Assalomu alaykum qadrli obunachilar.
Savollar, takliflar , murojaatlar boʻlsa bemalol murojaat qilishingiz mumkin. Imkon boricha yechim topamiz.

Kanalimiz aʼzolari bir qancha muammolar tufayli kanalimiz aktiv boʻlmay qoldi buning uchun sizlardan uzur soʻraymiz. Bundan buyogʻiga faqat natija uchun harakat qilamiz.
Bizni qoʻllab quvvatlaysiz degan umiddamiz.

Soʻrovnomaga faol qatnashing

Assalomu alaykum kanalimiz a'zolari

London dizayn muzeyidagi "Replay" o'yini chiqindilarni san'at buyumlariga aylantiradi. Tashrifchilar yog'och, ko'pik va plastmassa quvurlar qoldiqlaridan haykal yaratadilar - shahar atrofidagi ustaxonalardan yig'ilgan materiallar.

Loyiha Shveytsariya arxitektori Sebastyan Tripo va AA Material Arcade talabalar tashabbusi tomonidan ishlab chiqilgan. Maqsad - arxitekturada materiallarni qayta ishlatishga ijodiy yondashuvni namoyish etish. Ishtirokchilar navbat bilan o'sib borayotgan tuzilishga elementlarni qo'shib, ularni rangli lenta bilan mahkamlaydilar. Bu qurilishda barqaror rivojlanish g'oyasini aks ettiruvchi jamoaviy jarayon.

AA Material Arcade 2021 yildan boshlab Arxitektura uyushmasi doirasida materiallar almashinuvini targ'ib qiladi. 2023-24 o‘quv yilining birinchi semestrida tashabbus 345 kg materialni qayta ishlatish hisobiga 1,3 tonna CO2 ni tejaydi.

Oddiy, arzon tashabbuslar atrof-muhit muammolari haqida xabardorlikni qanchalik samarali oshirishi mumkinligiga ajoyib misol. G'oya katta xarajatlarni talab qilmaydi, lekin kuchli tarbiyaviy ta'sirga ega.‌‌

Tabiat deyilganda biz o ‘zimizni o ‘rab turgan havo, suv,
tuproq, tog‘ jinslari, o ‘simlik va hayvonotlardan iborat
murakkab moddiy borliqni ko‘z o ‘ngimizga keltiramiz. U
insonning barcha moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondiruvchi
yagona manba hisoblanadi. Bu jihatdan uni onaga qiyoslab,
bejizga «Ona tabiat» deb ardoqlanmaydi. Hozir inson aqlzakovati tufayli yerdan bir necha milliard yorug‘lik yiliga teng
keladigan uzoqliklarni «ko‘rayotgan» bo‘lsa ham bizga m a’lum
bo‘lgan Olamda birortayam yer sayyorasining tabiatiga o ‘xshash
tabiat va hayot shakli mavjudligi aniqlanmagan. Yer tabiati
yagonaligini yaqqolroq tasawur qilish oson bo‘lishi uchun
quyidagi ma’lumotlami keltiramiz. Hozirgi ilmiy ma’lumotlarga
qaraganda biz bilgan olam (koinot) bir-biridan bir necha
yorug‘lik yiliga teng masofalarda joylashgan bir nechta
galaktikalardan tashkil topgan. Bu galaktikalarning har biri
necha-necha m illiard yulduzlardan va boshqa fazoviy
unsurlardan iborat ulkan tuzilmalardir. Jumladan, bizning
Quyoshimiz joylashgan «Somon y o ‘li» galaktikasida 150
milliarddan ziyod turli o ‘lchamlardagi yulduzlar bo‘lib, Quyosh
undagi o‘rtacha kattalikdagi yulduzlardan biri hisoblanadi,
xolos. Quyosh atrofidagi 9 ta sayyora va boshqa fazoviy jismlar
bilan birgalikda Quyosh sistemasini tashkil etadi. Bu sistemaning
diametri 12 milliard kilometrga teng bo‘lib, umumiy massasining
98-99 foizi quyoshda jamlangan. Bizning yer esa mana shu
sistemaning o'rtacha kattalikdagi bitta sayyorasidir

Tabiatning inson va jamiyat uchun ahamiyati juda katta va
turli-tumandir. Uni inson ehtiyojini qondirish jihatlariga qarab,
iqtisodiy. ilmiy, sog'lomlashtirish, tarbiyaviy va estetik kabi
ahamiyatlarini farqlash mumkin

IQTISODIY ahamiyati deyilganda undagi resurslardan (havo,
tuproq, minerallar, o ‘simlik va hayvonlar) turli ishlab chiqarish
jarayonlarini tashkil etishda asosiy moddiy manba sifatida
foydalanish tushuniladi. Ma’lumki, inson va jamiyat ehtiyojlarini
qondiruvchi barcha mahsulot va xomashyolar tabiiy manbalar
hisobiga yaratiladi.
ILMIY ahamiyati shu bilan belgilanadiki, insonning barcha
bilimlari negizida tabiat va undagi turli jarayonlarni kuzatish,
o'rganish, tahlil etish va amaliy xulosalar qilish yotadi.
SOG'LOMLASHTIRISH ahamiyati deyilganda sof tabiiy unsurlar
(musaffo havo, toza suv, unumdor tuproq, bahavo o‘rmon)ning
va shifo beruvchi tabiiy modda va jarayonlam ing inson
salomatligiga ijobiy ta’siri tushuniladi. Bundan qariyb ming yil
aval yashab o‘tgan buyuk o ‘tmishdoshimiz Abu Ali ibn Sino
«Odamlar salomatligi tashqi sharoit bilan chambarchas
bog‘langan» deganda tabiatni aynan shu xususiyatini nazarda
tutgan bo‘lishiga shubha qilmasa ham bo‘ladi.
TARBIYAVIY ahamiyati deyilganda sof haqiqiy tabiatni
kishilarda oliyjanoblik, xushfe’llik, bag‘rikenglik, vatanparvarlik,
ulug‘vorlik, muloyimlik kabi axloqiy xislatlarni uyg‘otish va
shakllantirish xususiyatlari tushuniladi. Tabiat qo‘ynida yoki teztez u bilan birga bo‘lish insonlaming yoshidan qat’i nazar ularda
insoniy fazilatlarning kamol topishiga yordam beradi. Jamiyatda
kuzatiladigan ruhiy qashshoqlik, loqaydlik, qo‘pollik, jahldorlik,
rahm-bliafqatsizlik, vahshiylik kabi illatlarning avj olish
sabablaridan biri ham kishilarni sun’iy (texnogen) muhitga
tushib, tabiatdan ajralib qolganliklaridandir. TABIATNING ESTETIK ahamiyati beqiyosdir. Insondagi barcha
go‘zallik, mukammallik, musiqa, tasviriy san’at, kuy-navo hislari
va ularga boMgan ehtiyojlarining negizida tabiat yotadi.
Tabiatdagi yam-yashil vodiylar, zilol suvli buloq va soylar,
purviqor tog‘lar, bepoyon kengliklar, rang-barang gullar,
xushovoz va chiroyli qushlar inson uchun faqat moddiy
ne’matlar manbaigina emas, balki bitmas-tuganmas ijod,
go‘zallik, did va ruhiy quvvat manbaidirlar.

Yuqoridagilardan quyidagi xulosalarni qilish mumkin:
• Yer sayyorasi va undagi tabiat hamda hayot shakli insonga
ma’lum bo'lmagan Olamda yagonadir;
• tabiiy borliq inson va jamiyatning yagona moddiy
negizidir;
• tabiat, inson va jamiyatni yaxlit tizim deb qarab, ularni
birgalikda o'rganish zarur;
• bu tizimning biror-bir komponentidagi o'zgarish uning
boshqa komponentlarida adekvat tarzdagi ijobiy yoki salbiy
o'zgarishlarning yuz berishiga olib keladi

Mavjud ilmiy manbalarga asoslanib, yer sayyorasi yoshini
4,7 mlrd yil deb aytish mumkin. Mana shu o'tgan uzoq geologik
davr mobaynida yerda o'ziga xos tabiat shakllangan.
Yer tabiatining evolutsion, spiralsimon tadrijiy taraqqiyoti bir
necha bosqichlarga bo'linadi va ularning har biri o'ziga xos
xususiyatlarga ega. Tabiatning shakllanishi, evolutsiyasi va asosiy
xususiyatlarini o'rganish bilan bir qator tabiiy fanlar
shug'ullanadi. Ekologiya fani nuqtayi nazaridan tabiat
komponentlari orasidagi va ular ichidagi muvozanat qanday
qaror topganligi hamda uni jamiyatning tabiatga ta’siri kuchayib
borayotgan hozirgi paytda qanday qilib saqlab turish mumkinligi
asosiy ahamiyatga ega. Tabiatni tashkil etuvchi tarkibiy qismlar
havo, suv, tog' jinslari, o'simlik va hayvonotlar orasida va
tabiatdagi turli modda va energiya almashinuvi jarayonlarida,
uzoq geologik davrlar mobaynida o'ziga xos barqarorlik holati
yuzaga kelgan. Tabiatdagi mana shu barqarorlik tabiiy yoki
ekologik muvozanat deb ataladi

Yerning tabiati o'ziga xos
ko'rsatkich va qonuniyatlarga ega bo'lgan turli ichki va tashqi
ta’sirlarga ma’lum darajada bardosh bera oladigan murakkab
funksional tizimdir. Bu tizimning tashkil etuvchilari, ya’ni
tabiatning tarkibiy qismlari doimo o'zgarish va rivojlanishda
bo'lgani tufayli undagi muvozanat ham dinamik holatda mavjud
bo'la oladi.
Tabiatning nozikligi, garchi u ulkan tuzilma bo'lsa ham, unga
ta’sir etishning osonligi aynan undagi mana shu muvozanat
holati tufaylidir. Chunki, muvozanatdagi tizimni izdan chiqarish
uchun uncha ko'p kuch talab etilmasligi hammaga ayon.

Tabiiy muvozanatning izdan chiqishi tabiatning
buzilishi demakdir, uning izdan chiqishiga esa, ko'p hollarda
insonning tabiatga ko'r-ko'rona, uzoqni ko'zlamay, tabiat
qonunlarini mensimay tazyiq ko'rsatishi sabab boiadi. Inson
o'zining biror-bir ehtiyojini qondirish maqsadida tabiatdan
foydalanadi va shu jarayonda uning birorta yoki bir necha
komponentini o'zgartiradi. ko'pincha bu ta’sir jarayoni
komponentlararo yoki ular ichidagi muvozanat holatini buzadi

Demak, tabiat-inson-jamiyat o'ziga xos ichki qonuniyatlar
asosida shakllangan tizim bo'lib, bu tizim ham muvozanat
holatdagina eng barqaror bo'lishi mumkin. Hozirgi paytda tabiiy
tizimdagi muvozanatning barqarorligi tabiat bilan jamiyat
o'rtasidagi munosabatlarni qay darajada mutanosiblashganligi va
o'zaro kelishilgan tarzda hal etilishi bilan belgilanadi.

• tabiatni tashkil etuvchi barcha tarkibiy qismlar va undagi
jarayonlar o ‘zaro va ichki dinamik muvozanat holatdagina
barqaror mavjud bo‘la oladilar;
• bu muvozanat uzoq geologik jarayonlar ta’sirida qaror
topgan;
• tabiatning nozikligi va unga ta’sir etishning osonligi, aynan
shu muvozanat tufaylidir;
• muvozanatning izdan chiqarilishi uzoq davrlar mobaynida
shakllangan tabiatni buzish demakdir.

Ma’lum bo‘ldiki, inson tabiatning tarkibiy qismi sifatida u
bilan birgalikda yashaydi. Inson tabiatdan o ‘z manfaatlari
yo‘lida foydalanish jarayonida unga turli ta’sirlarni o‘tkazadi.
Masalan, ozuqa va xom ashyo olish maqsadida k o ‘plab
maydonlarda o ‘zi xohlagan ekinlarni yetishtiradi, yerlarni
haydaydi, sug‘oradi yoki turli sanoat ishlab chiqarish
korxonalarini tashkil etish uchun konlar ochadi. Insonning
bunday ishlab chiqarish faoliyatlari turlarini sanab adog‘iga
yetish qiyin. Insonlar va ulardan tashkil topgan jamiyat
mavjudligini taraqqiyotning moddiy negizi hisoblangan tabiatsiz
tasavur etib bo‘lmaydi. Inson tabiat ne’matlaridan va
kuchlaridan foydalanuvchi hamda ularni boshqaruvchi kuch
sifatida o ‘zini namoyon qiladi. Insonlaming tabiatga ta’siri
boshqa tirik mavjudotlardan tubdan farq qiladi. Insondan
boshqa barcha tirik organizmlarning tabiatga ta’siri oddiy tabiiy
jarayonlardan iborat bo‘lib, tabiat qonunlari orqali boshqariladi
va tabiatga kuchli ta’sir ko‘rsatmaydi.

. Tabiatga insonlarning turli
ishlab chiqarish faoliyatlari natijasida o ‘tkazadigan ta’sirlari
antropogen ta’sirlar deyiladi. Insonning ishlab chiqarish faoliyati
jamiyatda kechadi. Shundan kelib chiqib, tabiatga antropogen
ta’sirni jamiyatning tabiatga ta’siri sifatida tushunish mumkin.
Jamiyat tomonidan tabiatga o ‘tkaziladigan o ‘zaro ta’sirlar
xarakteri va ko‘lamiga qarab turli mualliflar uni bir necha
bosqichlarga ajratib o ‘rganishni taklif etadilar. Misol uchun,
ba’zi bir mualliflar o‘ziniki qilib olish, agrar, industrial va
Roosfcradan iborat to‘rtta bosqichga ajratsalar, boshqalari
biogen, agrar va texnogendan iborat uchta bosqichlami ko‘rsatib o'tadilar.

Insoniyat taraqqiyotining so‘nggi bosqichlarida tabiatga
antropogen ta’sir beqiyos darajada o ‘sdi. Bunga sabab, inson
ongining rivojlanishi tufayli fan va texnika taraqqiyotining
jadallashuvidir. Ikkinchi ming yillikning so‘ngi 50-60-yillari
ichida yuz bergan ilmiy-texnika inqilobi (ITI) kutilmagan
jarayon emas, balki jamiyat taraqqiyotini yangi bosqichga olib
o‘tuvchi qonuniy zarurat edi. U insoniyat oldida tabiatga
ta’sir etishning beqiyos imkoniyatlarini ochib berdi, u tufayli
kishilarning yashash sharoitlari keskin o ‘zgarib m a’lum
darajada yaxshilandi. Bu hoz o ‘z navbatida yer aholisini jadal
ko‘payishiga, jam iyatning bir qator texnik, iqtisodiy
ko‘rsatkichlarining yuzlab, minglab marta oshishiga va
insonning tabiat ustidan «hukmron»lik qilishiga yo‘l ochib
berdi