IndyPersian

⭕️ کالبدشکافی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های ایران

📌 مکانیسم ماشه با توجه به توافق‌نامه و وجود آمریکا به عنوان عضوی از اعضای برجام معنی پیدا می‌کند

♦️پیشگفتار- دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا معتقد است برجام «بدترین توافق تاریخ» و «احمقانه‌ترین توافقی است» که دیده است. وی در عین حال شدیداً معتقد است که «ایران دارد می‌میرد که توافق کند» و چنانچه او بتواند در انتخابات پیروز شود، ایران در همان ماه اول یا حتی زودتر توافق خواهد کرد.
طعنامه ۱۴ اوت -عدم تصویب قطعنامه پیشنهادی قبلی آمریکا که در ۱۴ اوت آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت مطرح شد طیف وسیعی از اظهار نظر‌های موافق و مخالف را در سطح بین‌المللی ایجاد کرد و پس از آن بود که بحث فعال کردن مکانیسم ماشه لحظه به لحظه داغ‌تر شد. با گام اخیر آمریکا، شاید به سادگی نتوان فرجام کار را به وضوح دید. هنوز احتمال کمی وجود دارد که کلیه تحریم‌ها منطبق با شرایط برجام لغو شوند و ایران بتواند با استفاده از یک حفره حقوقی و همچنین بهره‌برداری از مفاد برجام به وضعیت عادی برگردد و بدون محدودیت به خرید و فروش اسلحه بپردازد. طبعاً آمریکا می‌خواهد از هرگونه امکانی استفاده کند تا چنین شرایطی برای ایران فراهم نشود و فراتر از آن تحریم‌های بیشتری هم اعمال کند. در عین حال احتمال‌عدم توفیق آمریکا هم کم نیست.

معافیت از تحریم‌ها جزیی از یکی از شرایط برجام است که به مهلت قانونی خود نزدیک می‌شود. یعنی هم توافق موسوم به برجام و هم قطعنامه ۲۲۳۱شورای امنیت که برجام را تبدیل به یک سند شورای امنیت کرده – تحت شرایطی – چنین اجازه‌ای را به ایران می‌دهند، ضمن این که «شرکت‌کنندگان در برجام» نیز اجازه دارند – باز هم تحت شرایطی – با فعال کردن مکانیسم ماشه جلوی تحقق آن را بگیرند. مشکل اساسی این است که بین نظر شرکت‌کنندگان در برجام و نظر ایالات متحده آمریکا (به عنوان شرکت‌کننده سابق) همخوانی و وحدت وجود ندارد.

♦️چند نکته اساسی: مواد ۱۰-۱۱-۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (مصوب ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵) به وضوح تعیین کرده است که «شرکت‌کنندگان» در توافق هسته‌ای موسوم به برجام می‌توانند تحت شرایط پیش‌بینی شده در متن، در مورد فعال کردن آن چه مکانیسم ماشه نام گرفته اقدام کنند. ماده ۱۰ از چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، و ایران به عنوان «شرکت‌کنندگان در برجام (JCPOA Participants)» نام می‌برد و می‌خواهد هرگونه اختلاف در ارتباط «عدم پایبندی اساسی» برجام را ابتدا از طریق مکانیسم تعریف شده در برجام حل و فصل کنند.

در مبحث مکانیسم حل اختلاف تحت ماده ۳۶ آمده است: چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه کشورهای گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت ننموده‌اند، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به «کمیسیون مشترک برجام» ارجاع نماید؛ متقابلاً اگر هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشند که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، می‌توانند دست به اقدام مشابهی بزنند.

طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، اگر هر یک از طرف‌های توافق به کمیسیون مشترک شکایت کنند، کمیسیون ۱۵ روز فرصت خواهد داشت تا راه حلی برای موضوع پیدا کند. اما اگر مسائل حل نشد قضیه به وزیران خارجه ارجاع و آن‌ها پانزده روز دیگر فرصت دارند تا موضوع را حل و فصل کنند. بعد از آن کمیسیون مشترک پنج روز دیگر فرصت دارد تا مساله را فیصله دهد.

اگر به دنبال این فرایند ۳۵ روزه، رضایت شاکی تامین نشده باشد، باز هم می‌تواند موضوع را به عنوان «عدم پایبندی اساسی» نسبت به تعهدات برجامی، به شورای امنیت ارائه کند، و این بار شورا، وفق ماده ۴۱ منشور سازمان ملل، باید ظرف ۳۰ روز درمورد قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها رأی بدهد. البته شاکی می‌تواند همان قطعنامه را در صورت لزوم «وتو» کند و به این ترتیب، تحریم‌ها به جای اول خود برمی‌گردند. در این مورد ویژه آلمان به دلیل این که عضو دائمی شورای امنیت نیست حق «وتو» ندارد، ولی در عمل آلمان اهرم قابل ملاحظه‌ای در برابر یکایک اعضای برجام محسوب می‌شود.

♦️محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی معتقد است که اقدام آمریکا غیر قانونی و غیرقابل قبول است. اواسط ژانویه سال جاری ظریف تهدید به خروج از پیمان منع گسترش اتمی (ان پی تی) کرده و حتی گفته بود قبل از آن ممکن است ایران اقدامات (نامشخص) دیگری نیز انجام بدهد.

رونمایی از موشک‌های بالستیک جدید به نام‌های «حاج قاسم» با سوخت جامد و برد ۱۴۰۰ کیلومتر؛ و «ابومهدی» با برد ۱۰۰۰ کیلومتر، و همچنین وعده مجهز کردن ناوگان نیروی دریایی ایران با این گونه موشک‌ها گرچه از نظر نظامی جهش عمده‌ای نیست ولی نشان‌دهنده مسیری است که ایران برای مقابله با تهدیدات ناشی از فعال شدن مکانیسم ماشه در پیش رو دارد.

2.7K views10:21