Mentalitet — bu inson yoki ijtimoiy guruhning fikrlash usuli, dunyoqarashi, qadriyatlari, e’tiqodlari va xulq-atvori tizimi. U kishining atrof-muhitni qanday qabul qilishi, unga qanday munosabat bildirishini belgilaydigan psixologik va madaniy xususiyatlarni o‘z ichiga oladi.

Mentalitetning asosiy xususiyatlari:
1. Madaniy kontekst:
Mentalitet biror millat, madaniyat yoki jamiyatning an’analaridan, urf-odatlaridan va qadriyatlaridan shakllanadi. Masalan, Sharq va G‘arb mentaliteti o‘rtasida sezilarli farqlar mavjud.
2. Tarixiy omil:
Har bir xalqning tarixi, urushlar, ijtimoiy tuzumlar va boshqa omillar uning mentalitetiga ta’sir qiladi. Bu omillar xalqning o‘ziga xos dunyoqarashi va fikrlash uslubini belgilaydi.
3. Individ va guruh darajasi:
Mentalitet shaxsiy (individ darajasida) yoki jamoaviy (xalq, millat yoki ijtimoiy guruh darajasida) bo‘lishi mumkin.
4. Psixologik va hissiy xususiyatlar:
Mentalitet insonning his-tuyg‘ulari, fikrlash jarayonlari va qaror qabul qilish usulida namoyon bo‘ladi. Masalan, ba’zi madaniyatlar ko‘proq hissiy, ba’zilari esa ratsional fikrlashga urg‘u beradi.
5. Moslashuvchanlik va rivojlanish:
Mentalitet doimiy o‘zgarmaydi, balki vaqt o‘tishi bilan yangi bilimlar, texnologiyalar, ijtimoiy o‘zgarishlar yoki boshqa ta’sirlar asosida rivojlanib boradi.

Misol uchun mentalitet ta’sirida shakllangan xatti-harakatlar:
• Sharq mentaliteti: Oila, ota-onaga hurmat, jamoatchilik fikriga ahamiyat berish, mehr-oqibat.
• G‘arb mentaliteti: Shaxsiy erkinlik, individuallik, huquqlar va mas’uliyatga urg‘u berish.

Mentalitet odamlarning dunyoqarashini, jamiyatdagi o‘rnini va qanday yashash uslubini belgilaydigan asosiy omildir.

Hustle Culture nima?

Hustle culture – bu juda ko‘p ishlash, doimiy ravishda ishlab band bo‘lish va karerani hayotning asosiy maqsadi sifatida ko‘rish g‘oyasiga asoslangan madaniyat. Bu tushuncha ayniqsa zamonaviy biznes va startap dunyosida keng tarqalgan.

Hustle Culture’ning asosiy xususiyatlari:
1. Ko‘p ishlash – Ish soatlariga cheklov qo‘ymasdan, hatto dam olish kunlari ham ishlash.
2. Shaxsiy hayotni e’tibordan chetda qoldirish – Ish va karera shaxsiy hayotdan ustun qo‘yiladi.
3. Produktivlikka haddan tashqari urg‘u berish – Har doim samarali bo‘lish va bo‘sh vaqtni “bekorchilik” deb hisoblash.
4. Muvaffaqiyat va pulga bog‘liq hayot tarzi – Hustle culture’da muvaffaqiyat asosan pul, martaba va maqom bilan o‘lchanadi.

Hustle Culture’ning Salbiy va Ijobiy Tomonlari

✅ Ijobiy tomonlari:
• Motivatsiya va harakatga undaydi
• Ishbilarmonlik va startaplar rivojlanishiga yordam beradi
• Karerada tez rivojlanish imkonini beradi

❌ Salbiy tomonlari:
• Charchash (burnout) va stressga olib keladi
• Ruhiy va jismoniy sog‘liqka zarar yetkazishi mumkin
• Shaxsiy hayot va ish muvozanati buziladi

#biznes #atamalar

Yevropa, Amerika va Yaponiya biznes tizimlari bir-biridan farq qiladi, chunki ularning har biri o‘ziga xos iqtisodiy, madaniy va boshqaruv tamoyillariga asoslangan. Quyida ularning asosiy xususiyatlari keltirilgan:

1. Yevropa biznes tizimi

Xususiyatlari:
• Ijtimoiy bozor iqtisodiyoti: Ko‘pgina Yevropa davlatlarida bozor iqtisodiyoti ijtimoiy himoya bilan uyg‘unlashgan. Davlat iqtisodiyotni tartibga solishda faol ishtirok etadi.
• Mehnat qonunchiligi kuchli: Ishchilarning huquqlari, ijtimoiy ta’minot va mehnat sharoitlari kuchli tartibga solingan. Ishchilar kasaba uyushmalari ta’siri yuqori.
• Boshqaruv uslubi: Korporativ boshqaruv ierarxik (katta kompaniyalarda) yoki demokratik (kichik bizneslarda) bo‘lishi mumkin.
• Innovatsiya va barqarorlik: Yevropa kompaniyalari barqarorlik va ekologik masalalarga katta e’tibor berishadi.

Afzalliklari:
✔ Barqaror iqtisodiy muhit.
✔ Ishchilarning himoya darajasi yuqori.
✔ Barqarorlik va ekologiyaga e’tibor.

Kamchiliklari:
✘ Mehnat bozorining qattiq tartibga solinishi biznes yuritishda qiyinchilik tug‘dirishi mumkin.
✘ Byurokratiya darajasi yuqori bo‘lishi mumkin.

2. Amerika biznes tizimi

Xususiyatlari:
• Kapitalizm va bozor erkinligi: Amerika biznes modeli erkin bozor tamoyillariga asoslangan bo‘lib, kompaniyalar raqobatbardosh muhitda tez rivojlanishga harakat qilishadi.
• Investorlar va aksiyadorlar: Kompaniyalar aksiyadorlar manfaatiga yo‘naltirilgan bo‘lib, qisqa muddatli foyda va dividendlarga katta ahamiyat beriladi.
• Ishchilar moslashuvchanligi: Mehnat bozori moslashuvchan bo‘lib, ishchilarni tez yollash yoki ishdan bo‘shatish osonroq.
• Innovatsiyalar va startaplar: AQSh dunyodagi eng yirik innovatsion ekotizimga ega (Silicon Valley va boshqalar).

Afzalliklari:
✔ Ishbilarmonlik muhiti erkin va moslashuvchan.
✔ Innovatsiyalar va texnologik taraqqiyot yuqori.
✔ Korxonalar tez o‘sib, kengayishi mumkin.

Kamchiliklari:
✘ Ishchilar huquqlari Yevropaga qaraganda zaifroq himoyalangan.
✘ Raqobat yuqori bo‘lgani sababli barqarorlik kamroq bo‘lishi mumkin.

3. Yaponiya biznes tizimi

Xususiyatlari:
• Uzun muddatli istiqbol: Yaponiya kompaniyalari qisqa muddatli foydadan ko‘ra, uzoq muddatli rivojlanishga e’tibor qaratadi.
• Korporativ madaniyat va jamoaviylik: Korxonalarda jamoaviy qaror qabul qilish va hamkorlik madaniyati kuchli.
• Ishchilar uchun doimiy ish joyi: An’anaviy yapon kompaniyalari xodimlarni umrbod ish bilan ta’minlashga harakat qiladi.
• Keiretsu tizimi: Yirik kompaniyalar bir-biri bilan aloqador holda ishlaydi, bu esa ularga resurslarni samarali taqsimlash imkonini beradi.

Afzalliklari:
✔ Ishchilarga yuqori sodiqlik va uzoq muddatli barqarorlik.
✔ Sifat va jarayonlarning mukammalligi (Toyota ishlab chiqarish tizimi kabi).
✔ Jamoaviy boshqaruv orqali hamkorlik va barqarorlik.

Kamchiliklari:
✘ Innovatsion tezlik G‘arb davlatlarinikiga qaraganda pastroq bo‘lishi mumkin.
✘ Ierarxik tizim ba’zan tez qaror qabul qilishni qiyinlashtiradi.

Xulosa
• Yevropa biznes tizimi ijtimoiy himoya va barqaror rivojlanishga urg‘u beradi.
• Amerika biznes tizimi bozor erkinligi, raqobat va innovatsiyalarga asoslanadi.
• Yaponiya biznes tizimi esa uzoq muddatli strategiya va jamoaviy hamkorlikni ustun qo‘yadi.

#biznes #atamalar #dunyo
#japan #usa #euro

Tana a'zolarimiz va garmonlarning ham "faol ish vaqti" bor ekan

➡️ 06:00 gacha "baxt garmoni" - serotonin ishlab chiqariladi.

➡️ 06:00 dan "kortizol" darajasi ko'tariladi va tanamizni faol uyg'onishni boshlaydi.

➡️ 07:00 dan melotanin ishlab chiqarilishini to'xtaydi. Endi uyquning qiymati yo'q hisob.

➡️ 10:00 - 14:00 orasi neyrogarmon faol davri. Bu vaqt xotira, diqqatni jamlash va yodlash - aqliy faoliyat uchun eng yaxshi vaqt.

➡️ 14:00 - 16:00 orasida tana charchoqni his qiladi. Bu vaqtda 30 daqiqa uxlab olish, tanani qayta tiklanishiga sabab bo'ladi.

➡️ 17:00 dan kortizol kamayishni boshlaydi. Bu payt muhim qarorlar qabul qilmagan ma'qul.

➡️ 21:00 dan melatonin ishlab chiqarila boshlaydi. Tana haroratini pasayib, uyquga tayyorlanadi.

🔝 @Ashrapov

#tibbiyot

Mana sizga biznes va boshqaruvda ishlatiladigan asosiy rahbarlik lavozimlari va ularning ma’nolari:

1. Asosiy rahbarlik lavozimlari
• CEO (Chief Executive Officer) – Bosh ijrochi direktor. Kompaniyaning umumiy strategik yo‘nalishini belgilaydi va boshqaradi.
• CFO (Chief Financial Officer) – Moliya direktori. Kompaniyaning moliyaviy boshqaruvi, investitsiyalar va budjetlashtirish uchun javobgar.
• COO (Chief Operating Officer) – Operatsion direktor. Kompaniyaning kundalik faoliyatini boshqaradi va ish jarayonlarini optimallashtiradi.
• CTO (Chief Technology Officer) – Texnologiya direktori. Kompaniyaning texnologik rivojlanishi va innovatsiyalarini nazorat qiladi.
• CIO (Chief Information Officer) – Axborot texnologiyalari (IT) direktori. IT tizimlari va raqamli transformatsiya bo‘yicha strategiyalarni ishlab chiqadi.
• CMO (Chief Marketing Officer) – Marketing direktori. Brend strategiyasi, mijozlarga yo‘naltirilgan kampaniyalar va reklama siyosatini boshqaradi.

2. Boshqa muhim lavozimlar
• CHRO (Chief Human Resources Officer) – Kadrlar bo‘yicha direktor. Kadrlar siyosati, ishchilar motivatsiyasi va kompaniya madaniyatini shakllantiradi.
• CSO (Chief Strategy Officer) – Strategiya direktori. Uzoq muddatli biznes strategiyalarini ishlab chiqadi.
• CCO (Chief Compliance Officer) – Muvofiqlik nazoratchisi. Kompaniya faoliyatining qonunchilik va ichki qoidalarga muvofiqligini ta’minlaydi.
• CPO (Chief Procurement Officer) – Xaridlar bo‘yicha direktor. Yetkazib beruvchilar bilan ishlaydi va xarajatlarni optimallashtiradi.

Ikkita teskari maslahat olgan odam odatda nima qiladi? O'zimdan kelib chiqa qolay. Qulayini olamiz. Ikkita teskari maslahat kelsa, meni kam qiynaydiganini olaman. Iloji bo'lsa hozir qilayotgan ishimni tasdiqlaydiganini olaman. Unda maslahat ta'sir qiladimi? Yo'q, albatta. Kim aytdi maslahatlar faqat ta'sir uchun so'raladi deb? Aksar maslahatlar odam o'zining haq yo'ldaligini bilish uchun so'raladi. Haqligini tasdiqlaydiganlarini eslab qoladi. 
Psixologlar buni confirmation bias (tasdiqlash tuzog'i) deyishadi. O'ziga to'g'ri keladigan ma'lumotni oson qabul qilish. To'g'ri kelmaydiganini o'tkazmaslik. Buni 700 yil avval ibn Xaldun ham “Muqaddima”da yozgandilar: 
Odamlarga qo'yib bersangiz faqat o'z dunyoqarashlariga to'g'ri keladigan va yoqadigan ma'lumotlarni oladilar. Ularga to'g'ri kelgani – fakt, to'g'ri kelmagani mish-mish bo'lib eshitiladi. Shu sababdan tarixchining adolatli (obyektiv) bo'lishi muhim. 

Aziz Rahimov

“Hayotingni o'zgartirish uchun katta bilim emas, 20 soniyalik jasorat yetadi”

Ryan Holiday.

Agar ish vaqtida ko‘p chalg‘ib telefon o‘ynash odat tusiga kirsa, quyidagi noxushliklarga olib kelishi mumkin:

1. Ish unumdorligi pasayishi
• Vazifalarga diqqatni jamlay olmaslik.
• Ish hajmining ortishi va kechiktirishlar.
• Xatolar sonining ko‘payishi.

2. Rahbariyat va jamoa bilan muammolar
• Ishga nisbatan jiddiyatsizlik ko‘rinishi mumkin.
• Rahbarlarning ishonchsizligi ortadi.
• Hamkasblar qo‘shimcha yuklanishga duch kelishi mumkin.

3. Moliyaviy yo‘qotishlar
• Mukofot va bonuslardan mahrum bo‘lish.
• Ish haqi kamayishi yoki jarima solinishi.
• Ishdan bo‘shatilish xavfi.

4. Ruhiy va psixologik oqibatlar
• Ishga bo‘lgan motivatsiyaning yo‘qolishi.
• Stress va ortiqcha bosim.
• Ishdagi obro‘ning pasayishi.

5. Mehnat intizomini buzish va huquqiy muammolar
• Ba’zi tashkilotlarda telefon ishlatish qoidalari mavjud, ularni buzish intizomiy choralarga olib kelishi mumkin.
• Ish haqi ushlab qolinishi yoki ishdan chetlatilish ehtimoli.

Mansab va tobutni egasi bo'lmaydi

Ya’ni, hech kim mansabning ham, hayotning ham abadiy egasi emas. Shu bois, kibr va manmanlikdan yiroq bo‘lish, odamlarga adolat va halollik bilan munosabatda bo‘lish muhim.

Bu fikr islom falsafasidagi “Har narsada hikmat bor” degan tushunchaga juda yaqin. Inson ba’zan o‘ziga zarar deb o‘ylagan narsalar aslida foydali bo‘lishi mumkin, yoki aksincha. Bu Qur’ondagi quyidagi oyatga ham mos keladi:

“Sizlar yoqtirmagan narsalar (bordi-yu) sizlar uchun yaxshilik bo‘lsa-chi? Va sizlar yaxshi ko‘rgan narsalar (bordi-yu) sizlar uchun yomonlik bo‘lsa-chi? Alloh bilur, sizlar esa bilmassizlar.”
(Baqara surasi, 216-oyat)

Instant gratification – bu insonning hozirgi istaklarini darhol qondirishga intilishidir. Ya’ni, uzoq muddatli foyda yoki maqsadni kutish o‘rniga, hozir va shu zahoti rohat yoki natija olish istagi.

Bu tushuncha psixologiyada va odatlarni shakllantirish jarayonida muhim rol o‘ynaydi. Masalan:
• Sog‘lom ovqatlanish o‘rniga fastfood tanlash – chunki u tez va mazali.
• Pul tejash o‘rniga uni hozir sarflash – sababi hozir rohatlanish istagi kuchliroq.
• Ish qilish o‘rniga ijtimoiy tarmoqlarga kirish – chunki u tezda zavq beradi.

Bunga qarshi tushuncha – delayed gratification (kechiktirilgan rohat), ya’ni hozirgi istaklardan voz kechib, kelajakdagi kattaroq foyda uchun harakat qilish. Bu muvaffaqiyatga erishish va maqsadlarga yetishishda muhim xislat hisoblanadi.

Siz “Microstructure abnormalities in adolescents with Internet addiction disorder” nomli Xitoyda o'tkazilgan Ushbu tadqiqotda internetga qaramlik sindromi (IAD) bilan og‘rigan o‘smirlarda miya mikrostrukturasidagi o‘zgarishlar o‘rganilgan. Tadqiqot asosan miya oq moddasining strukturaviy o‘zgarishlarini aniqlashga qaratilgan bo‘lib, diffuziya tenzor tomografiya (DTI) texnologiyasidan foydalangan.

Asosiy xulosalar:
• IAD bilan og‘rigan o‘smirlarning miya oq moddasida anomaliyalar kuzatilgan.
• Bu o‘zgarishlar diqqat, qaror qabul qilish va impulslarni boshqarish bilan bog‘liq sohalarda joylashgan.
• Natijalar shuni ko‘rsatadiki, internetga qaramlik giyohvandlikka o‘xshash miya o‘zgarishlariga olib kelishi mumkin.

#dolzarb Manba

Tez yordamdagi ish vaqti
2018

🤝 Qalin do‘st bilan,
🛤 Yo‘l yurdim, iz qoldi,
⏳ Vaqt sinov berdi.

💬 Izoh:
Qalin do‘stlik vaqt va sinovlardan o‘tadi. Birga bosib o‘tilgan yo‘llar va qoldirilgan izlar xotirada qoladi.

🌿 Falsafiy fikr:
Eng katta yo‘qotish – bu vaqtingizni qadrsiz narsalarga sarflash.

💬 Izoh:
Pul yo‘qotsangiz, qaytarish mumkin. Lekin vaqtni yo‘qotsangiz, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Hayotingizni shunday yashangki, har bir lahza qiymatga ega bo‘lsin.

📚 Iqtibos:
"Ishonch tuzilishi yillar, buzilishi soniyalar, tiklanishi esa abadiy davom etishi mumkin." — Saymon Sink

💬 Izoh:
Ishonchni saqlash san’at, uni yo‘qotish esa oddiy xatolik. Bir bor sinib ketgan ishonchni qayta tiklash, ba’zan, butun umr talab qiladi.