​Barcha xakerlar yomonmi? Xakerlikning asosiy 5 turi

Xaker, kim o'zi u?
Dastlab, bu termin hisoblash texnikalarni yaxshi tushunadigan, dasturlash va tizimlarni mukammal biladigan insonlarga nisbatan ishlatilar edi. Ular muammolarni kutilmagan tarzda yechadigan, siz o'ylamagn tomondan yondashadiganlar edi.
Keyinchalik bu soha vakillari buzg'unchilik qila boshladilar va xaker so'zini buzg'unchi sifatida rivojlanishiga olib kelishdi.

Hozirda, hamma davlatlarda bu kabi buzg'unchilar uchun qattiq jazolar ishlab chiqilgan, shu sababli, buzg'unchi bo'lishdan saqlaning.

Endi, shu buzg'unchilarga qarshi turuvchi, hisoblash texnikalarni himoyalovchi kuchli mutaxxasislar yetishib chiqdi va ular ham yaxshi ma'noda "xaker"lar deyildi, lekin ular himoya vazifasini bajarishadi.

Bu yerdan xakerlarning turlari kelib chiqdi va ular quyidagilar:
⚪️ Oq xakerlar(White hat). Bular tizimlardagi muammolarni qidirib, ularni bartaraf etish bilan shug'ullanishadi, ya'ni buzg'unchilardan himoyalash vazifasini bajarishadi.
⚫️ Qora xakerlar(Black hat). Aynan shular buzg'unchilar, yomon niyatli, barchaga zarar keltiruvchilar. Bulardan ehtiyot bo'lish, himoyalanish haqida shu kanalda postlar berib bormoqdaman, o'qing va o'rganing.
🔘 Kulrang xakerlar(Gray hat). Bular vaziyatdan kelib chiqib, ish ko'rishadi, ya'ni hamilionlar. Muammolarni topishadi va ularni yechib berish uchun ma'lum mablag' talab qilishadi, lekin unchalik buzish ishlarida qatnashishmaydi.
🟢 Yashil xakerlar(Green hat). Bular xavfsizlik ishlarini endi boshlaganlar, o'rganuvchilar.
🔴 Qizil xakerlar(Red hat, bu nomni Linux tizimidagi Redhat bilan adashtirmang). Bular ham yaxshilar tomonida. Oq xakerlar, qora xakerlardan himoyalanishsa, qizil xakerlar, qora xakerlarga qarshi kurashadilar, ularni o'zlariga xujum qilishadi.

Asosiylari shular, ko'rib turganingizdek, qora xakerlardan boshqa hammasi, ularga qarshilardir. Shunday ekan, aslo buzg'unchi bo'lmang, ularning joyi #.

☝️ Bu postni nima uchun yozdim? Hozirda Wi-Fi routerni qanaqa buzadi? Kim buzib bera oladi? degan savollar ko'payib ketmoqda, aslo buzg'unchi va firibgar bo'lmang. Bizning davlatda ham, firibgarlik haqida jinoyat kodeksida aytib otilgan.
Akmal Xudayberganov

👉 @informatika

​​VPN degan tushuncha yana ommalashmoqda, uning vazifasini yaxshilab tushunib oling (1-qism)
#nazariya #foydali

Shu kunlarda Skype, Twitter, Tiktok ijtimoiy tarmoqlari bloklandi va foydalanuvchilar VPN dasturlaridan foydalanishga majbur bo'lishmoqda, undan tashqari karantin kuchaytirilmoqda, masofadan ishlash yana boshlanmoqda.

VPN nima? degan savolga ko'pchilikni javobi mana bunday: bunday dastur orqali kirib bo'lmaydigan saytlarga kirish mumkin, hech kim man kirganimni bilmidi, tez ishlidi, hammani aldashim mumkin vahakazo.
Bularning hammasi to'g'ri lekin nima hisobiga bo'ladi bularning hammasi?

VPN - bu shaxsiy virtual tarmoq. Bu texnologiyani quyidagi 2 ta holda ishlatish ancha foydali:

1. Masofadan turib ishlovchilar uchun. Bunda biror ishhonada VPN server hosil qilinadi(ma'lum dasturlar o'rnatgan holda) va hodimlar o'z uylaridagi kompyuterga VPN klient dasturini o'rnatishadi va masofadan turib ishonadagi kompyuterga ulanib ishlashadi.

Masofadan turib ishlash uchun har xil dasturlar: TeamViewer, AnyDesk kabilardan ham foydalanish mumkin, lekin VPN orqali ulanish quyidagi avfzalliklarga ega:
- xavfsizlik;
- tashqi xizmatlardan foydalanmaslik;
- TASIX tarmog'i orqali hosil qilinsa, tezlik va harajatning kamligi.

☝️Xavfsizlik masalasiga e'tibor beradigan davlat ishhonalari, masofaviy ish uchun, qandaydir ishlash prinsipi noma'lum dasturlardan foydalanishmaydi, quvonarlisi bunday ishhonalar yetarlicha.

Ishlash prinsipi:
VPN server orqali har bir foydalanuvchiga(hodimga) alohida sertifikat, login, parol beriladi, olingan ma'lumotlar VPN klient dasturiga kiritiladi va xavfsiz ulanishni amalga oshirish mumkin bo'ladi, bunda traffik to'liq shifrlanadi.
☝️Yaxshiroq tushunishingiz uchun misol:
Katta trubadan suv oqmoqda, bu suv internetdagi ma'lumotlar almashinuvi. Bu truba hamma honadonlarga suv olib boradi, sizning uyingizga ham. VPN orqali ma'lumot almashsangiz, ishhonangiz va uyingiz o'rtasida truba ichida alohida kichik truba hosil qilasiz va tashqi suv oqimi sizga ta'sir qilaolmaydi.

Agar post foydali bo'lgan bo'lsa, saytlarga kirishda ishlatadigan VPN haqida, 2-qism qilib yozishim mumkin.
Akmal Xudayberganov

👉 @Informatika