میثم مقدم

📌حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ باعث تعطیلی بازار بورس نیویورک (NYSE)، نزدک (Nasdaq) و بازارهای آپشن مانند بورس آپشن شیکاگو (CBOE) از ۱۱ سپتامبر تا ۱۴ سپتامبر شد، و معاملات در ۱۷ سپتامبر از سر گرفته شد. این تعطیلی ۴ روزه (سه‌شنبه تا جمعه) طولانی‌ترین توقف معاملات از زمان رکود بزرگ در سال ۱۹۳۳ بود. برای پاسخ دقیق به سؤالمبنی بر اینکه چه اتفاقی برای قراردادهای آپشن با سررسید در این دوره (به‌ویژه آپشن‌های تحویلی یا "delivery options") افتاد و آیا سررسید آن‌ها تمدید شد یا در روز بازگشایی تسویه شدند، اطلاعات زیر بر اساس رویه‌های استاندارد بازارهای مالی، نقش اتاق پایاپای گزینه‌ها (OCC)، و منابع موجود ارائه می‌شود.

۱. تعریف آپشن‌های تحویلی
آپشن‌های تحویلی معمولاً به قراردادهای آپشنی اشاره دارند که در صورت اجرا (exercise) منجر به تحویل دارایی پایه (مانند سهام برای آپشن‌های سهام یا کالای فیزیکی برای برخی آپشن‌های خاص) می‌شوند، برخلاف آپشن‌های تسویه نقدی (cash-settled) که تنها تفاوت قیمت را به صورت نقدی تسویه می‌کنند. در بازارهای آمریکا، آپشن‌های سهام (equity options) معمولاً تحویلی هستند، در حالی که آپشن‌های شاخص (مانند S&P 500) اغلب تسویه نقدی دارند.

۲. مدیریت آپشن‌ها در زمان تعطیلی بازار
برای قراردادهای آپشنی که سررسیدشان (expiration date) در طول تعطیلی ۱۱ تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۱ بود، چند سناریوی محتمل بر اساس رویه‌های استاندارد اتاق پایاپای گزینه‌ها (OCC) و بورس‌های آپشن (مانند CBOE) وجود دارد:

الف) عدم تمدید سررسید
- رویه استاندارد OCC: طبق مقررات OCC، سررسید قراردادهای آپشن (expiration date) معمولاً ثابت است و به ندرت در شرایط غیرعادی تغییر می‌کند، مگر در موارد استثنایی که توسط بورس یا OCC اعلام شود. هیچ مدرکی در منابع موجود (از جمله گزارش‌های OCC، CBOE، یا SEC) وجود ندارد که نشان دهد سررسید آپشن‌ها برای دوره تعطیلی ۱۱ سپتامبر تمدید شده است. این بدان معناست که آپشن‌هایی با سررسید در روزهای ۱۱ تا ۱۴ سپتامبر احتمالاً در همان تاریخ سررسید تعیین‌شده منقضی شدند، اما تسویه (settlement) آن‌ها به دلیل تعطیلی بازار به تعویق افتاد.
- تأخیر در تسویه: از آنجا که بازارها بسته بودند، فرآیند تسویه (settlement) و اجرا (exercise) این قراردادها تا اولین روز کاری پس از بازگشایی، یعنی ۱۷ سپتامبر، به تعویق افتاد. OCC مسئول هماهنگی تسویه آپشن‌هاست و در چنین شرایطی، تسویه بر اساس قیمت‌های پایانی (closing prices) در اولین روز بازگشایی بازار انجام می‌شود.

ب) تعیین قیمت تسویه
- برای آپشن‌های تحویلی (مانند آپشن‌های سهام)، قیمت تسویه معمولاً بر اساس قیمت پایانی دارایی پایه در روز بازگشایی (۱۷ سپتامبر) تعیین می‌شد. این موضوع به‌ویژه برای آپشن‌هایی که در پول (in-the-money) بودند و نیاز به تحویل سهام داشتند، اهمیت داشت.
- افت شدید بازار در ۱۷ سپتامبر (شاخص داو جونز ۷.۱٪ کاهش یافت) احتمالاً باعث شد بسیاری از آپشن‌های خرید (call options) بی‌ارزش شوند، در حالی که آپشن‌های فروش (put options) ارزش بیشتری پیدا کردند. برای آپشن‌های تحویلی، تحویل سهام بر اساس قیمت‌های تعیین‌شده در روز بازگشایی انجام شد.

ج) رویه‌های اضطراری OCC
- OCC در شرایط بحرانی مانند ۱۱ سپتامبر، پروتکل‌هایی برای مدیریت قراردادهای آپشن دارد. طبق قوانین OCC (مانند Article VI, Section 11 از قوانین OCC)، در صورت وقفه در معاملات، تسویه قراردادهای سررسیدشده ممکن است به اولین روز کاری پس از رفع وقفه موکول شود. این رویه احتمالاً برای آپشن‌های سررسیدشده در ۱۱ تا ۱۴ سپتامبر اعمال شد، به این معنا که آن‌ها در ۱۷ سپتامبر تسویه شدند.
- هیچ شواهدی از تنظیم سررسید (adjustment of expiration dates) یا افزودن چند روز به سررسید قراردادها وجود ندارد. این امر منطقی است، زیرا تمدید سررسید می‌توانست پیچیدگی‌های زیادی در زنجیره آپشن‌ها (option chains) و تعهدات طرفین قرارداد ایجاد کند.

۳. تأثیر بر آپشن‌های تحویلی
برای آپشن‌های تحویلی که سررسیدشان در این دوره بود:
- اجرا (Exercise): اگر آپشنی در پول بود (in-the-money)، OCC به طور خودکار آن را اجرا می‌کرد (مگر اینکه دارنده آپشن درخواست عدم اجرا داده باشد). تحویل سهام به دلیل تعطیلی بازار تا ۱۷ سپتامبر یا بعد از آن به تعویق افتاد.
- تسویه: تسویه این آپشن‌ها بر اساس قیمت‌های پایانی سهام در ۱۷ سپتامبر انجام شد. این موضوع برای دارندگان آپشن‌های خرید زیان‌بار بود، زیرا قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها (به‌ویژه در بخش‌های هواپیمایی، بیمه و مالی) به شدت افت کرد.
- عدم دسترسی به نقدینگی: سرمایه‌گذارانی که انتظار داشتند در تاریخ سررسید (مثلاً ۱۴ سپتامبر) به نقدینگی دسترسی پیدا کنند، به دلیل تعطیلی بازار تا ۱۷ سپتامبر منتظر ماندند، که ممکن بود مشکلات مالی موقتی ایجاد کند.

2.12K views04:25