди, шунингдек, озгина исломофоб. Ёзувчилик бобида эса ҳаваскордан юқори, профессионалдан қуйи.

Ҳали умуммиллий ёки умуминсоний сферада тафаккур қиладиган даражага чиқмаган эди, раҳматли.

Сизлар Абдулла Қодирий рус-тузем мактабида таълим олганини унутманглар!

Рус-тузем мактаби қандайлигини эса википедия ҳам айтиб беради.

Шошиб фикр билдиришдан аввал уч дақиқа ўйланглар ва балки тўғридир, хато бўлса, қаери хато денглар овоз чиқариб.

Замонавий адабиётимиз бўм-бўш ва сўнгги юз йилликда адабий тафаккуримиз ғарибдан ғариб бўлиб кетган.

Ҳай, Бахтиёр ака, фикримни айтаман.

Ўн йилча олдин, докторант бўлиб юрганимда, Акром Малик ҳали талаба эди, уларга дарсга кириб турар эдим. У анча билимли, ҳаракатчан, лекин феъли оғир, домлаларга осмондан қараб, кўп конфликтга борадиган талаба бўлиб эсимда қолган.

Сўнг у қамалди. Йўқолган қўйнинг пўсти туяникидек деганларидек, FB'даги мухлислари уни буюк навоийшунос, салкам ўзбек адабиётшунослиги таянчи даражасида улуғлашди. Аслида у буюк адабиётшунос тугул олим ҳам эмас, ҳали фан йўлининг бошидаги талаба эди. Аммо "ётганни тепмай" деб, бу ҳақда мутлақо фикр билдирмагандим.

Озодликка чиққач, йўқотганининг ўрнини тўлдиради, ўз устида ишлаб, айтилган эътирофларга муносиб олим бўлади деб умид қилгандим. Лекин унда тескарига "ўсиш" бўлди. Яъни фандан мутлақо узоқлашиб, диний қарашларини марказга қўйди, адабиётни илмий ўрганадиган тадқиқотчига эмас, адабиётга дин призмасидан баҳо берадиган диний блогерга айланди.

Шу боис Акром Маликнинг адабиёт борасидаги фикрлари мен учун авторитет эмас. "Ўткан кунлар" ҳақида ёзгани эса мутлақо илмий таҳлилмас, адабиётшунос ёндашуви эмас, ҳатто зиёлининг фикри эмас, бир ўртамиёна тафаккурдаги инсоннинг ўз диний қарашлари ва ахлоқ ҳақидаги субъектив тушунчаларидан келиб чиққан субъектив баҳолари йиғиндиси холос. Уни жиддий қабул қилманглар. Ҳақиқий авторитетни эса Qurultoy'га олиб чиқдик, кўринглар.

PS: "Ўткан кунлар"нинг сифати борасидаги баҳслар аслида адабиётшуносликда ҳам бор, аммо бу баҳслар тамомила бошқа сабаблардан келиб чиқади. Романни рус тилида ўзининг каттакон кириш сўзи билан чоп эттирган Иззат Султон бу баҳсни бошлаб берган. Мен ҳам шу кириш таъсирида профессор Баҳодир Каримдан "Ўткан кунлар" "Меҳробдан чаён"га нисбатан заифроқми, деб сўраганимда, устоз Иззат Султон нашр йўлидаги тўсқинликларнинг олдини олиш учун синфий ёндашувдан келиб чиқиб, танқид қилишга мажбур бўлган, деб айтган эди.

Тилланисо синглимиз бу ҳақда жуда батафсил, асосли ва қизиқарли фикр билдирибди, ўқинглар. Шунча яхши мутахассис, зиёли борлигида ахлоқий паранойяга берилиб, прогрессни, ҳар қандай ўзгаришни инкор қилиб юрган ультрақадимчиларни жамиятга бирор нима бера оладиган тоифа деб қабул қилманглар.

@AsanovEldar

Жадидлар нимага қарши бўлган? Масалан Фитрат домла:
1. Дабдабали тўй ва ўлим маросимларига;
2. Диний фанатизмга;
3. Чопон салла кийиб, калиш судраб жулдирвоқи бўлиб юришга; 4. Диний схоластикага асосланган эски мадраса ва мактаб тизимига; 5 Хотин қизларнинг паранжи кийишига;
6. Одамларни палон шаҳарлик, палон қишлоқлик деб камситишга.

Улар нимани ëқлашган?
1. Яхши илм олишни;
2. Замонавий музика, опера балет симфониялар ва театр;
3. Завод ва фабрикалар атрофида шаҳарлашишни;
4. Замонавий кийиниш (Шляпа¸ фрак ва капалакнусха галстук тақиб юришган);
5. Хусусий мулкка асосланган капитализм тизимини;
6. Турк тилини;
7. Миллат бойлигини сандиқлардан чиқарииб банклар ëрдамида ишлатишни;
8. Туркистон бирлигини.

@jadidlar

Bu yil o'zbek davlatchiligi tarixida ikki muhim sana bor. Birinchisini hozir ko'pchilik muhokama qilyapti. Bu 1924-yil O'zbekiston Respublikasi tashkil etilganining yuz yilligi. Bu sana nishonalanadimi, yo'qmi hali bilmayman. Lekin nishonlansa ham yaxshi bo'lardi. Yuz yil katta sana.

Ikkinchisini esa ko'pchilik eslamasa ham kerak. Balki bilishmas ham. Mutaxassislar ham bu bo'yicha biror ish qilishganiniyam ko'rmadim. Bu Chig'atoy ulusining 800 yilligi sanasi. 1224-yil Chingizxon o'z imperiyasini 4 o'g'liga bo'lib beradi. Ikkinchi o'g'li Chig'atoyga biz yashab turgan hududlar beriladi. Keyinchalik mahalliy til chig'atoy tili sifatida atala boshlanadi. Chig'atoy tili negizida esa o'zbek tili shakllandi. Jadidlar bu nomdan o'z g'oyalarini yoyish yo'lida ham foydalanishdi. Bu esa Chig'atoy ulusining o'zbek davlatchiligi tarixida tutgan o'rni muhim ekanini ko'rsatadi. Bu bo'yicha ham konferensiyalar tashkil etish mumkin. Tarixni o'zlashtirmasak, boshqalar o'zlashtirib ketishiyam mumkin.

@ostonovminbari

Премьера: Абдулҳамид Чўлпон, “Қор қўйнида лола”

@xushnudbek каналида #KechkiMutolaa лойиҳасининг янги фаслини бошладик, лойиҳа доирасида янги, қисқа, ўқиш ва тинглаш осон ҳикоялардан баҳраманд бўлишингиз мумкин. Бугунги тақдим этилган ҳикояни долзарблиги учун аудиога айлантирдим. Тинглаб, фикрларингиз, шунингдек яна қандай асарларни тинглашни исташингиз ҳақидаги таклифларни YouTube каналимда қолдиришингиз мумкин. Ëқимли мутолаа!

Shaharga yaqinlashqanda bir tup katta terak keladir; o’sha yerning xalqi, uni «Katta terak» deb ataydir. 1916-yilda o'sha shahardan oling'an «Loshmon - mardikor» yigitlarni shahar xalqi - kattasi, kichigi, yoshi, qarisi - o'sha terak tagigacha uzatib chiqqan edi. Umlarida birinchi martaba o’zlarining eng sevgan bolalarini g'urbat ellariga, urush maydonlariga jo’natat ekan, bechora otalar va shafqatli onalar qanday issig' ko’zyoshlari to’kub edilar? Yiroqdan terakni ko’rish bilan o'sha fojealik vaqtlar esimga tushdi. Yon-berlarida miltiqli askarlar, boshlarida «Qozoq-o'rus qamchisi», ro’barolarida kumish kamar bog’lab, burama shap osqan mingboshi... Ko'ngullarida shirin o’g'ulning firoqi!..

Bu xil achchig' esdaliklar oylar va yillarning pardalari ostida to'sulub tursalar-da, tanda qaynab, yurub, yugurub turg’an qonlar to’qtamag’uncha butkul unutulmaydirlar...

U terakning hozir boshqa bir karomati chiqibdir: kimdir birov, bir «e'tiqodliq» banda aytibdirkim: «Har kim shu terakning po’stini qaynatib ichsa, bezgakdan qutuladir». Terakning o’zi ham bir
necha yuz yilgi qadim, keksa terak emasmi, darhol «aziz»ligiga ishonilibdir: odam bo'yidan yuqorig’acha po’stini tamom shilib olibdirlar... Buni olmoq uchun do’qturning qog'ozi* kerak emas, bitta boshidan o’tkan birga o’n qo'shub, yana bittaga aytdimi, ishontirdimi, bo’ldi! Qancha uzoq yo’llardan, shu bir qarich po’st uchun kelaturg'an bechoralar bordir!..

Do'qto’rning qog'ozi - do’qto’rlar tomonidan «falon doru berilsun», deb doruxonalarga yozib berilaturg'an qog'ozcha; o'ruschasi: «retsept».

Abdulhamid Cho’lpon
Yo’lda bir kunduz (Yo’l esdaliklaridan)

Hozir ham xalq bu balodan qutilmagan. Sehrli buloq, daraxt, tog’, ziyoratgohlar biznesi hali-beri so’nmasa kerak.

@jadidlar

Arabistonning yuksak tog’larida qizg’on toshlarining ustida milliunlarcha qo'ylar kesilalar, so’yulalar, bo'g’ozlanalar-da... chuqurg'a tashlanalar!
Shuncha qurbon,
Shuncha oling'on jon,
Shuncha so'yilgon hayvon... bir mo'min, bir musulmonni qutqara olmaydir.

Q.
“Qurbonliq”
1922

P.S. Parchalar “Jadid kulliyoti” kitoblaridan olingan.

@jadidlar

Чўлпонни шъери. Мана СИЗГА феминизмни бошланиши)

So’rovnoma:
Bizga qanday neojadidlar (yangi yangilar) kerak? Bugungi neojadidizm g’oyasi o’zini oqlamoqdami? Kimnidir neojadid sifatida tan olasizmi? Fikrlaringiz qiziq.

Bora-bora jadidlar siymosi, mavzusi ham maishiylashtirib, ko’ngilozar darajaga keltiriladi shekilli.

Jadidchilikni anglash, o’rganish uchun ilmiy konfirensiya, bahslar, arxivlarni ochish, o’rganish, hujjayli filmlar qilish, ilmiy ishlar uchun grandlar berish kerak. Lik-lik qo’shiq, yemagan roliklar ishlash emas.

Jadidlar bugungi zamonda tirik bo’lganda ham kurashuvchi qatlamda bo’lardi, menimcha. Ular faqat sovetlarga emas, adolatsizlik, huquqsizlik, ilmsizlikka ham qarshi kurashgan. Hozir ham hayotimizda shu muammolar aktual emasmi? PISAdagi sharmandali natijalar, bolalar o’limlari, til va alifbo siyosatidagi depsinishlar, to’y-hashamga o’chlik bugun bo’lyapti, XX asrda emas.

Jadidlar va Jahongir Poziljonov obrazini birga tasavvur qilolmadim, qo’shiqdan parchani ko’rib achindim ham. Bas qilaylik, bunaqa yuzakilikni. Maqsad yoshlarni qiziqtirish bo’lsa ham bu yondashuv xato deb hisoblayman.

Inobat Ahatova

Bu jadidlarni ulug’lash emas, ularni qadrsizlantirish. Jadidlar nomi tiklashdan maqsad Q. Quranbayev va ayrim yuqori doiradagi shaxslar PR ida foydalanish bo’lganmikin deb o’ylab qoladi odam. Maynavozchilikka boshqa mavzu yo’qmi?

Вы наконец придумаете что-то свое, новое, а джадидов не трогайте уже,

Najiye Sulton, Anvar Poshoning rafiqasi, Parij, 1927 yil.