این سلول بانمک رو میبینی؟ این یه نورونه؛ یا همون سلول عصبی.
مغز ما از حدود ۸۶ میلیارد نورون تشکیل شده که به شکل یه شبکه عظیم به هم وصل هستن.
تمامی کارهایی که انجام می‌دی – از حرکت دادن انگشت گرفته تا یادگیری، حرف زدن، فکر کردن و حتی عادت‌هات – توسط همین نورون‌ها انجام می‌شن.

✨ نورون‌ها از سه بخش اصلی تشکیل شدن:

🟢دندریت (Dendrite)
شاخه‌های کوچیکی که پیام‌ها رو از نورون‌های دیگه دریافت می‌کنن.

🟢بدنه‌ی سلولی (Soma)
جایی که پیام‌های ورودی جمع‌بندی می‌شن و تصمیم گرفته میشه پیام جدیدی ارسال بشه یا نه.

🟢آکسون (Axon)
یه کابل باریک و بلند که پیام رو به نورون بعدی، عضله یا غده منتقل می‌کنه.
📏 بعضی آکسون‌ها می‌تونن تا بیش از یک متر طول داشته باشن! مثلاً از نخاع تا عضله‌ی انگشت پا.

نورون‌ها با هم شبکه می‌سازن، و هر مهارت، فکر، یا عادت ما در واقع توی این شبکه‌ها ذخیره شده.

🪄 حالا برسیم به بخش جادویی ماجرا:

هر کاری که یاد می‌گیری، یه شبکه نورونی جدید توی مغزت ساخته میشه.
مثلاً می‌خوای گیتار زدن یاد بگیری؟
با اولین تمرین، یه شبکه‌ نورونی کوچیک ساخته میشه. با تکرار و تمرین، این شبکه گسترده‌تر و قوی‌تر میشه.
ارتباط بین نورون‌ها قوی‌تر میشه، انتقال پیام سریع‌تر، و مهارتت بهتر.

و جالبه بدونی:
🎯 هرچی یه شبکه قوی‌تر باشه، دیرتر از بین می‌ره.
واسه همینه که اگه ۲۰ سال هم دوچرخه‌سواری نکرده باشی، باز وقتی سوارش می‌شی، می‌تونی رکاب بزنی.

🧩 این پدیده همون نوروپلاستیسیته‌ست. یعنی مغزت می‌تونه خودش رو تغییر بده.
🧠 می‌تونه شبکه‌های جدید بسازه، یا شبکه‌های قبلی رو تقویت یا تضعیف کنه. مثل یه خمیر که توی دست خودته.

ما برای تمام کارهایی که انجام می‌دیم، چه خوب چه بد، یه شبکه‌ نورونی داریم.
حتی برای عادت‌هایی مثل مسواک زدن یا اسکرول کردن بی‌پایان توی اینستاگرام!

🔄 آیا ممکنه؟ بله. توی هر سنی.

تا مدت‌ها فکر می‌کردن نوروپلاستیسیته فقط تا سنین کودکی و نوجوانی فعاله.
ولی الان کاملاً اثبات شده که مغز تا آخر عمر هم می‌تونه تغییر کنه.

فقط چی؟
هر چی سن بالاتر می‌ره، مغز هنوز هم می‌تونه شبکه‌های جدید بسازه،
ولی این کار یه‌ کم زمان‌برتر و سخت‌تر می‌شه. چرا؟ چون شبکه‌های قبلی که سال‌ها استفاده شدن، قوی‌تر و تثبیت‌شده‌ترن،
و مغز طبق عادت، مسیرهای آشنا رو ترجیح می‌ده.

و البته مغز کودکان، مخصوصاً بین سن ۱ تا ۶ سالگی، بیشترین انعطاف‌پذیری رو داره.
واسه همینه که بچه‌ها خیلی راحت زبان یاد می‌گیرن.

🎯 ولی خبر خوب اینه:
هیچ‌وقت برای ساختن یه شبکه‌ جدید دیر نیست.
هرچند ممکنه سخت‌تر از قبل باشه، ولی همیشه ممکنه.

برای همین، اگه قراره یه مهارت جدید یاد بگیری یا یه عادت جدید بسازی،
امروز شروع کردن بهتر از فرداست. این شعار نیست. این واقعیت علمی و عصبی مغزه.

و توی این کانال، قراره با هم یاد بگیریم چطور این شبکه‌های مغزی رو بشناسیم، تغییر بدیم، و ازشون استفاده کنیم برای یه نسخه بهتر از خودمون.

ترجمه:
«دیگه خودتو بابت شکست‌هات سرزنش نکن؛ اختربینی یاد بگیر و بنداز گردن سیاره‌ها!»

#جمع_کن_خودتو
روز خوبی داشته باشید😁

🧠 روز دوم از مجموعه: عشق؛ نیاز روانی یا توهمی شیمیایی؟

✨ موضوع امروز: «مغز عاشق، مغز معتاد»

سلام!
بعد از حدود یک ماه، دوباره برگشتیم سراغ موضوع جذاب «عشق».
اگه روز اول این مجموعه رو از دست دادین، می‌تونید از توی پیام‌های پین‌شده پیداش کنید.

یه یادآوری کوچیک:
قراره عشق رو از دو زاویه بررسی کنیم — هم نوروساینس، هم روان‌شناسی.
چرا هر دو؟ چون نگاه علمی و نوروساینتی به عشق خیلی سرده، حتی ممکنه آدمو دچار حس پوچی کنه اگه درست درک نشه.
برای همین سعی می‌کنم بخش نوروساینس رو ملایم‌تر و قابل‌هضم‌تر توضیح بدم، و در عوض روی بخش روان‌شناسی و سواد رابطه بیشتر تمرکز کنم.

📌 چند روز اول بیشتر درباره مغزه، دوپامینه، شبکه‌های عصبی و داستان‌های عجیب مغز عاشق...
اما به‌زودی می‌ریم سراغ دنیای پر رمز و راز رابطه‌ها و روان‌شناسی عشق.

ری‌اکشن هاتون انرژیه❤️

تا حالا شده یکی رو بخوای، ولی ته دلت بدونی که به دردت نمی‌خوره؟
یا توی یه رابطه‌ی سمی باشی، کاملاً آگاه باشی که باید تمومش کنی...
اما یه چیزی نمی‌ذاره.
انگار یه طناب نامرئی نگهت داشته، بین موندن و رفتن معلقی.

🤯 شاید واقعاً مغزت داره باهات بازی می‌کنه.

📌 امروز قراره با هم بفهمیم وقتی عاشق می‌شی، توی مغزت دقیقاً چه اتفاقی می‌افته
و چرا مغزت بین «عشق» و «اعتیاد» فرق زیادی قائل نیست...

🧠 وقتی عاشق می‌شی، مغزت وارد فاز «پاداش شدید» می‌شه!
یه جورایی انگار واقعاً های می‌شی 😁
مغز شروع می‌کنه به ترشح ترکیبی از دوپامین، اکسی‌توسین و نوراپی‌نفرین —
مواد شیمیایی‌ای که مستقیماً با لذت، وابستگی و هیجان در ارتباطن.

🔬 نکته‌ی جالب اینجاست:
وقتی عاشق می‌شی، همون شبکه‌های مغزی فعال می‌شن که توی مصرف مواد مخدر قوی مثل کوکائین روشن می‌شن:

VTA: مرکز اصلی تولید دوپامین
Nucleus Accumbens: مرکز پاداش و لذت
Caudate Nucleus: نقش در اشتیاق، پیگیری و انگیزه

🎯 یعنی چی؟
یعنی مغزت، اون آدم رو مثل یه ماده‌ی اعتیادآورِ خوشحال‌کننده پردازش می‌کنه.

💔 واسه همینم وقتی ازش دور می‌شی یا رابطتون قطع می‌شه،
یه‌جور درد ترک سراغت میاد.
دردی که واقعیه، چون مغز از اون «دوز لذت» محروم شده —
فقط فرقش با کوکائین اینه که این‌بار ماده‌ بیرونی نیست، بلکه یه آدمه...

🧠 چرا نمی‌تونی فراموشش کنی؟

حتما تاحالا یا برای خودت، یا برای یکی از دوستات پیش اومده که رابطه اش رو تموم کرده، ولی اون رابطه توی ذهنش هنوز تموم نشده.
هنوزم گاهی میره سراغ پیجش، عکساش، چک ‌کردن آنلاین بودنش.
می‌دونه رابطه‌شون سمی بوده، ولی یه چیزی ته دلش نمی‌ذاره ولش کنه.

خب، بذار یه چیزو روشن بگم:
مشکل فقط «دل» نیست — پای مغز در میونه.

🔬 وقتی رابطه تموم می‌شه، مغزت وارد فاز withdrawal می‌شه؛
یعنی دقیقاً مثل حالتی که یه معتاد، ماده‌ی محرکش رو از دست می‌ده.

«فاز Withdrawal» یعنی چی؟

کلمه‌ی *withdrawal* توی روان‌شناسی و نوروساینس، به حالت جسمی و روانی‌ای گفته می‌شه که بعد از قطع ناگهانیِ یه ماده‌ی اعتیادآور یا یه محرک لذت‌بخش، توی بدن و مغز اتفاق می‌افته.

یعنی مغز یه مدت طولانی به یه «منبع پاداش» عادت کرده، و حالا که اون منبع قطع شده، دچار علائم محرومیت می‌شه.


این فاز چه علائمی داره؟ (چه در مواد، چه در عشق)

🔹 بی‌قراری
🔹 اضطراب و استرس
🔹 وسواس فکری روی فرد یا موقعیت قبلی
🔹 وسوسه‌ی برگشت
🔹 بی‌خوابی
🔹 افت انرژی یا حتی افسردگی


❤️‍🔥 حالا چرا توی عشق اتفاق می‌افته؟

وقتی عاشق می‌شی، مغزت اون فرد رو به عنوان یه منبع پاداش و لذت ثبت می‌کنه.
با هر پیام، تماس، بغل یا توجهی از اون آدم، دوپامین و اکسی‌توسین ترشح می‌شه — دقیقاً مثل اثر یک داروی اعتیادآور.

وقتی رابطه تموم می‌شه، مغز دیگه به اون منبع دسترسی نداره.
در نتیجه، وارد همون فاز "withdrawal" می‌شه که مشابه ترک مواد مخدره.

📌 یعنی از نظر نوروساینتی، شکست عشقی واقعاً یه "ترک" شیمیاییه.

نتیجه‌ش؟
بی‌قراری، سردرگمی، وسوسه‌ی برگشت، گاهی افسردگی.

اما یه بخش جالب دیگه هم هست:

📌 توی فاز عشق، مغزت اون آدم رو با احساس لذت و پاداش گره زده.
و حالا که پاداش قطع شده، مغز می‌خواد دوباره اون حس خوب رو برگردونه.

برای همین، یه بازی راه می‌ندازه:
✨ خاطرات خوب رو پررنگ‌تر از خاطرات بد نشون می‌ده.

درسته که مغز ما ذاتاً به خاطرات منفی حساس‌تره (برای بقا)،
اما توی روابط عاطفی، چون مغز دنبال لذتیه که از دست داده،
بیشتر سراغ همون لحظه‌های شیرین میره —
اون خنده‌ها، بغل‌ها، شب‌هایی که گفت «بدون تو نمی‌تونم بخوابم...(🤡)»

این بازی مغزه که باعث می‌شه فکر کنی:
«شاید هنوز یه شانس دیگه مونده...»

🧠 وقتی عاشق می‌شی، منطقت رو از دست میدی!

یه تحقیق جذاب انجام دادن روی مغز آدم‌هایی که تازه عاشق شده بودن.
🔍 محقق‌ها با fMRI (تصویربرداری از مغز) دیدن که وقتی اسم یا عکس معشوق بهشون نشون داده می‌شه، یه اتفاق عجیب می‌افته:

🔬 فعالیت ناحیه‌ی فرانتال مغز (لوب پیشانی) — جایی که مسئول منطق، قضاوت اخلاقی و تصمیم‌گیری‌های عاقلانه‌ست — به طرز محسوسی کاهش پیدا می‌کنه.

یعنی چی؟
یعنی مغزت عملاً خودِ منطقیت رو می‌ذاره کنار وقتی عاشق میشی!

🌀 واسه همینه که آدم ممکنه توی عشق، کارهایی بکنه که بعدها خودش هم باورش نشه.
از چشمپوشی روی رفتارای بد بگیر تا دادن شانس پشت شانس...

🎯 مغز عاشق دنبال حقیقت نیست — دنبال احساس خوبه.
واقعیت براش مهم نیست، اون دنیای فانتزی براش مهمه.

🧠 مغز عاشق = مغز معتاد؟

اگه بخوایم علمی نگاه کنیم، مغزِ عاشق توی خیلی از رفتارها، دقیقاً مثل یه مغز معتاده:

🔁 دنبال پاداشه (همون حس خوبِ بودن با اون آدم)
🔁 نبود طرف باعث واکنش فیزیکی می‌شه (بی‌قراری، بی‌خوابی، افت تمرکز)
🔁 منطق کنار می‌ره و تصمیم‌های عجیب‌ غریب شروع میشن
🔁 و وقتی رابطه تموم می‌شه، میره توی همون فاز خماری عاطفی

اما یه فرق مهم هست:

✨ برخلاف مواد مخدر، عشق می‌تونه ترمیم‌گر باشه.
مغز ما توانایی داره از مسیرهای دردناک، شبکه‌های جدید بسازه —
و حتی از دل شکست، یه عشق سالم‌تر، واقعی‌تر و عمیق‌تر خلق کنه.

💡 این اسمش هست **Neuroplasticity**؛ یعنی مغز می‌تونه خودش رو بازسازی کنه — حتی بعد از عشق.

پایان روز دوم از مجموعه: «عشق؛ نیاز روانی یا توهمی شیمیایی؟»

📌 فردا می‌ریم سراغ سوال های بنیادی‌تر:

🔍 اصلاً چرا مغز ما عاشق شدن رو ساخته؟
🔍 عشق چه نقشی توی بقا و تکامل انسان داشته؟
🔍 و چرا بدون عشق، شاید اصلاً بشر ادامه پیدا نمی‌کرد؟

ری‌اکشن هاتون انرژیه❤️

فردا می‌خوام یکی از موضوعاتی که قبلاً توی کانال کار کردیم رو به صورت پادکست صوتی ضبط کنم؛ فقط به‌صورت آزمایشی.

چرا؟ چون هنوز هم پیام‌هایی مثل عکسی که گذاشتم توی دایرکت می‌گیرم.

نکته مهم: حتی اگه پادکست بگیریم، باز هم اصل محتوا همیشه اول به صورت متنی توی کانال منتشر می‌شه؛ بعد از یکی دو هفته، اگه لازم بود، نسخه‌ی صوتی‌شو هم ضبط می‌کنیم.

📌 فقط یه بخش از یکی از موضوعات قبلی رو به صورت آزمایشی پادکست می‌کنم (برای یوتیوب و شاید کانال هم).

👇 حالا توی نظرسنجی بعدی، یکی از موضوعات قبلی رو انتخاب کن که دوست داری پادکست ‌بشه.

🧠 روز سوم از مجموعه :«عشق؛ نیاز روانی یا توهمی شیمیایی؟»

✨ موضوع امروز: « عشق، تکامل، و بقا»

🧬 امروز قراره بفهمیم چرا مغز ما برنامه ریزی شده برای عاشق شدن؟
آیا عشق یه جور ضعف انسانیه؟ یا یه استراتژی هوشمندانه‌ست برای بقا؟

📌 از دید تکاملی، هیچ چیزی بی‌دلیل توی مغز نمی‌مونه.
اگه یه احساس قوی مثل عشق هنوز توی مغز ما فعاله،
یعنی یه کار مهم برای بقامون انجام داده.

🧠 چرا عشق برای بقا ضروری بود؟


🔍 واقعیت اینه که انسان، توی دنیای حیوانات، یکی از ضعیف‌ترین نوزادها رو به دنیا میاره:
نه می‌تونه راه بره، نه دفاع کنه، نه غذا پیدا کنه.

🧠 پس مغز یه ترفند زد:
بین والدین، یه پیوند عاطفی عمیق ایجاد کرد؛
جوری که حتی توی سخت‌ترین شرایط،
دو نفر حاضر باشن کنار هم بمونن و از بچه‌شون مراقبت کنن.

✔️ این پیوند شد پایه‌ی رابطه‌ی انسانی.
✔️ شد همون چیزی که امروز بهش می‌گیم عشق.

🎯 از نگاه زیستی، عشق یه قرارداد تکاملیه
قراردادی برای مراقبت، وفاداری و هم‌زیستی دوطرفه.

💥 عشق = ابزار تکاملی برای ساخت قبیله

هزاران سال پیش، آدم ها میدونستن که تنها نمیتونن زنده بمونن.
برای شکار، دفاع، مراقبت از بچه و حتی زنده‌ موندن توی طبیعت خشن، ما به قبیله نیاز داشتیم.

📌 و اینجاست که مغز، عشق رو اختراع کرد.

ولی نه فقط بین زن و مرد —
همون حس وابستگی به خانواده، دوست صمیمی، یا حتی حیوان خونگی،
از یه سیستم عصبی مشترک میاد:
🧠 سیستم اتصال (Attachment System)

مغز ما رو طوری طراحی کرده که بعضی آدم‌ها رو «خودی» بدونیم.
و حاضر باشیم برای محافظت ازشون، حتی جونمون رو بدیم.

این یعنی:
عشق = رمز بقای اجتماعی

🧲 دوپامین، کلید بقا

مغز ما یه سیستم به اسم سیستم پاداش (Reward System) داره.
هر کاری که احتمال زنده موندنمون رو بیشتر می‌کرد، باهاش لذت همراه شد:

🍽️ غذا = لذت
😁 رابطه جنسی = لذت
👥 ارتباط با دیگران = عشق

عشق، مثل یه پاداش عصبی طراحی شده،
که مغز ما رو به سمت «ماندن» کنار یه نفر سوق بده.

و حتی اگه اون آدم بره، مغز هنوز دنبال اون پاداش می‌گرده.
همینه که فراموش کردن، این‌قدر سخت می‌شه.