#تربیت_فرزند #خانواده

💠 فرزند پروری (1)

🔸تولد فرزند، امید و شادمانی را به خانواده اهدا می‌کند. نوزاد، نعمت خداوندی است که حیات و تداوم خانوادگی را نوید می‌دهد و فرصتی یگانه فراهم می‌سازد تا زن و مرد، مادر و پدرشدن را تجربه کنند. پرورش کودک برای پدر و مادر، یک کار مشترک است که هم‌زمان فرصتی ایجاد می‌کند تا آنها در کنار یکدیگر با رسیدگی به فرزند خویش، پیوند خود را نیز بیش از پیش تقویت کنند. اما پرورش یک فرزند کار آسانی نیست و همه می‌دانند که پرورش یک فرزند سالم نیاز به آموزش دارد. استفاده از آموزه‌های دینی و اخلاقی و متخصصان و مشاوران می‌تواند این امر را هم تسهیل و هم پربار نماید.

🔸راه‌هایی برای لذت ‌بخش‌تر کردن فرآیند فرزندپروری:

فرزند داشتن، لذت‌هایی به دنبال دارد که نمی‌توان منکر آن شد؛ لذت‌هایی چون دیدن رشد کودک، عشق به فرزند، احساس تعلق به یک خانواده و لذت‌های بی‌شمار دیگر. ولی سختی‌ها و مشکلاتی هم دارد که باید با فکر و درایت آنها را مدیریت کرد. همان‌طور که می‌دانید فرزندپروری انرژی و تلاش فراوانی می‌طلبد.
حال چگونه می‌توان فرزندپروری را به کاری لذت‌بخش تبدیل کرد؟ راه‌های زیر به شما کمک می‌کند؛
۱. با برنامه‌ریزی، وارد فرآیند فرزندپروری شوید.
۲. مشارکت پدر در امور مراقبتی کودک لازم است.
۳. بین توجه به همسرتان و توجه به فرزندتان تعادل ایجاد کنید.
۴. فرزندپروری را یک کار گروهی در نظر بگیرید.
۵. از یکدیگر حمایت کنید.
۶. یک برنامه مشارکتی در اعمال انضباط ایجاد کنید.

🔸اهمیت پدران در امور مراقبتی و تربیتی کودک

پدران نقش بسیار مهمی در رشد کودکان بازی می‌کنند و نقش آنها با نقش مادران فرق دارد. مادران به دلیل غریزهٔ مادرانه رابطه وابسته‌ای با کودک برقرار می‌کنند، البته این رابطه در دو سال اول تولد بسیار مناسب است و به رشد عاطفی کودک کمک می‌کند، ولی چنانچه این رابطه به همان شکل باقی بماند باعث آسیب به کودک می‌شود. یکی از وظایف پدر این است که کمک می‌کند تا رابطه چسبنده مادر و کودک ادامه نیابد و کودک فضای بازتری جهت کسب تجربیات جدید، کاوش و رشد پیدا کند و بتواند به استقلال مورد نیاز دست یابد. پدر‌ها فرزند خود را ترغیب به ابتکار، خطرپذیری و انجام فعالیت‌های ناآشنا و حضوری در وضعیت ناشناخته می‌کنند. همچنین پدران دوست دارند با فرزندان خود بازی کنند. بازی‌های آن‌ها عموماً بازی‌هایی است که فرزندان را از لحاظ جسمی تحریک می‌کند. مادران بیشتر نقش ارضاء عاطفی و مراقبتی نسبت به کودک دارند. آنها بیشتر به فرزندان خود قوت قلب می‌دهند و از آنها مراقبت می‌کنند، اما پدر اقتدار، انضباط و کیفیت موضع‌گیری در برابر مسائل حیات اجتماعی را به فرزند می‌آموزد.

🔸شیوه‌های فرزندپروری

«دایانا باومریند» در مورد نحوه ارتباط والدین با فرزندان، چهار خانواده را شناسایی می‌نماید؛ وی براساس این‌که والدین چه توقعاتی از فرزندان داشته و به چه میزان به خواسته‌ها و نیازهای آنها توجه نشان می‌دهند این چهار دسته را معرفی می‌نماید:
۱. خانواده آسان‌گیر
۲. خانواده سخت‌گیر
۳. خانواده بی‌تفاوت
۴. خانواده مقتدر

🔻در بخش بعدی، به توضیح ویژگی‌ها‌ی رفتاری فرزندان این چهار خانواده خواهیم پرداخت...

منابع:
۱. کتاب خانواده و فضای مجازی
تقوای حضور یا تقوای پرهیز ویژه والدین
فیض محمد تیموریان
۲. کتابچه والدین _فرزند پروری

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (۲)

🔸در مبحث قبلی گفته شد که «دایانا باومریند» در مورد نحوه ارتباط والدین با فرزندان، چهار خانواده را شناسایی کرده:
۱. خانواده‌ آسان گیر
۲. خانواده سخت‌گیر
۳. خانواده بی‌تفاوت
۴. خانواده مقتدر

برخی خصوصیات فرزندان این چهار خانواد👇

🔸«فرزندان والدین آسان گیر»

1. معمولاً رشد نیافته‌تر بوده و در پذیرش مسئولیت رفتارش با مشکل مواجه‌اند.
2. در مستقل عمل کردن مشکل دارند.
3. با نظارت بر رفتارشان نیز مشکل دارند.
4. فرزندان این دسته از والدین الگوهایی در اختیار ندارند که با کمک آنها رفتار مسئولانه از خود نشان دهند.
5. ناپخته و بدون احساس مسئولیت بار می آیند.
6. همرنگ جماعت می شوند.
7. قدرت مدیریت و رهبری پیدا نمی کنند.

🔸«فرزندان والدین سخت‌گیر»

1. معمولاً فاقد مهارت‌های اجتماعی لازم نسبت به سایر بچه ها هستند و غالباً از ارتباط اجتماعی پرهیز می‌کنند و کمتر در این زمینه پیشقدم می‌شوند.
2. آنان اغلب فاقد کنجکاوی خلاقانه و خود انگیخته‌اند.
3. برای تصمیم گیری درست راجع به یک موضوع نیاز به یک مرجع بیرونی دارند.
4.فرزندان پسر نسبت به دختر مشکلات بیشتری در این‌گونه خانواده‌ها داشته و تمایل بیشتر به ابراز خشم و اعتراض نسبت به مواضع قدرت دارند.
5. فرزندان این خانواده ها از دست والدین‌شان کلافه و از خانه فراری هستند.
6. فرزندان اینگونه والدین، وابسته، منفعل، با سازگاری کم، اطمینان ضعیف به خود و بدون برخورداری از کنجکاوی‌های مثبت ذهنی و عملی به بار می‌آیند.

🔸«فرزندان والدین بی تفاوت(بی‌مسئولیت)»

1. از نظر پیشرفت تحصیلی، ارتباطات اجتماعی، مشکلات رفتاری و سطح غمگینی درونی شده بر اساس مطالعات انجام شده بدترین وضع را داشته‌اند.
2. بچه‌ها خودمختار می‌شوند و از والدین به عنوان یک سکوی پرتاب یا منبع مالی استفاده می کنند.
3. این فرزندان مسئولیت‌پذیر نمی‌شوند.
4. تکانشی بار آمدن فرزند، بروز رفتارهای بزهکارانه، انحراف اخلاقی، اعتیاد به مواد مخدر و الکل و ......

🔸«فرزندان والدین مقتدر»

1. فرزندان این والدین مسئولیت‌پذیر و در آینده موفقیت بیشتری کسب می‌کنند.
2. فرزندان؛ با‌کفایت، مسئول، مطمئن به خود، سازگار، خلاق و مشتاق فراگیری بار آمده و در تحصیل و مهارت‌های اجتماعی مطلوب به موفقیت می‌رسند.

🔸محققان نمره‌های والدین در چهار بُعد از تربیت فرزندان را مورد ارزیابی قرار دادند. نمره والدین مقتدر( قاطع و اطمینان بخش) در همه جنبه ها (کنترل، توقف رشد یافته بودن، ارتباط و مراقبت) بالا بود. در خانواده‌های مقتدر و اطمینان‌بخش، والدین احساس تعهد بیشتری می کنند، آنان خصوصیات شخصیتی، دیدگاه‌ها، علایق و انگیزه‌های فرزندانشان را می‌شناختند، با آنها خوب ارتباط برقرار می‌کردند و در مورد تصمیمات خانوادگی آنان را تشویق به بحث می‌کردند؛ در عین حال آنان را کنترل می کردند و توقع رفتار بالغانه داشتند، تکالیف و فعالیت‌های فرزندان را هدایت می کردند، به استقلال و عقاید فرزندانشان احترام می‌گذاشتند ولی معمولاً بر سر مواضع خود می‌ماندند و در عین حال علّت موضع‌گیری خود را توضیح می‌دادند. شیوه خانواده مقتدر، مناسب‌ترین شیوه می‌باشد چون علاوه بر اینکه والدین مقتدر، انتظارات خود را با توانایی فرزندان، طوری تنظیم می‌کنند تا مسئولیت رفتار خود را بپذیرند. نوجوانانی که والدین آنها تصمیم‌گیری مشترک می کنند، به تدریج با افزایش سن، استقلال بیشتری کسب می کنند. صمیمیت، بحث بی‌پرده، قاطعیت، نظارت کردن بر مکان‌ها و فعالیت‌های نوجوانان باعث می‌شود که احساس کنند به آنها اهمیت داده می‌شود و برایشان ارزش قائل هستند. و تفکر عمیق و خودگردانی را ترغیب می‌کنند. نوجوانانی که والدین آنها از این روش استفاده نموده‌اند درک اخلاقی عمیق‌تری دارند.

برگرفته از خانواده و فضای مجازی(تقوای حضور یا تقوای پرهیز)؛ فیض محمد تیموریان

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (۳)

🔸اسلام، از همان ایام کودکی و آغاز فهم و درک آنها به تربیت و رشدشان اهتمامی فوق‌العاده می‌ورزد. زیرا این کودکان هستند که در آینده بار مسئولیت رشد تکامل سلامت و امنیت جامعه را بر دوش می‌کشند.
🔸معمولاً کودکان برای تربیت و عادت‌دادن و ساخته‌شدن شخصیت‌شان آمادگی بسیار زیادی دارند و مسائل زمان کودکی در ذهن و رفتار آنها تاثیر بسیار عمیقی خواهد گذاشت؛ زیرا کودکان همچون طلای خامی هستند که به هر شکلی می‌توان آنها را در آورد.
🔸رسول خدا(ص) در مورد بدرفتاری و ناپرهیزگاری اولیا و مربیان هشدار داده و فرموده است: همه کودکان همراه با فطرت پاک به دنیا می‌آیند، این پدر و مادر است که آنها را(با گفتار و کردار خود) یهودی، مسیحی و مجوسی بار می‌آورند. (بخاری)
🔸روش تربیت صحیح اسلامی بر مبنای هدایت و منهج قرآن و سنت رسول خدا(ص) و نشانیدن نهال عشق به خداوند و پیامبر و دین‌داری و پرهیزگاری و پایبندی به ارزش‌های اخلاقی و پرهیز از زشتی‌ها و بدی‌ها قرار گرفته است.
🔸والدین و مربی باید تلاش کنند کودکان را به عقیده و باورهای درست بر اساس اصول ایمان مسلح نمایند و آنها را به عبادت و فرمانبرداری از پروردگار یکتا عادت دهند.
🔸پیامبر اکرم(ص) در مورد عبادت آنها می‌فرمایند: در هفت سالگی فرزندان خود را به خواندن نماز دستور بدهید و در ۱۰ سالگی (اگر نماز نمی‌خواندند) آنها را تنبیه کنید و بستر خواب‌شان را از هم جدا نمایید. (ترمذی، ابوداود، حاکم)
🔸در زمینه مسائل اخلاقی لازم است فرزندان خویش را با فضایل اخلاقی مانند بخشندگی، شرم و حیا، جرأت و صداقت آشنا نموده و عادت دهیم. زیرا رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم فرمودند: بهترین هدیه پدر و مادر به فرزندان، تربیت خوب و پسندیده آنهاست. (ترمذی، حاکم، طبرانی)
🔸در زمینه‌ی ورزش و تقویت جسمی لازم است که کودکان با ورزش‌های مفید و مباح عادت دهیم و از ورزش‌های زیان‌آور و خطرناک جلوگیری کنیم.
🔸در مورد نیروی جسمی و توانایی روحی، رسول خدا(ص) فرمودند: مومن توانا و نیرومند نزد خداوند بهتر و محبوب‌تر از مومن ضعیف و ناتوان است، هر چند هر یک را خیر و منافعی است.(مسلم) و در روایتی دیگر: شنا و تیراندازی و سوارکاری را به فرزندان خویش بیاموزید.
🔸در دین مبین اسلام در رابطه با تربیت صحیح فرزندان نکته‌های ارزشمندی است که با رعایت و انجام آن به امید خداوند، فرزندانی صالح، تربیت خواهیم کرد.

منبع: تربیت اطفال

#تربیت_فرزند

💠 فرزند پروری (۴)

🔸برای دستیابی به سطحی عالی از تربیت در جامعه‌ی اسلامی بازبینی و توجه به «شیوه‌ی تربیتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم» امری کاملاً ضروری است، به چند دلیل:

🔹۱.بدون شک هیچ فردی به شیوه و روشی بهتر و برتر از شیوه و روش او در تربیت کودکان و نوجوانان دست نیافته و اقدام نکرده است.
🔹۲.ما از سوی خداوند مکلف شده‌ایم که در تمامی جوانب حیات به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم اقتدا نمائیم و تربیت کودکان و نوجوانان یکی از مهم‌ترین این جوانب است.

🔸خداوند می‌فرماید: «لَقَدْ کَانَ فِی رسولِ اللّٰهِ أُسوةٌ حَسَنَةٌ لِّمَنْ کان یَرٔجوا اللّٰه وَالیَومَ الاخِرَ....» احزاب /۲۱
«بدون شک رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وسلم) برای شما الگوی نیکی است برای کسانی که به خدا امید دارند و جویای قیامت هستند.»

🔹۳.بسیاری از ما هنگام تربیت فرزندان‌مان از شیوه‌ی تربیتی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وسلم) کاملاً دور گشته‌ایم.
🔹۴.بسیاری از ما و حتی برخی متخصصین فن، تحت تأثیر نظریات و شیوه‌های تربیتی معاصرین غربی قرار گرفته‌ایم و از این نکته غافل شده‌ایم که اساس بسیاری از این شیوه‌ها و نظریات تربیتی، در سیره و سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) ما وجود دارد.

ادامه دارد...

برگرفته از کتاب کلید‌های طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل ارشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

اگر کسی گره‌ای دارد
و تو راهش را می‌دانی
سکوت نکن!
اگر دستت به جایی می‌رسد
کاری کن.
معجزه‌ی زندگی دیگران باش،
بی‌شک فرد دیگری
معجزه زندگی تو خواهد بود!

#تربیت_فرزند

💠 فرزند پروری (5)

در پست قبلی گفتیم که برای تربیت کودک در سطحی عالی، باید شیوه تربیتی پیامبرﷺ را اعمال کرد و دلایل عرض شد.

حالا گام نخست برای تربیت:
🔶اهتمام و توجه به عقیده
🔸نخستین امر حیاتی برای هر مربی و والدین مسلمان، توجه به کاشتن نهال عقیده در اعماق وجود کودکان است و این همان هدفی است که خداوند انسان‌ها را برای آن آفرید:
«وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ والاِنْسَ اِلّا لِیَعْبُدونِ» ذاریات/۵۶
«و من انسان و جن را نیافریده‌ام مگر برای عبادت.»
و پیامبران را نیز در راستای تحقق این هدف مبعوث فرمود:
«وَلقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ اُمَّةٍ رَّسولاً اَنِ اعٔبُدُوا اللّٰهِ واجٔتَنِبُوا الطٰغُوتَ...»
«و در میان هر امتی پیامبری فرستادیم،که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت دوری جویید.»
🔹و رسول خدا‌ﷺ بسیار مشتاق بود که قلب و درون کودکان و نوجوانان با خداوند متعال مرتبط بوده و به جانب او میل نماید، چنانچه در حدیثی به عبدالله بن عباس، که در آن هنگام کودک کم سن و سالی بود چنین می‌فرمایند: فرزندم! به اوامر خداوند پایبند باش تا خداوند تو را از عذاب نگه دارد، به فرمان خداوند ملتزم باش تا او همیشه یاور و همراه تو باشد، اگر خواسته‌ای داری از الله بخواه، و اگر یاری خواستی از او طلب یاری کن، در هنگام آسایش خداشناسی پیشه کن، در سختی‌ها دستت را می‌گیرد و بدان که اگر تمامی مردمان گرد آیند تا سودی به تو برسانند، هیچ سودی به تو نمی‌رسانند، مگر آنچه خداوند برایت معیّن کرده و اگر بخواهند زیانی به تو برسانند، نمی‌توانند هیچ زیانی به تو برسانند، مگر آنچه خداوند برایت مقدر فرموده است و بدان که پیروزی همراه صبوری می آید و گشایش بعد از تحمل سختی‌ها....»
🔸رسول خدا‌ﷺ این‌گونه به تربیت عقیدتی کودکان اهتمام می‌ورزید، اما امروزه بیشتر ما از قضیه‌ی عقیده و ایمان به قضا و قدر و ایمان به اینکه تمامی امور تنها در دستان خداوند است غافل شده و در تربیت فرزندان‌مان توجهی به آنها نداریم.

برگرفته از کتاب: کلید‌های طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل ارشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (6)

🔶گام دوم: توجه و اهتمام به نماز
🔸رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم در این مورد می‌فرماید: «فرزندانتان را در هفت سالگی به خواندن نماز فرمان دهید و در ده سالگی در این مورد آنان را تنبیه کنید.»
آیا در سنت نبوی در جای دیگر جز این مورد، سخنی از زدن کودکان آمده است؟!
این امر تنها برای تأکید و بیان عظمت شأن و اهمیت نماز وارد شده آن هم پس از حدود یک هزار و صد روز تکرار این فرمان به کودکی که به حد تمییز رسیده باشد!! که اگر نسبت به اوقات پنجگانه‌ای که والدین در این مدت و احیاناً در برابر دیدگان او نماز را به جا می‌آورند محاسبه کنیم، چیزی حدود پنج هزار و پانصد بار تکرار می‌شود!
انحراف فرزندان و نافرمانی و سرکشی آنان و عدم موفقیت آنان در تحصیلات و سایر امور زندگی، ارتباط مستقیم با قضیه‌ی ادای نماز و توجه به آن و یا بی توجهی و اهمال در آن دارد. و اگر در مورد نقش نماز در اصلاح درون فرزندان و برتری درسی آنان در مدارس، تحقیق علمی_ تربوی صورت بگیرد، به نتایج موثقی دست می‌یابیم که ارتباط نماز را با رستگاری و موفقیت_ به مفهوم کلی آن_ به وضوح نشان می‌دهد.

برگرفته از کتاب: کلید‌های طلایی تربیتی؛ مؤلفان: احمد المزید_عادل ارشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزند‌پروری(7)

🔶گام سوم: پیشگیری بهتر از درمان
🔸شیوه‌ی تربیتی نبوی، برای کودکان و نوجوانان، بر پایه‌ی اصل «ترجیح پیشگیری بر درمان» استوار است و این خود دیواری حفاظتی میان فرزندان و وقوع در انحرافات و خطرات ایجاد می‌کند.
🔸یکی از روشن‌ترین اشتباهات تربیتی ما، امروز بی‌توجهی به جنبه‌ی پیشگیری و اهمال در آن است و تنها زمانی به فکر اقدام می‌افتیم که فرزندانمان در خطر افتاده باشند و آنگاه است که در جستجوی راه علاج و درمان می‌افتیم!
🔸بر اساس درک مفهوم فرموده‌ی پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در ادامه‌ی حدیثِ قبل، در مورد کودکانی که به ده سالگی رسیده‌اند آسان‌تر می شود؛ می فرماید:«... و بسترهای خواب‌شان را جدا کنید.»
🔸سهل‌انگاری و اهمال‌کاری در پیشگیری، کانال‌های ماهواره‌ای است که پسران و دختران ما، که برخی از آنان در خطر لغزش و انحراف فکری و اخلاقی هستند، بدون هیچ ضابطه‌ای مشاهده می‌کنند و اتصال بدون نظم و برنامه با هرکس که بخواهند از طریق اینترنت است و تلفن‌هایی که پیوسته باخود دارند هیچ کنترل و مراقبتی روی آن صورت نمی‌گیرد و...دیگر اقتدا به شیوه‌ی تربیتی پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) برای پیشگیری از این امور کجاست؟!
در به کارگیری این ابزارها و میزان رشد فکری و عقلی، بسیار ضروری است. مثلاً اینترنت چرا باید در اتاق خواب دختر یا پسر ما باشد؟ و چرا در هر زمان و بدون هیچ ملاحظه و ضابطه‌ای بکار گرفته شود؟ چرا در هال که عمومی‌تر است گذاشته نشود که همه از آن بهره ببرند و چرا پدر و مادر از رمز عبور ویژه‌ی فرزندان آگاه نباشند؟! و البته این امر باید پس از گفتگو و ایجاد اطمینان و حصول قناعت بر ضرورت آن، صورت بگیرد.

برگرفته از کتاب: کلید‌های طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل ارشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزند‌پروری (8)

🔶گام چهارم: فرصت‌هایی برای گفتگو
🔸اگر احیاناً روزی فرزند یکی از ما بیاید و بگوید: اجازه بدهید من شراب بخورم! یا مواد مخدر مصرف کنم؟!_پناه بر خدا_پاسخ ما چگونه خواهد بود؟!
🔸بسیاری از فرزندان ما که به این امور فکر می‌کنند، در مورد آن با والدینشان چیزی نمی‌گویند، بلکه به دوستانی پناه می‌برند که چه بسا به خاطر ناپختگی و عدم تجربه و ناآگاهی، آنان را در این مورد تشویق کرده و یاری می‌دهند!
🔸قرآن مجید نصیحت پدر به فرزند را بهترین نوع نصیحت قلمداد کرده است و نصیحت پدر صالحی مانند حضرت «لقمان» را که به فرزندش نموده، برای امت رسول الله نقل نموده است. نصیحت‌های لقمان که جامع‌ترین نصیحت‌ها می‌باشد، با کلمه «یابنی» (ای پسر عزیزم )شروع شده و بهترین نمونه برای والدین می‌باشد.
🔸رسول خدا (صلی‌الله علیه و سلم )در این موارد به ساخت زیربنای اندیشه و تفکر جوانان می‌پرداخت.
🔸پدری پسر جوانش را که تنها ۱۶ سال سن دارد از خانه بیرون می‌راند، فقط به این خاطر که در هنگام تأخیر در بازگشت به خانه با پدرش به بگو مگو پرداخته و گفته است. من آزادم! این امر نزد اقوام و نزدیکان مطرح می‌شود و آنان را آشتی می دهند و با «گفتگو»مشکل حل می‌شود.... درست است که پسرش مرتکب خطا و اشتباه شده، اما اشتباه پدر، بزرگ‌تر است. ما چقدر به گسترش «گفتگو‌»ها با فرزندان خود نیازمندیم! و اما گفتگویی به شیوه‌ی «محمد مصطفی صلی‌الله علیه و سلم» نه به شیوه‌ی «فرعون»که ادعا می‌کرد (ما أُریکم إلّا ما أَریٰ ومآ أَهْدِیْکُم إلّٰا سبیلَ الرَّشاد)غافر۲۹
ترجمه؛«من جز آنچه پیشنهاد کرده‌ام، صلاح نمی‌بینم و شما را جز به راه هدایت، رهنمود نمی‌کنم!»

منابع:
کتاب تربیت و اصلاح فرزندان نوشته مولانا محمد قاسم قاسمی
کتاب کلید‌های طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل ارشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (9)

🔶گام پنجم: محاسبه و برخورد مناسب
🔸مردم در قضیه سین جیم و بازخواست فرزندانشان سه گونه‌اند.
برخی به تفریط و کوتاهی افتاده و کاری به آنان ندارند و آنان را به حال خود رها کرده‌اند و عده‌ای به بازخواست آنان عادت کرده به افراط رفته‌اند و در هر امر کوچک و بزرگی به «محاسبه»ی بچه ها می‌پردازند، و این هر دو ناپسند و نادرست است، اما دسته‌ی سوم راه میانه را پیش گرفته‌اند، بر منهج و شیوه‌ی نبوی رفته‌اند.
🔸 رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نوجوانان را با اعتدال و بدون افراط و تفریط به سبب اشتباهات و خطاهایشان مورد بازخواست قرار می‌داد و میزان محاسبه و بازخواست، همیشه و برای همه یکسان و به یک اندازه نبود، بلکه به شدت و ضعف خطا و اشتباه بستگی داشت، و اینکه آیا فرد بر تکرار آن مصر است یا از آن پشیمان گشته؟ و یا از ارتکاب آن از روی جهل بوده و یا آگاهانه صورت گرفته است؟ و موارد دیگری که در تربیت بچه‌ها مراعات می‌نمود. مثلاً شیوه‌ای را که در محاسبه‌ی معاذ بن جبل به کار گرفت می‌توان مثال زد. او جوان کم سن و سالی بود و نماز را برای مردمش طولانی می‌خواند. پیامبر (صلی‌الله علیه و سلم )به او فرمود: «فتنه برپا کردی ای معاذ!» و در برابر اشتباهش سکوت نکرد و او را بیشتر از این هم مورد بازخواست قرار نداد.
🔸و گاه در برابر خطای دیگران سکوت می‌کرد و تنها چهره درهم می‌کشید و خشم و ناراحتی خود را این‌گونه نشان می‌داد.
🔸حضرت عایشه(رضی الله عنها) روایت کرده که «روزی پشتی‌هایی خریده بود که تصاویری بر روی آنها نقاشی شده بود، هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله علیه و سلم) آنها را دید، کنار در ایستاد و وارد خانه نشد. حضرت عایشه(رضی الله عنها) می گوید: « و من ناراحتی را در چهره مبارک ایشان دیدم، عرض کردم: ای رسول خدا به درگاه خدا و پیامبرش توبه می کنم، چه خطایی از من سر زده؟! فرمود چه نیازی به این پشتی‌ها بود؟!رواه مسلم
🔸و گاهی هم محاسبه و برخوردش تندتر می شد، مانند زمانی که اسامه بن زید برای اجرای حد قطع دست زنی از بنی مخزوم که دزدی کرده بود به وساطت و پادرمیانی پرداخت. پیامبر(صلی‌الله علیه و سلم) بر او خشمگین شد و فرمود:« آیا خواهان تعطیلی حدی از حدود خدا هستی؟»رواه البخاری

برگرفته از کتاب کلید‌های طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (10)

🔶گام ششم: اعتماد به نفس بخشی
🔸 اگر ما از ضعف اعتماد به نفس فرزندان کودک و نوجوان خود گله و شکایتی داریم یا به مقایسه اعتماد به نفس بالای بچه‌ها در مغرب زمین و توانایی آنان در بیان خواسته‌هایشان با فرزندان خود از کمبود این ویژگی در رنج هستند می‌پردازیم، لازم است سری به مدرسه تربیتی رسول خدا «صلی‌الله علیه و سلم » بزنیم که شیوه‌ی عملی معالجه این بیماری را ارائه داده است. اعتماد به نفس فرزندان من و شما از میزان احترام سرچشمه می‌گیرد که ما برایشان قائل می‌شویم و احساس مهم بودن که از ما دریافت می‌کنند.
🔸اما چگونه به چنین احساسی می‌رسند در حالیکه ما اغلب احساس می‌کنیم که آنان اهمیت و احترامی دارند؟! آیا ما به کودکانمان اجازه می‌دهیم که خود را مطرح نمایند و به آنها فرصت انتخاب می‌دهیم و در اموری که به آن مربوط است از آنان اجازه می‌گیریم؟! یا نه. سرکوب و سرکوفت زدن و تحقیر و سلب اختیار از آنان و عدم توجه به خواست و اجازه‌ی آنان _ در امور خودشان _ در میان ما رایج و غالب گشته است؟ چیزی که برخی محققین آن را «فرهنگ ساکت نمودن» می‌خوانند!
🔸«کاسه‌ای شیر به دست رسول خدا «صلی الله علیه و سلم » داده شد تا آن را بنوشند و در سمت راست او کودکی نشسته بود و در دیگر سوی تعدادی از افراد بزرگسال. پیامبر صلی‌الله علیه و سلم رو به پسر بچه کرد و فرمود: آیا اجازه می‌دهید که شیر را به بزرگان تعارف کنم؟! پسر بچه گفت: نه! به خدا هرگز آنان را در حقی که دارم بر خود ترجیح نمی‌دهم! پس پیامبر قدح را به دست او داد.»
🔸این قضیه چهار نکته تربیتی را در بر دارد که می‌تواند در رشد اعتماد به نفس کودکان موثر بوده و باعث شود آنان احساس کنند که اهمیت دارند:
۱. چگونه از پسربچه‌ی خردسالی در کنار رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم آن هم در سمت راست ایشان که بزرگ قوم است می‌نشیند، در حالی که بزرگان بسیاری در مجلس هستند؟!
۲. چه اعتماد به نفسی در درون این کودک رشد می‌کند هنگامی که رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم برای نوبت نوشیدن شیر- که قضیه‌ی چندان مهمی هم نیست - از او اجازه می‌گیرد؟!

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠 فرزندپروری (11)

🔶 ادامه مبحث گام ششم: اعتماد به نفس بخشی
🔸۳. این مدرسه نبوی چه اعتماد به نفسی در درون این کودک ایجاد کرده که با اطمینان و با ارائه‌ی دلیل مناسب درخواست رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم را رد می کند؟!

🔸۴. در تربیت، رفتار بهتر و رساتر از گفتار است، چنان که راوی می گوید: «رسول خدا قدح را به دست او داد » تا احساس کند به دلیل او قانع شده و برایش احترام قائل است و البته در مدرسه نبوی، تنها به رشد احساس مهم بودن و احترام در درون نوجوانان بسنده نمی شود، بلکه اعتماد به نفس آنان درخلال تجارب عملی و با پذیرش مسئولیت‌های مناسب، رشد می‌یافت.
🔸معاذ بن جبل در حالی‌ که نوجوان کم سن و سالی است به امامت در نماز می پردازد، چون در حد توان او است.
🔸اسامة بن زید، لشکری را رهبری می‌کند که افراد مسن و جاافتاده‌ی بسیاری در آن است و او خود هفده سال بیشتر ندارد! چرا؟
چون اعتماد به نفس در او رشد یافته و جامعه از آن بهره می‌برد و بیش از آن‌ها، علی بن ابیطالب در شب هجرت در بستر پیامبرصلی الله علیه و سلم می‌خوابد. کاری که بسیار مهم بوده و به شجاعت و دلاوری بسیار نیاز دارد. اما امروزه، وضع تغییر یافته و بیشتر ما به کودکانمان اعتماد نداریم و کوچک‌ترین مسئولیت‌ها را هم به آنها نمی‌دهیم.

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (12)

🔶گام هفتم: هدایت به سوی رفتار نیکو
🔸کودک نیاز دارد راهنمایی و هدایت شود. چون اطلاعات و آگاهی‌های او اندک و ناچیز است و چون عقل و قلب غالباً به سوی کسی مایل است که راهنمایی و هدایتش کند و به او بیاموزد و به همین خاطر است که شیوه‌ی تربیتی رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) بر پایه‌ی هدایت و رهنمود‌دهی به کودکان به جانب آداب و اخلاق حسنه و نیکو استوار شده است.
به عنوان نمونه رسول خدا به حسن بن علی، که بچه خردسالی بود فرمود:« آنچه را که بدان شک داری رها کن و به آن چه اعتماد و اطمینان داری روی آور، صداقت اطمینان به همراه دارد و دروغ شک و گمان.» و حضرت حسن هم آن را حفظ کرد، چون از همان اوان کودکی در ذهنش نقش بسته بود و به عبدالله بن عمرکه او هم کودک بود. فرمود:« در دنیا به گونه ای زندگی کن که گویی غریب یا رهگذری بیش نیستی.»
🔸و هنگامی که فرزند خردسال عمر بن سلمه را دید که در بشقاب غذا دست می گرداند فرمود: « بچه جان! بسم الله بگو. با دست راست غذا بخور. از غذایی بخور که جلوی تو نهاده شده است.»
🔸با کمال تأسف برخی از والدین به راهنمایی فرزندان و آموزش رفتارها و آداب و اخلاق نیک به فرزندان‌شان کاملاً بی‌توجه هستند و شاید بتوان گفت توجه آنها به این امر در حد صفر است.
والدین می‌بینند که فرزندشان با همسالان و همبازی‌هایش با خشونت و تندی رفتار می‌کند، ولی راهنمایی نمی‌کنند یا می‌بینند که گوشه گیر و منزوی است، اما او را آموزش نمی‌دهند و بسیاری دیگر از این آداب و اخلاق ناپسند که نیاز به مدد و کمک و راهنمایی دارد.

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

«وسيقضي الله
أمراً كنت تحسبه مستحيلا»

و خدا چیزی رو ممکن میکنه که
شما اونو غیرممکن میدونستین...

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (13)

🔶گام هشتم: پاداش رفتارهای نیکو
🔸پس از راهنمایی و آموزش آداب و اخلاق حسنه و نیک، لازم است در صورت عملی شدن از سوی کودک به او پاداش داده شود و از او تشکر و تقدیر به عمل آید که اخلاق نیکو نزد بچه ها با همین تشکر و قدردانی‌ها است که روشن می شود.
🔸در صحیحین از ابن عباس نقل شده است که او در خردسالی شبی در منزل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) بود. می‌گوید: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) برای وضو گرفتن رفتند. من جلو چشم او وضو گرفتم، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) وضوی مرا تأیید نموده و فرمودند: « خداوندا او را در امور دین آگاه کن و تأویل و تفسیر را به او بیاموز» که این دعای بزرگ پاداشی است که بر عمل مثبت و درست ابن عباس داده شد. تقدیر از رفتاری صحیح و نیکو.
🔸نیز رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وسلم) رفتار و سلوک نیکوی جعفر بن ابی‌طالب را ستود و به او فرمود: «در خلقت و اخلاق شبیه من هستی»
🔸هنگامی که رفتاری نیک از معاذبن‌جبلِ نوجوان مشاهده کرد که به همنشینی و همراهی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وسلم) بسیار علاقه‌مند بود. فرمود: « ای معاذ به خاطر خدا تو را بسیار دوست دارم » آیا چیز دیگری به اندازهٖ این سخن و تقدیر می‌توانست در درون معاذ اثر داشته باشد؟
🔸بسیاری از ما وقتی رفتار صحیح و به جایی از کودکان مشاهده می‌کنیم. چون آن را امری طبیعی می دانیم، هیچ تقدیر و تشکری از او نمی‌کنیم، اما اگر این رفتار نیک را نداشته باشد او را سرزنش می‌نماییم! رفتارهایی مانند احترام و قدردانی از بزرگان، پیشرفت تحصیلی، پایبندی به نماز، صداقت و راستگویی و امانتداری و... .

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

«و اگر امیدی در تو بمیرد خدا امیدهای فراوان دیگر درونت زنده می‌کند..»

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (14)

🔶گام نهم: نشان دادن محبت و نوازش و بازی
🔸الف: ابراز محبت و علاقه:
نیاز کودک به ابراز محبت و مهر و پذیرش از سوی والدین و مربیان، از مهمترین نیازهایی است که فقدان آن می تواند سبب در هم شکستن تعادل روحی و درونی کودک شود و رسول خدا (صلی‌الله علیه و سلم) این نیاز درونی کودکان را به خوبی اشباع می‌نمود.

🔸 در صحیح بخاری آمده که رسول خدا حسن بن علی خردسال را در آغوش خود می‌فشرد و می‌فرمود: «خدایا من این بچه را دوست دارم، تو هم دوستش بدار، هر آن کس که او را دوست می‌دارد، دوست بدار.»
و زمانی که اقرع بن حابس نزد پیامبر صلوات الله علیه آمد و او را دید که حسن و حسین خردسال را می‌بوسید! اقرع گفت: شما فرزندان‌تان را می‌بوسید؟! من ده فرزند دارم و تاکنون هیچ یک از آنان را نبوسیده‌ام! پیامبر به او فرمود: آیا از آن نمی‌ترسی که خداوند رحمت و مهربانی را از قلبت خارج سازد؟!
و او چه مربی حکیم و خردمندی بود که سوال اقرع را با تعجبی رساتر از جواب، پاسخ داد، که خلاصه‌ی آن، دور شدن رحمت خدا از کسی است که بر کودکان رحم نکند و به آنان مهر و محبت نبخشد و این همان رحمتی است که رسول خدا (صلی‌الله علیه و سلم) از دست دادن آن را، در صورت بی‌توجهی به کودکان هشدار می‌دهد « آن کس که بر کودکان رحم نیاورد از ما (مسلمانان) نیست.» همان رحم و عاطفه‌ای که هنگام فوت فرزندش ابراهیم، او را به گریه آورد و فرمود: «چشم اشک ریزان است و قلب اندوهگین، اما جز آنچه خداوند بدان راضی است چیزی بر زبان نمی‌آوریم و ما بر فقدان تو پس اندوهناک هستیم ای ابراهیم.»
🔸و حسن و حسین از این فرموده‌ی رسول خدا چقدر لذت برده‌اند که فرمود: «این دو دسته گل‌های من در دنیا هستند.»

🔸و در مقابل برخی از ما مرتکب چه خطاهای تربیتی بزرگی می‌شویم، هنگامی که از ابراز محبت به فرزندانمان و اظهار لطف و عاطفه به آنان دریغ می‌کنیم، با این گمان که این اظهار لطف و محبت آنان را گستاخ و مغرور بار می‌آورد یا چنین رفتاری برای تربیت و آماده ساختن «مردان آینده» مناسب نیست!

ادامه دارد...

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (15)

🔶گام نهم: نشان دادن محبت و نوازش و بازی
🔸ب: بازی و نوازش و به دست آوردن دل آنان
رعایت این نکته سبب شد که رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) سجده اش را در یکی از نمازها طولانی کند، در حالی که برای مردم امامت می‌کرد، چون کودک خردسالی که حسن‌بن علی بود، در هنگام سجده بر پشت مبارک او نشسته بود و او نمی‌خواست شادی و شعف این کودک را که بر دوش پدر بزرگش نشسته ضایع سازد و آنگاه بعد از نماز خطاب به مردم فرمود؛ « این پسرم بر دوشم بود و نخواستم در پایین آمدن به عجله بیفتد»

🔸 حال اگر چنین اتفاقی امروزه برای یکی از ائمه‌ی مساجد ما رخ دهد چه خواهد کرد؟ و چگونه به نمازگزاران پاسخ خواهد داد که پیامبر صلوات اللّٰه علیه سجده‌اش را به خاطر کودک طول داد و ما نیز دنباله رو هستیم؟
این مهر و نوازش پیامبر(صلی‌اللّٰه‌علیه‌‌و‌سلم) نسبت به کودکان است، حتی در نماز و ما البته از این که رسول خدا خارج از نماز کودکی را سرگرم و نوازش کند، تعجب نمی‌کنیم، که او «روزی زبانش را برای کودک در آورد تا بتواند سرخی زبان را ببیند.»

و گاه به برخی از بچه‌ها می‌فرمود: « هر کس از من جلو بزند فلان پاداش را دارد.»

🔸 و شکی نیست که این مهر و نوازش و بازی اثر تربیتی مهمی در درون بچه‌ها دارد، چنانکه آنان معمولاً به جانب کسی می‌روند که مهربان است و روی گشاده دارد و با آنان بازی می کند، نه دیگری!

ادامه دارد...

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (16)

🔶گام دهم: رعایت عدالت میان فرزندان
🔸بچه‌ها در برابر رفتار دوگانه‌ای که از پدر و مادر می بینند، حساسیت شدیدی از خود نشان می‌دهند و عامل اساسی بسیاری از کینه‌ها و عداوت‌های میان خواهران و برادران، عدم رعایت عدالت رفتاری والدین است.
🔸 ترس شدید از فقدان محبت والدین و برخورداری یکی دیگر از فرزندان خانواده از این محبت، سایر فرزندان را به جانب بروز رفتارهای خصمانه نسبت به او سوق می‌دهد، همانند رفتاری که برادران یوسف از خود بروز دادند، زمانی که گمان کردند پدرشان یوسف را بر آنان ترجیح داده است: « یوسف و برادرش، نزد پدر از ما محبوب‌تر هستند و ما گروهی هستیم.» و همین احساس، آنان را به اتخاذ رفتارهای خصمانه با برادرشان هدایت کرد؛ « یوسف را بکشید یا او را در سرزمینی (دور) بیفکنید تا پدر روی به سوی شما کند.» و در این کار انگیزه‌ی آنان رهایی از یوسف برای دست یافتن به محبت و توجه پدر بود.
🔸 هنگامی که بشیر نزد پیامبر (صلی‌اللّٰه علیه و سلم) آمد تا شاهد هدیه‌ای باشد که به پسرش نعمان داده بود، از او پرسید! « آیا چنین هدیه‌ای را به سایر فرزندانت داده‌ای؟ گفت نه!
پس پیامبر (صلی‌اللّٰه‌علیه‌وسلم) فرمود: از خدا بترس و میان فرزندانت به عدالت رفتار کن!» و در روایتی دیگر چنین فرمود: «کسی دیگر را به گواهی بگیر که من گواه ستم و جور نمی‌شوم.»

ادامه دارد...

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی

#تربیت_فرزند

💠فرزندپروری (17)

🔶گام یازدهم:تربیت با الگوی عملی
🔸این بسیار مهم است که کودک الگوی نظری را که به او ارائه می‌دهند و می‌خواهند چنان باشد، از سوی اشخاصی که آنان را الگوی خود می‌داند، به مرحله‌ای عمل در آید و مخصوصاً از جانب والدین.
تربیت بر اساس الگوی عملی از بارزترین و برجسته‌ترین شیوه‌های رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) در تربیت کودکان و نوجوانان است و لذا تمامی زندگیش الگو و اسوه‌ی حسنه بود، که قرآن می‌فرماید:
لَقَد کانَ لَکم فی رسولِ اللّٰه اُسوةٌ حسنةٌ لمَن کانَ یَرجُوا اللّٰه و الیَوم الاخِرَ وذَکَرَ اللّٰه کثیراً (احزاب /21)
🔸رسول‌اللّٰه برای شما الگویی نیکو است، برای آن کس که به(ثواب)خدا و روز قیامت امید و باور داشته باشد و خدا را بسیار یاد کند.
🔸سیره و شیوه زندگی او، امری سری و پوشیده نبود که کسی جز خواص از آن مطلع نباشد، بلکه زندگی او کاملاً علنی بود و کوچک و بزرگ از آن آگاهی داشتند.
🔸آیا تربیتی از این کامل‌تر هست که کودکی مانند ابن عباس شبی را در خانه رهبر و الگویش می‌ماند و« او را می‌بیند که پس از گذشت پاسی از شب بلند می‌شود و وضو می‌گیرد و به خواندن نماز شب می‌ایستد.»
🔸در این شیوه عملی نوجوان را بر اخلاص برای خداوند و ترس از عذاب او و نزدیکی به او با اقامه نماز و تهجد شبانه تربیت می‌کند، بدون آن‌ که مربی آن کودک سخنی بر زبان آورد.

ادامه دارد...

برگرفته از کتاب کلیدهای طلایی تربیت؛ مؤلفان: احمد المزید و عادل الشدی؛ مترجم: مولود مصطفایی