📚

🔴مروری بر آثار مطالعات شیعی
محسن فیض‌بخش و احمدرضا رحیمی ریسه

🔸به دلائل مختلف، از جمله موانع زبانی و پیش‌فرض‌های فرهنگی، پژوهشگران فارسی‌زبان و انگلیسی‌زبان در فضای مطالعات شیعی بسیار دیر و یا به شکلی غیر دقیق و ناکامل از دستاوردهای پژوهشی یکدیگر آشنا می‌شوند. یکی از راه‌حل‌های ساده برای این معضل، نگارش مرور (review)هایی است که به معرفی اجمالی جدیدترین و مهم‌ترین آثار منتشر شده می‌پردازند.

🔸در شماره اخیر مجله مرور مطالعات شیعی Shii Studies Review که به سرویراستاری زابینه اشمیتکه و حسن انصاری منتشر می‌شود، مقاله‌ای از دو استاد عزیز و دانشمند من، محسن فیض‌بخش و احمدرضا رحیمی‌ریسه، منتشر شده است که به معرفی برخی از مهم‌ترین آثار مرجع، تک‌نگاری‌ها و چاپ‌های انتقادی یا فاکسیمیله‌ای پرداخته‌اند که در سال‌های اخیر در فضای غیر انگلیسی‌زبان منتشر شده است.

🔸متن این مقاله را در ادامه تقدیم می‌کنم. مطالعه این مقاله می‌تواند برای ما فارسی‌زبانان نیز فایده بسیار داشته باشد، چرا که ما نیز گاه از مطبوعات جدید بی‌خبر می‌مانیم!

#معرفی_مقاله

#البساتین
@AlBasatin

📜

🔴کارگاه جستجو و طبقه ‌بندی منابع مجازی: چگونه در الهیات و فلسفه خودآموز باشیم؟

🔸به مناسبت معرفی مقاله فوق، مناسب است دوره زیر را هم معرفی کنم.

🔸دکتر محسن فیض‌بخش عزیز در دایره شناخت من، یکی از مسلط‌ترین و آشناترین‌هاست بر منابع مختلف آکادمیک، اعم از منابع و ابزارهای دیجیتال و منابع مکتوب.

🔸در دوره زیر که به همت آکادمی طومار اندیشه برگزار خواهد شد، محسن فیض‌بخش تجارب خود را در زمینه جستجو، طبقه‌بندی و ارزیابی منابع حوزه الهیات و فلسفه به اشتراک خواهد گذاشت.

🔸برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کارگاه و ثبت‌نام در آن، می‌توانید به این لینک در کانال آکادمی طومار اندیشه مراجعه بفرمایید.

#معرفی_دوره

#البساتین
@AlBasatin

💠 آغاز ثبت‌نام مدرسه بین‌المللی «مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین» (آنلاین)

🔸 ۴۰ ساعت ارائه و کارگاه در ۵ روز
🔸 با حضور ۲۱ استاد از دانشگاه‌های ۸ کشور

🔸 محورهای اصلی برنامه:
🔻 مقدمات، نظریات و روش‌ها
🔻 مباحثی در ارتباط قرآن و عهدین
🔻 قرآن، اناجیل آپوکریفا و متون پساعهدینی
🔻 زبان‌های سامی و ابزارهای مطالعات عهدینی
🔻 کاربست روش‌ها و مفاهیم عهدینی در مطالعات قرآنی

📘 فهرست تفصیلی برنامه و معرفی ارائه‌کنندگان را در پست بعدی ببینید.

🗓 مهلت ثبت نام: تا ۹ شهریور ۱۴۰۰

🔰 تخفیف ویژه دانشجویی
🔰 اعطای گواهینامه معتبر
🔰 برگزاری جلسات در پلتفرم Zoom

🔖 برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه فرمایید:
🌐 www.inekas.org
یا در ساعات اداری با شماره زیر تماس بگیرید:
📞 ۰۲۱-۲۹۹۰۵۴۱۹

🆔 @Inekas

📜

🔸مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین از جمله حوزه‌های نسبتا جدید پژوهشی است که در سال‌های اخیر به آن توجه ویژه‌ای شده و آثار متعدد و قابل توجهی در آن پدید آمده است.

🔸مدرسه تابستانی مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین رویدادی کم‌نظیر یا بی‌نظیر در فضای علمی ایران است که با حضور ۲۱ استاد برجسته از دانشگاه‌های ۸ کشور برگزار خواهد شد. شرکت‌کنندگان در این رویداد علاوه بر آشنایی با نظریات و روش‌های جدید در مطالعات تطبیقی، با برخی از مهم‌ترین و ارزنده‌ترین پژوهش‌های این عرصه آشنا خواهند شد. إن شاء الله در دوره فوق، من هم ارائه‌ای خواهم داشت.

🔸إن شاء الله در روزهای آینده بیشتر درباره این مدرسه تابستانی توضیح خواهم داد.

#معرفی_دوره

#البساتین
@AlBasatin

💠 کتابچه انگلیسی برنامه مدرسه تابستانه «مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین»

شامل:
🔻 معرفی تفصیلی برنامه
🔻عنوان و زمان‌بندی ارائه‌های هر روز
🔻معرفی مختصر ارائه‌کنندگان و آثارشان

کتابچه فارسی نیز به زودی در همین کانال منتشر خواهد شد.

🆔 @Inekas

📝

🔴حلقه شیعه‌پژوهی سرو

🔸ایجاد و رشد حلقه‌های متعدد علمی-پژوهشی مستقل، با انگیزه و توانمند یکی از اتفاقاتی بسیار مبارکی است که باید آن را به فال نیک گرفت و در تقویت و ترویج این حلقه‌ها کوشید.

🔸یکی از جدیدترین این حلقه‌ها، «حلقه شیعه‌پژوهی سرو» است که در روزهای اخیر اعلام موجودیت کرده و فعالیت خود را آغاز کرده است. حلقه شیعه‌پژوهی سرو که پیش از این بخشی از فعالیت‌هایش را در نشر آرما و با همین عنوان منتشر کرده بود، مأموریت خود را «مطالعه میان‌رشته‌ای در بررسی و تحلیل تشیع و آموزه‌ها، فرهنگ، تاریخ، ادبیات، آیین‌ها و حیات اجتماعی شیعیان» معرفی کرده است.

🔸در اولین گام، اعضای این حلقه علمی پنچ نشست هفتگی حول موضوع عاشوراء و عزاداری سید الشهداء علیه السلام ترتیب داده اند که از همین سه شنبه (9 شهریور) ساعت 10 در لایو اینستاگرام برگزار خواهد شد.

🔸امید است که این حلقه و حلقه‌های علمی مشابه، نقشی جدی در رشد و ارتقاء وضعیت علمی مطالعات علوم انسانی و مطالعات اسلامی ایفا کند. برای عضویت در کانال اطلاع رسانی این گروه، می‌توانید از طریق این لینک اقدام کنید.

#البساتین
@AlBasatin

📣آخرین فرصت ثبت نام📣

امروز آخرین فرصت ثبت نام در مدرسه تابستانی «مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین» است.

برای مشاهده کتابچه فارسی برنامه این مدرسه تابستانه می‌توانید از این لینک استفاده کنید و در صورت تمایل می‌توانید از این لینک برای ثبت نام اقدام کنید.

#البساتین
@AlBasatin

💢مژده برای میراث‌پژوهان: سامانه‌ای با قابلیت جستجوی حدود 700 هزار رکورد نسخ خطی

🔹از حدود 20 سال پیش که سر و کارم با نسخ خطی افتاد و کم و بیش ارتباطاتی با میراث‌پژوهان قدیمی و جوان داشتم، شاهد دغدغه جدی این قشر برای گسترش خدمات دیجیتال نسخ خطی در ایران بودم. این دغدغه از یک‌سو به خاطر حفظ و حراست از میراث مکتوب گران‌بهای این مرز و بوم بود؛ از سوی دیگر زمینه‌ای فراهم می‌کرد تا میراث‌پژوهان به آسانی بتوانند اطللاعات مربوط به نسخ خطی و مکان نگهداری آنها و حتی تصاویر نسخ را بازیابی کنند.

🔹از همان دوره ناصر گلباز کوشش‌های سترگی انجام داد تا بتواند شماری زیادی از فهرستگان نسخ خطی ایران را برخط کند که همزمان امکان دسترسی کامل اطلاعات و جستجو در آنها فراهم بود. بعدها استاد رسول جعفریان اقدامات ارزنده‌ای در کتابخانه مجلس و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برای تسهیل بیش از پیش دسترسی به نسخ خطی انجام داد. همزمان شاهد موفقیت بزرگ مصطفی درایتی و همکارانش در تولید دو مجوعه بزرگ و مثال‌زدنی «دنا» و «فنخا» بودیم.

🔹با این حال، همیشه جای یک سامانه سرراست و یک‌سره که مشتمل بر اطلاعات نسخ خطی بسیاری از مراکز داخلی و خارجی باشد خالی بود. ظاهرا در تداوم کوشش‌ها و همکاری‌های مصطفی درایتی، مؤسسه الجواد و کتابخانه ملی اخیرا سامانه برخطی با عنوان «فهرستگان نسخ خطی» راه اندازی شده است که بیش از پیش میراث‌پژوهان را به غایت قصوای آمال پژوهشی آنها نزدیک کرده است.

🔹این سامانه توسط کتابخانه ملی ایران راه‌اندازی شده است. اطلاعات این سامانه توسط مؤسسه الجواد جمع‌آوری و ساماندهی شده، و توسط کارشناسان کتابخانه ملی ایران، با رعایت استاندارد "مارک" در سامانه "حافظه ملی ایرانیان" بارگذاری شده، و در دسترس عموم قرار گرفته است.

🔹در این سامانه اطلاعات نسخه‌های خطی ایران، اطلاعات نسخه‌های خطی عراق، و اطلاعات ۲۰۰ هزار نسخه خطی فارسی خارج از ایران، یعنی جمعا اطلاعات حدود ۷۰۰ هزار نسخه خطی قابل دستیابی است. با این حال، این سامانه جهت حفاظت از اطلاعات، فعلا دارای محدودیت‌هایی است، ولی با محدودسازی دامنه جستجو، در جستجوی پیشرفته می‌توان به اطلاعات مورد نیاز دست یافت.

🔹لازم است در این خصوص از ریاست محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سرکار خانم دکتر بروجردی و معاونان محترم ایشان همینطور مؤسسه الجواد به خاطر این اقدام مفید و ماندگار، تشکر و قدردانی کرد. امید است با بهبود کمی و کیفی این سامانه و چنین اقدامی شاهد بالندگی و توجه بیشتر به حوزه میراث‌پژوهی در ایران و جهان باشیم.

🔰استفاده از سامانه از این لینک:

👉https://scripts.nlai.ir/

🆔 https://t.me/Khanishha

📝

🔴ره‌یافت؛ تجربه اشتغال در حیطه فرهنگ
✍🏻 امیرمهدی مناقبی

انتقال تجربه راهی است برای رشد جمعی ما. از نگاهی دیگر به نظر می‌رسد انتقال تجربه وظیفه‌ای بر دوش اشخاص باشد تا دین خود را نسبت به جامعه‌ای که در آن رشد یافته‌ و فرصت آزمون و خطا داشته‌اند ادا نمایند. هرچند این تجربه‌ها کوتاه و مختصر باشد؛ مثل تجربه بنده از فعالیت رسمی در زمینه فرهنگ و مذهب...

📝برای مطالعه این یادداشت می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.

#یادداشت

#البساتین
@AlBasatin

🗓

🔴چشم‌اندازهای جدید مطالعات خاورمیانه در فضای علوم انسانی دیجیتال
🎙ماکسیم رومانف

🔸در دو دهه اخیر استفاده از ابزارهای دیجیتال در مطالعات علوم انسانی رشد بسیار زیادی کرده و به یک عنصر مهم در اغلب پژوهش‌ها تبدیل شده است. در سالهای اخیر ابزارهای دیجیتال به حوزه مطالعات اسلامی و مطالعات خاورمیانه هم رسیده است و پیشرفت‌ها و دستاوردهای بسیار جالبی در این حوزه به وجود آمده یا در حال توسعه است.

🔸ماکسیم رومانف، استاد دانشگاه وین، یکی از چهره‌های پیشکسوت در زمینه کاربست و توسعه ابزارهای دیجیتال در مطالعات اسلامی است. او امروز عصر (ساعت 20 به وقت تهران) در یک سخنرانی عمومی چشم اندازهای جدیدی را معرفی خواهد کرد که در بستر توسعه ابزارهای دیجیتال برای مطالعات خاورمیانه ایجاد شده است.

🔸این سخنرانی عمومی، بخشی از مدرسه تابستانی دانشگاه هامبورگ با موضوع «علومِ انسانیِ دیجیتالِ اسلامی برای پژوهشگرانِ نسخِ خطی» است که توسط دانشگاه هامبورگ برگزار می‌شود.

🔸پوستر معرفی این سخنرانی به پیوست و لینک شرکت در آن تقدیم می‌شود.

#علوم_انسانی_دیجیتال
#رویداد_علمی

@AlBasatin

📚
🔴پنج کتاب برای ورود به دنیای «فلسفه دین»

«فلسفه‌ی دین یکی از پرسش‌برانگیز‌ترین و در عینِ حال هیجان‌انگیزترین حوزه‌های فلسفه است که شاید خیلی‌ها دوست داشته باشند به‌طور جدی در آن قدم بگذارند.»

حامد قدیری در این پست از صفحه‌ی اینستاگرامِ لوگوس، در پاسخ به این سوال که برای آشنایی با فلسفه دین چه کتاب‌هایی خوب است، به سبک سایت مشهور پنج کتاب، پنج کتاب برای آشنایی اولیه و ورود به عرصه مطالعه فلسفه‌ی دین معرفی کرده است و من اطمینان دارم که پیشنهادات حامد قدیری قابل پیشنهاد است!

#معرفی_کتاب

@AlBasatin

💠 سخنرانی ویژه مدرسه مطالعات تطبیقی قرآن و عهدین (آنلاین)

نشوز در قرآن در پرتو فقه یهودیت ربانی

🔸 ثاقب حسین (دانشگاه آکسفورد)

🎧 ارائه به زبان انگلیسی، به همراه ترجمه همزمان به فارسی

🔻 شرکت برای عموم آزاد است.

🌐 لینک اتاق جلسه:
https://northwestern.zoom.us/j/95926394808

🗓 پنج‌شنبه ۱۸ شهریور - ساعت ۱۴:۰۰ (به وقت تهران)

🔰 دریافت مقاله نویسنده در موضوع ارائه که در آخرین شماره ژورنال مطالعات قرآنی منتشر شده است:
Saqib Hussain, The Bitter Lot of the Rebellious Wife: Hierarchy, Obedience, and Punishment in Q. 4:34, Journal of Qur'anic Studies 2021 23:2, 66-111

🔰 معرفی ثاقب حسین و ترجمه چکیده مقاله او به فارسی

@Inekas

📚
🔴تاریخ زبان‌های سامی
اسرائیل ولفنسون

🔸کتاب «تاریخ زبان‌های سامی» نگاشته اسرائیل ولفنسون یکی از آثار کلاسیک در زمینه مطالعه تاریخی-تطبیقی زبان‌های سامی است. ولفنسون در سال 1899 و در خانواده‌ای یهودی در فلسطین متولد شد و در مصر تحصیل کرد. ظاهراً او نخستین شخص یهودی است که از الجامعة المصریة مدرک دکتری گرفته است. ولفنسون (یا چنانچه خود او می‌نویسد: ابو ذؤیب) سالها صاحب کرسی آموزش زبان‌های سامی در دانشگاه‌های مختلف مصر و فلسطین بوده است.

🔸کتاب حاضر (که نسخه عربی آن از این لینک دستیاب است) از جهات مختلف اثری قوی و قابل توجه به حساب می‌آید. مهم‌ترین جهت اهمیت و ارزش این کتاب این است که نویسنده به زبان های سامی (خصوصا عبری و عربی) تسلط بسیار عمیقی داشته و ساختارهای موازی این زبان‌ها را به خوبی تشخیص و توضیح داده است. از جهت دیگر، با توجه به اینکه بسیاری از متون سامی (عبری، سریانی و...) در این کتاب به خط عربی نوشته شده، استفاده از این کتاب برای افرادی که هنوز با خطوط سامی آشنا نیستند بسیار راهگشا و ساده خواهد بود.

🔸اما به نظر من، مهم ترین اشکال این کتاب این است که در حدود 80 سال پیش نوشته شده و در سال‌های پس از نگارش این کتاب و خصوصاً در چند دهه اخیر، یافته‌های بسیار زیادی همچون سنگ نوشته‌ها، نسخ خطی، متون و... کشف شده‌ است که دانش ما را از تاریخ زبان‌ها و خطوط سامی عمیق‌تر کرده است. به طور طبیعی این کتاب از این یافته‌های جدید بهره‌مند نیست.

🔸به عنوان یک نمونه از جدیدترین آثاری که در زمینه مطالعه تاریخی-تطبیقی زبان‌های سامی نگاشته شده و شایسته ترجمه است، می‌توان به ویراست دوم کتاب «زبان‌های سامی» از انتشارات راتلج اشاره کرد.

#معرفی_کتاب

#البساتین
@AlBasatin

📜

بقدر الكد تقتسم المعالي
و من طلب العلي سهر الليالي

و من رام العلي من غير كدٍّ
أضاع العمر في طلب المحال

يروم العز كيف ينام ليلا
يغوص البحر من طلب اللآلي

تصویری از حضرت آیت الله سید احمد اشکوری، از بزرگترین کتاب‌شناسان، نسخه‌شناسان و فهرست‌نگاران عصر ما

منبع

#البساتین
@AlBasatin

📚

🔴جلسه رونمایی و معرفی و نقد کتاب فوق، امروز در محل مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران (در کافه فلسفه) برگزار خواهد شد.

#البساتین
@AlBasatin

📚
🔴 دسترسی برخط به مقالات «دانشنامه جهان اسلام»

استاد و دوست عزیز و دانشمندم، جناب آقای سید محمدرضا لواسانی در کانال خود (کُنجِ تاریخ) نوشته‌ است:

🔹از جمله اقدامات پسندیده‌ی بنیاد دائرة المعارف اسلامی (ناشر «دانشنامه جهان اسلام») در سال 1399، قرار دادن مجموعه‌ی کامل مداخل این دانشنامه بر روی پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز) بوده است.

🔹پیشتر، محتوای دانشنامه روی سایت اختصاصی بنیاد در دسترس عموم قرار داشت؛ اما قرار گرفتن این مجموعه در پایگاه مجلات نور -با امکانات به مراتب بهتری که در اختیار دارد- کمک می‌کند پژوهشگران با سهولت بیشتری به محتوای این دانشنامه دسترسی پیدا کنند و از آن بهره برند.
البته پایگاه نور «دانشنامه جهان اسلام» را ذیل دسته‌ی موضوعی مجلات «ادیان، مذاهب و عرفان» قرار داده که با توجه به گستره‌ی موضوعی دانشنامه، قابل انتقاد به نظر می‌رسد.

🔹به هر حال، در روزگاری که کمتر توقع می‌رود پژوهشگران از نسخه‌های چاپی این قبیل آثار استفاده کنند، تسهیل دسترسی‌های اینترنتی را باید به فال نیک گرفت. امید می‌رود مدیران «دائرة المعارف بزرگ اسلامی» (دبا) نیز به این کار پسندیده اهتمام ورزند.

🔹«مدخل شیخیه» نیز - با توضیحاتی که پیشتر گفته شد- در کنار دیگر مداخل جلد بیست و هشتم دانشنامه، بر روی سایت نورمگز بارگذاری شده و در دسترس عموم قرار گرفته است.



پی‌نوشت:
🔸با توجه به بارگذاری مقالات جلد بیست و هشتم دانشنامه جهان اسلام، برخی از مداخلی که بنده نگارش آن را بر عهده داشتم نیز در دسترس قرار گرفته است، از جمله مقاله «سلطان الواعظین شیرازی» و بخش «کتب معتبر»، چهارمین بخش از مقاله بلند «شیعه». همکاری در نگارش مقاله «شیعه» تجربه علمی بسیار ارزنده و آموزنده‌ای برای من بود و در خلال آن بسیار آموختم،‌ امیدوارم که نتیجه این کار مورد قبول اهل نظر قرار بگیرد.


#البساتین
@AlBasatin

📚

🔴شعر الامام الحسن بن علی علیهما السلام
جمع‌آوری شده توسط ابوالحسن علی بن محمد مدائنی (م. 225ق)
تصحیح استاد قیس بهجت العطار

🔸«شعر الامام الحسن علیه السلام» تدوین شده توسّط ابوالحسن علیّ بن محمد بن عبدالله مدائنی (۱۳۵ – ۲۲۵ هجری قمری) یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌هایی است که به جمع اشعار اهل البیت علیهم السلام پرداخته است. این کتاب اخیراً به تحقیق دکتر شیخ قیس بهجت العطار، محقق و ادیب عراقی، تحقیق و منتشر شده است.

🔸ابوالحسن مدائنی جامع این مجموعه در اصل، اهل بصره بوده و سپس به مدائن و پس از آن به بغداد کوچیده و تا آخر عمر خود در آن دیار بوده است. در شمار آثارش چند کتاب درباره امام امیرالمؤمنین (ع)، مقتل امام حسین علیه السلام، اخبار الفاطمیات (بانوان از نسل حضرت زهرا)، اخبار ابی طالب و ولده (خاندان جناب ابوطالب)، و اخبار شماری از شاعران شیعه مانند سید حمیری، ابو دهبل الجمحی و کثیّر عزّة به گزارش شده است که نشان‌دهنده تسلّط او بر سیره نگاری و سخن سنجیِ او است.

🔸مدائنی در مقدمه‌ای کوتاه اظهار می‌دارد که مدت‌ها در پی اشعار حضرت امام مجتبی(ع) بوده، تا اینکه به پیرمردی از اهل مدینه بر می‌خورد که آشنا به سیره و احوال گذشتگان بوده است. همچنین وی با بانویی دانشور از نوادگان جناب جعفر بن ابی طالب ملاقات کرده‌است و هر یک از این دو تن، اشعاری را از امام مجتبی (ع) برای مدائنی روایت می‌کنند و همین روایت‌ها، دستمایه این کتاب کم برگ و پربار می‌شود.

🔸گذشته از مقدمه تحقیقی در جایگاه شعر در نظر اهل بیت علیهم السلام و شرح حال مدائنی، دکتر العطار بر ۲۲ قطعه شعر که مدائنی در کتاب خود آورده، ۳۳ شعر دیگر از اشعار امام مجتبی(ع) را افزوده است که در منابع دیگر نقل شده است.


(متن فوق، خلاصه‌ای است از توضیحات استاد عبدالحسین طالعی که در خبرگزاری ایکنا منتشر شده است، فایل این کتاب ارزشمند توسط ناشر منتشر شده است و به پیوست دستیاب است.)

#معرفی_کتاب

#البساتین
@AlBasatin